Հ.
Եղիա
Մխիթարայ
աշակերտ
եւ
Աթոռակալը`
հետագայ
գիրը
Աբբահօր
կը
ղրկէ
ի
Հռովմ,
ուր
մայիսէն
ի
վեր
կը
գտնուէր`
արդարացնելու
համար
Միաբանութիւնը:
Ինչպէս
այս,
նոյնպէս
ամէն
նամակներու
մէջ
Հ.
Եղիա
շատ
խղճամիտ
կերպով
մանրամասն
կը
տեղադրէ
Միաբանութեան
անցուկացը,
եւ
ամէն
անգամուն
կը
հաղորդէ
ի'նչ
լուր
որ
արեւելքի
դէպքերու
եւ
խնդիրներու
շուրջ
ստանայ
ուրիշներէ:
Գերայարգեցելոյ
Տեառն
Մխիթարայ
Աբբայ
Հօրն
1718
յուլի
23
…
Նահապետն
պատմեաց,
թէ
մետասան
նաւ
տաճկի,
թէ
թգւրկն
եւ
թէ
պազիրկեանի,
ոմանք
կոտորեցան
եւ
ոմանք
այրեցան
ի
վրաւուզ
եղեն,
որոց
զհինկն
աչօք
իւրովք
տեսեալ
է,
եւ
զայլսն
լուեալ:
Տեսելոց
մին
այս
է,
զի
մի
պէյլիկ
նաւ
առաջի
թերսխանային
այրեցեալ
է,
եւ
միւս
եւս
որ
էր
մերձ
նորա,
մինչեւ
ջանացեալ
է
կտրել
զչուանն
եւ
փախչիլ,
զնոյնն
եւս
հողմն
տարեալ
հպպեցուցեալ
է
ի
յառաջնոյ
հրդեհեցեալ
նաւուն.
վերակացուք
իբրեւ
տեսեալ
են,
մի
այլով
400
մարդ
յղեալ
են
առ
նոսա
երթալ
մարել.
վասն
որոյ
նոքա
եւս
հրդեհեցեալք
են,
եւ
յա(յ)նցանէ
հուր
անկեալ
է
եւս
ի
տեղին,
ուր
քրիստոսէ
նաւուց
կուտեալ
են,
զնոսին
եւս
հրդեհեալ
է:
Դարձեալ
եւ
պատմէ`
թէ
բազումք
ի
յերեւելի
անձանց
փախեան
ի
Ստամպօլու
եւ
ցրուեցան
եւ
կողմանսն
Անատօլու
վասն
երկիւղի
զօրացն
եփրատորի,
իբրեւ
տեսեալ
զայս
իշխանաց
մեծաց,
որ
յօր(ը)ստօրէ
դատարկանայ
քաղաքն ,
սկսեալ
են
հռչակել
թէ
խաղաղութիւն
է,
նա
եւ
իսկ
հրամանաւ
արգելեալ
են:
…
…
գիր
եկն
առ
մեզ
ի
սօփրամանաստիցն,
եւ
գրեալք
են,
թէ
աստի
մինչեւ
ցութ
օր,
գրեցէք
մեզ
զթիւ
անձանց
ձերոց,
զանուանս
իւրաքանչիւրոցն
յատուկ
յատուկ
տանն
անուամբք,
քանի
են
կարգաւորքն,
այինքն
քահանայքն,
եւ
որքան
են
եղբարքն,
այսինք(ն
)
ֆռաթքն
եւ
թէ
ինչ
քարիքայի
վերայ
էք,
եւ
ըստ
ոմանց
հմտագունից,
կամին
զապաթուն
իշխանութիւնն
իմանալ
արդեօք
յաւիտենական
է,
թէ
ժամանակաւոր:
Եւ
եւս
թէ
որով
եղանակաւ
տրեցեալ
եղեւ
ձեզ
մենաստանս
այս:
Եւ
իբրեւ
ընկալաք
զայս,
գնացաք
առ
նանին…:
Այս
բան
ոչ
է
նոր
ինչ,
եւ
ոչ
վասն
մեր
միայն,
որովհետեւ
վասն
կարգաւորաց
կարգցգելք
են,
իբրու
քննիչ
եւ
տէր,
կամին
այժմ
տեղեկանալ
զմէնջ,
թէ
ովք
են
եւ
որքանք
են,
որպէս
զի
ընդ
այլ
եկեղեցականս
անցուցանիցեն
ի
յարցանագիրս
իւրեանց,
որպէս
օրէն
է
տեղւոյս
վերակացուաց
վանորէից,
թէպէտ
նախապէս
դոյ(զ)ն
ինչ
երկեայ,
բայց
յետոյ
տեղեկացեալ,
սրտադիւր
եղէ…:
Նուաստագունեղ
ծառայ
Եղիա
վարդապետ
ծառայ
ծառայիցդ
