Բերդաքաղաք
Սուրբ
փաշայանիստ
սահմանագլուխ
է
կամ
սէրհատ
Օսմանեան
տէրութեան
առ
սահմանօք
Պարսից,
որ
՚ի
հնումն
երեւի
անկանիլ
՚ի
Մասեաց
ոտն
գաւառ
Այրարատայ.
կառուցել
՚ի
վերայ
բարձր
լերին,
յարեւելեան
կողմն
Տիատինոյ
իբրեւ
միօրեայ
հեռի,
՚ի
հիւսիսակողմն
Դադուրայ,
եւ
՚ի
հարաւակողմն
Մասիս
լերին,
որ
տարակայի
՚ի
լեռնէ
Պայէզիտոյ
ժամս
իբր
4
կամ
5:
Բնակիչք
նորա
տունք
իբր
5000.
որք
ընդ
մեծի
մասին
են
քուրդք,
եւ
միայն
իբրեւ
700
տունք
են
յազգէս
հայոց:
Երկու
եկեղեցիք
են
՚ի
նմա,
յորոց
մին
է
նորա
կոչեցել
Սուրբ
Վարդան:
Են
՚ի
նմա
եւ
կրկին
բաղանիք,
զորոց
զմին
շինեաց
Իսախ
կամ
Իսաք
փաշայն
թոռն
Մահմուտ
փաշային:
Փողոցք
քաղաքիս
դժուարաքայլ`
սակս
ելեւէջ
խոժոռութեանց
լերին:
Բերդ
որ
այժմ
եղեւ
անուանի
յետ
շինելոյ
զնա
վերոգրել
Իսախ
փաշային
՚ի
վերջն
անցել
դարու,
առ
հասարակ
վիմատաշ
եւ
բարձր
պարսպօք:
Այս
քաղաք
վաճառանոց
Դէվրիզցոց,
որք
աստ
բերեն
զվաճառս
Պարսից,
յետ
պէսպէս
արտունութեանց`
զոր
ետ
վաճառականաց
փաշայն
Պայէզիտոյ,
զի
յառաջագոյն
յԷրզիռում
յաճախէին
դէվրիզցիք,
Կշիռք
որ
մեծ
են
զայլոց
քաղաքաց.
մի
օխան
որ
որպէս
եւ
Խոյայ`
՚ի
Կոստանդինուպօլիս
առնէ
700
տիրհէմ,
իսկ
՚ի
Վան
քաղաք
600:
Արտաքոյ
քաղաքին
հեռի
իբր
կէս
ժամաւ
է
գերեզմանատուն
հայոց,
ուր
կայ
եւ
եկեղեցի
աւերակ`
կոչեցել
Ամենափրկիչ:
՚Ի
Պայէզիտոյ
եւ
անդր
՚ի
հիւսիսակողմն
սկսանի
մեծ
դաշտավայր
մինչ
՚ի
Մասիս
որ
կոչի
Պայէզիտոյ
դաշտ,
զոր
Ճիհաննումա
յանուն
Չըլտըրայ
կոչէ:
յառաջ
ժամանակաւ
Պէհլիւլ
ոմն
եղբայր
միոյ
՚ի
թագաւորացն
Բաբիլոնի`
եկեալ
բնակի
յայմ
վայրի,
որ
վասն
կամօվին
հրաժարելոյ
՚ի
թագաւորութենէն
որ
նմա
անկանէր,
եւ
սակս
աղքատին
շրջելով`
իբրեւ
առաքինի
ոք
պատուի
՚ի
տաճկաց:
Զոր
չէ
պարտ
եղջերուաքաղ
համարիլ,
եւ
ոչ
զՊայէզիտ
հայրենիք
գնել
Պէհլիւլին
կամ
Բահլիւլին:
Զանկազօր:
Գիւղ
մեծ
հեռի
՚ի
Պայէզիտայ
իբրեւ
կէս
ժամաւ,
որ
ունի
բերդաձեւ
շինուած
՚ի
միջավայրի
եւ
եկեղեցի:
