Հայեցեալ
՚ի
սկիզբն
պատմութեանց
աւանդելոց
յայս
երրորդ
գիր,
փոքր
ինչ
ունիմք
խօսիլ
՚ի
ծանօթ
ութիւն
նոցին.
վասն
զի
վիպասանութիւնք
այնց
ժամանակաց
մինչեւ
՚ի
մարզպանութիւն
Վահանայ
Մամիկոնէի`
անտարակուսելի
են.
որովհետեւ
յականատեսից
աւանդին.
եւ
եթէ
գտանիցին
՚ի
նոսա
ինչ
ինչ
տարբերութիւնք,
դիւրին
է
միաբանել
զնոսա.
նաեւ
զօրս
յայլոց
ազգաց
աւանդին`
ընդ
նոսին
համաձայնեցուցանել
ըստ
կարի:
Սոյնպէս
եթէ
հայեսցուք
՚ի
վերջ
պատմութեանց
այսր
գրոց,
չկարօտիմք
ծանօթութեան.
զի
եւ
այնց
գոն
ստուգագիր
պատմաբանք .
յորոց
առեալ
գրէ
Յովհաննէս
կաթողիկոս
համառօտիւ:
Իսկ
եթէ
հայսեցուք
՚ի
մէջն,
այսինքն
յայն
միջոց
ժամանակի`
որ
սկսանի
՚ի
մարզպանութենէ
Վահանայ
մինչեւ
՚ի
յոստիկանութիւն
Մրուանայ,
եւ
՚ի
կաթողիկոսութիւն
Տրդատայ,
բազմապատիկ
տարակուսանք
մատուցանին
առաջի.
վասն
զի
պատ
մութիւն
քան
այսոցիկ
ժամանակաց
նուազ
են
ամենեւին
եւ
խառն.
եւ
այս
յաւէտ
՚ի
հինգ
իրս:
Մի
՚ի
կարգս
մարզպանաց
եւ
ոստիկանաց.
զի
ոչ
աւանդի
որոշ
բանիւ,
թէ
զիարդ
եւ
ո
'
զկնի
յաջորդեաց:
Երկրորդ
`
՚ի
կարգս
հայրապետաց.
քանզի
թէպէտ
ընդ
ստոյգ
յիշատակարանաց
կաթուղիկոսացն`
անվրէպ
դնին
անուանք
նոցա,
բայց
գործք
միոյն
խառնեալ
երեւին
ընդ
միւսոյն.
մանաւանդ
զի
որովհետեւ
երբեմն
՚ի
վախճանիլ
կաթողիկոսի`
եւ
կամ
՚ի
հեռանալ
նորա
ուրեք`
հոգաբարձու
ոք
եւ
տեղապահ
կարգեալ
լինէր
մինչեւ
՚ի
յընտր
ութիւն
կաթուղիկոսի,
կամ
մինչեւ
՚ի
դարձ
հեռացելոյն,
վասն
այսր
պատճառի
անուանք
նոցա,
եւ
գործք
եւ
ժամանակք
ուրեք
ուրեք
թուին
շփոթեալ
ընդ
գործս
կաթուղիկոսաց:
Երրորդ`
՚ի
կարգս
ժողովոց.
յորս
այնչափ
շփոթ
ութիւն
կայ,
մինչեւ
որ
միայն
շուարիլ
մտաց
մարդոյ,
այլեւ
յուսահատիլ
առ
՚ի
զստոյգն
գտանելոյ.
եւ
անհնարին
երեւի
անսխալ
որոշել,
թէ
ո'ր
գործ
որո'յ
ժողովոյ
իցէ:
Չորրորդ`
՚ի
կարգս
մասնաւոր
պատմութեանց
եւ
առանձին
իշխանութեանց,
որոց
հանգամանք
անծանօթ
են:
Եւ
հինգերորդ`
՚ի
կարգս
հասարակ
պատմութեանց,
ընդ
ժամանակին,
ըստ
տեղւոյն
եւ
ընդ
անձանց:
Զայս
ամենայն
զգուշութեամբ
եւ
անաչառութեամբ
քննեալ
եւ
տարժանական
տքնութեամբ
՚ի
յոյզ
արկեալ,
եւ
պէսպէս
գրոց
բաղդատութեամբ
՚ի
ստու
գութիւն
վերածեալ,
ջանացաք
ըստ
կարի
ուղղութեամբ
կարգել
՚ի
պատմութեանս.
այլ
զքննելիսն
թողաք`
դնել
յառաջիկայ
ծանօթութիւնսդ,
սկիզբն
արարեալ
յայնց`
որք
ստոյգն
են,
այլ
մթինք
եւ
այլեւայլք:
