Մայր դիւան Մխիթարեանց Վենետկոյ ի Ս. Ղազար

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Բերայի Ս. Անտոն եւ Ս. Երրորդութիւն եկեղեցիները` հանդերձ իրենց վանքերով, ինչպէս նաեւ ուրիշ մեծամեծներու տուներ` ահարկու հրդեհի մը ճարակ կ՚երթան: Ժանտամահն ալ կը մասնակցի իր աղէտներով: Ահա առ այս` երկու թուղթեր:
       Ա Գերամեծար եւ գերյարգելի եղբօր իմում Տեառն Տեառն Հայր Մկրտիչ վարդապետին ողջոյն
       յայսմիկ գիշերի ի հինգերորդ ժամու գիշերոյ` յանզգուշութեան խոհարարի սրբոյն Անտօնի ի Տեօրթ էօլ ազըզ` բրբոքեցաւ նախ աշխանայն: Ապա վաղվաղակի յետ ո'չ ամբողջ այրելոյն զսուրբն Անտօնի վանսն, էանց ի տուն Մուրատճայենց Անտօն վ. տե'ս դու զդժբախտութիւն աշխարհիս. զի թոռունք Մուրատճայի ըմբռնեալ ի մահտարաժամէ` էին յանկողնի. եւ Անտօն վարդապետ ի յՕրթագեղ. նոյնպէս եւ ոմանք ի նոցանէ. եւ անշահք մնացեալք ի տան. վասն որոյ կանայք եւ մանկունք մազապուրծ լեալք, տունն ամենայն աղխիւք յաճիւն դարձաւ: Յետ այսորիկ սուրբ Անտօնի եկեղեցին հանդերձ վանուք այրեցաւ: Ապա ի սաստկանալ բորբոք հրոյն, էանց առ մեզ, եւ զմեր եկեղեցին սուրբ Երրորդութեան հանդերձ տամբք եւ վանուք յաճիւն դարձոյց: Ես ոչ գտայ ի տան. մեր Կարապետն ծերացեալ յոյժ հազիւ կարաց զանձն ապրեցուցանել, եւ զոմանս ինձ հարկաւորս. այրեցաւ տունն հանդերձ աղխիւք: Ապա յառաջ ընթացեալ հրոյն մինչեւ ի Սարայըն օսմանցւոյն` զերկու կողմանս յաճիւն դարձոյց. դղրդեցաւ քաղաքն ամենայն. զի այնպիսի անցք ո'չ երբէք պատահեալ էր մերոյս Պէկօղլուի: Բայց վայն այս էր` զի ամենայն ֆրէնկք` յահէ ժանտամահու փախուցեալք ի գիւղօրէս, ոչ ոք գտաւ սատարիչ առ ի զտունս պահել, եւ մինչեւ նոքա ի գիւղից իջին ի քաղաքն, ահա այն գեղեցիկ Պէկօղլին` գտաւ դարձեալ ի յաճիւն: ոմն ի խանից Ղուլիխանին եկն ի Կոստանդնուպօլիս. եւ յետ երից ամաց` յաւուրս յայսոսիկ հարաւ ի ժանտամահէ եւ մեռաւ… ասեն թէ միայն ի մէջ միոյ տոպրակի եդեալ զանկունսն. եւ ո~րպիսի ակունք, սպիտակ էլմասք, եւ կարմիր եաղուտք, կշռեցին. եւ էր կշռոց երկոտասան օխխայից. թող զսպիտակ տիւլպէնտս` որ աւելի քան զ 1000 քսակս, եւ զայլ զգեստս բեհեզեայս գործեալս ի Հնդիկս: Զայս ամենայն յարքունիս առին…:
      
       Չնչին ծառայ Աթ[անաս ] վ. եւ անարժան եպս.
       ի սեպտեմբերի 20, 1762 Կ . Պոլիս]