689
Տեսի
սիրելի`
զոմըն
երկրածին,
անձին
կարծեցեալ`
իբրեւ
երկնածին,
տեսլեամբ
վերճեմեալ`
՚ի
գեղ
դիւցազին,
՚ի
տիս
խայտացեալ`
առուգագունին,
690
Գոգցես
ընտանի`
մեծի
արքային,
ներքին
մըտերիմ`
խորհըրդոց
նորին,
յոչինչ
պակասեալ`
բարեաց
աշխարհին,
այս
շուշանագեղ`
զգուեալ
նազելին:
691
Ընդ
պէսպէս
անցեալ`
վիճակ
պաշտօնին,
այլ
իբր
անփոփոխ`
՚ի
գերագունին,
քանզի
՚ի
ձեռնարկս`
իշխողականին,
ըզսա
կարծէիր`
երկրորդ
արքային:
692
Այնչափ
էր
սորա`
դաշնակցեալ
բաղդին,
զի
եւ
զազգականս`
ետես
՚ի
պատուին,
ըզհայր
իւր
՚ի
գործ`
նաւակայանին,
նաեւ
զիւր
զեղբայր`
յայլ
կարգ
պաշտօնին:
693
Շինեաց
իւր
պալատ`
յամարանոցին,
՚ի
մէջ
նեղուցին`
՚ի
ծովեզերին,
անդ
զիւր
զագարակ`
՚ի
վերայ
լերին,
յոգունց
կարծեցեալ
դըրախտ
երկրային:
694
Այլ
իղձ
առ
անչափ`
մարդոյ
բընածին,
որ
ոչ
գիտէ
շատ`
թէ
թոյլ
տաս
նըմին,
ըզլաւըն
եցոյց`
անարգ
ըստորին,
առ
լաւագունիւ`
զոր
եդ
՚ի
մըտին:
695
Քակեաց
՚ի
հիմանց`
շինեաց
վերըստին,
որպէս
եւ
կամք
իւր`
առաջնորդեցին,
ըզխումբ
ճարտարաց`
մեծի
քաղաքին,
ժողովեաց
՚ի
գործ`
իւր
դաստակերտին:
696
Այս
նորակերտեալ`
շինուած
պալատին,
համանըման
տան`
մեծի
արքային,
սըրահք
եւ
սենեակք`
ճեմարանք
նորին,
բա
նորաձեւ
իմն`
արտաքոյ
կարգին:
697
Նըկարապաճոյճք`
առաստաղք
յարկին,
այլ
իւր
որմունք`
ըստ
իւր
պատշաճին,
ինչ
ինչ
՚ի
նըկարս`
զխառնուած
ստուերին,
նըմանեալ
տեսի`
եւրոպեան
ձեռին:
698
Վառարանք
կճեայք`
ազնիւք
թանկագին,
յարմարեալք
յորմունս
յոգուց
սենեկին,
բաղանիք
կրկին`
բուրաստանք
կրկին,
արանց
եւ
կանանց`
զատեալք
ըստ
կարգին:
699
՚Ի
մէջ
երկոցուն`
փափկութեան
տեղին,
Մապէյն
կամ
միջոց`
ընկալուչ
հիւրին,
բազմանկիւն
գործեալ`
կողմըն
ծովեզրին,
՚ի
ծաղկոց
յանգեալ`
կողմն
իւր
ցամաքին:
700
Այսպէս
համօրէն`
մասունք
ըստորին,
խընամով
շինեալ`
արուեստասիրին,
մինչեւ
զանուն
տալ`
ըզգերագունին,
որքան
ինչ
մարթ
էր`
՚ի
փայտակերտին:
701
Իմ
շրջագայեալ`
երիցս
՚ի
նըմին,
զամենայն
տեսի`
գործ
մանրազննին,
տեսի
զբազմութիւն`
հոյլ
քարակոփին,
կուտեալ
՚ի
