Մայր դիւան Մխիթարեանց Վենետկոյ ի Ս. Ղազար

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Սուլթաններու քաղաքի վերոյիշեալ լուրջ դէպքէրու պատմութեան ուրիշ աղբիւր մը կը ներկայանայ մեզ Ասկէրեանի հետեւեալ նամակը:
       Ամենապատիւ եւ գերյարգոյ Հօր մերոյ Ստեփաննոսի Րաբունապետի եւ Աբբահօր մեծի
       Գերապայծառ մինասայ Արհեպիսկոպոսին մերոյ խոնարհութեամբ զաջսն համբուրելով ողջոյն մատուցանեմ…: Պատմի աստէն, թէ ի Կոստանդնուպօլիս յաւուրս պայրամին եղեալ է խռովութիւն բազում, սպանեալ են զՍուլէյման աղայ զուրացողն, որ իբրեւ երկրորդ արքայ տիրացեալ էր ի վերայ երկրին, եւ զհամախոհ նորա զխըզլար աղասըն եւ զԵախուպ աղան եւս. այլ թէ վասն որոյ իրաց, այսպէս պատմեաց որդի Աւէտ աղային Ասվատուրն: Վասն կարի իմն զօրանալոյ Սիւլէյման աղային, թիկունս ունելով զնա պօստանճիք, բազում յանդգնութիւն գործէին, լուեալ թէ ոմն յիւրեանց ի կալանս է Յիսկուտար առ իշխանի տեղւոյն, չոգան առնուլ բռնութեամբ. յընդդէմ դառնալ իշխանին, հարին վիրաւորեցին չարաչար ի գլուխ զիշխանն: Որոյ զայրացեալ անհնարին ընդ յանդգնութիւն նոցա, թուղթ առաքէ լալագին առ շեխիսլամն, եւ նա առ թագաւորն երթեալ ամբաստան լինի, եթէ ոչ մի թագաւոր է ի քաղաքիս, այլ երեք, չարախօսելով զՍիւլէյմանէն եւ զխըզլար աղայսըէն: Հրաման առաքէ թագաւորն , աքսորել զխըզլար աղասըն եւ զՍիւլէյմանն սատակել: Յարհամարհել խըզլար աղասըին զհրամանն արքունի, սատակէ զնա թղթատարն եւ ապա զՍիւլէյմանն. եւ զի կին Եախուպ աղային քոյր էր Սիւլէյմանին ուրացողի, զբռամբ ածեն եւ զԵախուպ աղան, եւ սպանեալ զամենայն ինչս առնուն յաւարի. եւ այժմ զեղբայրն եւս նորա չարչարեն անհնարին, թերեւս եւ սպանցեն: Գէորգ վարդապետն, որ պատրիարգն էր Կոստանդնուպօլսոյ, անկաւ, եւ արդ նստի Նալօղլու Յակոբ վարդապետն:
      
       Ամենապատիւ հայրութեանդ Տրուպ ծառայ Վրթանէս վդպ . Ասկէրեանց
       Յամի 1752 յոգոստոսի 25 ըստ նորոյն [Կ . Պոլիս]