Մայր դիւան Մխիթարեանց Վենետկոյ ի Ս. Ղազար 1707-1773 ի ծագմանէ ուխտիս մինչեւ ցբաժանումն Թրեստեան հարց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Մանր մունր լուրեր` ազգերու երկրատիրութեան հաշիւներու շուրջ:
       Գերապատիւ Աբբայ Հօրն իմում բազում խոնարհութեամբ եւ սիրով ողջոյն ի Քրիստոս Յիսուս
       Երկրորդ օլախքն եւ սըռփքն հպարտացեալ յաղթութեամբ մոսկովին, պղտորութիւնս բազումս յարուցանեն, եւ զօրքն կայսեր ի յառտեալ կուտեն, եւ կայսրն անձամբ վերստին մայիսի վեցին գալոց է աստ, եւ աստի յառտեալ գնալոց. եւ նշան պատերազմի երեւի ընդ մոսկովին, զի բազում չարիս հասոյց, քահանայից կրօնաւորաց եւ կուսանաց եւ եկեղեցեաց են. եւ տաճկին աւելի քան զմիլեօն քիլէ ցորեան դրամով տուաք եւ ասեն թէ այսու դաշամբ, զի դարձուսցէ զՊէլըրղատն առ կայսրն, նաեւ որչափ երկիր առեալ է մոսկովն ի տաճկէն, որք յառաջ կայսերն եղեալ էր թափեսցէ ի ձեռաց մոսկովն ի տաճկէն, որք յառաջ կայսերն եղեալ էր թափեսցէ ի ձեռաց մոսկովին եւ իւր լիցի: Նաեւ ասեն թէ կայսրն զփեսայն իւր զբրինձ Ալպերթն կամի թագաւորեցուցանել ի Լեհ. որովհետեւ է որդի թագաւորին լէհացւոց: Եւ եռապատիկ պատրաստութիւն է անօթուց պատերազմի: Իսկ յաղագս այնորիկ թէ Կոստանդնուպօլիս առցի, եւ թագաւորութիւն տաճկաց բարձցի, այս բնականաբար անհնարին է, զի ոչ ոք յինքնակալաց թողու այսմ լինիլ… զի տակաւին աստի հեռի գոլով Մոսկովն, այնչափ ամբարտաւանին, մինչեւ ասել ոմանց, թէ զնէմցէն եւ զմաճառն մինչեւ ցստնդեայ մանուկն ի սուր սուսերի մաշել. եւ սմին իրի ի գիշերի ծննդեան սպառազինեալ գնացին յեկեղեցին ուղղափառքն, զի մի գուցէ ըստ ձայնիցն յանկարծակի կոտորեսցին ի նոցանէ. այս եղեւ աստ… :
      
       Յամի տեառն 1770 ապրիլ 26 (Պաշպալով )
       Նուաստ ծառայ Հայր Կարապետ վրդ. Մխիթ. (Մարտիրոսեան )