շինուած`
մեծի
ջրհոսին:
702
Որոյ
պարզ
մաքուր`
գործած
քանդակին,
գելեալ
գալարեալ`
զբոլորիւք
եզրին,
՚ի
հաճոյս
բերիւր`
ականատեսին,
նաեւ
եւրոպեան`
արուեստագիտին:
703
Փոխեալ
կարծէիր`
զբընութիւն
վիմին,
ճապուկ
ոլորմամբ`
նըման
խըմորին,
յերեսունն
հասին`
՚ի
թիւ
քըսակին,
ծախք
ջըրախաղխաղ`
այս
շատրուանին:
704
Ինքըն
սիգալով`
նըման
առիւծին,
ճեմ
առեալ`
շրջէր`
՚ի
նոյն
դըրախտին,
զանմահից
կարծեալ`
զիւր
շընորհ
բաղդին,
զերանագունից`
քան
զամենեսին:
705
Տեսի
զծերունի`
զայր
ոք
առ
նըմին,
որոյ
կարեկցեալ`
ըստ
բարեկամին,
խուճապիւք
կըրից`
բերէր
յիւր
ոգին,
յունկըն
մատուցեալ`
ազդ
առնէր
նըմին:
706
Խնդրեցեր
զաշխարհ`
զհաճոյս
աշխարհին,
գուցէ
զրկեսցիս`
՚ի
բարեաց
նորին,
ընտեցեր
զանչափն`
եւ
զիղձ
անյագին,
ա՞րդեօք
յագեսցիս`
գործովք
անյագին:
707
Շինեցեր
ըզտուն`
բընակ
քում
անձին,
ե՞րբ
բընակեսցիս`
երբ
մտցես
՚ի
նմին,
զայս
ասէր
առ
նա`
ըստ
խըրատատուին,
՚ի
գործոց
իւրոց`
կշռեալ
զելք
իրին:
708
Այլ
նորա
փարեալ`
զսիրով
աշխարհին,
ոչ
անսայր
բանին`
եւ
ոչ
իւր
խղճին,
մինչչեւ
էր
յանգեալ`
ըզգործ
պալատին,
յարեաւ
պատերազմ`
ընդդէմ
իւր
ազգին:
709
Զի
մի
յըղեսցի`
՚ի
կըռիւ
մարտին,
եթող
զիւր
պաշտօն`
զդիւանապետին,
այլ
նախանձարկուք`
գգուանաց
նորին,
յայլ
գործ
դիւանին`
ըզնա
կացուցին:
710
Հարկադրեալ
գընայր`
՚ի
մարտ
սխրագին,
որպէս
եւ
բերէր`
հարկ
իւր
պաշտօնին
միանգամ
գընայր`
երիցըս
դառնայր,
հայել
՚ի
զընին`
իւրում
պալատին:
711
Ձայնք
քարագործաց`
առ
նա
հնչէին,
ձայնք
իւր
ընտանեաց`
յունկն
իւր
ազգէին,
նըմա
ոչ
մընայր`
բայց
եթէ
ողբալ,
ըզզրկիլ
անձին`
զմեկնիլ
քաղաքին:
712
Իւր
գգուանք
եղեն`
պատճառ
աղէտին,
եւ
իւր
մեծութիւն`
նախանձու
լուցկին,
չեկաց
այն
պալատ`
յապաւէն
նըմին,
այլ
նոյն
հեռացոյց`
յաշխարհ
օտարին:
713
Այն
ինչ
խոր
խոցեալ`
յաղէտըս
չարին,
այսպէս
պատեալ
կայր`
՚ի
ցանց
իւր
մաղձին,
գոգ
երզէր
իմն`
յոյս
դընէր
յանձին,
ըզժամ
հաշտութեան`
պատճառ
իւր
դարձին,
714
Այլ
՚ի
յակնունել`
հաշտութեան
ձայնին,
մեռանէր
արքայն`
յերկրորդում
ամին,
