Մայր դիւան Մխիթարեանց Վենետկոյ ի Ս. Ղազար 1707-1773 ի ծագմանէ ուխտիս մինչեւ ցբաժանումն Թրեստեան հարց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Բ Գերամեծար գերյարգելի Աբբայհօր մերոյ. եւ րաբունապետի տեառն տեառն Ստեփաննոսի վրդպ. ի ողջոյն Թուղթ ԺԱ
       ի ժամանակս տօնանմային, ի բակն Լուսաւորչի եկեղեցւոյն` յանկեան` յորում միանան որմունք արեւելեան եւ հիւսիսակողման, շինեցին հայք զմի փոքրիկ մատուռ դէպ յարեւելս (ծախիւք ուրումն ջերմեռանդի ) յորում ի մեծահանդէս աւուրս մատուցանեն պատարագս վասն բազմութեան ժողովրդեան , որք կալով ի սրահի եւ ի բակն` որ զկնի աւագ խորանին, տեսանեն զայն պատարագ: ’Այժմ եկեսցուք ի պատմութիւնն մեր ): Զկնի փլուցանելոյ տաճկացն զՀայոց եկեղեցին որ ի պէպէք, համբարձին զգլուխս իւրեանց մերձակայ տաճիքն լուսաւորչի եկեղեցւոյն, վասն նորոգ շինելոյ զմատուռն վերոգրեալ: Իսկ հայքն տուեալ ումեմն զմի զփոքրիկ ժամացոյց, այլոց զոսկի եւն, հազիւ սակաւ ինչ լռեցուցին զնոսա:
       Մատնին կոչեալ զվօյվօտան, տայ նմա զֆէրման, այսպէս. Քրիստոնեայք ի ժամանակս տօնանմային, նորոգեցին զեկեղեցիս իւրեանց: Արդ` ե'րթ տե'ս զեկեղեցիսն, զի ուր միայն մէրամէթ եղեալ է, կացցէ այն, եւ ուր նորոգ ինչ են շինեալ, փլուսցես զնոսա: Եւ վօյվօտան կոչեաց զմեծամեծս յունացն, եւ եցոյց նոցա զֆէրմանն մատնիին, եւ ապա ասէ. եթէ ամենայն եկեղեցիքն տացեն ինձ, երկու հազարական ոսկի, ես ոչ փլուցանեմ զեկեղեցիսն, այլ շինեմ զմատնին. եւ եթէ ոչ տացեն, գիտասջիք զի զամենայն եկեղեցիս ձեր փլուցանեմ, որպէս զպէշիքտաշին: Ասեն ոմանք , թէ զայս ֆէրման ետուն ի ձեռս վօյվօտային, որպէս զի ժողոեսցէ զդրամս: Ամենեքեան յերկիւղի եւ ի տարակուսանս են: Ի ժամանակիս Մահմուտին, մեծամեծք եւ ունեւորքն ի տաճկաց, այնպէս գնային ի ճանապարհին, որպէս զի երեեւեսցին արքային, եւ արքայն հարցցէ զնոցանէ, թէ ո՞է: Իսկ այժմ այնպիսիք ի հեռուստ գնան, զի մի ' երեւեսցին, եւ զմի հարցցէ ինչ զնոցանէ թագաւորն:
      
       1759 յօգոստ. 20: [Կ . Պոլիս]
       Ն. Ծ. Հ. Յակոբոս վրդ. Չամչեանց . Մխիթարեան