Ամարանոց Բիւզանդեան

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

  180

Էսդիա կոչէր ` հին անուն բազկին,

1 որպէս բերեն բանք ` Պոլիբիոսին,

առ թափ բռնութեան ` իւրում յորձանին,

2 առ զանուն ընկալաւ ` Մէղա Ռէվմային:

 

181

Զի ընդ ծովեզերս ` Ուռումէլիին,

չիք յորձանք սաստիկ ` իբրեւ ըզսորին,

մինչեւ կայտառաց ` կասեալ ՚ի ծովին,

՚ի ջրոյ ընդ ցամաք ` զեռալ հարկադրին:

 

182

Բընազննութիւնք Եղիանոսին,

եւ Դիոնիսեայ ` քերթող պատմագրին,

զարմացեալ ճառեն ` ըզհետոց սոցին,

3 զորս տպաւորեալ յառապարս տեսին:

 

183

Աստի մինչ առ կէտ ` մեծի հիսարին,

յանձուկն ոլորեալ ` դիրք Վօսբօրօսին,

եռացուցանէ ` յայսմ ասպարիզին,

ըզյորդեալ ջըրոյն ` զյորձանս ահագին:

184

Զի ոչ ընդունի ` բընութիւն սորին,

խըտիլ անօսրիլ ` իբրեւ զօդ դիւրին,

եթէ անձկանայ ` իւր վայր միջոցին,

երագէ զընթացս ` թափ քան ըզնետին:

185

Եւ թէ ճնշեսցի ` սորայս լոյծ մարմին,

յայլ վիճակ փոխի ` յանակնունելին,

մոռանայ զվիճակ ` զիւր լուծականին,

զամուրն ըզգենու ` սուր քան զերկաթին:

186

՚Ի շրջափակեալ ` յանօթ պղնձին,

ըզտարր ջըրոյ ` արուեստիւ լըցին,

բազմութեամբ ուռանց ` զանօթըն հարին,

առ ճնշել խըտել ` ըզջըրոյն մարմին:

187

Իբրեւ անձկացաւ ` միջոց անօթին,

ջուր ոչ խկտացաւ ` յայնմիկ միջոցին,

այլ ընդ նուրբ ծակտիս ` իւրում անօթին,

քամեալ մըզեցաւ ` ՚ի կայս արտաքին:

188

Դիտեա ' ՚ի հեռուստ ` զամբոխ ահագին,

ըզցամաքայնոց ` ըզմարտ ընդ ծովին,

խիզախեալք իբրեւ ` հոյլ յուշկապարկին,

* ի վարել ըզնաւս ` յայս անցք դժուարին:

189

Զարմասցիս ընդ կագ ` տարեր տըկարին,

զոր տայ ընդ մարդոյ ` բազմատարր անձին,

գոչիւն աղաղակ ` բազմութեանց ձայնին,

տաղտկութեանց պատճառ ` տանց ծովեզերին:

190

Մարդըն նաւաքարշ ` դուզնաքեայ լաստին,

գործեօք պարանաց ` կռուի ընդ նըմին,

այլ ջուր անգործի ` բռնանայ նըմին,

իւրովք լոյծ ալեօք ` զօրէն բեւեռին:

 

191

Մարդն ըզբազմութիւն ` իւրոյ տեսակին,

օգնական ունի ` ՚ի ձըգումն նաւին,

իսկ ջուր զբազմութիւն ` գետոց յորձանին,

ոչ զոք իւր կոչէ ` օդնօղ ՚ի մարտին:

192

Մարդըն դըդըչմամբ ` օդաւոր ձայնին,

առնու եւ յօդոյ ` նպաստ ինչ անձին,

իսկ ջուր անչըշունչ ` հակառակ նըմին,

յիւր պատերազմին ` վարի իւրովին:

193

Երբեմն հատանէ ` ըզպարան նաւին,

որով նաւաքարշք ` ըզնա ձըգէին,

երբեմն ըզնոյն նաւս ` որք յառագաստին,

4 յետըսկոյս մըղէ ` ուստի նախ եկին:

194

Սակայն մարդն է Տէր ` գործոց արարչին,

հարկ է տարերաց ` տեղի տալ նըմին,

յաղթէ մարդ ջըրոյն ` ՚ի վախճան մարտին,

անզօր մըտաւորն ` հըզօր անմըտին:

195

Սուղ ինչ պարանաւ ` իւր ձեռագործին,

սուղ ինչ կըտաւօք ` իւր առագաստին,

ելք ինչ հընարէ ` իւր ճանապարհին,

ընդ անցք դժուարին ` եւ ընդ անցք դիւրին:

196

Ընդ մէջ սորին գեղջ ` եւ ընդ պէպէքին,

՚ի զառ ՚ի վայրի ` բարձրաւանդակին,

երեւին հիմունք ` հին մենաստանին,

եւ գողուղի ինչ ` առընթեր նըմին:

1 Զայս անուն ոչ ՚ի միաւորականն ` այլ ՚ի բազմաւորականն Էսդեայք կոչեն Պոլիբիոս Դիոնես Բիւզանդ եւ Սողոմոն զի ոչ միայն այս սար ` այլ նաեւ ընթերակայ ծովեզերք կոչէին Էսդիա. նմին իրի Սողոմոն զՄիքաիլօն ( այսինքն զառանավուտ Քեօյին ) եւս կոչէ յայս անուն. եւ Պոլիբիոս գիրք Դ. անուանէ զայս բազուկ Սար շուրջ Զէսդեօք, ըստ թարգմանելոյ Ճիլլիոսի Բ. II:

2 Մէղա Ռէվմա առ յայնս ` մեծ յորձանք թարգմանի առ մէզ:

3 Պատմեն սոքա թէ խաչափառք, այն է ` չաղանօղ, եւ այլ ստանաւոր կայտառք ` ոչ կարելով յայսմ վայրի ՚ի ծովուն գնալ ՚ի վեր ` առ սաստիկ բռնութեան յորձանաց, ՚ի ծովափն ելեալ այնպէս ճանապարհորդէին մինչեւ յանցանել զայս սահման, եւ ապա դարձեալ ՚ի ծով իջանէին. եւ այնպէս սովորութիւն կալեալ ` հետք եւ գիծք գնացից նոցա երեւէին ՚ի սալայատակ ծովափն. բազում երթեւեկութիւնք նոցա մաշեալ գծեալ ուրեք ուրեք զվէմոն: Ճիլլիոս մանազննին դիտօղ նեղուցին ` ետես զմաչեալ տեղիս ժայռին ՚ի հետոց գնացից սոցա, եւ թէ չէի իսկ ասէ տեսեալ, ոչ համարէի զբանս սոցա օտար ՚ի ճշմարտութենէ. որովհետեւ տեսանեմք զի հանապազորդեան երթեւեկութիւնք մրջմանց մաշեն եւ զգայլախաղս:

4 ՚Ի խռովայոյզ աւուրս ինչ նաեւ ընկղմիլ պատահէ նաւակաց, ՚ի խզիլ պարանաց կամ ՚ի հարկանել նաւուց եւ նաւակաց ընդ միմեանս: Զայս վտանգաւոր անցք պատմէ եւ ՚ի նախնեաց Դիոնէս Բիւզանդ առ Ճիլլիոսի Բ. II. Տեսի յետ դարձեալ բազում նաւս բեռնաւորեալս վարեալս յաջողակ հողմով, ՚ի հակառակելոյ ալեաց ընդդէմ հողմոց յորմէ ստիպեալ նաւավարաց ` հետեւակ գնալով պարանօք ձգեն զնաւս. յորս յորդութիւն յորձանաց սաստկացեալ ` բուռն առնէ նաւավարաց. եւ ՚ի հակառակ կողմն ձգէ. երկիւղ եւ յուսահատութիւն պաշարեալ, իբրեւ ոչ եւս ձեռնարկել միւսանգամ