զորոյ
զանկանել`
զիւր
հըզօր
բազկին,
տեսեալ
՚ի
հեռուստ`
խուճապէր
յանձին:
715
Յայնժամ
տեղի
տայր`
այն
իւր
երանին,
ընդդէմ
ընթագրէր`
անիւ
իւր
բաղդին,
զի
զաղփաղփուն
է`
վիճակ
մարդկային,
որք
վերհամբառնան`
հարկիւ
վայրբերին:
716
Յանկարծ
սպանաւ`
հայր
իւր
ծերունին,
՚ի
պատուիրելոյ`
նորոյ
արքային,
սա
անդուստ
լուեալ`
դողայր
առ
ահին,
սրտաթափ
եղեալ`
սպասէր
ելին:
717
Հըրաման
եհաս`
՚ի
մեծ
բանակին,
նաեւ
իւր
դարձի`
վըճիռ
խաւարին,
շրջաւ
յընդերաց`
շունչ
շարժականին,
յորժամ
զայս
լուաւ`
գոյժ
մահաբերին:
718
Խաղապատելով`
աղերսէր
նոցին,
որք
իւր
սիրելիք՝
բարեկամքն
էին,
՚ի
չքմեղս
եղեալ՝
յանցանաց
անձտի,
գոչէր
միջնորդել՝
առ
թագաւորին։
719
Բայց
ու՞ր
բարեկամ՝
ձախող
վիճակին,
այժմեան
բարեկամք՝
միայն
յաջողին,
թէ
գործք
քո
չէ
քո՝
բարեկամ
աձին,
մի՛
ակնկալցիս՝
զորս
են
օտարին։
720
Բերաւ
յոյս
քաղաք՝
յիւր
տուն
առանձին,
քննեցաւ
անդէն՝
ըստ
դատաստանին,
պարտաւոր
գըտաւ՝
ընդդէմ
հրամանին,
արագ
ընկալաւ՝
զվըճիռ
օրհասին։
721
՚Ի
դուռն
Հիւմայուն՝
ըզնա
կացուցին,
տեղի
կառափման՝
աւագաց
կարգին,
այլ
ատելի
է՝
մահ
մահկանացուին,
հընարից
կրթի՝
մինչ
՚ի
շունչ
վերջին։
722
Անդ
հասեալ
տեսեալ՝
զգործի
խաւարին,
զաչօք
մածանէր՝
դառնիճ
իւր
մաղձին,
զի՞նչ
կամիք
առնել՝
հարցանէր
դահճին,
զիս
զի՞նչ…
եւ
անդէն
գելոյր՝
բանն
ի
բերանին։
723
Գրեալեմ
ասէր՝
՚ի
դաս
զինուորին,
մի՛
գլխատէք
զիս՝
ըստ
իմում
կարգին,
զոչ
գլխատիլ
իւր՝
առ
պատիւ
կարգին,
կարբէր
զերծումն
ինչ՝
մահու
վըտանգին։
724
Կրկին
շուրջ
յածէր՝
զիւր
տեսանելին,
հասանել
դիպել՝
ուստեք
օգնողին,
բայց
անդ
՚ի
թիկանց՝
դիպեալ
այլ
դահճին,
կրկին
գելանէր՝
կոտորէր
յանձին։
725
Խեղդիւք
պարանոց՝
ըզնա
հեղձուցին,
ապա
զպարանոցն՝
հատին
կտրեցին,
յըսկուտեղ
եդեալ՝
ըզգըլուխ
նորին,
եդին
յարքունի՝
գաւիթ
պալատին։
726
Մի
միայն
արկած՝
միոյ
վայրկենին,
բաւական
եղեւ՝
վերջ
տալ
բոլորին,
մի
ճմլել
ձեռին՝
ըզկեանսըն
բարձին,
հազարաց
կարծեալ՝
ամաց
զարժանին։
727
Սիրտ
իմ
խըռովեալ՝
ընդ
տեսիլ
նորին,
բարբառ
արձակեաց՝
իբր
առ
կենդանին,
ու՞ր
արդ
մեծութիւնք
փառաց
եւ
պատուին,
ուր
են
զօրութիւնք
հըզօր
առիւծին։
728
Ու՞ր
եւ
փափկութիւնք
գգուանք
պալատին,
յորմէ
ոչ
տուաւ՝
բարձ
մի
քո
գլխին,
ու՞ր
այն
քանդուածոյք՝
առաստաղք
յարկին,
որք
ըզբացօթեայդ՝
ոչ
ամփոփեցին։
729
Աւա՜ղ
քում
փառաց՝
դիւրաթառամին,
աւա՜ղ
պատրանաց՝
աչախիլ
բաղդին,
որ
քե՛զ
ետ
փորել՝
ըզմահ
քո
անձին,
քո՛
արեամբ
ներկեաց՝
ըզդիակն
քոյին։
730
Ա՛յս
է
կատարած՝
աշխարհասիրին,
արդար
հատուցումն՝
արդեանց
աշխարհին,
ա՛յս
է
կատարած՝
բանից
գուշակին,
զոր
նախ
ազդ
արար՝
ձայն
բարեկամին։
731
Այսպէս
զփոփոխել՝
կենցաղոյս
անուին,
համօրէն
տեսի՝
յայս
կանանցածին,
ծանեայ
իմացայ՝
զի
մարդ
տէր
երկրին,
ո՛չ
գիտէ
զուղիղն՝
շրջի
ըստ
կամին։
732
Խնդրէ
ըզհանգիստ՝
կարօտի
նմին,
զի
առանց
սորա՝
վիշտ
է
կեանք
նորին,
այլ
՚ի
խնդրել
անդ՝
զիւր
հանգիստ
անձին,
անդ
կորուսանէ՝
զիւր
ըղձանալին։
733
Այսպէս
տեսեալ
եմ՝
զթիւրութիւն
շաւղին,
վիշտ
իմըն
կըրէր՝
ցաւած
իմ
ոգին,
ձայն
արկեալ
երգէր՝
զայս
երգ
՚ի
հովտին,
՚ի
կարգ
քերթողաց՝
նշխարեալ
վերջին։
734
Թողոյր
ընկենոյր՝
զամբոխ
մարդկային,
զի
չեգիտ
օգուտ՝
յոյս
ինչ
առ
բարին,
թողոյր
հեռանայր՝
յերջանիկ
կղզին,
զի
անդ
իւր
եգիտ՝
զօգտութիւն
կրկին։
735
Վըճիռ
յիս
տանիմ՝
վըճիռ
բընածին,
սիրել
յարիլ
յինչ՝
բընութեամբ
բերիմ,
հարկ
է
ինձ
սիրել՝
հարկաւ
յայն
հակիմ,
անսէր
կալ
չունիմ՝
եւ
ոչ
իսկ
հանգչիմ։
736
Անդրանիկ
կըրից՝
սէր
իմ
բերումն
իմ,
զայս
թէ
ուղղեցից՝
՚ի
յուղիղ
կարգին,
բաւականանալ՝
ի
չափաւորին,
համակ
ուղղեսցին՝
եւ
այլ
կիրք
ներքին։
737
Տագնապ
են
դըրամք՝
արծաթասիրին,
տագնապ
եւ
խնդիրք՝
եւ
անձնասիրին,
տագնապ
են
գգուանք՝
աշխարհասիրին,
տագնապ
են
պատիւք՝
եւ
փառասիրին։
738
Զայս
ախտ
չորեսին՝
հակառակ
շաւղին,
նեղիչ
հանգըստեան՝
ամարանոցին,
եդի
՚ի
մերժել՝
իմ
քաղաքակցին,
զոր
ինչ
ոչ
գօրէր՝
խէթ
իւր
հանգստին։
739
Միայն
օգտակար՝
մարդոյ
խնդրելին,
զաստուածպաշտութիւն՝
գըտի
յաշխարհին,
պաշտեա՛
զաստուած
քո՝
դու
կանանցածին,
գտցես
գանձ
անբաւ՝
հանգիստ
քում
անձին։