Մեր
հրատարակած
վաւերագրերու
շարքին
մէջ
ընթերցողք
ստուգիւ
եզական
նորութիւն
մը
հանդիպած
էին:
Մոռացութեան
մատնուած
պատուաբեր
դէմք
մ'էր
ան,
որ
իբրեւ
ծաղիկ
մը
ելած
հայրենի
յարկին
մէջ`
փոխադրուած
էր
օտար
երկնքի
տակ,
օտար
ընկերութեան
մը
ծողը,
ուր
իր
սրբութեան
գեղով
զմայլեցուցած
էր
ո'չ
միայն
զինքը
շրջապատող
ընկերութիւնը`
այլ
նոյն
իսկ
զինքն
հիւրընկալող
միջավայրը:
Կ'ակնարկենք
այն
հայ
«էզիզ»
կուսանը`
որուն
գոյութեան
նորագիւտ
պատմութիւնը
տուին
մեզ
մեր
ԿԵ
եւ
ԿԶ
վաւերաթուղթերը:
Անոնց
մէջ
կը
պակսէր
սակայն
էական
ծանօթութիւն
մը`
ինչ
ինչ
կարեւոր
պարագաներուն
շուրջ:
Ուրախ
ենք
այժմ,
որ
հետեւեալ
թուղթը
այդ
մասին
նոր
լոյս
մը
պիտի
սփռէ
եւ
այդպէս
լիով
գոհացում
պիտի
պատճառէ:
Գերապայծառի
Տեառն
Տեառն
Մխիթարի
Աբբայ
հօրդ
մերոյ
Գերազանցի
Վարդապետիդ
Աստուածաբանութեան
…
Կոյս
ոմն
գաղատացի
ի
ձեռն
ֆրանցուզ
Էլչիին
ի
վաղուց
ժամանակաց
յղեցեալ
էր
ի
Ֆռանցայ
Կուսանաց
Վանքն.
սոյն
կոյսս
ստացեալ
է
զգերազանց
վարս
առաքինութեան,
այնքան
մինչ
զի
զարմացեալք
սքանչելի
վարուց
նորա
կուսանքն
այնմ
վանքի
գրեալք
են
զպատմութիւն
վարուց
նորա
առ
հրեշտակին
ֆռանցուզի.
եւ
նա
կոչեալ
զսեբաստացի
Մինաս
վարդապետն
տուեալ
է
զպատմութիւն
վարուց
այնմիկ
կուսին,
եւ
ասացեալ
է
նմա
յղել
առ
գերյարգութիւն
ձեր.
եւ
Մինաս
վ.
ն
եւս
գրեալ
զողջունագիր
մի
առ
ձեզ
եւ
ընդ
այնմ
գրոյ
յղեալ
է
եւ
պատմութիւն
այնմիկ
կուսին
ի
միւս
անցելում
զատկի,
եւ
մինչեւ
ցայժմ
ոչ
է
ընկալեալ
զպատասխանի
գրոյն,
արդ
վասն
այսորիկ
աղաչեաց
զիս
մինաս
վ.
ն
վերոյգրեալ,
եւ
ասաց
թէ
գրեա
'
զողջոյն
յարգութեան
ի
դիմաց
իմոց
առ
գերյարգութիւն
Աբբայ
հօրն,
եւ
հարց
թէ
արդեօ՞ք
այսպիսի
գիր
եհաս
առ
ձեզ
թէ
ոչ.
եթէ
ոչ,
գրեսցէ
ինձ`
զի
կրկին
գրեցից
զպատմութիւն
կուսին
եւ
զողջագիր
առ
Տէրութիւն
իւր.
եւ
զպատասխանի
գրոյս
շուտով
յղեսցէ
ինձ,
որպէս
զի
մի
յամօթ
եղէք
մերձ
հրեշտակին
վերոյգրեցելոյ
երբ
կրկին
հարցանէ
զիս:
…
Աստ
եղեալ
միսիօնարքն
ոչ
ունին
զհամաձայնութիւն
ընդ
մեզ
ի
տօնելն
զտօնս
հանդիսաւորս,
եւ
ասեն
թէ
սուրբ
ժողովն
միայն
զհինկ
տօնս
պատուիրեալ
է
առնել
հին
տօմարով
եւ
ոչ
զայլսն…:
…
յայսմ
ամի
յոյժ
սաստիկ
ժանտամահ,
մինչեւ
ցհինկ
ամիս
տեւեաց…:
Յամի
Տեառն
1738
Նոյեմբերի
24
[Կ .
Պոլիս]
Նուաստ
ծառայ
Տ.
Ձ .
Հայր
Թոմաս
վարդապետ
Թէոդոսեան
