Հետեւեալ
նամակը
գրուած
է
Հ.
Պօղոս
ծառայ
կրօնաւոր
քահանայէ.
սա
Հ.
Պօղոս
Սիմոնեանն
է,
Մխիթար
Աբբայի
առաջին
աշակերտներէն,
այս
ժամանակներս
Հ.
Գէորգ
Այնթապցիի
հետ
առաքելութեան
մեջ
էր
արեւելք:
Սոյն
երկու
Հայրերն
են
որ
յետոյ
ի
Պոլիս
450
դահեկանի
գնելով
կ՚ազատեն
Մեթոնի
մեր
երկու
հայ
վարդապետները
զՀ.
Ղազար
եւ
զՀ.
Յակոբ,
որ
Օսմանցւոց
ու
Վենետկեան
Հասարակապետութեան
պատերազմի
պահուն`
Մեթոն
առ
ոտնակոխ
ըլլալով`
գերի
տարուեր
էին
եւ
հայ
վաճառականները
զանոնք
գնած
էին:
Հ.
Պօղոս
ներկայ
նամակաւս
նաեւ
կը
հաղորդէ
Աբբահօր
ի
Մեթոն`
Պոլսոյ
եւ
գաւառներու
մեջ
տեղի
ունեցած
դէպքերն
ու
անցուդարձը:
…
Ուլահ
պէկն
որ
էր
ի
Կոստանդիոնիպօլիս
ի
բանսն,
յետ
բազմաց
չարչարանաց,
զորս
ետուն
նմա,
որպէս
զի
զոր
ինչ
ունիցի
առնուցուն
ի
նմանէ,
եւ
յետ
առնլոյ
զտասն
եւ
եօթն
հազար
քսան
դրամս
ի
յօգոստոսի
ամսոյ
17ին
սպանին
եւ
ընդ
նմա
հինգ
արք
ես,
որոց
ոմանք
լեալք
են
որդիք
իւր,
եւ
ոմանք
խորհրդականք
իւր
եւ
զգիս
վեցեցունս
եւս
եդին
առաջի
դրան
թագաւորին:
Տակաւին
կին
նորա
եւ
դստերքն
ի
ձեռն
պօստանճի
պաչոյն
են .
եւ
ոյ
յայտնի
զինչ
արարելոց
են
եւ
նոցա…
Միանգամ`
այսպէս
լուր
ել
թէ
ի
յԱնատօլի
բազում
տաճկունք
ժողովեցեալք
իցեն,
եւ
կարդացմամբ
զիրաւունս`
եկեալք
ի
Ստամպօլ
զթագաւորն
եւ
զայլս
ոմանս
փոխելոցք
իցեն,
բայց
սուտ
էել:
Ի
յուլիսի
ամսոյն
ի
Թօխադ
կրակ
անկեալ
է,
եւ
այրեալ
է
զերկոտասան
հազար
կրպակ,
զեօթն
բաղանիկ,
եւ
զչորս
խան:
Երկու
անգամ
կրակ
անկաւ
ի
Ստամպօլ,
մինն
ի
սարայն
թագաւորին,
նորում
այրեցան
երկու
եւ
երեք
հացի
բուռք,
եւ
միւսն
ի
սուլթան
Պայազըն,
նորում
քսան
եւ
երեսուն
կր[պ]ակ
այրեցան
մերձ
այնր
տեղի,
ուր
վաճառին
հաւք:
Սկսեալ
է
թագաւորն
զչորս
եւ
զհինգ
մաւունայ
շինել
տալ.
եւ
զայլս
բազումս
պատրաստութիւնս
առնէ
օրըստօրէ,
բայց
առ
որ
կողմ
գնալն
ոչ
է
յայտնի:
ԶՂալադա
սարայն,
որ
վաղուց
հետէ
աւերեցեալ
էր,
այս
վէզիրս
շինել
ետ
այնու
վախճանաւ,
որոյ
վախճանի
նախապէս
շինեցեալ
է
եւ
յետոյ
խանգարեալ
է,
վախճան`
որոյ
վասն
շինեցեալ
է,
այս
լեալ
իցէ,
զի
սահմանեալ
ժամանակօք
թւով
այսքան
եւ
այնքան
ի
յուռումելի
զորդիս
քրիստոնէից
ժողովեալ,
բերեալ
եւ
դրեալ
իցեն
հանդերձ
տաճկացուցմամբք
ի
Կազադա
սարայն,
եւ
անդէն
ուսուցեալ
եւ
կրթեալ
զնոսա
ի
պաշտօն
արքունական
կարգեալ
իցեն :
Նմանապէս
եւ
այժմ
առնելոցն
են:
Ի
ժամանակի
թագաւորիս
այսորիկ
ամենայն
էսնաւ
ասեն,
թէ
ոչ
գոն
առք
եւ
տուրք:
Ի
յամիս
այսորիկ
ոչ
եղեն
մինչեւ
ցայս
վայր
գրեթէ
մահք,
այսինքն
եումուրճախք:
Ի
թւին
Հայոց
ռճկգ
[1714]
եւ
ի
սեպտեմբերի
2
գրեցաւ
թուղթս
ի
Հայր
Պօղոս
ծառայ
կրօնաւոր
քահանայէ
Նամակիս
ներքեւ
բացի
այս
թուականէն
կը
գտնուի
քիչ
մը
հեռուն`
նաեւ
ուրիշ
մը,
այսպէս
«իսկ
միւսն
գրեցաւ
ի
թւին
Հայոց
ռձկգ
եւ
ի
յօգոստոսի
30ին»:
Մենք
ուրիշ
գիր
չտեսանք.
թերեւս
ատիկայ
ակնարկութիւն
մ'է
նոյն
նամակին`
տարբեր
անձի
ձեռքով
ղրկած
նախընթաց
օրինակի
մը`
ինչպէս
նոյն
ժամանակի
սովորութիւն
էր,
ապահով
ըլլալու
համար:
