Իր
տեսակին
մէջ
եզական
է
հետեւեալ
պատմութիւնը:
Յիշեցնենք
միայն,
որ
այդ
միջոցին
Աւստրիոյ
գահակալը`
ակնարկուած
«Իմբարաթոռ»ն
էր
Մարիամ
Թերեզա,
իսկ
ի
Ռուսիա`
Եղիսաբէթ:
Գալող
նամակագիր
Մեսրոպ
Արք.
Քեահիա
Արապեանի`
սա
Հռովմ
կը
գտնուի
1742-էն
ի
վեր,
իր
ձեռնադրութեան
անվաւեր
ըլլալու
խնդրոյն
լուծումը
Ս.
Ժողովքէն
ընդունելու
համար:
Առ
բարեկամ
եւ
բարերար
Աբբայ
Գերյարգելի
հօրդ
ողջոյն
յիսուսաւանդ
Ընկալայ
զգիր
յԱրգելութեան
ձերոյ
յամսեանն
նոյեմբերի,
սակայն
մին
շաբաթ
մնացեալ
էր
ի
Բոստոն:
Արդ
կարի
շնորհակալ
եմ
ի
ձէնջ,
զի
զՀայրութիւն
ձերոյ
անպակաս
առնէ
յինէն,
զի
ընկալայ
եւս
զգիրն
վնասակար
ի
մօրէ
իմմէ
գրեալն:
Ուստի
զպատասխան
նորա
եղաք
յայսմ
թղթի
մէջն
եւ
դուք
ի
փառս
տեառն
առաքեցէք
ուր
գրեալ
է,
զի
պարտ
է
մխիթարել
զնա
բանիւ,
զի
հրակիզեալ
է
տունն
մեր,
հետեւապէս
մտածելի
է
զցաւս
սրտի
նորա:
Միւս
եւս
զոչ
իմսն
միայն
գրեմ
առ
ձեզ,
այլ
եւ
գրեմ
զնովիթայ`
զիմն
նոթիցիայ,
վասն
զի
եկն
աստ
ոմն
վրացի
ազգ
անուն
Կորկի
Ծիթլի,
ի
հոկտեմբերի
12.
որ
սա
իցէ
Գանձապետ
Շահ
Դահմազի
եւ
Իշխան
ի
տանն
Խորասանայ
Մաշադ
քաղաքին,
զի
ունէր
ընդ
ինքեան
վկայական
գրեալ
ի
Կարգէն
Կարուճիցոց
ի
աստրաքան
քաղաքէն:
Այսպէս
իբրեւ
ուխտաւրական
անձնարարական
գիր
ինչ:
Եւ
անտի
էհաս
ի
Պէջ
քաղաքն,
եւ
անդ
էառ
յԻմբարաթոռէն
զգիր
ի
վերայ
մոսկոֆ
թագաւորին
պատճառաւ
վասն
բերրելոյ
զապրանս
եւ
զամենայն
տունն
նորա,
եւ
բնակիլ
աստ
եւ
անդ
յերկիրս
ուղղափառաց:
Եւ
անտի
էհաս
ի
Հռոմ
եկն
առ
յիս
եւ
տեսաք
զամենայն
Վկայականս
նորա
եւ
զնամակն
Իմբարաթոռին
կնդեալ.
աստ
այս
էր
փափագ
նորա
եթէ
պապն
եւս
տացէ
անձնարարական,
զի
դիւրաւ
լիցի
իրք
նորա,
եւ
պապն
պատասխանեաց
ոչ
կարեմ
գրել
նմա
զի
թշնամի
իմ
է:
Գիտելի
է,
այս
անձն
աստ
պապին
ծանոյց
եթէ
ունի
մին
միլիոն
եւ
կէս
մոնէթա
ռօմանօ
եւ
այլք:
Վերջապէս
սա
անձն
ընդ
իմ
ունտէր
զհաց
34
աւուրս:
Եւ
մերային
հայք
լցանան
ամենայն
նախանցութեամբ,
զի
կարի
տարածեցաւ
ի
Հռօմ
անուն
այս
Կորկի
Խանին,
վերջապէս
տէր
Յովսէփն
դասցոյց
զսա
անձն
եւ
գրաւեաց
իբրեւ
առնլոյ
ի
պապէն
զգիր
վկայական,
այսինքն
յանձնարարական
զոչ
գիտացեալ
զկերպն
եթէ
մեք
որով
կերպիւ
ընթացաք
մինչեւ
ընդ
պապին
խօսեցաք.
իսկ
նա
յետ
խնդրելոյ
անձնարարականի
գրեալ
էր
զդրամս
վասն
ճանապարհի,
յորժամ
լուաւ
պապն
անկաւ
զամենայն
իստիման`
Կորակի
Խանին
եւ
եղեւ
խայտառակք
Հռօվմայեցւոց:
Ուստի
յորժամ
եւս
խօսէի
ընդ
քարտինալ
Վիքարին,
միշտ
հարցանէր
ինձ
ի
կողմանէ
դրամի,
պատասխանէի
նմա
մին
ըստակ
եւ
կամ
հասառ
ոչ
կամի,
զի
ունի,
իսկ
նա
ոչ
այնպէս
այլ
անցոյց
ի
թիւս
աղքատաց
զնոյն
անձն
եւ
այլն:
Այսպէս
ամաչեալ
ել
եւ
գնաց
Կորկիին
ի
Օլանտայ:
Նաեւ
կամիմ
յղել
5
ոսկի
մօրն
իմոյ,
բայծ
աստ
ոսկին
է
պապական.
խնդրեմ
խորհուրդ
ի
ձէնջ
եթէ
զորն
առնեմ,
միայն
ընդ
ձեր
կարելի
է.
ողջ
լերուք
ի
տէր:
1755
ի
սեպտեմբեր
6
[Հռովմ]
[Մեսրոպ
եպս .
]
Քեահայ
Արապեան
