Տաղեր

Եկայք եղբայրք ամենեքեան,
Պատմեմ ձեզ բան յոյժ ողբական,
Աշխարհ ամէն վրդովեցան,
Յորժամ սպանաւ սուլթան Օսմանն:

Ի վերջին ժամանակիս
Եւ Հայկազեան մեծ տումարիս,
Հազարերորդ Եւթանասնիս
Եւ երրորդի յաւելորդիս,

Մէկ մեծ իշխան մի յայտնեցաւ,
Ապազայ անուն կոչեցաւ,
Ի Կարնոյ քաղաքէն ելաւ,
Մինչ Ախլծխէ ինքն հասաւ:

Բազում զօրօք զնա պաշարեաց,
Մեծ մեծ թօփերն յորժամ ձգեաց,
Զդուռն եւ զդրանդիքն ի բաց մերժեաց,
Ախլծխէ ու ինք տիրեաց:

Յորժամ նստաւ ի մէջ քօշկին,
Արքայանիստ մեծ սարային,
Մունետիկքն աղաղակին,
Հրամանաւ Ապազային:

Մի օք զոք մի' զրկեսցէ,
Մինչեւ յետին բնիոնն է,
Թէ չէ գլուխն առ յիս գայցէ,
Ինչքն եւ ապրանքն արքայինն է:

Ապա ինքն հրամայեաց,
Մեծ մեծ իշխանքն ժողովեաց,
Հանդիսարան ելաւ գնաց
Եւ զէնկիչէրիքն կոչեաց:

Մեծ դատաստան ինքն առնէր,
Զարքային արիւնն խնդրէր,
Վրեժխնդիր նմա լինէր,
Զէնիկչէրիքն կոտորէր:

Որպէս խորհէր, նայ կատարէր,
Նորա սպանօքն սատակէր,
Ընչիցն ապարանացն տիրէր,
Ընդ իւր եղելոցն շնորհէր:

Վասն այն մեծացաւ, զօրացաւ,
Մէջ աշխարհիս համբաւեցաւ,
Զարիւն թագաւորին առաւ,
Սրտին կամքն կատարեցաւ:

Իւր փոխարէնն անդ նստաւ
Ինքն Ախլծխէ ու դարձաւ,
Բազում ամրոց զարհուրեցաւ,
Մինչ որ Գաղատիայ հասաւ:

Մեծ մեծ խաներն առ ինքն եկան
Եւ պարոնայքն ամենեքեան,
Ընդ նմա միաբան եղան,
Թէ ուր է մեծ արքայն Օսման:

Միջին աշխարհն` Ապաղայն
Եւ Բաբելոն` Պարսից արքայն,
Հոնաց աշխարհն` Թաթար խանն,
Մեր մեղաց պատուհաս յարեան:

Արքայն Պարսից Շահ Աբասն էր,
Բազում զօրօք ասպատակէր,
Ի Բաբելոն գայր հասանէր,
Մեքենայիւք զնա պաշարէր:

Րախճանութեամբ ինքն ճեմէր,
Քաղաքին վերայ բողոքէր,
Առիւծանման մռնչէր,
Զնոսա յորովայնս համարէր:

Ի գարնան եղանակին,
Տէրունական յիսներորդին,
ԶԲաբելոն քաղաքն առին,
Զազգն տաճկաց հալածեցին:

Սաստկութեամբ քաղաքն մտին,
Զիշխան նորին ըմբռնեցին,
Զգանձն եւ սարայն ձեռացն առին,
Ապայ զինքն կուրացուցին:

Տայր հրաման զօրաց տաճկին,
Թէ` Ամենեքեան ժողովեսցին,
Յայսմհետէ ինձ հնազանդին,
Որ ռոճիկ ես տամ նոցին:

Արդարութիւն կու համարէր,
ԶԲաբելոն քաղաքն առնէր,
Զքաղդէացիսն հնազանդէր,
Մինչ ի Մուսուլ իշխան դնէր:

Գնայր մէջ մօյտանին նստէր,
Յաթոռ բազմէր, հանդէս ուղղէր,
Զօրքն տաճկաց անդ ժողովէր,
Զամենեսեան ի գիր առնէր:

Երիվարաց զնոսա ձգէր,
Ձեռաց նոցա զէնքն առնէր
Եւ ի մետաղս առաքէր,
Զիշխան նոցա դառն զզուէր:

Սուր ձգեցին մէջ քաղաքին,
Սատակեցին զիշխան նորին,
Բազում նեղութիւնք հասուցին,
Մեծ աշխարումն բնակչին թողին:

Ի Մերտին գուժն հասանէր
Եւ զբնակիչսն ահաբեկէր,
Զիշխանսն նորին հալածէր,
Մինչ Համիթ տարեալ մուծանէր:

Մեծ Տիգրանակերտ զարհուրէր,
Քաղաքն ամէնն դղրդէր,
Ցիմաստունսն հարցանէր,
Պատուար առ պարսպին կանգնէր:

Գուժն ու բօթն Բաբելոնի,
Քաղդէացւոցն ընդ Մուսուլի,
Առ արքայն-արքայից հասնի,
Որ սուլթան Մուրատ յորջորջի:

Մեծ արքայ սուլթան Մուրատն,
Յորժամ լուաւ զչար բօթն,
Բաբելացոց աղաղակն,
Որ վերացաւ մինչ ի յօդն:

Զմեծ մուհթին առ ինք կոչեաց,
Զիմաստունսն ժողովեաց,
Զպաշ վէզիրն հրաւիրեաց,
Թէ` Բաբելոն գնաց ձեռաց:

Վաղիւն տիւան կու նստէր,
Մեծ քննութիւն ինքն յարդարէր,
Զօրաց գլուխ կացուցանէր,
Տիզբոնի վերայ առաքէր:

Երբ պաշ վէզիրն ի ձի հեծնէր,
Պողոտայն արքունի ուղղէր,
Բազում զօրաժողով լինէր,
Ի պարսից վերայ արձակէր:

Յորժամ երթայ ի Կոնիայ,
Սեւաստ նստեր է Ապազայ,
Մինչեւ հաշտութիւն չը լինայ,
Ճանապարհին անցիկ չըտայ:

Էնկիչէրիքն ամենեքեան,
Ինքեանք եղան յոյժ միաբան,
Մեծ աղային հնազանդեցան,
Թէ` Մեզ է Ապազայն տուշման:

Նստէր Վէզիրն ի Կոնիայ,
Ապազան Սեւաստ կու լինայ,
Համոզիչքն երթայ եւ գայ,
Միթէ խաղաղութիւն լինայ:

Ազգն տաճկաց յոյժ խստացան,
Զազգս մեր բառնալ կամեցան,
Հարկն եւ խնդիրքն յաւելան,
Բազում նեղութիւնք մեզ յարեան:

Ամէն իրաց տեղեակ է,
Սրտից քննողն աստուած է,
Միթէ փրկէ զմեզ նոցանէ,
Որդիս արքայութեան առնէ:

Տէր աստուած, քեզ եմք յուսացէր,
Զմեզ յանէից ի յէ ածէր,
Ի յոչնչէ գոյացուցէր,
Զմարդն ի հողոյ առեալ ստեղծէր:

Արիստակէս Խարբերդցի,
Զայս սակաւ բաներս ասացի,
Զիրք ժամանակիս պատմեցի,
Նեղութիւն մեր ձեզ ծանուցի:

Լսողացն հաճոյ եղիցի,
Տէր աստուած իւրեանց քաղցրասցի,
Զմեզ յիշողացն ողորմեսցի,
Արքայութեան արժանասցի:

Փառք փրկչին ամենայնի,
Ընդ Հօր իւրում համազուգի
Եւ Սուրբ Հոգւոյն իւր էակցի
Այժմ եւ յաւէտ միշտ եղիցի: