Պատմութիւն Հայոց, Հատոր Բ.

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

ա. Զոր խոստացաքն ՚ի վերոյ ՚ի գլ. ժբ. վասն ժողովոյն Քաղկեդոնի, արժան է մեզ աստանօր կատարել: Եւ թէպէտ ընդ կարգի ժամանակին` յառաջագոյն պարտ էր խօսիլ զայնմանէ, որովհետեւ այն եղեւ իբրեւ երեքտասան ամօք յառաջ քան զարձակիլ նախարարացն` եւ յառաջ քան զնստիլ Գիւտայ, զորոց խօսեցաք ՚ի նախընթաց գլուխդ, բայց կամելով զպատ մութիւն նոցին անըհատ շարունակութեամբ կարգել, ոչ թուեցաւ պատշաճ ՚ի կարգի նոցա դասել զճառ սորին, այլ` որոշակի զկնի:
       Եւ արդ` քանզի ՚ի պատճառս այսր ժողովոյ բազում խռովութիւնք եւ յուզմունք ծագեցան յազգի մերում ընդ այլ ազգս, եւ յօդեցան եւ մուծան ՚ի թշնամեաց ժողովոյն, մանաւանդ յասորւոց բազում առասպելաբանութիւնք եւ սուտ վիպասանութիւնք յազգ մեր, պա'րտ է մեզ զպատ մութիւն սորա ընդ ճիշդ եւ անաչառ քննութեան` ճշմարտութեամբ եւ անպատրուակ բանիւ դնել առաջի, ՚ի բաց եդեալ զամենայն կեղծուպատիր ստութիւնս:
       Եւ որպէս զի բարւոք եւ ընդ կարգի աւանդեսցի այն, սկիզբն արասցուք պատմել ՚ի ծագմանէ անտի հերձուածոյն Եւտիքեայ. որպէս եւ աւանդի ՚ի բուն պատմ ութեան ժողովոյն, զոր յոյն լեզուաւ գրեցին նօտարք այնր ժամանակի. որ եւ տպագրեալ կայ ՚ի մեծամեծ հատորս, ՚ի մի էջն յունարէն, եւ ՚ի միւս էջն լատիներէն. հատոր. զ. եւ է: Գրեցին զայսմ ժողովոյն եւ Փակունդոս Հերմեան մերձաւոր ժամանակաւ. եւ Եւագրիոս. գիրք. ա. գ. եւ բ. եւ Լիբերատոս սարկաւագ ՚ի քաղուածսն. գլ. 11: եւ յետ նոցա Թէոփանէս. եւ Փոտ ՚ի պատմ ութեան եօթն ժողովոց. եւ Կեդրենոս. եւ Զոնարաս. գիրք. ե. եւ Նեղոս Հռոդեցի ՚ի գիրք ժողովոյ, եւ այլք: Աւանդին զայսմանէ բազում ինչ եւ ՚ի թուղթս: Թո'ղ զարդի մատենագիրս, որք զգուշաւոր քննութեամբ աստուածաբանօրէն գրեցին եւ աւանդեցին զայն պատմութիւն, Յովհաննէս Կապասոս. Նատաղէս Աղեքսանդր. եւ այլք բազումք: Եւ ահա ՚ի սոցանէ առեալ գրեմք աստ:
       բ. Յետ որոյ մերժեցաւ Նեստոր յեկեղեցւոյն Աստուծոյ ՚ի սուրբ ժողովն Եփեսոսի, նստաւ պատրիարգ ՚ի Կոստանդինուպօլիս Մաքսիմիանոս երկրորդ, ամս. բ. եւ ամիսս. 5: Եւ ապա պրոկղ, ամս. ժգ. եւ ամիսս. 5: Եւ յետ նորա Փլաբիանոս. յորոյ աւուրս երեւեցաւ Եւտիքէս հերետիկոս ժանտ: Սա էր արշիմանտրիտ` այսինքն վանահայր մեծի հռչակաւոր մենաստանին Կոստանդինուպօլսոյ. որ եւ անհնարին նախանձու ընդդէմ զինեցաւ չարին Նեստորի. եւ զի տգէտ ոմն էր, գլորեցաւ ՚ի ներհակն ծայր մոլոր ութեան նորա. վասն զի կամելով պատսպարել զմի ութիւն անձին ընդդէմ Նեստորի` սկսաւ ջատագովել եւ զմի ութիւն բն ութեան ՚ի Քրիստոս` հանդերձ շփոթութեամբ, յաւելեալ եւ զայլ յիմարական բանս ընդ մտաց Ապողինարի: Այս մոլոր ութիւն սորա եկն ՚ի յայտ յերկրորդ ամի Փլարիանոսի պատրիարգին. որում եւ իրազեկ լեալ Եւսեբիոս եպիսկոպոս Տորիղայ` որ ՚ի Փռիւգիա, այր երեւելի, բազում անգամ զգուշացոյց զԵւտիքէս: Այլ նա ոչինչ անսացեալ Եւսեբեայ` սկսաւ տարածել զմոլոր ութիւն իւր բանիւ եւ գրով ՚ի մէջ կրօնաւորաց` մերձաւորաց եւ հեռաւորաց:
       ՚Ի նմին ժամանակի ՚ի ծագիլ հակառակութեց ինչ ՚ի մէջ եպիսկոպոսաց ոմանց, Փլաբիանոս արար ժողով ՚ի Կոստանդինուպօլիս վասն խաղաղութեան: Եւ ՚ի նոյն ժողով Եւսեբիոս եպիսկոպոս Տորիղայ մատոյց թուղթ առաջի հարցն, յորում յայտ առնէր զմոլորութիւն Եւտիքեայ: Ընդ որ կարի իմն տհաճեալ նոցա` ազդ արարին Եւտիքեայ գալ վաղվաղակի ՚ի ժողով անդր: Այլ նա չէառ յանձն, պատճառս եդեալ` թէ ինքն հաստատեալ է ՚ի մտի չելանել բնաւ ՚ի մենաստանէ անտի` բաց ՚ի հարկաւորութենէ մահու. զի իբրեւ ՚ի գերեզման մտեալ է իմ ասէ աստ ՚ի վանս: Միւսանգամ կոչեցին զնա. եւ նա զնոյն ետ պատասխանի` միանգամայն պատճառելով եւ զծեր ութիւն եւ զհիւանդ ութիւն իւր: Եւ ապա յերրորդ անգամն կոչել` եկն ՚ի տեղի նորա Աբրահամ միայնակեաց հանդերձ այլովք միայնակեցօք. եւ ասէ. ՚ի պատճառս խօթ ութեան ոչ կարէ գալ նա աստ. եւ մեք պատուէր ունիմք տալ փոխանակ նորա զպատասխանի: Բայց տեսեալ ժողովոյն, թէ այս է նենգ ութեան հնարք, վերստին առաքեցին հրեշտակս առ Եւտիքէս , եւ հրամայեցին, զի անձամբ անձին յանդիման լիցի ժողովոյն:
       Անճարացեալ Եւտիքեայ` խնդրեաց աղաչանօք` թոյլ տալ ինքեան զաւուրս եօթն, մինչեւ առողջասցի ՚ի կեղծեալ հիւանդութենէ: Եւ յայն եօթն աւուրսն զամենայն հնարս ՚ի մէջ առեալ` դիմեաց առ կայսրն Թէոդոս Փոքր` ձեռնտուութեամբ Կրիւսափեայ առն զօրաւորի, որ եւ անհնարին թշնամի էր Փլաբիանոսի պատրիարգին: Ապա յեօթներորդ աւուր անդ ՚ի գումարիլ ժողովոյ հրամանաւ Փլաբիանոսի` եկն անդ եւ Եւտիքէս հանդերձ ամբոխիւ միայնակեցաց եւ զինուորաց. ընդ որս եւ Փլորենտիոս պատրիկ խնամակալ տան կայսեր` ըստ միջնորդելոյ Կրիւսափեայ. (այս այն Փլորենտիոս է, զոր Փարպեցին կոչէ Փլորենտոս, եւ Եղիշէ` Եփլարիոս, որ յետոյ արգել զկայսրն յօգնելոյ հայոց):
       ՚Ի ժողովի անդ քննեալ զմոլորութիւն Եւտիքեայ` գտին մասամբ իւիք համաձայն հերձուածոյն Ապողինարի եւ Վաղենտեայ: Եւ իբրեւ յամառեալ գտաւ Եւտիքէս ՚ի ջատագովել զմոլոր ութիւն իւր խառնիխուռն բանիւ, բանադրանս եդեալ ՚ի վերայ նորա` զրկեցին զնա յամենայն պաշտամանց քահանայութեան, եւ ՚ի հաղո րդութեան հաւատացելոց, եւ յառաջնորդութենէ մենաստանին: Եւ ստորագրեցին այսմ երեսուն հայրապետք, եւ քսան եւ երեք վանահարք:
       Իբրեւ ետես Եւտիքէս, եթէ դատապարտեցաւ, յետ բազում հնարս հնարելոյ` բողոք կալաւ նենգալի բանիւք յաթոռն Հռովմայ առ Լեւոն պապ: Բայց ՚ի գրել նաեւ Փլաբինանոսի ՚ի Հռովմ , եկն ՚ի յայտ նենգութիւնն Եւտիքեայ. որոյ վասն սկսաւ բազում խռովութիւնս յարուցանել ՚ի քաղաքին, եւ բողոքել առ կայսրն. եւ կայսրն հրամայեաց վերստին ժողով գումարել ՚ի նմին քաղաքի:
       Բայց այսու եւս սակաւ օգտեալ Եւտիքեայ` դարձեալ ՚ի ձեռն Կրիւսափեայ հրաման ընկալաւ ՚ի կայսերէ` զայլ ժողով գումարել յԵփեսոս. յորում հրովարտակու կայսերն ընդ նպաստելոյ Կրիւսափեայ նախագահ նստաւ Դէոսկորոս պատրիարգ Աղեքսանդրու` պաշտպան Եւտիքեայ: Կոչեաց Եւտիքէս հրամանաւ կայսեր յայս ժողով եւ զմտերիմ սիրելին իւր զՊարսամ կամ զԲարսումա զարշիմանտրիտ յասորւոց անտի, լինել բերան ամենայն միայնակեցաց` զորս որսացեալ էր յիւր կողմն: Հրաւիրեաց կայսրն եւ զԼեւոն պապ յայն ժողով. եւ նա քանզի ոչ խափանել, եւ ոչ յԻտալիա փոխադրել կարող էր զայն, զի ոչ եւս գոյր ժամանակ, առաքեաց փոխան իւր հրեշտակս` զՅուլիոս եպիսկոպոս, զՀրենատոս երէց, եւ զՀիլարիոս սարկաւագ. ընդ որս եւ զԴուլկիտիոս դպիր:
       գ. Յայս ժողով գումարեցան հարիւր եւ երեսուն հայրապետք, յամսեանն օգոստոսի, յամի տեառն. 449. եւ ՚ի գալ անդր Փլաբիանոսի` ոչ եթող Դէոսկորոս նստիլ նմա յիւրում տեղւոջ, այլ` ՚ի հինգերորդ աթոռն. եւ ընկէց զնա հրամանաւ կայսեր յիրաւանց դատաւոր լինելոց ՚ի ժողովի անդ. եւ հրամայեաց կալ անդ իբրեւ դատելի հանդերձ այնոքիւք եպիսկոպոսօք, որք յառաջն ժողովեալ ՚ի Կոստանդինուպօլիս դատապարտեցին զԵւտիքէս: Իբրեւ հասին անդր եւ հրեշտակք Լեւոնի պապին, եւ մատուցին զթուղթն` զոր գրեալ էր սուրբն Լեւոն, հրամայեաց Դէոսկորոս ընդունիլ զթուղթն, այլ ոչ ետ թոյլ ընթեռնուլ անդէն. որպէս օրէն էր յայլ ժողովսն առնել. ուր նախ ընթեռնուին զթուղթ պապին լատին լեզուաւ, եւ ապա յունարէն: Եւ ոչ եւս ետուն հրեշտակաց տեղի ընդ իւրեանց հրեշտակութեան. վասնորոյ եւ ոչ նստան նոքա անդ, այլ` ուրոյն: Յառաջ մատեաւ Եւտիքէս ՚ի ժողով անդր, եւ ետ դաւան ութիւն երկդիմի եւ պատիր բանիւք: Տեսեալ Փլարիանոսի, թէ Եւտիքէս խաբէութեամբ վարելով` ջանայ զմոլոր ութիւն իւր պատրուակել, եւ զանձն արդարացուցանել, աղաչեաց զհարս ժողովոյն, զի մտցէ ՚ի ժողով անդր եւ Եւսեբիոս եպիսկոպոս Տորիղայ, որ զառաջինն` զմոլորութիւն Եւտիքեայ ՚ի յայտ ածեալ էր. բայց արգել Ելպիդիոս կոմս` որ անդ էր, բարեկամ Եւտիքեայ: Ապա ընթերցեալ եղեւ գործ ժողովոյն` զոր արար Փլաբիանոս ՚ի դատապարտութիւն Եւտիքեայ:
       Յընթեռնուլ զայն գործ ժողովոյն` Դէոսկորոս` եւ Յոբնաղ երուսաղէմացի ջատագովք Եւտիքեայ` ՚ի վերայ հասեալ եւ գիտացեալ, թէ ոչինչ վճարի այնու ընդ կամս իւրեանց յօգնութիւն Եւտիքեայ, յարուցին անդէն շփոթ մեծ հանդերձ իւրեանց համախոհիւքն. մուծին ՚ի ներքս եւ զզինուորսն` որք պատրաստեալ կային արտաքոյ, եւ զմիանձունսն հանդերձ Պարսամաւ: Յարձակեցան սոքա միաբան ՚ի վերայ ժողովելոցն. արգելին զձեռս ատենադպրաց, որք զամենայն գործս ժողովոյն ընդ գրով արկանէին. խորտակեցին եւ զտախտակսն. եւ լցին աղմկաւ զժողովն: Եւ անագան ուրեմն խաղաղացեալ` նզովիւք դատապարտեցին զքանի մի եպիսկոպոսունս` որք ոչ էին անդ, գիտելով` թէ դիմակաց են նոքա իւրեանց խորհրդոց. եւ հրամայեցին ընկենուլ զնոսա յաթոռոյ. եւ ապա զամենայն կուսակիցս Փլաբիանոսի ետուն ՚ի շղթայս մատնել:
       Իսկ զՓլաբիանոս` առանց թոյլ տալոյ ամենեւին բարբառիլ ինչ` պահեցին անդէն. եւ սկսան պակուցանողական սպառնալէօք բռնազբօսել զայլ եպիսկոպոսունս` որք ահաբեկեալ կային անդ, ձեռս դնել ՚ի վերայ անգիր սպիտակ մագաղաթի. յորում զի՞նչ արդեօք հանդերձեալ էին նոքա գրել, ոչ գիտէին ստորագրողքն: Յայնմ վայրի բողոք բարձեալ հրեշտակաց պապին, եւ ոչինչ օգտեալ, շտապ տագնապաւ ՚ի դուրս կորզեցին զանձինս յամբոխէ անտի. եւ մազապուրծ ճողոպրեալ ընդ մէջ վահանաւոր սպառազինեալ զինուորաց` խոյս ետուն յայլ տեղի: ՚Ի հրամայել ապա Դէոսկորոսի` ՚ի մէջ եբեր Եւտիքէս զթուղթ դաւան ութեան իւրոյ փոքր ինչ նման դաւանութեանն Նիկիոյ, ՚ի բաց հանեալ անտի զյաւելուածն զայն սրբոյ ժողովոյն Կոստանդինուպօլսոյ, որ յղացաւ ՚ի հոգւոյն սրբոյ ՚ի Մարիամայ կուսէն. եւ զայս թուղթ ընթերցաւ Յովհաննէս երէց Վերծանօղ: Ընդ որ հաւանեալ Դէոսկորոսի` մեծաբարբառ աղաղակաւ ձայնէր, թէ այն իցէ նիկիական հաւատք:
       Յետ այսորիկ նա ինքն Դէոսկորոս միաբանութեամբ համախոհից իւրոց ետ վկայ ութիւն սրբ ութեան եւ ուղղափառ ութեան ժանտին Եւտիքեայ. եւ յառաջին վիճակ անդր դարձոյց զնա. իսկ զՓլաբիանոս եւ զԵւսեբիա Տորիղացի հրամայեաց աքսորել: Յայնժամ ոմանք ՚ի մեծապատիւ հայրապետաց եղելոց անդ անկեալ առ ոտս Դէոսկորոսի` աղաչէին զնա վասն Փլաբիանոսի, ցուցեալ զանմեղ ութիւն նորա. բայց ՚ի հրամայել Դէոսկորոսի ` յառաջ մատուցեալ՚ի բաց մերժեցին զնոսա անտի զինուորք, եւ միայնակեայք Եւտիքեայ, որք ելեալ արտաքս արձանացեալ կային առ դրանս բրօք, եւ ոմանք եւս սրովք: Տեսեալ Փլաբիանոսի թէ այն ժողով դարձաւ յելուզակութիւն, եւ զինքն բռնութեամբ ընկենուն յաթոռոյ, բողոք կալաւ յաթոռն Հռովմայ: Ընդ այս բան նորա յանհնարինս զայրացեալ Դէոսկորոսի եւ Եւտիքեայ եւ Պարսամայ եւ համախոհից նոցա, յարձակեցան ՚ի վերայ նորա բարկութեամբ. եւ խոշտանգեցին զնա թշնամանօք եւ գանիւք, եւ աքացի հարկանելով մանաւանդ նա ինքն Պարսամ . եւ այնպէս բռնի յեկեղեցւոյ անտի վարեցին ընդ քարշ ՚ի դուրս, մինչեւ յետ երից աւուրց ՚ի ցաւոց անտի մեռաւ երանելին յաքսորս:
       Ընկէց Դէոսկորոս յաթոռոյ եւ զԹէոդորետոս եպիսկոպոս Կիւրիոյ ՚ի բացակայ ութեան նորա. մանաւանդ զի գրեալ էր զնմանէ Թէոդորոս փոքր առ Դէոսկորոս` մի մուծեալ զնա ՚ի ժողովն: Յայնժամ գրեաց Թէոդորետոս թուղթ բողոքանաց ՚ի Հռովմ առ սուրբն Լեւոն, եւ արդարացոյց զինքն առաջի նորա իբր ջատագով ուղղափառութեան. եւ սուրբն Լեւոն գրեաց առ այլս քննել զդատ եւ զդաւան ութիւն նորին ՚ի ժողովի :
       Յետ աւարտելոյ ամբոխից վերոյասացեալ ժողովոյն` գնացեալ Դէոսկորոսի յաթոռ իւր յԱղէքսանդրիա գուն գործեաց հաստատել զամենայն, զոր արար ՚ի ջատագովութիւն Եւտիքեայ. եւ ՚ի վերայ այսր ամի ձերբակալ արարեալ զհրեշտակս Հռովմայ` եդ ՚ի բանտի . մի ոմն միայն ՚ի նոցանէ Հիլարիոս սարկաւագ փախուցեալ զերծաւ եւ թափառեալ աստ եւ անդ ուր ուրեմն եհաս ՚ի Հռովմ. եւ պատմեաց պապին Լեւոնի զամենայն անցս, որք անցին յայն ժողով. ընդ որ ոչ սակաւ տրտմեցաւ երանելին. եւ վաղվաղակի ժողով մեծ գումարեալ ՚ի Հռովմ ունայնացոյց զամենայն եղեալսն ՚ի ժողովի անդ դէոսկորեանց։ Իսկ Թէոդորոս կայսրն հրապուրեալ ՚ի Դէոսկորոսէ հաստատեաց եւ կարգեաց զայն չար ժողով ընդ ուղղափառ ժողովսն: Այլ իբրեւ վախճանեցաւ Փլաբիանոս, հրամանաւ Թէոդորոս ի կայսեր ձեռնադրեաց Դէոսկորոս յաթոռ նորա զԱնատոլիոս զաւագ սարկաւագ իւր. եւ ցանկայր կայսրն, զի եւ հայրապետն Հռովմայ հաստատեսցէ զձեռնադր ութիւն նորա: Իսկ պապն խնդրեաց նախ յԱնատոլեայ զդաւան ութիւն ուղիղ հաւատոյ ընդդէմ Եւտիքեայ եւ ՚ի տալ նորա զայն` հաստատեաց զձեռնադր ութիւն նորին, եւ հրամայեաց նմա մի եւս յիշել առաջի սուրբ սեղանոյն յանունն Դէոսկորոսի եւ զՅոբնաղի` վասն այնպիսի յելուզակութեանն, զոր արարին նոքա եւ ընկերք նոցա: Իբրեւ մեռաւ Փոքրն Թէոդորոս յաջորդեաց Մարկիանոս գահակից նորուն ՚ի կայսերութեան. եւ էած իւր կին զդժոխն Պողքեր զդուստրն Արկադեայ: Եւ զի յուզիւր տակաւին անհնարին շփոթ ութիւն ՚ի Կոստանդինուպօլիս ՚ի մէջ ետիքեանց եւ ուղղափառաց, եւս առաւել ՚ի մէջ միայնակեցաց խորհեցաւ կայրսն ընդհանուր ժողով գումարել վասն խաղաղելոյ զեկեղեցին Քրիստոսի. որոյ վասն գրեաց թուղթ առ Լեւոն պապ. եւ ծանոյց նմա զմիտս իւր, որպէս եւ նա իսկ յառաջն գրեալ էր. վասնորոյ հաւանութեամբ նորին հրաման եհան Մարկիանոս` ժողովիլ եպիսկոպոսաց ՚ի Նիկիա. բայց քանզի կայր կասկած երկիւղն բարբարոսաց. հրամայեաց փոխադրիլ ՚ի Քաղկեդոն Բիւթանիոյ յանդիման Կոստանդինուպօլսոյ (այն է Ղատը քեօյ):
       դ. Ապա յամի տեառն 451. գումարեցան անդ ՚ի Քաղկեդոն ՚ի հոյակապ եւ յընդարձակ տաճար սրբուհւոյն Եւփիմեայ վեցհարիւր եւ երեսուն հայրապետք. յորոց ոմանք էին ՚ի հարց անտի մեծի սուրբ ժողովոյն Եփեսոսի. որ գումարեցաւ յաւուրս սրբոյն Կիւրղի ընդդէմ Նեստորի յամի տեառն 431 եւ ոմանք էին յայնցանէ` որք գտան ՚ի ժողովսն Փլաբիանոսի եւ Դէոսկորոսի. ընդ որս էր եւ Հռուփանոս մեծ Սամոստացի, այն` որ ձեռնտու եղեւ սրբոյն Մեսրոպայ ՚ի յօրինել զգիրս. քանզի սա ձեռնադրեալ էր եպիսկոպոս Սամուսատայ, եւ եկն յայս ժողով. էր յայն ժողով եւ եպիսկոպոսն Երիզայ պապ: Եւ եղեն գլխաւորք ժողովոյն հրեշտակքն Լեւոնի պապին, Պասքասինոս եպիսկոպոս Լիլիբեայ, Ղուկենտիոս եպիսկոպոս Ասկաղոնիոյ, Վոնիփակիոս եւ Բասիլիոս երէցք. ընդ որս դասեցաւ եւ Յուլիանոս եպիսկոպոս Կոյացի. եւ յետ նոցա Անատոլիոս պատրիարգ Կոստանդինուպօլսոյ, եւ Մաքսիմոս պատրիարգ Անտիոքայ: Առաջիկայ գտան եւ աշխարհական իշխանք մեծամեծք, եւ աւագանի ՚ի դիմաց կայսեր, զի մի եւս ըստ առաջնոյ ժողովոյն շփոթ ութիւն ինչ ծագեսցի անդէն :
       Եկն անդ եւ Դէոսկորոս. բայց Պասքանիոս հրեշտակ պապին յոտն կացեալ` ասաց հարս ժողովոյն պատուէր ունիմք ՚ի մեծ քահանայապետէն Հռովմայ, զի Դէոսկորոս պատրիարգ Աղէքսանդրիոյ մի նստցի ՚ի ժողովն աստ, այլ հանցի ՚ի բաց զիարդ եւ հաճոյ իցէ հարցդ եւ աւագաց, արասջիք: Ասեն իշխանքն. ՚ի մէջ մատուսցի նախ պատճառն ամբաստանութեան նորա, եւ տեսցուք: Ապա ՚ի կալ Դէոսկորոսի` յառաջ մատուցեալ Եւսեբիոս եպիսկոպոս Տորիղայ ` նախ յայտ արար զանմեղ ութիւն իւր եւ զՓլաբիանոսի, եւ յետոյ զբռնութիւն Դէոսկորոսի եւ համախոհից նորա ՚ի ժողովի անդ իւրեանց վասն արդարացուցանելոյ զԵւտիքէս: Պատասխանի արար Դէոսկորոս, թէ հրովարտակաւ կայսեր եղեւ այն ժողով: ՚Ի մէջ բերեալ յայնժամ զհրովարտակ կայսերն Թէոդոսի Փոքու` ընթերցան զայն:
       Եւ յաւարտիլ թղթոցն` հրամայեցին իշխանքն, զի եկեսցէ ՚ի մէջ եւ Թէոդորեստոս, զոր դատապարտեալ էր Դէոսկորոս ՚ի ժողովի իւրում, եւ ՚ի մտանել նորա ՚ի ժողովս աղաղակ բարձին եպիսկոպոսունք եգիպտացիք, ընդ որս եւ լիւիրկեցիք եւ Պաղեստինացիք, ՚ի բաց հանել զնա ՚ի ժողովոյ անտի. իսկ այլք պնդէին. թէ կացցէ ՚ի ժողովն, մինչեւ քննեսցի վէճ նորա: Եւ յաղաղակել անդ Դէոսկորոսի` թէ ելցէ նա արտաքս, ձայն բարձին այլք ընդդէմ նորին Դէոսկորոսի` հանե զնա ինքն զԴէոսկորոս. եւ եղեն անդ աղմուկ շփոթի. մինչեւ հազիւ կարացին իշխանքն խաղաղացուցանել զնոսա. եւ նստուցին զԹէոդորետոս եւ զԴէոսկորոս ՚ի ժողովն, բայց իբր դատելիս: Ապա սկսան կարգաւ ընթեռնուլ զգործս ժողովոյն Դէոսկորոսի. եւ ՚ի ջատագովել նորա, թէ ոչ ես ինձէն արարի. այլ` գործակից էին ինձ դոքա, այսինքն Յոբնաղ պատրիարգ Երուսաղէմի եւ Թալասիոս արքեպիսկոպոս Կեսարիոյ, եւ թէ` հաւան գտան մեզ հարք ժողովոյն համօրէն եւ ստորագրեցին, աղաղակեցին արեւելեան եպիսկոպոսունքն եւ այլք. ոչ ոք ՚ի մէնջ յայն ժողով կամակար հաւան գտաւ, մանաւանդ ՚ի հերքել զՓլաբիանոս եւ զԵւսեբիոս` եւ յընդունիլ զԵւտիքէս, այլ բռն ութիւն եղեւ մեզ եւ ստիպումն հանդերձ հարուածովք, մատուցին մեզ թուղթ անգիր` ստորագրել այնմ, եւ սպառնացան դատապարտել եւ աքսորել զմեզ, դա ինքն Դէոսկորոս ժողովեաց զզինուորս ահացուցանել զմեզ սրօք եւ բրօք, եւ արդ` հանէք զդա ՚ի բաց զմարդասպան: Զբան սոցա հաստատեաց երդմամբ եւ Ստեփաննոս եպիսկոպոս Եփեսոսի, եւ այլք` որք էին ՚ի ժողովն Դէոսկորոսի. եւ ասացին` թէ առ ահի գործեցաք զամենայն ՚ի ժողովի անդ:
       Յընթեռնուլ անդ զգործս ժողովոյն` իբրեւ յիշատակեցաւ նամակ Լեւոնի պապին, եպիսկոպոսունքն` որք գտեալ էին յայն ժողով ասեն. այդպիսի թուղթ ոչ ընթերցել եղեւ անդ: Հարցին իշխանքն ցԴէոսկորոս. ընդէ՞ր ոչ ետուր ընթեռնուլ. եւ նա ասէ, ես երկիցս հրամայեցի ընթեռնուլ եւ նոքա ոչ ընթերցան: Ասեն իշխանքն. ապաքէն դու էիր հրամանատար հարցէք Յոբնաղ եւ ցայլս: Ասէ Յոբնաղ յորժամ ՚ի մէջ բերին զնամակ Լեւոնի, փոխանակ նորա սկսան ընթեռնուլ զթուղթ կայսերն. եւ խափանեցաւ ընթերցումն նամակին Լեւոնի: Իսկ Թալասիոս ասէ. եւ ես ՚ի լռել դոցա` լռեցի, զի չիշխէն ընդդէմ դառնալ:
       Յաւարտիլ այսր խօսից իբրեւ սկսան վերստին ընթեռնուլ զմնացուած գործող ժողովոյն, ասեն արեւելեան եպիսկոպոսունք. այդպիսի բանք ոչ եղեն ՚ի ժողովի անդ. դա ինքն Դէոսկորոս տուեալ է գրել զայդոսիկ ՚ի պատրուակել զյանցանս իւր, քանզի ոչ թողացոյց դա գրել այլոց նօտարաց` որ ինչ եղեւ անդ, այլ` իւրոցն: Ասաց եւ Ստեփաննոս Եփեսացի, մինչդեռ նօտարք իմ կային անդ եւ գրէին, դիմեցին ՚ի վերայ նոցա նօտարք Դէոսկորոսի, եւ եղծին զգիր նոցա, եւ անհետ արարին, եւ կամէին խորտակել զձեռս նոցին :
       Եւ յետ բազում բանից որովք յանցաւոր երեւեցաւ Դէոսկորոս հարցին ցնա եւ ցգործակիցս նորա հարք ժողովոյն, եւ ասէն. ո՞չ ապաքէն Եւսեբիոս Տորիղացի ճշմարտութեամբ ՚ի յայտ եբեր զմոլոր ութիւն Եւտիքեայ , եւ ընդդէմ զինեցաւ նմա, ընդէ՞ր ապա ոչ թողիք զնա մտանել ՚ի ժողով ձեր, եւ խօսիլ ընդդէմ Եւտիքեայ. այլ առանց քննելոյ զբան նորա` արդարացուցիք զԵւտիքէս, եւ նոքա ոչ կարացին տալ պատասխանի: Յետ այսորիկ ՚ի քննել զանմեղ ութիւն եւ զդաւանութիւն Փլաբիանոսի, եւ ՚ի հաւանիլ հարց ժողովոյն, ասացին իշխանքն ցայնոսիկ որք մտեալ էին ՚ի ժողովն Դէոսկորոսի. ընդէ՞ր ապա մերժեցիք զնա: Եւ նոքա ասեն բռնադատեցաք եւ ակամայ արարաք զայդ, վրիպեցաք եւ յանցեաք. եւ զայս ասացեալ` որոշեցան ՚ի մի կողմն ՚ի Դէոսկորոս եւ ՚ի Յոբնաղայ: Եւ իբրեւ ոչ կարացին դէոսկորեանքն արդարացուցանել զգործս իւրեանց, ասացին իշխանքն. ըստ կանոնաց հարց` նոյն պատիժ տացի Դէոսկորոսի եւ Յոբնաղայ եւ այլոց գլխաւորաց այնր ժողովոյ, զոր դոքա համարձակեցան տալ երանելւոյն Փլաբիանոսի: Ասեն հարք ժողովոյն. արդար եւ իրաւացի է այդ դատաստան:
       Եւ ՚ի լինել այսր` սկսան մաղթել յաստուծոյ բարիս վասն իշխանաւորացն եւ վասն ինքնակալին, եւ հայցել ՚ի տեառնէ զխաղաղ ութիւն եկեղեցւոյ. եւ ասացին զերեքսրբեան օրհներգութիւնն, սուրբ աստուած, սուրբ հզօր, սուրբ անմահ, ողորմեա ' մեզ: Եւ ապա որոշեցին եւ հանին ՚ի ժողովոյն զԴէոսկորոս եւ զՅոբնաղ. ընդ որս եւ զչորս երեւելի եպիսկոպոսունս, զԹալասիոս Կեսարիոյ կապադովկացւոց, զԵւսէբիոս Անկիւրիոյ գաղատացւոց, զՎասիլ Սելեւկիոյ իսաւրացւոց. եւ զԵւստաթօոս Պերիւթայ փիւնիկեցւոց` իբր զդատելիս. փոխանակ զի ոչ ընդդիմացան գործոցն Դէոսկորոսի:
       ե. Յերկրորդ գումարման` յորում ոչ եւս գտան առաջիկայ նախակարգել վեցեքին անձինք, ընթերցան հարք ժողովոյն նախ զհանգանակն նիկական, եւ միաբան ասացին համօրէն բազմութիւն եպիսկոպոսաց. Այս է հաւատք ուղղափառաց. զսոյն դառանիմք ամենեքին. մեք ՚ի սոյն մկրտեալ եղաք եւ ՚ի սոյն զայլս մկրտեմք. երանելին Կիւրէղ այսպէս ուսոյց, Լեւոն պապ այսպէս հաւատայ : Ապա ընթերցան զհանգանակն Կոստանդինուպօլսոյ. եւ նոյնպէս միաբան ասացին. Ա'յս է հաւատք ամենեցուն, ամենեքին այսպէս հաւատամք: Յետոյ ընթերցան եւ զթուղթս սրբոյն Կիւրղի գրելս առ Նեստոր եւ առ Յովհան Անտիոքացի. եւ նոյնպէս միաձայն ասացին. Ամենեքին այսպէս հաւատամք. Լեւոն քահանայապետ այսպէս հաւատայ. որ բաժանէ եւ տրոհէ` նզովեա'լ եղիցի. որպէս Կիւրեղ` նոյնպէ'ս եւ մեք հաւատամք. Լեւոն քահանայապետ այսպէս իմանայ, այսպէս հաւատայ, եւ այսպէս գրեաց: Ընթերցան ապա եւ զնամակ կամ զտումար սրբոյն Լեւոնի գրեալ` առ Փլաբիանոս ընդդէմ Եւտիքեայ. եւ նոյնպէս ասացին միաբերան. Ա'յս է հաւատք սրբոց հարց. այս է հաւատք առաքելոց. ամենեքին այսպէս հաւատամք. ուղղափառք այսպէս դաւանին. նզովեալ եղիցի որ ոչ այսպէս հաւատայ . Պետրոս խօսեցաւ ՚ի բերանոյ Լեւոնի. առաքեալքն այսպէս ուսուցին. ճշմարտութեամբ եւ բարեպաշտութեամբ ուսոյց Լեւոն. Կիւրեղ այսպէս ուսոյց. յաւիտենական յիշատակ Կիւրղի. Լեւոն եւ Կիւրէղ միօրինակ ուսուցին. այս է ճշմարիտ հաւատք հարց. այսոքիկ ընդէ՞ր ոչ եղեն ընթերցեալ յԵփեսոս (՚ի ժողովն Դէոսկորոսի ). Դէոսկորոս ծածկեաց զայդոսիկ:
       Այլ քանզի կային ՚ի թղթի անդ բառք ինչ, որ կարէր այլազգ իմացեալ լինիլ յայնցանէ որք չէին տեղեակ ոճոյ լատին բարբառոյ յայն սակս եպիսկոպոսունքն Պաղեստինոյ եւ Լիւրիկիոյ հանին տարակոյս ՚ի վերայ նոցին. եւ հարք ժողովոյն ՚ի մէջ մատուցին վկայ ութիւնս համաձայն նմին ՚ի բանից Կիւրղի: Այլ այսու ամիւ որպէս զի ամենայն ինչ խաղաղութեամբ վճարեսցի, հրաման ետուն իշխանքն, զի զաւուրս հինգ հանդարտ մտօք եւ խաղաղասէր ոգւով քննեսեն զիրսն, եւ որոշագոյն իմասցին ՚ի տեղեկագունից: Եւ յաւարտման այսր գումարման դարձել ասացին հարք ժողովոյն վասն Դէոսկորոսի, եգիպտացին յաքսորս յղեսցի Դէոսկորոս ՚ի բաց մերժեսցի, փոխանակ զի իշխեաց ծածկել զթուղթ Լեւոնի. եւ արդարացոյց զԵւտիքէս:
       զ. Յերրորդ գումարման նախ ՚ի մէջ մատոյց Եւսեբիոս Տորիղացի թուղթ աղաչանաց. եւ վերստին յուշ արարեալ զայլ եւս գործս Դէոսկորոսի` խնդրեաց ՚ի հարց, զի յառաջ կոչեսցեն զնա յատեան ժողովոյն, եւ արասցեն դատաստան ՚ի մէջ իւր եւ ՚ի մէջ նորա. եւ որ անհաւան գտցի, պատուհաս կրեսցէ. սմին իրի առաքեցին հարք ժողովոյն երկուս ՚ի պատուաւոր սարկաւագաց կոչել զնա: Եւ նա յղեաց պատասխանի. թէ ես յօժա րութեամբ կամիմ գալ. բայց թոյլ տան ինձ պահապանք եւ զօրականք` որք կան զինեւ: Յայնժամ փոխանորդ պապին Պասքասինոս հրամայեաց առաքել միւսանգամ զերկուս երիցունս առ Դէոսկորոս. եւ նոքա շրջեալ այսր եւ անդր, եւ յուզեալ` ոչ կարացին գտանել զնա: Ապա յաւելին առաքել զկնի որ զերիս երեւելի եպիսկոպոսունս, եւ նօտար մի, գտանել զնա եւ հրաւիրել, եւ նա իբրեւ ոչ ոք կարաց ծածկել զինքն` դարձել պատճառանս եդ, թէ խափանեալ եմ այլոց. եւ զի աւագանին մեկնեալ էին ՚ի ժողովոյն աւուրս քանի մի վասն կարեւոր իրաց ինչ, զայն եւս պատճառէր, թէ նախ նոքա եկեսցէ, եւ ապա եկից եւ ես եւ թէ` Յոբնաղ եւ այլք եւս ներկայ լիցին. եւ այսպիսի բանիւք կամէր յապաղել զգնալ իւր:
       Դարձեալ յղեաց առ նա ժողովն զայլ եւս երիս եպիսկոպոսունս, (յորոց մի էր մերս Հռուփանոս Սամոստացի) հանդերձ թղթով սիրոյ եւ ողոքանաց, յորդորելով զնա անդանդաղ գալ անդր, եւ արդարացուցանել զանձն յամբաստանութեանցն Եւսեբեայ: Եւ նա պատճառէր յայնմ նուագի զհիւանդն լինել. միանգամայն եւ առաջի դնէր զառաջին պատճառանս իւր, պահանջելով զի եւ իշխանքն, ընդ որս եւ Յոբնազ գտցին ՚ի ժողովի անդ յայնմ պահու: Ասէ ցնա Հռուփանոս, դու եկ միանգամ ՚ի ժողովն ընդ խնդրոյ հարց, եւ նոցա ասա զայդ: Այլ նա ոչ էառ յանձն եւ ոչ անսաց նոցա: Եւ իբրեւ յայտնի երեւեցաւ, թէ նա առ երկիւղի պարտաւո րութեան ոչ կամի գալ ՚ի ժողովն յարեան ապա ոմանք ՚ի ժառանգաւորաց եկեղեցւոյ նորա` ՚ի վիճակէ Աղեքսանդրացւոց, որք գիտէին զգործս ինչ գործեալս ՚ի նմանէ ընդդէմ կանոնաց. եւ զամենայն ՚ի մէջ մատուցեալ` ամբաստան եղեն գրովք եւ բանիւք, եւ յաւելին ասել, թէ յորժամ եկեսցէ Դէոսկորոս այսր յատեան. նաեւ յանդիման նորա ցուցցուք զամենայն վկայիւք:
       Ապա հարք ժողովոյն առ ՚ի լիուլ զկարգ կանոնական սովո րութեան յղեցին երրրորդ անգամ զայլ եւս երիս եպիսկոպոսունս առ Դէոսկորոս հանդերձ թղթով, զի ըստ կանոնաց` եթէ նաեւ յայնմ նուագի կոչման անփոյթ լիցի գալ, անկցի ընդ պատուհասիւք` իբրեւ յանդուգն ընդդիմակաց կանոնական կարգի սուրբ հարց։ Եկեալ առ նա եպիսկոպոսունքն ասէն. համօրէն ժողով բազմութեան հայրապետաց (աւելի քան զվեց հարիւրոց ) սպասեալ մնան վասն քո. միաբան ամենեցուն պատգամ է առ քեզ` գնալ առ նոսա առանց դանդաղանաց եւ մի լինել անհնազանդ մեծի ժողովոյն եւ սուրբ կանոնաց. եթէ մաքուր է խիղճ քո, ընդէ՞ր բնաւ ակն ածես գալ յանդիման լինել եւ տալ պատասխանի. զի ոչ թեթեւ ինչ են ամբաստանութիւնքն` որք զքէն եղեն եւ լինին օրըստօրէ: Իսկ Դէոսկորոս ոչ յանձն էառ անսալ նոցա. այլ երիցս եւ չորիցս եւ հնգիցս միշտ զայսպիսի բանս ասէր. ասացի, ասացի զոր ասացի` բաւական է. այլ ինչ որ ասեմ, որ կարեմ յաւելուլ այլ ինչ բանս իմ:
       Յայնժամ հարք ժողովոյն միաբան հաստատեցին ըստ կանոնական կարգի սուրբ հարց տալ ընդդէմ նորա զվճիռ դատապարտութեան. եւ ամենեքին ստորագրեալ ընկեցին զնա յիշխանութենէ եպիսկոպոսութեան եւ քահանայական պաշտաման. եւ գրեցին առ նա այսպէս. Սուրբ եւ մեծ եւ ընդհանուր սիւնհոդոսս շնորհօքն Աստուծոյ ըստ հրամանի բարեպաշտ եւ աստուածասէր ինքնակալաց մերոց ժողովեալ ՚ի Քաղկեդոնացւոց քաղաքի` որ ՚ի Բիւթանիա ՚ի վկայարանի սրբուհւոյն Եւփիմեայ բարեյաղթ վկային, առ Դէոսկորոս: Ծանիր զի դու վասն արհամարհելոյդ զսրբազան կանոնս, եւ վասն անհնազանդ լինելով այսմ սուրբ եւ ընդհանրական ժողովոյս, եւս գրիցս կոչեցեալ ՚ի սուրբ եւ ՚ի մեծ սիւնհոդոսէս ընդ սրբազան կանոնաց` առ ՚ի տալ պատասխանի յաղագս ամբաստանութեանց զքէն եղելոց, ոչ եկիր եւ ոչ հանդիպեցար, յերեքտասաներորդի աւուր առաջիկայ ամսեանս հոկտեմբերի, ՚ի սուրբ եւ յընդհանուր ժողովոյս ՚ի բաց ընկեցեալ ես յեպիսկոպոսութենէ եւ յամենայն եկեղեցական պաշտամանց: Զսոյն գրեալ ծանուցին եւ առ եկեղեցին Աղեքսանդրացւոց. եւ ազդ արարին նոցա` ընտրել զայլ ոք արժանաւոր պատրիարգ այնմ աթոռոյ: Եւ զայս ամենայն գրեցին նաեւ առ կայսրն, եւ ծանուցին նմա զամենայն:
       է. ՚Ի չորրորդ գումարման` յորում առաջիկայ էին դարձեալ իշխանաւորք, վերստին հաստատեալ հարց զդաւա նութիւն երից սուրբ ժողովոյ` Նիկիոյ, Կոստանդինուպօլսոյ, եւ Եփեսոսի, եւ զթուղթ սրբոյն Կիւրղի, միւսանգամ ընթերցեալ միաբան հաւանութեամբ ընկալան եւ զնամակ սբրոյն Լեւոնի քահանայապետին. եւ մի առ մի ստորագրեցին այնմ թղթոյ. ընդ որս եւ Պաղեստինացիք եւ լիւրիկեցիք` որք ունէին նախ տարակոյս ՚ի վերայ բառից ինչ նամակին: Եւ զի` որպէս ասացաք ՚ի վերոյ, բաց ՚ի Դէոսկորոսէ` զՅոբնաղ պատրիարգ Երուաղէմի, եւ զայլ եւս չորս եպիսկոպոսունս առ ժամանակ մի ՚ի բաց հանեալ էին հարք ՚ի սուրբ ժողովոյն` վասն համախոհ լինելոյ Դէոսկորոսի ՚ի սկզբան, իմացեալ ապա` թէ ստրջացեալ են նոքա ընդ առաջին գործ իւրեանց, եւ հաւան են ընդ նամակ քահանայապետին, զնոսա եւս մուծին անդրէն ՚ի ժողովն ՚ի թիւ հայրապետաց: Իսկ երեքտասան եպիսկոպոսունք ՚ի վիճակէ Աղեքսանդրացւոց ոչ կամեցան յայնմ պահու ստորագրել ՚ի նամակն. մեք ասեն` մինչեւ ոչ դիցի պատրիարգ Աղեքսանդրիոյ ՚ի տեղի Դէոսկորոսի, ոչ կարեմք ստորագրել. եւ ետուն երաշխաւոր, զի ՚ի կարգել զպատրիարգ ոք` նովաւ հանդերձ ստորագրեսցեն:
       Իսկ ՚ի տրտնջել ոմանց յԱղեքսանդրացւոց անտի, թէ զի՞ պիտոյ էր նամակաւ` նոր բացատր ութիւնս առնել հաւատոյ ` եւ ստորագրել, պատասխանի ետուն հարք ժողովոյն. եթէ այդ յանցանք ինչ իցէ մեծի քահանայապետին, ապա յանցանք էին եւ երանելւոյն Կիւրղի գրել ՚ի թուղթսն իւր առ արեւելեայս զբացատր ութիւն հաւատոյ, եւ հաւանիլ այլոց այնմ, նոյնպէս եւ յանցանք էր երանելւոյն Պրոկղի, որ գրեաց զբացատր ութիւն դաւան ութեան ՚ի Հայս` առ միաբան համաձայ նութիւն հաւատոյ. որում եւ ստորագրեցին բազումք ընդ խնդրոյ նորա, արդ` եթէ գովելի եղեն գործք նոցա` ՚ի պատճառս զինելոյ ընդդէմ չարին Նեստորի, ապա գովելի են եւ գործք Լեւոնի մեծի` ՚ի սակս վանելոյ զաղանդ ժանտին Եւտիքեայ: Եւ այս բան գրի երկար ՚ի է. հատոր. ժողովոց . երես. 466:
       Յետ այսորիկ եկին ՚ի ժողով անդր վանականք ոմանք եւ աշիմանտրիտ , յորս գլխաւորագոյնք էին Կարոս եւ Պարսամ ասորի, եւ պահանջէին ՚ի հայոց անտի` ասելով. խնդրեմք, զի մտցէ ՚ի թիւ հայոց ժողովոյս եւ արքեպիսկոպոսն Դէոսկորոս: Ասեն միաբան հարք ժողովոյն. զԴէոսկորոս ՚ի բաց հերքեաց Քրիստոս. նզովեալ է Դէոսկորոս. հանէ'ք զխռովարարսդ արտաքս. զի զնզովեալն ՚ի համօրէն սիւնհոդոսէ իշխեցին եպիսկոպոս անուանեալ ընդդէմ կանոնաց. ՚ի բա'ց հանէք զՊարսամ զջատագովն Եւտիքեայ եւ զսպանօղն երանելւոյն Փլաբիանոսի: Այլ իշխանքն խաղաղացուցին զնոսա, եւ խնդրեցին քննել զարսն. եւ հարքն պահանջէին ՚ի նոցանէ զուղիղ դաւա նութիւն եւ զմիաբան ութիւն ընդ ժողովոյն:
       Ասէ Կարոս արշիմանտրիտ. մեք զՆիկիայն ունիմք հաւատք, եւ զԵփեսոսին` որ առ Կիւրղիւ. արտաքոյ նոցա այլ ինչ ոչ ընդունիմք: Ասեն հարքն. եւ մեք զնոցայն հատատեմք, այլ զի ընդդէմ աղանդոյն Եւտիքեայ հարկ եղեւ մեծին Լեւոնի գրել նամակ հաւատոյ համաձայն սրբոյն Կիւրղի, կամիմք` զի եւ զայն ընկալջիք. եւ զՆետսոր եւ զԵւտիքէս զարշիմանտրիտն նզովեսջիք. արդ` նզովէ՞ք զնոսա: Ասէ Կարոս . զՆեստոր միթէ նորո՞գ ունիմ նզովել. զոր բազում անգամ նզովեալ եմ: Հարք ասեն. ապա եւ զԵւտիքէս: Ասէ Կարոս. ես զՆիկիայն դաւանիմ հաւատս. բաց յայնմանէ զայլ ինչ ոչ գիտեմ, եպիսկոպոսօք էք, իշխա նութիւն ունիք, աքսորեցէ'ք զիս, եթէ Եւտիքէս ոչ հաւատայ համաձայն ըհանրական եկեղեցւոյ, նզովեա'լ լիցի:
       Եւ եղեւ շփոթութիւն ՚ի մէջ արշիմանտրիտաց, ոմանք պատ ՚ի պատ բանիւք հերքէին զԵւտիքէս, եւ ոմանք ջանային արդարացուցանել զնա, մանաւանդ Դորոթէոս արշիմանտրիտն եւ Պարսամ: Իսկ հարք ժողովոյն ստիպէին զնոսա` ստորագրել ՚ի նամակն Լեւոնի` առ ՚ի նշանակ մերժելոյ իսպառ զվարդապետութիւն Եւտիքեայ այլ նոքա չառնուին յանձն: Յայնժամ իշխանքն պայման եդին նոցա զաւուրս երկուս եւ երիս խորհիլ առ ՚ի միաբանելոյ ՚ի ստորագր ութիւն ՚ի նամակին եւ ՚ի դաւա նութիւն համօրէն ժողովոյն: Ազդ արարին նոցա եւ հայրապետք ժողովոյն զկանոնս նախնի սրբոց հարց` թէ որք միանգամ ՚ի վանականաց կամ յերիցանց եւ կամ ՚ի սարկաւագաց ջատագով լինին եպիսկոպոսին` որ անկեալ է աստիճանէ . եւ ոչ անսան խորհրդոյ այլոց հայրապետաց ընկալցին պատուհաս ծանր: Եւ յաւելին տալ նոցա պայման աւուրս երեսուն` քննել զանձինս, եւ չընդդիմանալ ընդհանուր ժողովոյ. եւ եթէ այսու ամիւ ոչ հնազանդեսցին վճռոյ ժողովոյն, անկցին յամենայն աստիճանէ եւ ՚ի պատուոյ եւ ՚ի հաղորդութենէ:
       ը. ՚Ի հինգերորդ գումարման ետուն ընթեռնու հարք ժողովոյն զսահման հաւատոյ` զոր արարեալ էին. եւ քննեալ զնոյն` ամենեքին հաւանեցան: Եւ ՚ի վեցերորդ գումարման վերստին ընթերցեալ զայն առաջի կայսեր եւ` ստորագրեցին այնմ ամենայն հայրապետքն: Յայսմ սահմանադրութեան հարք ժողովոյն նախ յառաջ բերեալ զհանգանակն Նիկիոյ եւ Կոստանդինուպօլսոյ եւ ընկալեալ զթուղթսն սրբոյն Կիւրղի եւ սրբոյն Լեւոնի, ետուն գրել զնոսա կարգաւ. եւ ապա մասնաւորապէս սահմանեցին ընդդէմ Եւտիքեայ` ըստ մտաց սուրբ հարցն այսպէս. Ապա զհետ երթեալ հարցն սրբոց ամենքեան միաբան ուսուցանեմք խոստովանել զտէր մեր Յիսուս Քրիստոս մի եւ նոյն որդի. նոյն ինքն կատարեալ աստուածութեամբ եւ կատարեալ մարդկութեամբ. նոյն ինքն Աստուած ճշմարիտ եւ մարդ ճշմարիտ ունելով զհոգի բանական եւ զմարմին. նոյն ինքն համագոյակից հօր ընդ աստուածութեան, եւ նոյն ինքն համագոյակից մեզ ընդ մարդկ ութեան ամիւ նմանեալ մեզ առանց մեղաց յառաջ քան զյաւիտեանս ծնեալ ՚ի հօրէ ընդ աստուածութեան. իսկ ՚ի վախճան աւուրցս այսոցիկ նոյն ինքն յաղագս մեր (մարդկան ) եւ վասն մերոյ փրկութեան ծնեալ յԱստուածածին կուսեն Մարիամայ ընդ մարդկութեան: Զմի եւ զնոյն ինքն զՔրիստոս խոստովանիմք մի միայն որդի միածին յերկաքանչիւր բն ութիւնս կամ յերկուց բնութեանց անշփոթելի անփոփոխելի, անբաժանելի, անորոշելի: Ո'չ բարձեալ երբէք բնութեանցն տարբեր ութիւն ՚ի սակս միաւորութեանն, այլ` յաւէտ անկորուստ պահեալ յատկութիւն երկաքանչիւր բնութեան. եւ ՚ի մի անձն եւ ՚ի մի գոյ ութիւն միաւորեալ: Ո'չ յերկուս անձինս որոշեալ կամ բաժանեալ, այլ` մի եւ նոյն որդի եւ միածին Աստուած բան տէր Յիսուս Քրիստոս որպէս ուսուցին մեզ յառաջագոյն մարգարէքն վասն նորա, ուսոյց եւս նա ինքն տէր Յիսուս Քրիստոս եւ աւանդեաց հանգանակ սրբոց հարցն :
       Յետ այսորիկ եղեն եւ այլ գործք գումարմանց այնր ժողովոյ, այլ զի ՚ի նոսա կարեւոր ինչ ոչ որոշեցան մեզ յիշատակելի զանց արարեալ զնոքոք` դիցուք միայն զութերորդն եւ զհնգետասաներորդսն: Ապա յութերորդ գումարման ժողովոյն` ՚ի քննութիւն մատուցաւ իրողութիւն Թէոդորոսի եպիսկոպոսին Կիւրիայ. զոր գրելոյ մեր ՚ի վերայ ընկեցեալ էր յաթոռոյ Դէոսկորոս եւ էր կարծիք զնմանէ. թէ իցէ ջատագով Նեստորի, որոյ էր աշակերտակից: Վասնորոյ հաճոյ թուեցաւ հարց ժողովոյն առ ՚ի բժշկելոյ զմիտս բազմաց, զի Թէոդորետոս նզովեցան զՆեստոր ՚ի ժողովի անդ: Իսկ նա մատոյց թուղթ աղաչանաց առ նուիրակս պապին եւ աղաչեաց ընթեռնուլ նախ զայն առաջի հարց: Այլ նոքա ասեն ոչ կամիմք ընթեռնուլ ինչ. միայն նզովեա զՆեստոր: Պատասխանի ետ Թէոդորոս. ոչ միայն զՆեստոր եւ զԵւտիքէս. այլ զամենայն մարդիկ` որք ոչ խորհին ուղղութեամբ, հերքեմ եւ մերժեմ: Ասեն հայրապետքն բացայայտ աստ. նզովեալ եղիցի Նեստոր եւ աղանդ նորա. նզովեալ եղիցի Նեստոր եւ որք սիրենն զնա: Ասէ Թէոդորոս. որովհետեւ ամբաստանեալ են զինէն` թէ թիւր վարդապետութիւն ունիմ համաձայն Նեստորի, եւ հերձուածող իցեմ, եւ առանց լսելոյ զդաւան ութիւն իմ ընկեցին յաթոռոյ, ես եկի այսր` զի անապատ կացուցից զանձն իմ ՚ի հերձուածոյ անտի. վասնորոյ նախ առաջի եդից զդաւան ութիւն իմ, եւ ցուցից զանձն իմ ուղղադաւան եւ ոչ խորշիմ նզովել զՆեստոր եւ զԵւտիքէս եւ զամենայն մարդ` որ յերկուս որդիս բաժանէ զՔրիստոս: Ոչ անսացին այսպիսի երկդիմի բանից նորա հարք ժողովոյն, այլ ասեն միաբան ասա' յայտնապէս, նզովեալ եղիցի Նեստոր, եւ որք զնորայն խորհին: Ասէ Թէոդորոս. ես եթէ ոչ մեկնեցից թէ զիարդ հաւատամ՝ ո'չ ասեմ, արդ` հաւատամ. եւ մինչչեւ էր աւարտեալ զայդ յետին բառդ հաստատած, սկսան աղաղակել հարք ժողով յաշխարհն իբրեւ ՚ի միոջէ բերանոյ հերետիկոս է սա. նեստորական է սա. հան զհերետիկոսդ արտաքս :
       Յայնժամ յայտնապէս նզովեաց Թէոդորետոս զՆեստոր եւ զաղանդ նորա այսոքիկ բառիւք. եղիցի նզովեալ Նեստոր, եւ նա` որ ոչ ասէ աստուԱստուածածին զկոյսն Մարիամ, եւ որ յերկուս որդիս բաժանէ զմի միածին որդին, Զայս իբրեւ ասաց. հարք ժողովոյն անդէն աղաղակեցին Թէոդորետոս արժանի է աթոռոյն (իւրոյ), ընկալցի եկեղեցին զուղղափառ հովիւն եկեղեցւոյ. դարձուսցի եկեղեցին յուղղափառ վարդապետն Թէոդորետոս: Եւ փոխանորդք պապին ասեն. արդարեւ եթէ որպէս հերքեաց զՆեստոր առաջի մեր, եւ խոստացաւ պահել զուղղափառ հաւատս, ՚ի նմին հաստատուն կացցէ Թէոդորետոս, դարձցի անդրէն յիւր աթոռն` յորմէ ընկեցեալն էր. զի եւ մեք զայս պատուէր ունէաք ՚ի մեծ քահանայապետէն: Զնոյն ասացին եւ այլ հարք ժողովոյն եւ ստորագրեցին: Յայնժամ եւ իշխանքն հաստատեալ զվճիռ նոցա` հրաման ետուն նմա ունիլ զաթոռ եպիսկոպոսութեան իւրոյ` որ ՚ի գաւառին Կիւրիայ: Զայս արարին հարք ժողովոյն եւ այլոց ոմանց ՚ի նմին գումարման, եւ ետուն նզովել զՆեստոր յանդիման ամենեցուն. նոյնպէս եւ Իբասայ եպիսկոպոսին Եդեսիոյ յիններորդ եւ ՚ի տասներորդ գումարման:
       թ. ՚Ի հնգետասաներորդ գումարման սահմանեցին հարք ժողովոյն քսանեւեօթն կանոնս ՚ի վերայ բարեկարգութեանց եկեղեցւոյ. զորս մարթ է համառօտել այսպէս. Կանոնք նախնի ժողովոյ սուրբ հարց հաստատուն պահեսցին. Եպիսկոպոսք մի արասցեն ձեռնադր ութիւն կաշառօք. Եկեղեցականք մի ունիցին զստացուածս օտար կալուածոց. եւ մի առնիցեն գործակալութիւնս վասն ականաց. Կրօնաւորք առանց հաւանութեան եպիսկոպոսի վանորայս մի ' կանգնեսցեն իբր ինքնագլուխ: ե. Եպիսկոպոսք եւ այլ եկեղեցականք մի փոխեսցին քաղաքէ ՚ի քաղաք ընդ վիճակի. Որք ոչ ունին հաստատուն վիճակ ՚ի տեղւոջ ուրեք, մի ձեռնադրեսցին: է. Կրօնաւորք մի մտցեն ՚ի զինուոր ութիւն կամ յայլ աշխարհական կարգ, է. Կղերիկոսք` որք կարգեալ են ՚ի սպասաւոր ութիւն աղքատանոցաց կամ վկայարանաց, մի իշխեսցեն ՚ի բաց կալ առանց հրամանի եպիսկոպոսին: թ. Կղերիկոսք մի դիմեսցին յաշխարհական ատեանս, այլ` յատեան եպիսկոպոսի իւրեանց. ժ. Կղերիկոսք մի կարգեսցին ՚ի սպասաւոր ութիւն երկուց եկեղեցաց միանգամայն. ժա. Մի ' տացի աղքատաց վկայական նամակ գով ութեան վասն գնալոյ ՚ի ճանապարհ, այլ միայն սովորական թուղթ ինչ նպաստից: ժխ: Թեմ միոյ մետրոպօլիտի մի ' բաժանեսցի յերկուս ժգ: Կղերիկոսք առանց վկայական նամակի եպիսկոպոսին մի ' իշխեսցեն գնալ ՚ի սպասաւոր ութիւն հեռաւոր եկեղեցւոյ ժգ: Ընթերցօղք մի իշխեսցին առնուլ կին հերձուածող կամ հեթանոս, բայց եթէ ընկալեալ խոստումն դառնալոյ յուղղափառ ութիւն ժէ: Մի կարգեսցի ոք սարկաւագուհի թէ չիցէ քառասնամեայ: ժզ. կրօնաւորք եւ նուիրեալ կուսանք մի ' կարասցեն ամուսնանալ: ժէ. կալուածք եկեղեցւոյ մի ' օտարացուսցին: ժը. Կղերիկոսք մի իշխեսցին միաբանիլ ՚ի ծածուկ դաշնագր ութիւն ընդդէմ եպիսկոպոսին իւրեանց ժթ: Եպիսկոպոսունք իւրաքանչիւր գաւառի երկիցս ՚ի տարւոջն ժողով արասցեն հանդերձ իւրեանց մետրապօլտաւ` վասն բարեկարգ ութեան հօտին: ի։ Եպիսկոպոսք մի ընդունիցին ՚ի սպասաւոր ութիւն եկեղեցւոյ իւրեանց զկղերիկոս այլոց վիճակի` բաց ՚ի հարկէ: իա։ Մի առանց քնն ութեան ընկալեալ լիցի չարախօս ութիւն զեպիսկոպոսն զայլոց եկեղեցականաց: իբ։ Կղերիկոսք ՚ի վախճանիլ եպիսկոպոսի իշխեսցեն կորզել յինքեանս ինչ ՚ի նորայոց: իգ։ Կղերիկոսք` որք գժտեալ իցեն ընդ եպիսկոպոսի իւրեանց, մի իշխեսցեն գնալ գաղտ ՚ի կայսերական քաղաքն, մնալ անդ, եւ ամբոխ յարուցանել: իդ։ Վանորայք կրօնաւորաց մի փոխեսցին ՚ի բնակարանս ականաց: իե։ Մետրոպօլիտն` յետ վախճանելոյ եպիսկոպոսին մի յապաղեսցէ աւելի ք զերիս ամիսս զայլ ոք կարգել ՚ի տեղի նորա, իզ: Իւրաքանչիւր եպիսկոպոս ունիցի իւր կոնոմոս կամ հոգաբարձու ՚ի վերայ եկեղեցական իրաց: իէ։ Որ ոք իշխեսցէ բռնի յափշտակել զկին, որոշեսցի յեկեղեցւոյ: Զայսոսիկ կանոնս ընկալան եւ հաստատեցին միաբան հաւանութեամբ համօրէն հարք ժողովոյն:
       Եւ զկնի այսորիկ ՚ի մեկնիլ անտի իշխանաց եւ փոխանորդաց պապին` Անատոլիոս պատրիարգ Կոստանդինուպօլսոյ հաւանեցոյց զայլ եպիսկոպոսունս կարգել եւ զայսպիսի ինչ կանոն. իբր զի` աթոռն Կոստանդինուպօլսոյ ունիցի հաւասար արտօնութիւն Հռովմայ իբրեւ երկրորդ զկնի նորա. եւ յիւրմէ առցեն զձեռնադր ութիւն մետրապօլիտք պոնտացւոց, ասիացւոց, եւ թրակացւոց եւս եւ եպիսկոպոսուն այնոցիկ ազգաց` որք են ՚ի մէջ բարբարոսաց, Եւ ապա ՚ի վաղիւ անդր ՚ի գումարիլ վերստին ժողովոյն` եկել եւ հրեշտակաց պապին` անհաւան ցուցին զինքեանս ընդ այն վերջին կանոն ժողովոյն. եւ պապն իսկ ոչ հաստատեաց զայն. թէպէտ խնդրեաց կայսրն:
       ժ. Յետ վճարելոյ ժողովոյն Քաղկեդոնի կայսրն աքսորեաց զԴէոսկորոս ՚ի Գանգրաս, որպէս գրէ Եւագրիոս. ի. 5. եւ Թէոփանէս, եւ այլք, եւ ճառընտիրք մեր. եւ ՚ի տեղի նորա նստաւ պատրիարգ Աղեքսանդրիոյ Պռոտերիոս. որոյ վասն բազում խռովութիւնս յարուցին միայնակեացք կողմանցն այնոցիկ, եւ ժողովուրդք տեղւոյն. եւ եղեւ աղմուկ մեծ ՚ի քաղաքն անդ. ոմանք զԴէոսկորոս խնդրէին, եւ ոմանք զՊռոտերիոս հաստատէին. եւ ՚ի ջանալ զինուորաց խաղաղել զնոսա` ամբոխ մեծ եղել` քարամբք վանեցին զնոսին. եւ յանկանիլ նոցա ՚ի տաճար մի պաշարեալ նոցա զայն` կենդանւոյն այրեցին զզինուորսն:
       Նոյնպէս եւ միայնակեացք Ասորւոց եւ Պաղեստինոյ` գրգռել ՚ի Թէոդոսէ միայնակեցէ, որ բարեկամ էր Եւտիքեայ, յարուցին զայլ իմն խռովութիւն: Եւ այնչափ սաստիկ եւ կատաղի եղեւ ատել ութիւն նոցա առ սուրբ ժողովն, մինչեւ յայտնապէս ապստամբիլ, եւ բռնութեամբ ընկենուլ յաթոռոյ զուղղափառ եպիսկոպոսունս, եւ նստուցանել ՚ի տեղի նոցա յաղանդոյ իւրեանց. եւ մարտնչիլ եւ հալածել զամսին` որք ոչ նզովէին զսուրբ ժողովն: Եւ թէպէտ Մարկիանոս կայսրն ջանաց նուաճել զնոսա, եւ նուաճեաց իսկ, բայց բազումք ՚ի նոցանէ սփռեալ յայլեւայլ տեղիս` բանիւք եւ գրովք սկսան ջատագովել զժողովն Դէոսկորոսի, եւ պախարակել զսուրբ ժողովն Քաղկեդոնի եւ ցուցանել` թէ այն ժողով ընկալաւ զվարդապետութիւն Նեստորի: Առաւել քան զամենեսին գրեաց զայնմանէ բազում թուղթս նա ինքն Դէոսկորոս, եւ մտերիմ համախոհն Եւտիքեայ Պարսամ եւ այլք բազումք: Եւ զի հայք յայնմ ժամանակի յանհնարին տառապանս տագնապէին, որպէս է տեսեալ ՚ի նախընթաց գլուխսդ, ստոյգ ինչ զրոյց ոչ լուան յումեքէ եւ նոյն աւուրս վասն սուրբ ժողովոյն:
       Զկնի մեռանելոյ կայսեր Մարկիանեայ յաջորդեաց Լեւոն. եւ ՚ի ժամանակս սորա յարեան եւ այլ բազում ջատագովք Եւտիքեայ, եւ մանաւանդ Դէոսկորոսի` արք տգէտք եւ յամառք. որոց գործք յաւէտ զարհուրելի են եւ զազրալի` քան թէ պատմելոյ արժանի: Գլխաւորք նոցա էին սոքա՝ Տիմոթէոս Կուզն. Պետրոս Կնափեցի` Թափիչ կոչեցեալ, որ եղեւ գլուխ աստուածաչարչար անուանելոց. Սեւեռիոս կամ Սեւերիանոս Անտիոքացի, որ եղեւ գլուխ անգլուխ անուանելոց. Յակոբ` Ծանծալոս ասացեալ, որ եւս եղեւ գլուխ նոցին. յորմէ յակոբիկքն Ասորիք. Յուլիսանոս Աղիկառնացի. Կայանոս. Թէոդոսիոս. Բերսանիոս, եւ այլք. որք բազում խռովութիւնս սերմանեցին գրեթէ յամենայն տեղիս ընդդէմ դաւան ութեան սուրբ ժողովոյն Քաղկեդոնի. եւ ատելի արարին զայն բազում ազգաց` եւ հայոց իսկ. զորմէ տե'ս ՚ի գլ. լդ. որպէս կարէ տեսանիլ այս նաեւ ՚ի գիրս ինչ հայոց. այսինքն ՚ի ճառընտիրս, ՚ի տպագրեալ յայսմաւուրս ՚ի հոկտ. 14. երես. 160. եւ ՚ի սեպտ. 25. երես. 113. նաեւ ՚ի գիրս յետնոց ոմանց, որպէս եւ ՚ի գիրս հարցմ Տաթեւ. թ. 7. երես. 543: ՚Ի մէջ այսոցիկ խռովարար անձանց, որպէս գրէ Եւագրիոս. բ. 8. 9. Տիմոթէոս Կուզն ամբոխ յարուցել յԱղեքսանդրիա` ընկէց զՊռոտերիոս յաթոռոյն, եւ ինքն նստաւ պատրիարգ. եւ ՚ի դիմել Պռոտերիոսի ՚ի մկրտարանն` ապեցուցանել զանձն, դիմեցին խուժան ժողովրդեանն բազմութեամբ ՚ի գրգռութենէ Տիմոթէոսի ՚ի վերայ նորա. եւ մխեալ սուր ՚ի կողս նորուն` սպանին առ սուրբ աւազանաւն. ընդ նմին եւ զայլ եւս վեց անձինս. եւ կապել զմարմին նորին Պռոտերիոսի չուանաւ, եւ ընդ քարշ ածեալ ՚ի հրապարակի ՚ի տեսիլ ամենեցուն նշաւակ առնէին զնա. եւ այպանելով բարձրաձայն գոչէին եւ ասէին. Պռոտերիոս է սոյն այս մեռեալ: Եւ ապա ընդ բոլոր քաղաքն ձգձգեալ զնա, եւ անդամ անդամ յօշեալ` այրեցին ՚ի հուր, եւ զմոխիրն ցնդեցին յօդս. եւ զփորոտիս նորա պահեալ` ուտել ոչ ամաչեցին :
       Զայս ամենայն լուեալ եպիսկոպոսաց կողմանցն Եգիպտոսի` գրեցին եւ ծանուցին Լեւոնի կայսր . գրեաց եւ Տիմոթէոս Կուզն զընդդէմ առ ջատագովելոյ զանձն: Իսկ Լեւոն կայսր վարանեալ ՚ի միտս` գրեաց ՚ի կողմանս առ բազում եպիսկոպոսունս եւ առ կրօնաւորս, ընդ որս եւ սուրբն Սիմէոն Սիւնակեաց. եւ խնդրէր իմանալ, թէ նոքա յի՞նչ կարծիս կայցեն վասն ժողովոյն Քաղկեդոնի. եւ միթե Կուզն արժանի՞ իցէ կալոյ յայն աթոռ: Եւ առեալ յամենեցուն վկայ ութիւն ուղղափառ ութեան ժողովոյն` հաւանութեամբ նոցին աքսորեաց զԿուզն ՚ի Գանգրաս, ուր աքսորեալն էր Դէոսկորոս:
       Այլ իբրեւ մեռաւ Լեւոն կայսրն յաջորդեաց ՚ի տեղի նորա թոռն նորին ՚ի դստերէ` Լեւոն Երկրորդ` որդի Զենոնի. որ եւ աթոռակից արար զհայր իւր զԶենոն. եւ իբրեւ մեռաւ նա զկնի տասն ամսոց, նստաւ կայսր առանձինն նա ինքն Զենոն. զոր եւ յետ եօթն եւ տասն ամսոյ վարեաց յաթոռոյն Բասիլիսկոս, եւ էառ ինքն զկայսերութիւն. եւ զի ծանօթ էր նմա Տիմոթէոս Կուզն, յետս կոչեաց զնա ՚ի յաքսորանաց. եւ նստոյց անդրն յաթոռն Աղեքսանդրիոյ. եւ նա գրգռեալ յորդորեաց զԲասիլիսկոս գրել հրովարտակ ընդդէմ Քաղկեդոնի ժողովոյն, եւ տարածել յայլեւայլ կողմանս` պատուհաս սպառնալով` որոց միանգամ ոչ ստորագրեսցեն նմին: Եւ նախ ստորագրեաց այնմ ինքն Կուզն. ապա Պետրոս Թափիչն եւ Անաստասիոս երուսաղէմացի. եւ այլք յեպիսկոպոսաց ոչ սակաւք , եթէ կամաւ` եւ եթէ ակամայ:
       ՚Ի յուզիլ այսոցիկ շփոթութեանց, եւ ՚ի լինել պէսպէս փոփոխութեան եպիսկոպոսաց` բողոք կալաւ Ակակիոս պատրիարգ Կոստանդինուպօլսոյ, եւ յարոյց ընդդէմ Բասիլիսկեայ զկրօնաւորս եւ զժողովուրդս թագաւորական քաղաքին. յորոց զահի հարեալ Բասիլիսկեայ ` վերստին հրովարտակ եհան, եւ յետս կոչեալ ընդ ունայնացոյց զառաջին հրովարտակի իւր: Իսկ այլք ոմանք յեպիսկոպոսաց ժողով արարեալ` ընկեցին զԱկակիոս յաթոռոյ եւ հաստատեցին զառաջին հրովարտակին Բասիլիսկեայ. որով ՚ի վերայ Բասիլիսկեայ` հալածեցին զնա ՚ի քաղաքէն:
       Եւ յորժամ վերստին հաստատեցաւ Զենոն ՚ի կայսերութեան, եբարձ ՚ի կենաց զԲալիսկոս. եւ պատառեալ զառաջին հրովարտակ նորա` գրեաց ինքն զայլ հրովարտակ. յորում կամելով բառնալ զառիթն խռով ութեան այնր ժամանակի` ՚ի մէջ եբեր միայն զերիս ժողովսն, եւ լռեաց զժողովոյն Քաղկեդոնի, եւ ընդ իմիք եւս անյայտ բանիւք դատապարտեաց զայն. եւ այսմ հրովարտակի ստորագրեցին բազումք: Յետ այսորիկ ընկէց զՊետրոս թափիչ յաթոռոյն Անտիոքայ, եւ զՊօղոս յաթոռոյն Եփեսոսի. եւ հաստատեաց զԱկակիոս յաթոռ իւր ՚ի Կոստանդինուպօլիս: Յայնժամ բազումք յեպիսկոպոսաց կողմանցն Ասիոյ գրեցին թուղթ առ Ակակիոս իբր ՚ի ծածուկ, եւ ետուն հաւան ութիւն ՚ի վերայ Քաղկեդոնի ժողովոյն. Հաւատամք ասեն որ ինչ միանգամ սահմանեցաւ ՚ի Քաղկեդոն բարեպաշտութեամբ եւ ուղղութեամբ ՚ի սրբոց հարց անդ ժողովելոց :
       Եւ քանզի փոխանակ Պետրոսի Թափչի կալաւ յայնժամ զաթոռն Անտիոքայ Ստեփաննոս ոմն, յարուցեալ ՚ի վերայ նորա ոմանց յԱնտիոքացւոց` սպանին զնա չարաչար մահուամբ. եւ նստաւ ՚ի տեղի նորա Կաղենդիոն. եւ սա յորդորեաց զիւրսն մերժել զառաջին հրովարտակ Բասիլիսկեայ. եւ յորդորեաց նաեւ զկայսրն Զենոն` ընկենուլ զՏիմոթէոս. բայց քանզի ասացին ոմանք, թէ արդէն ծերացեալ է նա, եւ մերձ է ՚ի վախճան, թոյլ ետ նմա. մինչեւ մեռաւ զկնի սակաւուց: Եւ այնուհետեւ շփոթք անկան վասն պատրիարգ ութեան աթոռոյն Աղեքսանդրիոյ. եւ նստաւ անդ Յովհաննէս ոմն, որ եւ ընկեցաւ ՚ի Զենոնէ. եւ հաստատեցաւ Պետրոս ոմն, որ հաւանեցաւ հրովարտակին Զենոնի:
       Իսկ Յովհաննէս` որ անկաւ յաթոռոյն, գնաց առ Սիմբլիկիոս պապն Հռովմայ, եւ ամբաստան եղեւ զԶենոնէ. վասն ընդունելոյ իմ ասէ զժողովն Քաղկեդոնի` մերժեաց նա զիս. եւ պապն գրեաց վասն այսր առ Զենոն. իսկ Զենոն արար պատասխանի, թէ վասն այլ ինչ պատճառի ընկեցի զնա: Յետ այսորիկ իբրեւ յաջորդեաց Սիմբլիկեայ պապն Փելիքս, նա եւս գրեաց առ Զենոն վասն նորին Յովհաննու, եւ վասն ընդունելոյ զժողովն Քաղկեդոնի: Եւ Զենոն գրեաց պատասխանի, թէ Յովհաննէս անիրաւութեամբ նստեալ էր, եւ վասնորիկ ընկեցաք զնա. իսկ վասն ժողովոյն Քաղկեդոնի գրեաց այսպէս . Հաւաստեաւ ասէ պա'րտ է ձեզ գիտել, զի բարեպաշտութիւն մեր, եւ համօրէն սուրբ եկեղեցիս ընկալեալ եմք եւ պատուեալ զամենասուրբ ժողովն Քաղկեդոնի, որ ամենեւին համաձայն է հաւատոյ Նիկիական ժողովոյն:
       Յաջորդեաց Զենոնի Անաստաս կայսր, յամի տեառն 491. յորոյ աւուրս եւս յուզէր ՚ի մէջ եպիսկոպոսաց հակառակ ութիւն մեծ. ոմանք ՚ի նոցանէ զվճիռ ժողովոյն մինչեւ ցնշանախեցն մերժէին. եւ ոմանք մինչեւ ցկէտն պատսպարէին. բազումք եւս ՚ի հրովարտակն Զենոնի պնդեալ կային: Եւ խռովութիւն մեծ տարածեալ էր յամենին. եւ այս` ըստ գրելոյ Եւագրիոսի, բ. 5. յաւէտ վասն միոյ տառի. յասել ոմանց, յերկուց բնութեանց, եւ ոմանց` յերկուս բնութիւնս: Զայս տեսեալ Անաստասայ կայսեր` դատապարտեաց զորս միանգամ քարոզէին ինչ ՚ի հակառակ կողմն կամ ՚ի ջատագովութիւն ժողովոյն: Գրեաց առ նա Որմիզդ պապ անարատ պահել զդաւանութիւն ժողովոյն Քաղկեդոնի, եւ մերժել զաղանդ Նեստորի եւ Եւտիքեայ. եւ Անաստաս գրեաց առ նա պատասխանի, եւ ծանոյց` թէ ես չունիմ ինչ ընդդիմութիւն առ ժողովն Քաղկեդոնի: Այլ այսու ամենայնիւ այսպիսի շփոթութիւնք տեւեցին մինչեւ ՚ի ժամանակս Յուստինոսի մեծի Թրակացւոյ ուղղափառ կայսեր, որ նստաւ յամի տեառն 518:
       Արդ` համառօտ պատմութիւն ժողովոյն Քաղկեդոնի եւ հետեւանաց նորա` ճշմարտութեամբ այս է, զոր գրեցաք. եւս եւ ուղիղ դաւանութիւն նորա, որ եղեւ Վահան ընդդէմ Եւտիքեանց. զոր եւ յիշատակեալ հարց մերոց ՚ի ժամանակս Գրիգորի կաթողիկոսին Տղայ անուանելոյ, ընկալան ՚ի պատասխանին յունաց. որպէս եւ ունիմք գրել. գիրք. ե: Տե'ս զայսմ ժողովոյ եւ զհակառակորդաց սորա նաեւ ՚ի ծանօթութիւնս: Այժմ մատիցուք մեք ՚ի կարգ պատմութեան մերոյ, դարձ առնելով ՚ի գործսն` որք եղեն ՚ի ժամանակս կաթուղիկոսին Գիւտայ, եւ զկնի այնորիկ յիշխանութեանն Վահանայ Մամիկոնէի: