Վարք սրբոց հարանց…, հատոր Բ

ԵՂԲԱՐՑ ոմանց դիպեցաւ նեղութիւն 'ի տեղւոջ ինքեանց. եւ կամեցեալ թողուլ զտեղին չոգան առ հայրն Ամոն, եւ ահա ծերն նաւէր։ Տեսեալ զնոսա յեզր գետոյն զի երթային զճանապարհն, ասէ ցնաւորդսն. հանէք զիս 'ի ցամաքն։ Եւ կոչեցեալ զնոսա զերկոսեան ասէ ցնոսա. ես եմ Ամոն՝ առ որ դուքն կամիք երթալ։ Եւ մխիթարեալ զսիրտս նոցա՝ դարձեալ ետ դառնալ 'ի տեղին իւրեանց. վասն զի ոչ ունէին ինչ վնաս հոգւոյ, այլ նեղ ութիւն մարդկեղէնս։
       ԱՍԷՐ երբեմն հայրն Դանիէլ՝ թէ պատմեաց մեզ հայրն Արսէն՝ եթէ էր ոմն 'ի ծերոցն որ նստէր 'ի տան իւրում եւ լուաւ ձայն որ ասէր. եկ արտաքս, եւ ցուցից քեզ զգործս մարդկան։ Եւ ելեալ նորա, առեալ տարաւ զնա 'ի տեղի ուրեմն եւ եցոյց նմա մարդ մի զի կայր յոտն եւ հանէր ջուր 'ի ջրհորոյն եւ արկանէր յորդծակ, եւ իջանէր ջուրն դարձեալ 'ի ջրհորն։ Եւ յառաջ մատուցեալ սակաւիկ մի՝ եցոյց նմա եթոպացի զոմն զի հատանէր փայտ եւ առնէր բեռն մեծ, եւ փորձեալ համբառնալ զբեռնն եւ ոչ հանդուրժեաց շարժել. եւ երթեալ դարձեալ հատանէր այլ փայտ եւ յաւելոյր 'ի բեռնն. բազում անգամ այսպէս արարեալ՝ մեծացոյց զբեռնն։ Եւ երթեալ սակաւիկ մի յառաջ՝ մերձեցաք 'ի դուռն քաղաքի միոջ, եւ ահա երկուք ոմանք գային հեծեալք 'ի ձիս, եւ ունէին փայտ խոտորնակի եւ կամէին մտանել 'ի քաղաքն եւ ոչ կարէին, վասն զի զփայտն խոտորնակի ունէին, եւ ոչ խոտորեցան սոքա առ իրեարս։ Եւ իբրեւ զհետ նոցա չոգաւ, ետես զի մնացին երկոքեան արտաքս 'ի քաղաքէն։ Արդ սոքա են զոր թէ տեսանես որք ունին զլուծ ամբարտաւանութեանն, եւ ոչ խոնարհեցան զի ուղղեսցեն զինքեանս եւ զհետ երթիցեն խոնարհ ճանապարհին Քրիստոսի, յաղագս այնորիկ արգելան արտաքոյ արքայ ութեանն աստուծոյ։ Եւ որ զփայտն կոտորէր այրն՝ 'ի մեղս բազումս էր անկեալ, եւ փոխանակ ապաշխարելոյ՝ այլ եւս գործէր եւ դնէր մեղս 'ի մեղաց վերայ։ Եւ որ զջուրն հանէր՝ բարի գործս գործէր, սա է մարդն որ առնէ զողորմածութիւն. իսկ յայլում յամենայնի զանիրաւ ութիւն գործէր, եւ վասն չար գործոցն խանգարէ եւ զասակաւ բարին։ Արդ պարտ է մարդոյ արթուն լինել 'ի գործս իւր, զի մի՛ ընդունայն վաստակեցի։
       ԵԼԵԱԼ երբեմն ոմն 'ի ծերոցն Սկիւթայ չոգաւ 'ի Տերենութ եւ ուր վանքն նորա էին, վասն աշխատ ութեան կրօնաւոր ութեան նորա բերէին նմա սակաւ մի գինի։ Արդ լուեալ ոմանց վասն նորա՝ ածին առ նա դիւահար, եւ սկսաւ դեւն թշնամանել զծերն եւ ասել. առ արբեցո՞ղդ այդ ածէք զիս։ Եւ ծերն ոչ կամէր հանել զնա, բայց վասն թշնամանացն ասէ ցնա. հաւատամ 'ի Քրիստոս, եթէ յառաջագոյն քան զիմ ըմպել զբաժակս զայս ելանիցես 'ի դմանէ։ Եւ եղեւ իբրեւ ծերն սկսաւ ըմպել զգինին, աղաղակեաց դեւն եւ ասէ. այրես այրես զիս։ Եւ մինչ չեւ արբեալ էր զգինին՝ եզ դեւն 'ի նմանէ շնորհօքն Քրիստոսի։
       ՄԻԱՄՈՆ ոմն կոյս զամենայն աւուրս կենաց իւրոց եկաց ընդ մօր իւրում, եւ այս վարք էին կուսին. զամենայն աւուրս ագանելով պահէր եւ մանէր կտաւ. սա արժանի եղեւ շնորհս ընդունել յաստուծոյ։ Եւ էին գեօղք երկու մօտ 'ի Նեղոս գետ եւ կամէին ճակատել ընդ միմեանս վասն ջրաբաշխին, եւ բազումք մեռանէին վասն այսր ջրաբաշխի, զի հզօր էր մի գեօղն քան զմիւսն. կամեցան երկու գիւղքն 'ի ճակատ ելանել, սոքա աստի եւ նոքա անտի կոտորել զմիմեանս։ Եւ յայտնեցաւ երանելի կուսին հրեշտակ աստուծոյ է ասէ ցնա. տուր կոչել զծերս գեղջդ եւ ասա ցնոսա. ելէք ընդ առաջ նոցա եւ տուք պատերազմ, զի մի՛ ամենեքեան կոտորեսջիք։ Զայս իբրեւ լուան ծերք գեղջն, երկեան երկիւղ մեծ եւ անկան յոտս կուսին եւ աղաչէին զնա եւ ասէին. մեք ոչ իշխեմք նոցա պատահել, քանզի գիտեմք զնոցա կատաղութիւնն. փրկեա զմեզ 'ի մահուանէս, եւ անուն բարի առնես ամենայն երկրիս եգիպտացւոց։ Իսկ սուրբ կոյսն ոչ հաւանեցաւ ելանել ընդ առաջ նոցա, այլ ել 'ի ամենեկալ, լուր ձայնի աղախնոյս քո, եւ մտցեն աղաչանք իմ առաջի քո. քո զօրութեամբդ դարձո զնոսա 'ի տեղւոջէն՝ ուստի գան դեռ։ Եւ մինչ սուրբ կոյսն կայր յաղօթս, անդէն զտեղի առին իբրեւ մղոնօք երիւք 'ի բացեայ 'ի գեղջէն, որպէս եւ խնդրեաց սուրբ կոյսն յաստուծոյ։
       ԵՒ յայտնեցաւ եւ ասէ՝ եթէ աղօթք կուսին խափանեցին զձեզ։ Եւ հաւատացին յաստուած, եւ եկին մկրտեցան 'ի ձեռն սուրբ կուսին։
       ԱՍԷՐ ոմն 'ի հարանցն՝ եթէ նստէին երբեմն ծերք. եւ մինչդեռ խօսէին օգտակարս ինչ՝ ունէին ընդ ինքեանս զոմն տեսանող, եւ տեսանէր զհրեշտակս զի շարժէին 'ի վերայ նոցա, եւ իբրեւ օտար ճառք ինչ անկանէին, հեռանային հրեշտակքն, եւ դեւքն գային իբրեւ զխոզս ընդ տիղմ թաւալեալք եւ անկանէին 'ի մէջ նոցա. եւ իբրեւ խօսէին վասն օգտի ինչ, դարձեալ գային հրեշտակքն եւ գովէին զնոսա։
       ԱՍԷԻՆ վասն որումն ծերոյ՝ թէ որպէս տիւ էր, նոյնպէս գիշեր 'ի խցէ նորա, եւ գործէր եւ կարդայր որպէս 'ի տուընջեան։
       ԵԿՆ ոմն ծեր 'ի խուղն Յոհաննու կարճահասակին եւ ետես զնա զի ննջէր, եւ հրեշտակ կայր առ նմա. եւ զայս տեսեալ նորա գնաց։ Եւ իբրեւ զարթեաւ 'ի քնոյն, ասէ ցաշակերտն իւր. ե՞կն ոք այսր մինչ ես 'ի քուն էի։ Եւ ասէ աշակերտն, այս անուն ծեր եկն։ Եւ գիտաց հայրն Յոհաննէս եթէ ըստ իւրոյ չափոյ էր ծերն եւ ետես զհրեշտակն։
       ԱՅԼ ծեր ոմն սկիւթացի լինէր 'ի լերինն Պղզոյ, եւ ածին առ նա զոմն 'ի Պաղեստինէ դիւահար եւ ողջացոյց զնա. եւ մատոյց նմա քրձով կտաւի լի ոսկւով։ Իսկ ծերն ոչ կամէր ընդունել. եւ տեսանել զնա զի տրտմեցաւ, թափեաց եւ ետ ցնա զոսկին, եւ զքուրճն կտաւի ունայն կալաւ առ ինքեան եւ ասէ ցնա. զոսկիդ տուր աղքատաց։ Եւ արար ծերն զքուրճն կողոբս եւ 'ի բազում ժամանակս ագաւ զնա, զի հարցէ զմարմին նորա, զի էր խոշոր։
       ՉՈԳԱՒ երբեմն եղբայր ոմն 'ի խուղն Արսէնի 'ի Սկիւթ, եւ հայեցեալ ընդ պատուհանն ետես զծերն բովանդակ որպէս զհուր . էր արժանի եղբայրն տեսանելոյ։ Եւ յորժամ բախեաց զդուրսն, ել ծերն եւ ետես զեղբայրն զարհուրեալ եւ ասէ ցնա. մի՛թէ բազո՞ւմ ժամք են քո զի կաս աստ եւ կամ տեսե՞ր ինչ։ Իսկ եղբայրն ասէ՝ ոչ։ Եւ խօսեալ ընդ նմա՝ արձակ զնա, եւ ինքն եմուտ 'ի գործ իւր։
       ԱՍԷԻՆ ծերքն ցհայրն Եղիա յԵգիպտոս վասն հօրն Ագաթոնի՝ եթէ մեծ այր է։ Ասէ ցնոսա ծերն. ըստ ազգիս այսմիկ մեծ եղբայր է. իսկ ըստ առաջնոցն տեսեալ է իմ մարդ 'ի Սկիւթ՝ որ կարէր արգելուլ զարեգակն յերկինս որպէս Յեսու որդի Նաւեայ։ Եւ զայս լուեալ զարմացան եւ փառաւորեցին զաստուած։
       ՊԱՏՄԵԱՑ ոմն 'ի հարանցն վասն հօրն Պաւղոսի 'ի ներքին կողմանս Եգիպտոսի որ բնակեալ էր 'ի Թեբայիդ՝ եթէ ունէր ձեռօք իւրովք զեղջիւրաւոր օձս եւ զկարիճս եւ ընդ մէջ կարէր զնոսա։ Եւ անկան եղբարքն առաջի նորա ասելով, ասա մեզ, զի՞նչ գործ կատարեցեր զի առեր այդպիսի շնորհս։ Եւ նա ասէ. թող ութիւն արարէք ինձ, հարք, զի եթէ ստասցի ոք զսրբութիւն, ամենայն ինչ հնազանդեալ լինի նմա, որպէս Ադամայ յորժամ էր 'ի դրախտին յառաջ քան զանցանելն զպատուիրանաւն աստուծոյ։
       ԱՍԷԻՆ ոմանք վասն հորն Ամոնի՝ թէ զարքայօձիկն սպան. վասն զի երթեալ 'ի ջրհոր անապատին հանել ջուր, եւ տեսեալ զարքայօձիկն՝ ընկէց զինքն յերկիր եւ ասէ. տէր, կամ ես մեռանիմ կամ սա։ Եւ առժամայն արքայօձիկն 'ի զօրութենէն Քրիստոսի հերձաւ։
       ԱՍԷԻՆ ոմանք վասն հօրն Անտոնի՝ թէ եղեւ նա առլցեալ հոգւով սրբով, այլ ոչ խօսել վասն մարդկան. վասն զի զլեալսն յաշխարհի եւ զհանդերձեալ լինելն երեւեցուցանէր մարդկան։
       ՊԱՏՄԵԱՑ հայրն Դանիէլ վասն որումն ծերոյ մեծի որ բնակեալ էր 'ի ներքին կողմանն Եգիպտոսի, զի պարզամտ ութիւն ասէր՝ եթէ Մելքիսեդեկ ինքն է որդին աստուծոյ։ Եւ պատմեցաւ այս Կիւրղի հայրապետին Աղեքսանդրի, եւ առաքեաց զնմանէն . եւ գիտացեալ վասն ծերոյն եթէ նշանագործ է, եւ զինչ եւ խնդրէ յայ՝ յայտնէ նմա, այլ անմեղութեամբ ասէ զբանն, իմաստութեամբ իւրով կալաւ զնա եւ ասէ. հայր, աղաչեմ զքեզ, վասն զի խորհուրդք իմ ասեն՝ թէ Մելքիսեդեկ ինքն է որդին աստուծոյ, եւ դարձեալ այլ խորհուրդք իմ ասեն՝ թէ ոչ, այլ մարդ է քահանայապետ աստուծոյ. արդ վասն զի երկմիտ եմ, յաղագս այսորիկ առաքեցի առ քեզ զի աղաչեսցես զաստուած եւ յայտնեսցէ քեզ թէ ով է։ Իսկ ծերոյն զայս լուեալ ասաց համարձակապէս, վստահացեալ եթէ զինչ եւ խնդրէ՝ տայ նմա աստուած, ասէ. թոյլ տուր ինձ աւուրս երիս եւ ես հարցանեմ զաստուած յաղագս այդր եւ պատմեմ քեզ թէ ով է։ Եւ երթեալ պաղատեցաւ առաջի աստուծոյ։ Եւ գիտէր երանելին Կիւրղոս եթէ մեծ է ծերն այն, եւ պարտ է աստուծոյ յայտնել նմա։ Եւ եկեալ ծերոյն յետ երից աւուրց ասէ ցնա. մարդ է Մելքիսեդեկ։ Ասէ ցնա եպիսկոպոսապետն. ուստի՞ գիտես։ Եւ նա ասէ. աստուած յայտնեաց ինձ զամենայն հայրապետսն այսպէս. զիւրաքանչիւր ոք անցուցեալ առաջի իմ յԱդամայ մինչեւ 'ի Մելքիսեդեկ, եւ ասէ ցիս հրեշտակն. այս է Մելքիսեդեկ։ Եւ եկեալ իւրովի քարոզէր ծերն՝ եթէ մարդ է Մելքիսեդեկ։ Եւ խնդաց մեծապէս երանելին Կիւրղոս։
       ԱՍԷՐ հայրն Դուլաս աշակերտ հօրն Բեսարիոնի՝ եթէ երբեմն երթայաք մեք առ ծովեզերբն, եւ ծարաւեցի եւ ասացի ցհայրն Բեսարիոն. հայր, ծարաւի եմ յոյժ։ Եւ արարեալ աղօթս ծերոյն՝ ասէ ցիս. առ ջուր 'ի ծովէդ եւ արբ։ Եւ երթեալ արբի, եւ էր ջուրն քաղցր. եւ լցի զկուժն ջրով, կարծելով թէ մի գուցէ դարձեալ ծարաւեցոյց։ Եւ տեսեալ ծերոյն ասէ ցիս. ընդէ՞ր լցեր զկուժդ։ Եւ ասեմ ցնա. թողութիւն արա ինձ. հայր, մի գուցէ դարձեալ ծարաւեցից։ Եւ ասէ ցիս ծերն. աստուած թող ութիւն արասցէ քեզ աստ եւ ամենայն ուրեք. ոչ է երբեմն քաղցր աստուած եւ երբեմն դառն։ Դէպ լինել նմա եկաց յաղօթս, եւ կամեցեալ անցանել ընդ Նեղոս գետ՝ 'ի վերայ ջրոյն գնայր։ Եւ իմ զարմացեալ անկայ առաջի նորա եւ ասեմ. զիա՞րդ զգայիր ոտից քոց յորժամ գնայիր 'ի վերայ ջրոյն։ Եւ ասէ ծերն. մինչեւ 'ի պըճղունս կարծէի թէ ջուր է, եւ զայլն հաստատ ութիւն երկրի։ Դարձեալ մինչդեռ երթայաք մեք առ ոմն ծեր. մերձ էր արեւն 'ի հաշտել. եւ աղօթս արարեալ ծերոյն՝ ասաց. աղաչեմ զքեզ, տէր, կացցէ արեգակն 'ի տեղւոջն մինչեւ ժամանեցից առ ծառայն քո։ Եւ եղեւ այնպէս։ Դարձեալ երբեմն չոգայ 'ի խուղ նորա, զի խօսեցայց ընդ նմա, եւ տեսի զի կայր յաղօթս եւ ձեռք իւր համբարձեալ զերկինս. եւ եկաց այնպէս չորեքտասան տիւ եւ չորեքտասան գիշեր։ Եւ յետ այնորիկ եկեալ ասէ ցիս. եկ զհետ իմ։ Եւ ելեալ գնացաք. եւ ծարաւեցի 'ի ճանապարհին եւ ասացի ցնա. հայր, ծարաւի եմ։ Եւ առեալ ծերոյն զմախաղն իւր չոգաւ յինէն յայնկոյս իբրեւ քարընկէց մի, եւ արարեալ աղօթս եւ եբեր ինձ զայն լի ջրով եւ արբի։ Եւ դարձեալ գնացաք մինչեւ եկաք լուսով առ հայրն Յոհաննէս, եւ ողջունեալ ընդ նմա՝ արարին աղօթս եւ նստան խօսել ընդ իրեարս վասն տեսլեանն զոր ետես։ Եւ ասէ հայրն Բեսարիոն՝ եթէ ելին հրամանք 'ի տեառնէ, զի աւերեսցին ամենայն ուրեք մեհեանք. եւ եղեւ այնպէս։
       ԱՌԱՔԵԱՑ ոմն 'ի հարանցն զաշակերտն իւր զի հանցէ ջուր , եւ էր ջուրն հեռի 'ի խղէ նոցա. եւ նորա մոռացեալ առնուլ զչուանն, եւ եկեալ 'ի ջրհօրն՝ գիտացեալ եթէ ոչ եբեր զչուանն, եւ արարեալ աղօթս աղաղակեաց եւ ասէ. ջրհոր, ասաց հայրն իմ՝ լից զսափորն ջրով։ Եւ առժամայն ել ջրհօրն 'ի վեր, եւ լցեալ զսափորն ջրով եղբայրն՝ դարձեալ անդրէն 'ի տեղին իւր չոգաւ ջուրն։
       ԵՂԲԱՅՐ ոմն շարժեալ 'ի բարկ ութիւն վասն եղբօր ումեմն՝ մատուցեալ յաղօթս խնդրէր յաստուծոյ ներել եղբօրն, եւ փորձանք գայր առաւել եւս , եւ առժամայն ետես ծուխ ելեալ 'ի բերանոյ իւրմէ. յորժամ եղեւ այս. դադարեաց բարկութիւնն։
       ԱՍԷՐ ոմն 'ի թեբայեցւոց ծերոյն՝ եթէ ես որդի էի տաճարապետի կռոցն, եւ յորժամ փոքր էի՝ նստէի 'ի տաճարն եւ տեսանէի զհայրն իմ բազում անգամ պատարագս եւ զոհս կատարել կռոցն։ Երբեմն ծածուկ եկի զկնի նորա եւ տեսի զսատանայ նստեալ եւ զամենայն զօրս իւր առաջի նորա. եւ ահա իշխան մի մատեաւ՝ երկիր եպագ նմա. եւ ասէ սատանայ, ուստի դաս։ Եւ նա ասէ . յայս անուն աշխարհի յարուցի մարտս եւ ամբոխս եւ հեղմունս արեանց արարի եւ այժմ եկի պատմել քեզ։ Եւ ասէ. 'ի քանի ժամս արարեր զայս։ Ասէ. յաւուրս երեսուն։ Հրաման ետ գան հարկանել զնա եւ ասէ. յայսչափ ժամանակս այդ է վաստակ քո։ Եւ ահա միւս այլ եկն երկրպագեաց։ Ասէ. եւ դու ուստի՝ դաս։ Եւ ասէ դեւն. 'ի ծովն էի, յարուցի մրրիկս եւ շարժմունս եւ ընկղմեցի զնաւսն եւ բազում մարդիկս սպանեալ եկի պատմել քեզ։ Ասէ ցնա. յո՞րչափ ժամանակս արարեր զայդ։ Եւ դեւն ասէ. են աւուրբք քսան։ Հրամայեաց եւ զնա գան հարկանել եւ ասէ. ընդէ՞ր յայսչափ աւուրքս զայս միայն արարեր։ Եւ ահա երրորդն եկն եւ երկրպագեաց նմա, եւ ասէ ցնա նոյնպէս, եւ դու ուստի դաս։ Եւ ասէ դեւն. յայս անուն քաղաք հարսանիք եղեն, եւ յարուցի պատերազմունս եւ բազում արեանց հեղմունս արարի 'ի ձեռն փեսային եւ հարսինն եւ եկի պատմել քեզ։ Եւ նա ասէ. 'ի քանի՞ աւուրս արարեր զայս։ Ասէ 'ի տան։ Եւ հրամայեաց ուժգին հարկանել զնա։ Յետ սոցա եկն միւս այլ, երկրպագեաց նմա։ Եւ ասէ ցնա. ուստի՞ գաս։ Եւ ասէ. յանապատ էի այս քառասուն ամ է, մարտնչէին ընդ կրօնաւորի ումեմն, եւ յայսմ գիշերի ընկեցի զնա 'ի պոռնկութիւն։ Զայս լուեալ, յարուցեալ համբուրեաց զնա, եւ առեալ զպսակն զոր ունէր եդ 'ի գլուխ նոցին, եւ նստուցեալ ընդ իւր յաթոռն ասէ. որովհետեւ զայս գործս կարացեր առնել, արժանի ես այսմ։ Զայս տեսի եւ ասացի՝ այսպէս մեծ են պարք կրօնաւորաց. եւ հաճութեամբն աստուծոյ որ կամեցաւ զփրկ ութիւն իմ, ելի եւ եղէ միայնակեաց։
       ՊԱՏՄԵԱՑ մեզ ոմն 'ի հարցն վասն երանելւոյն Եփրեմի պատրիարգին Անտիոքու մեծի՝ եթէ ունէր ամենեւին նախանձ վասն ուղղափառ հաւատոյ։ Լուաւ յաւուր միում վասն ումեմն սիւնամտի 'ի կողմանս Յերապօլսի եթէ ունի զաղանդն Սեւերիոսի եւ հաղորդակից է նմա։ Եւ գնացեալ առ նա կամեցաւ հաւանեցուցանել, եւ վարդապետութեամբ աղաչէր զսիւնակեացն առաջի կալ առաքելական աթոռոյն եւ երկրպագութեամբ հաղորդել 'ի կաթողիկէ եկեղեցի։ Եւ ասէ սիւնականն, ես ընդ ձեզ ոչ հաղորդիմ։ Ասէ ցնա սուրբն Եփրեմ. ո՞րպէս կամիս հաճեցուցանել զքեզ՝ եթէ շնորհիւ տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի ազատ է եկեղեցի յամենայն աղտեղութէ հերձուածոց։ Եւ ասէ սիւնականն. վառեսցուք հուր, ով տէր իմ պատրիարգ, եւ մտցուք 'ի նա 'ի միասին, եւ որ ամբողջ ելանէ՝ այն է ուղղափառ եւ նմա պարտ է հետեւել։ Զայս ասէր երկեցուցանելով զպատրիարգն։ Իսկ սուրբն Եփրեմ ասէ ցսիւնամուտն. պարտ է քեզ, ով որդեակ, իբրեւ 'ի հօրէ քումմէ լսել ինձ եւ ոչ առաւել ինչ պահանջել 'ի մէնջ, զի զոր խնդրես՝ այդ վերագոյն է քան զտկարութիւնս մեր. այլ ունիմ յոյս յորդին աստուծոյ՝ վասն փրկ ութեան ոգւոյ քո առնել եւ զայդ։ Յայնժամ ասէ երանելին ցորս մերձն կային, օրհնեալ է տէր, ածէք այսր փայտ։ Իբրեւ բերին բազում փայտ, հրաման ետ պատրիարգն վառել առաջի սեանն, եւ ասէ ցսիւնականն. աւասիկ՝ էջ. եւ ըստ դատման քոյ մտցուք 'ի միասին։ Իսկ նա զարմացեալ յաղագս հաստատուն յուսոյն որ առ աստուած՝ պատրիարգին, ոչ կամեցաւ իջանել։ Ասէ ցնա պատրիարգն. ո՞չ նախ 'ի քէն ել այս սահման. արդ ընդէ՞ր ոչ կամիս առնել։ Ապա հանեալ զեմիփորոնն զոր զգեցեալ ունէր, եւ եկեալ մերձ առ հուրն յաղօթս եկաց եւ ասէ. աստուած հայր տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի միածնի քո, որ մարմնացաւ յանարատ կուսէն Մարիամայ վասն մերոյ փրկութե, ցոյց այժմ սքանչելիս ողորմութեամբ զփառաց քոց 'ի մեղուցեալ եւ յանարժան ծառայս քո։ Եւ ընկէց զեմիփորոնն 'ի մէջ հրոյն, իսկ հրոյն կացեալ այնպէս բորբոքեալ զերիս ժամս. իսկ 'ի շիջանել հրոյն հանին զեմիփորոնն ամբողջ 'ի հրոյն որպէս եւ էրն եւ ոչ բնաւ վնասեալ։ Յայնժամ տեսեալ սիւնականին զահեղ սքանչելիսն զարմացաւ, եւ նզովեաց զՍեւերիոս եւ զամենայն հերձուած նորա, եւ գրաւեալ 'ի սուրբ եկեղեցի՝ հաղորդեցաւ 'ի ձեռաց երանելւոյն Եփրեմի՝ գոհութեամբ փառաւորեալ զաստուած։
       ՊԱՏՄԵԱՑ ոմն 'ի սուրբ հարցն՝ եթէ երիս գործս ունին միայնակեացք. միոյն պտուղ որ 'ի տէր ուրախութիւնն է, եւ միւսոյն երկիւղն, եւ միւսոյն սովորութիւն անբան. եւ եբեր այսպիսի օրինակ։ Կայր, ասէ, ոմն ծեր մեծ եւ երեւելի եւ եկեալ ճաշակէր ընդ եղբարսն. եւ անդէն ամբարձեալ 'ի տեսիլս ծերն ետես զոմանս զի ճաշակէին մեղր, զայլս հաց եւ զոմանս ապաւառ։ Հիացեալ առ ինքն՝ աղաչէր զած յայտնել զխորհուրդն թէ զիարդ կերակուրս որ եդեալ կայ առաջի 'ի վերայ սեղանոյս, 'ի ճաշակելս այլափոխի։ Եկն ձայն 'ի վերուստ առ նա եւ ասէ. որք ճաշակեն զմեղր՝ սոքա հոգեւոր ուրախութեամբ առլցեալ յանձինս իւրեանց անպակաս աղօթելով. եւ որք հաց ուտեն՝ միայն գոհանան զտեառնէ զտրիցն. իսկ որք զապաւառն՝ տրտնջողքն եւ դատողքն՝ եթէ այս բարի է եւ այն չար. զոր ոչ է պարտ մտածել, այլ փառաւորել զաստուած եւ օրհնութիւն մատուցանել տուողքին ըստ գրեցելումն, եթէ ուտիցէք եթէ ըմպիցէք 'ի փառս աստուծոյ արասջիր։
       ԵՐԿՈՒՔ ոմանք որոշեալք յաշխարհէ բնակէին վերագոյն Արասսոյ 'ի լեառն որ կոչի Փտեռիոն առ գետովն մերձ 'ի վանսն որ կոչի սրբոյն Թէոդորոսի։ Մեռաւ ծերն, եւ աշակերտն արարեալ աղօթս թաղեաց զնա։ Եւ յետ սակաւ ժամանակի եկեալ յաշխարհ եգիտ զոմն որ գործէր զերկիր եւ ասէ ցնա. արա սէր, եղբայր, եւ առ ընդ քեզ բրիչ եւ հեծանոց եւ եկ ընդ իս։ Եւ յորժամ եկին 'ի լեառն, եցոյց անապատաւորն վաստակաւորին զգերեզմանն ծերոյն եւ ասէ. բրեա յոյժ տեղւոջ, եղբայր։ Եւ մինչ բրէր, ինքն մատեաւ յաղօթել, եւ յետ կատարման աղօթիցն ասէ ցաշխատաւորն. աղօթս արա վասն իմ. եղբայր։ Եւ համբուրեալ զնա՝ առժամայն եդ զանձն իւր եւի վերայ ծերոյն եւ աւանդեաց զհոգին եւի ձեռս տեառն։ Եւ աշխարհականն տեսեալ զայս փառաւորեաց զաստուած. եւ զգերեզմանն ծածկեալ գնաց 'ի տուն իւր։ Եւ իբրեւ էջ քարընկէց մի 'ի գերեզմանէն, ասէ առ ինքն. վատ արարի, զի ոչ առի օրհնութիւն 'ի սրբոցն։ Դարձաւ եւ ոչ կարաց կալ 'ի վերայ գերեզմանացն։
       ԱՍԷԻՆ ոմանք վասն աբբայ Մարկեղիու 'ի Թեբայիդ՝ եթէ յորժամ կամէր ելանել յաւուր կիրակէի ' ժողովս, պատրաստէր զինքն եւ բան ինչ առնոյր 'ի գրոց եւ խոկայր յայն մինչեւ երթայր յեկեղեցին, եւ շրթունք նորա ոչ շարժէին, զի մի ոք լուիցէ 'ի նմանէ։ Իսկ յորժամ կանգնէր 'ի ժողովն, կուրծքն իւր թանայր յարտասուացն. եւ ասեր՝ եթէ յորժամ զժողովս կատարեմք. տեսանեմ զամենայն եկեղեցիս իբրեւ զհուր. եւ յորժամ արձակէր եկեղեցին, դարձեալ գնայր հուրն։
       ԱՍԷՐաբբայ Յոհաննէս որ աքսորեցաւ 'ի Մարկիանոսէ՝ եթէ երբեմն գնացաք 'ի Սիւրիա առ աբբայն Պէմէն եւ կամէաք հարցանել վասն խստ ութեան սրտից։ Իսկ ծերն ոչ գիտէր հելլենացի եւ ոչ թարգման գտաք։ Եւ յորժամ ետես զմեզ ծերն տրտմեալս, սկսաւ բարբառել հելլենացի խօսիւք այսպէս, բն ութիւն ջրոյ կակուղ է, բայց 'ի կաթել կաթլոցն՝ զքարինս խոստագոյնս եւ զվէմս ծակեն. այսպէս եւ սիրտք մեր խոստացան յախտից. սակայն 'ի կաթել աստուածային բանից խիտ ընդ խիտ 'ի նոսա՝ ընդարձակին. եւ լուեալ զբանս սուրբս՝ բանին երկնչել յաստուծոյ. եւ այսր աղագաւ որպէս փափագէ եղջերու յաղբիւրս ջուրց, փափագէն անձինք մեր առ աստուած. զի որպէս երջերուք յանապատի հարեալ 'ի սողնոց, յարձակին ջերմացեալք 'ի վերայ աղբերաց՝ ըմպեն եւ զովանան, նոյնպէս եւ մեք միայնակեացքս, որք յանապատի նստեալ եմք՝ խոցոտիոք յորդւոց չար դիւացն , եւ փափագեմք յաւուրս շաբաթուն գալ յաւուր կիրակէի յեկեղեցին որպէս 'ի վերայ աղբերաց, ուր եւ ըմպեալ 'ի մարմնոյ եւ յարենէ տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի սրբիմք 'ի դառնութենէ՝ չարին եւ զմայլեալ գովանամք։
       ԿԱՅՐ ոմն միայնակեաց յանապատին՝ մեծ ըստ աստուծոյ, աղագաւ կապադովկեցի. անուն նորա Լէոն. վասն սորա բազում սքանչելիս պատմեցին մեզ, եւ 'ի բազմապատիկ փորձանաց պատմութենէ առնս այսորիկ մեծամեծս օգտեցաք, եւ ես 'ի խոնարհութենէն 'ի լռութենէն յանստացուածութենէն եւ 'ի սիրոյն զոր ունէր յամի։ Ասէր մեզ հանապազ ծերս այս ժուժկալ. հաւատացէք ինձ, որդեակք, թագաւորեմ։ Եւ մեք ասեմք ցնա. հաւատա եւ մեզ, աբբայ Լէոն, 'ի կապադովկեցւոց ոչ ոք թագաւորեաց, անարատ կալ զմտած ութիւն քո։ Իսկ նա յաճախելով ասէր այսպէս՝ եթէ որդեակք, թագաւորեմ։ Յորժամ եկին ազգն Մազքթաց եւ զամենայնազգն զայն յափշտակեցին՝ եկին յՈասան եւ բազում կրօնաւորս սպանին եւ զբազումս գերեցին, զոմանս առին 'ի փարախէ սրբոյն Յոհաննու՝ որ էր ընթերցող մեծի եկեղեցւոյն Կոստանդինուպօլսի. առին եւ զաբբայն Եւստաթէոս զհռովմայեցին եւ զաբբայն Թէոդորոս , եւ էին երեքեան տկարացեալք։ Եւ մինչդեռ տանէին, ասէ աբբայն Յովհաննէս ցգերեվարսն. ածէք զիս 'ի քաղաքն. եւ ես արարից զի տացէ ձեզ եպիսկոպոսն քսան եւ չորս դահեկանս։ Էառ զն մի 'ի բարբարոսացն եւ եբեր մերձ 'ի քաղաքն։ Եւ գնաց աբբայն Յոհաննէս, եգիտ զեպիսկոպոսն, գտաւ անդ եւ աբբայն Լէոնդիոս՝ որ եկեալ էր 'ի քաղաքն, եւ այլք ոմանք 'ի հարցն որք չէին ըմբռնեալք։ Եւ աղաչէր աբբայն Յոհաննէս զեպիսկոպոն՝ տալ դահեկանս եւ առնուլ զնոսա։ Իսկ եպիսկոպոսին՝ ոչ գտաւ, բայց միայն ութ դահեկանս. եւ 'ի տալ զայն ցբարբարոսն, ոչ կամեցաւ առնուլ, այլ ասէ. կամ տուք զսահմանեալ քսան եւ չորս դահեկանսն եւ կամ տուք զկրօնաւորն։ Եւ ձանձրացեալք որք էին 'ի քաղաքն՝ առին զաբբայն Յովհաննէս , ետուն ցբարբարոսն որ լայր եւ աշխարէր 'ի գնալն. եւ տարան զնոսա բարբարոսքն 'ի տաղաւարն իւրեանց։ Իսկ յետ երից աւուրց էառ աբբայն Լեւոնդ զութ դահեկանսն, եւ գնաց 'ի տաղաւար բարբարոսացն, աղաչէր եւ ասէր. առէք զայս դահեկանքս եւ արձակեցէք զհիւանդոտսդ. զի ոչ ինչ կարեն գործել ձեզ, եւ ես որ առողջս եմ ծառայեմ ձեզ։ Եւ առին բարբարոսքն եւ արձակեցին զերիս հարսն որ ըմբռնեալ էին։ Եւ մինչդեռ գնայր աբբայն Լեւոնդ ընդ ումեմն 'ի նոցանէ 'ի սպասաւորութիւն, գլխատեաց զնա. եւ կատարեցաւ 'ի նմանէ գրեալն՝ եթէ մեծ քան զամենայն սէր է զանձն գնել 'ի վերայ բարեկամի իւրոյ։ Եւ մեք գիտացաք եթէ թագաւորել ունէր, որ եւ նոյն ինքն թագաւորեաց՝ որ եդ զանձն 'ի վերայ բարեկամին։
       ԱՍԱՑ մեզ աբբայն Եւսեբիոս քահանայն Հռայիթու՝ եթէ անցեալ երբեմն դեւն ընդ սենեակ ծերոյ 'ի զգեստ կրօնաւորի՝ բախէր զդուրսն. եբաց ծերն եւ ասէ՝ աղօթեա։ Եւ դեւն ասէ. այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից։ Դարձեալ ասէ ծերն՝ աղօթեա։ Եւ նա զնոյն բան կրկնեաց։ Յայնժամ ասէ ծերն. այսպէս աղօթեա. փառք հօր եւ որդւոյ եւ հոգւոյն սրբոյ, այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից։ Եւ առժամայն դեւն իբրեւ 'ի հրոյ փախուցեալ անյայտ եղեւ ։
       ԳՆԱՑԱՔ առ աբբայ Զոսիմոս կիլիկեցին 'ի Սինայ, եւ էր ինքն ծերն թողեալ զեպիսկոպոսութիւնն՝ եկեալ բնակէր 'ի սինէականն մեծ վարուք եւ գեղեցիկ գործով։ Պատմեաց մեզ եւ ասէ՝ թէ յորժամ էի մանուկ՝ ելի 'ի լեռնէն Սինայ եւ գնացի յայր մի, եւ անդ ծեր՝ սեբենի կողոբ զգեցեալ։ Եւ յորժամ ետես զիս յառաջ քան զողջունելն ասէ. վասն է՞ր եկիր այսր. Զոսիմէ. ոչ կարես աստ նստել։ Եդի ծունր եւ ասեմ. արա սէր, աբբայ, եւ ասա՝ ուստի ճանաչես զիս։ Եւ նա ասէ. յառաջ երկու աւուրբք երեւեցաւ ինձ ոմն եւ ասէ՝ եթէ ահա գայ մերձ առ քեզ կրօնաւոր մի՝ անուն Զոսիմէ, մի՛ թոյլ տար նմա բնակել աստ, կամիմ 'ի նա զեկեղեցին Բաբելոնի որ յԵգիպտոս՝ հաւատալ։ Եւ գնացեալ յինէն իբրեւ քարընկէց մի եւ արար աղօթս իբրեւ երկու պահս լռութեամբ։ Եկն առ իս եւ համբուրեաց զճակատ իմ եւ ասէ. կեցցես, որդեակ, բարեաւ եկիր. աստուած եբեր զքեզ այսր, զի զմարմին իմ ամփոփեսցես։ Եւ ասեմ. քանի՞ ամս ունիս աստ, աբբայ։ Եւ նա ասէ. քառասուն եւ եօթն այժմ կատարեցի 'ի դմա, որդեակ։ Եւ երեւեցաւ պատկեր նորա իբրեւ զհուր, եւ ասէ ցիս. խաղաղ ութիւն ընդ քեզ, որդեակ, եւ աղօթեա վասն իմ։ Եւ զայս ասացեալ եդ զանձն իւր եւ հանգեաւ ծառայն աստուծոյ. եւ ես բրեցի եւ ամփոփեցի զնա, եւ յետ երկուց աւուրց դարձեայ 'ի տեղւոյն՝ փառաւորելով զաստուած։
       ԳՆԱՑԱՔ 'ի վանս ներքինեաց 'ի սուրբն Յորդանան ես եւ եղբայրն Սոփրոնիոս։ Եւ պատմեաց մեզ աբբայն Նիկողայոս քահանայ նորին վանիցն՝ եթէ է յաշխարհն իմ վանք մի կուսանաց, յորում են անձինք քառասունք։ Ի նոյն վանսն խորհուրդ առին հինգ կուսանք փախչել 'ի գիշերի 'ի վանիցն եւ առնուլ իւրեանց արս։ Եւ մինչդեռ ամենեքեան նստեալ կային՝ անդէն այսահարեցան եւ ոչ ելին 'ի վանիցն, այլ գոհանային զաստուծոյ խոստովանել զմեղս իւրեանց եւ ասէին. գոհանամք զտրից աստուծոյ՝ որ եբեր զմեծ խրատս զայս 'ի վերայ մեր, զի մի՛ անձինք մեր կորիցեն։
       ԳՆԱՑԱՔ 'ի Թեբայիդու եւ խօսէաք 'ի Նիկոպօլիս քաղաքին ընդ սոփեստին Փիմամնոնի վասն օգտակար շնորհին։ Եւ պատմեաց մեզ եւ ասէ. կայր աւազակ ոմն յԵրմոյ քաղաքն՝ անուն նորա Դաւիթ. զբազումս մերկացոյց, զբազումս եսպան եւ ամենեւին բազում չարիս գործեաց, որպէս ասել թէ այլ ոք չէր արարեալ։ Յերբեմն ժամու 'ի լերինն յորժամ էր յաւազակելն՝ ունէր առաւել քան զերեսուն արս. եկն առ ինքն զղջումն սրտի 'ի վերայ այնորիկ զոր գործեացն, եւ թողեալ զորս ընդ իւր՝ գնաց 'ի վանս, եւ 'ի բախելն զդուրսն՝ ել դռնապանն եւ ասէ ցնա. զի՞նչ խնդրես աստ , աւազակապետ։
       Ասէ ցնա. միայնակեաց կամիմ լինել։ Եւ եկն դռնապանն պատմեաց աբբասուն վասն նորա։ Գնաց աբբայն եւ տեսանէր զնա զի ահա ծերացեալ էր եւ ասէ ցնա. ոչ կարես աստ լինել, զի բազում վաստակս ունին եղբարքս, եւ հսկումն սոցա մեծ է, եւ քո անընդեմ գոլով կանոնաց վանաց՝ ընդելանիլ ոչ կարես։ Եւ նա ասէ. այո, արա ինձ զայս՝ ընդունել զիս, եւ ես զգուշանամ ամենայնի։ Եւ աբբայն ասէ. ոչ առնես։ Յայնժամ ասէ. գիտեա զի ես եմ Դաւիթ աւազակապետն, եւ վասն այսորիկ եկի այսր՝ զի լացից 'ի վերայ մեղաց իմոց. եթէ ոչ կամիցիս ընդունել զիս, երդմնեցո զիս եւ ես կատարեմ. ապա թէ ոչ՝ երդնում յայն որ յերկինսն է, զի երթայց յառաջին գործն իմ եւ բերեմ զորս էին ընդ իս, եւ զամենեսեան զձեզ սպանանեմ եւ կործանեմ զվանս ձեր։ Եւ զայս լուեալ աբբայն՝ ըակալաւ զնա 'ի ներքս եւ խուզեաց եւ ետ նմին զսուրբ սքեմն։ Եւ նա սկսեալ 'ի ջանս եւ 'ի վարս, 'ի խոնարհութիւն եւ յունկնդրութիւն, եւ հանգուցանէր զամենեսեան, եւ քան զբազումս յառաջեաց։ Նստելով նորա երբեմն 'ի սենեակն՝ եկաց առաջի նորա հրեշտակ տեառն եւ ասէ ցնա. Դաւիթ Դաւիթ, եթող աստուած զամենայն անօրէնութիւնս քո, եւ կարող ես այսուհետեւ նշանս գործել։ Եւ ասէ ցհրեշտակն. ոչ կարեմ հաւատալ քեզ, զի մեղք իմ ծանրագոյն էին զորս ստացեալ էի քան զաւազ ծովու, եւ արդ թողութիւն արա՞ր ինձ աստուած յայս սակաւ ժամանակս։ Եւ ասէ հրեշտակն. քահանայն Զաքարիաս ոչ հաւատաց ինձ վասն որդւոյ իւրոյ, եւ ոչ խնայեցի 'ի նա, այլ 'ի խրատ իւր կապեցի զլեզու նորա. նոյնպէս եւ դու մի՛ անհաւատ լիցիս բանից իմոց, ապա թէ ոչ՝ ոչ անխայեմ 'ի քեզ. վասն որոյ ոչ խօսեսցիս ամենեւին։ Եւ աբբայն Դաւիթ ծունր ածեալ նմա ասէ. յորժամ յաշխարհ էի՝ զանպատշաճսն առնէի, եւ արեանց հեղմունս առնելով խօսէի. իսկ այժմ 'ի ծառայելս աստուծոյ օրհնութիւն նմա մատուցանեմ՝ եթէ զլեզու իմ արգելուս 'ի խօսելոյ։ Եւ ասէ հրեշտակն. կացցես յօրինաւոր խօսս, եւ 'ի դատարկն ամենեւին 'ի լռութեան։ Եւ եղեւ այնպէս։ Բազում նշանս արար նովաւ աստուած. եւ սաղմոսէր զսաղմոսերգութիւնն, եւ այլ ումեք բանի մեծի եւ կամ փոքու ոչ կարէր պատասխանել։ Եւ նա պատմեաց մեզ զայս եւ ասէր՝ թէ բազում անգամ տեսի զնա եւ փառաւորեցի զաստուած։
       ՊԱՏՄԵԱՑ մեզ աբբայն Պաւղոս հայր վանիցն աբբայ Թէովնիու՝ թէ ասաց ոմն ծեր ժուժկալ, եթէ երբեմն նստէի 'ի սենեակն իմ եւ տունս ասէի շարականաց՝ գործելով զձեռագործն. եւ ահա եկն 'ի պատուհանն իմ մանուկ ոմն, որ ունէր վերարկու սարակինոսի ստանձնեալ, եւ կացեալ առաջի իմ սկսաւ խաղալ եւ տունս ասել, եւ ասէ ցիս. ծեր, վայելչապէս խաղա՞մ։ Իսկ ես ոչ ինչ ետու պատասխանի։ Եւ դարձեալ ասէ. հաճիս 'ի խաղս։ Եւ յոչ խօսելն իմ, ասէ. զի՞նչ կարծես, չար ծեր, եթէ մեծ իրս գործես. ասեմ քեզ, եթէ 'ի վաթսուն եւ հինգ եւ վաթսուն եւ եօթն խաբեցար։ Յայնժամ յարեայ եւ եդի ծունր աստուծոյ, եւ առժամայն անյայտ եղեւ։
       ԱՍԷՐ աբբայ Աղեքսանդրոս յեղէգնուտէն՝ եթէ էի երբեմն ես առ աբբայն Պաւղոս ելլադացին. նստեալ մեր 'ի սենեակն նորա՝ եկն ահա ոմն բախեաց զդուրսն, եւ յարեաւ ծերն եւ եբաց նմա եւ մատոյց հաց թրմեալ առաջի նորա, որով կերակրէր։ Ես մտածէի եթէ օտար է. եւ խոնարհեցայ 'ի պատուհանէն եւ ահա առիւծ էր, եւ ասեմ ցծերն. ընդէ՞ր, կրօնաւոր, ետուր դմա ուտել։ Պատմեաց ինձ զպատճառն եւ ասէ. խրատեցի զնա մի՛ վնասել մարդոյ եւ մի՛ անասնոյ, այլ գալ առ իս 'ի կերակրել. եւ ահա երեք ամիսք են որ գայ առ իս երկիցս յաւուրն եւ ընդունի զկերակուրն։ Եւ յետ սակաւ աւուրց դարձեալ գնացի առ նա գնել 'ի նմանէ անօթս եւ ասացի. բարի ծեր , ո՞րպէս կայ առիւծն։ Եւ ասէ. չարաւ, յանցեալ օրդ եկն առ իս կերակրել, եւ տեսի զբերանն որ լի էր արեամբ, եւ ասացի ցնա. ահա ոչ լուար ինձ եւ կերար մարմին, գնա աստի, ահա այլ ոչ տաց քեզ կերակուր։ Եւ նա ոչ կամէր գնալ։ Յայնժամ առի չուան, երեքկնեցի եւ հարի զնա երիցս, եւ այնպէս գնաց։
       ԱԲԲԱՅ Դանիէլ սկիւթացին 'ի մանկութենէ իւրմէ բնակէր 'ի Սկիւթ։ Յարձակեցան բարբարոսքն եւ գերեցին զնա. եւ 'ի գնալն նորա ընդ նոսա, ոմն քրիստոսասէր նաւապետ փրկեաց զնա յայնմ բարբարոսացն։ Եւ դարձեալ յետ երկուց ամաց եկին եւ առին զնա. մնաց ընդ նոսա ամիսս վեց, եւ փախեաւ, եւ յետոյ երիցս արձակեցան բարբարոսքն եւ տարան զնա։ Ոմն բարբարոս 'ի գերողացն նստեալ կայր առ ջրովն, եւ առ ծերն քար եւ եհար զայլազգին եւ սկսաւ վախճանել 'ի նորին քարէն։ Ստրջացաւ ծերն եւ եղեւ փախստական. եկն յԱղեքսանդրիա, անկաւ առաջի եպիսկոպոսին Տիմօթէի եւ արքեպիսկոպոսն իմացեալ զգործն՝ ասէ ցծերն. որ ազատեաց զքեզ 'ի ձեռաց նոցա, սա ինքն ազատէ զքեզ 'ի մեղացս յայսցանէ. զի սպանուի ոչ արարէր մարդոյ, այլ գաղտնի։ Նաւեալ ծերն գնաց՝ 'ի Հռոմ եւ զգուշութեամբ պատմեաց զամենայն պապուն Հռովմայ։ Եւ զայս բան ասաց նա զոր լուաւ 'ի պապէն Աղեքսանդրու։ Եւ գնաց 'ի Կոստանդինուպօլիս եւ յԵրուսաղէմ եւ յԱնտիոք, ազդեալ ամենեցունց, եւ զնոյն պատասխանի լուեալ յամենեցունց յարքեպիսկոպոսացն։ Դարձեալ գնաց յԱղեքսանդրիա եւ ասէ առ ինքն։ Դանիէլ մարդասպան սպանցի։ Եւ գնացեալ յապարանս դատաւորին ետ զանձըն իւր 'ի դահիճսն, ասացեալ ցնոսա. ընդ ոմն մախացայ եւ տիրեալ 'ի չարէն հարի զնա քարիւ եւ սպանի. աղաչեմ զի մատնեցայց իշխանին եւ մեռայց փոխանակ սպան ութեանն զոր գործեցի. որպէս զի բարձցի իմ հանդերձեալ դատապարտութիւնն։ Լուեալ 'ի նմանէ դահճին եդ զնա 'ի բանդ զերեսուն օր, եւ ապա ազդեաց իշխանին. եւ իշխանն բերեալ զնա առաջի, ուսաւ զամենայն որպէս գործեաց ճշմարտութեամբ։ Եւ զարմացեալ ընդ դատաստան ծերոյն՝ արձակեաց զնա եւ ասէ. գնա եւ աղօթեա վասն իմ, աբբայ , եթէ եօթն այլ ես սպանեալ 'ի նոցանէ։ Եւ ծերն ասէ ցնա. յուսամ 'ի մարդասիրութիւնն աստուծոյ, ոչ երբէք պատասխանի պահանջել յինէն բարերարութեամբ նորին վասն այսր սպանութեան. այսուհետեւ տամ զձեռն իմ 'ի Քրիստոս զամենայն աւուրս կենաց իմոց, դատել զիս 'ի ձեռն ումեմն անդամալուծի փոխանակ սպան ութեանն զոր գործեցի։ Եւ առ ծերն զոմն անդամալոյծ եւ ծառայեաց զնա, մինչեւ կատարեաց զաւուրս կենաց իւրոց. եւ ամենեքեան որ 'ի Սկիւթ էին. լսէին եթէ ծերն ունի զգթուցեալն. եւ ոչ ոք կարէր տեսանել զպատկեր անդամալուծին, բայց միայն ծերն։ Ի միում յաւուրց ըստ տեսչ ութեանն աստուծոյ շարժեաց ծերն զզանգակն գալ աշակերտին եւ վասն պաշտաման իրիք տալ պատասխանի։ Եբարց եւ զդուռն գաւթին, եւ ժամ անցեալ մոռացաւ զհարկանել զանգակին. բարձեալ զանդամալոյծն, եհան 'ի ջերմ ութիւն արեւուն եւ շրջէր զնովաւ, քանզի էր լուծեալ'ի բազում վիրացն։ Եկն աշակերտն յետ փոքու միոյ, եւ կացեալ յետոյ՝ տեսանէր զգործն. անդէն մատուցեալ ծերոյն խիւս՝ կերակրէր զանդամալոյծ եղբայրն, քանզի ոչ ունէր ձեռք եւ ոչ կարէր ըմպել զկերակուրն իւր. զի սաստիկ էր նեխեալ, եւ ծերն զբերան նորա մաքրէր ձեռամբն եւ գնէր 'ի բերանն իւր։ Տեսեալ աշակերտին զսքանչելի գործն՝ յոյժ զարմացմամբ փառաւորէր զաստուած, որ շնորհէր այնպիսի ժուժկալ ութիւն ծերոյն՝ որով տայր ծառայութիւն անդամալուծին։
       ԷՐ ոմն ծեր բնակեալ 'ի վանս աբբայ Եւստորդիու. անուն նորա Յոհաննէս։ Զսա կամեցաւ արքեպիսկոպոսն Երուսաղէմի Եղիա հայր կարգել վանիցն, եւ նա ոչ հաւանեալ ասէ. ես 'ի Սինեա լեառն ընթանամ, շնորհեա ինձ աղօթս։ Եւ եպիսկոպոսն բռնադատեալ եւ ոչ կարացեալ արգելուլ զծերն գնաց։ Հրամայեաց նմա վերին հայրապետ ութեանն արժանի լինել, եւ այսպէս ողջունեալ զնա ճանապարհորդէր 'ի Սինեա լեառնն։ Էառ եւ զաշակերտն իւր, եւ անցեալ ընդ Յորդանան գետ՝ սկսաւ դողալ ծերն 'ի ջերմուծէ. եւ զի ոչ կարէր գնալ, գտաք անդ այր մի փոքրիկ եւ անդր հանգեաք, քանզի ոչ կարէր շարժել 'ի տապոյն. արարաք անդ երիս աւուրս։ Եւ տեսանէր ծերն յանուրջս՝ որ ասէր ցինքըն. ասա, ծեր ու՞ր կամիս գնալ։ Եւ ասէ. 'ի լեառն Սինա։ Մի, աղաչեմ զքեզ, մի՛ երթիցես։ Եւ յորժամ ոչ կարաց հաւանեցուցանել, գնաց 'ի նմանէ, եւ ջերմն եւս սաստկացաւ 'ի վերայ ծերոյն։ Եւ դարձեալ 'ի միւս այլ գիշերն նոյն ինքն այսմ զգեստիւ կացեալ առ նման ասէ. է՞ր կամիս աշխատել, բարի ծեր, լուր ինձ եւ մի ամենեւին գնասցես։ Ասէ ցնա ծերն. իսկ դու ո՞վ ես. Ասէ ցնա որ երեւեցաւն. ես եմ Յոհաննէս մկըրտիչն. եւ արդ ասեմ քեզ , մի ամենեւին գնաս աստի, զի այրդ այդ փոքր առաւել է քան զլեառն Սինեա, զի աստ բազում անգամ տէրն մեր Յիսուս Քրիստոս եկն տեսանել զիս. տուր ինձ բան, զի այդր բնակեսցես եւ տացի քեզ կեանք։
       Եւ ծերն վաղվաղակի ընկալաւ, եւ ետ նմա բան մնալ 'ի յայրն. եւ առժամայն ողջացեալ եկաց 'ի նմա զամենայն կեանս իւր։ Եւ արար զայրն եկեղեցի, եւ ժողովեաց անդ եղբարս. այն է տեղին՝ որ կոչի Սափսափաս։
       ԱՅԼ ոմն ծեր կայր յայսմ տեղւոջ 'ի Սափսափաս յայր, եւ այնպիսի վարս ստացաւ՝ մինչեւ առիւծք գային առ նա, եւ ընդունէր զնոսա եւ 'ի գոգ իւր լնոյր նոցա կերակուր։
       ԳՆԱՑԱՔ 'ի փարախ սրբոյ հօրն մերոյ Սաբայի առ աբբայ Աթանասիոս, եւ պատմեաց մեզ ծերն եւ ասէ՝ եթէ յորժամ էի ես 'ի միաբանակեացսն 'ի Պենթուկլա, էր ոմն Կոնոն անուն 'ի Կիլիկիոյ ծնեալ քահանայ կատիշիտիտ՝ այսինքն մկրտութեան. զի որպէս մեծի այնպիսի ծերոյն հրամայեցին կատարեալ զմկրտութիւնն։ Նա օծանէր եւ մկրտէր զամենեսեան որք գային 'ի հաւատ. եւ յօծանել կանանցն գայթակղէր. ուստի խորհեցաւ զորոշիլն 'ի վանիցն։ Եւ երեւեալ նմա սուրբն Յոհաննէս մկրտիչ ասէ. համբերեա, եւ ես թեթեւացուցանեմ 'ի քէն զմարտդ։ Եւ պատահեաց աղջիկ մի պարսիկ գեղեցիկ դեղով գալ 'ի մկրտութիւնն. եւ յայնպիսի գեղոյն խորշեալ քահանայն՝ ոչ կամեցեալ զնա օծանել մերկ սուրբ իւղովն, եւ յապաղէր երկուս աւուրս։ Լուաւ արքեպիսկոպոսն Պետրոս, եւ զարմացեալ ընդ գործն՝ կամեցաւ դնել սարկաւագուհին մի ընդ նմա։ Իսկ քահանայան հրաժարէր եւ ասէր. ոչ կարեմ այլ յայսմ տեղւոջ հանդուրժել։ Եւ մինչդեռ գնայր ընդ լեառնն, պատահեաց նմա սուրբ Յոհաննէս մկրտիչն եւ հեզ ձայնիւ ասէր. դարձիր դարձիր անդրէն 'ի վանս քո, եւ ես բարձից զմարտն 'ի քէն։ Յայնժամ աբբայն Կոնոն ասէ ցնա զարմացմամբ. հաւատա ինձ զի ոչ կամիմ դառնալ, բազում անգամ ուխտեցեր եւ ոչ արարեր։ Ըմբռնեալ զնա սուրբն Յոհաննէս նստոյց նմա ընդ իւր, եւ կնքեալ ներքոյ հանդերձին 'ի կուրծսն զնշան խադին ասէ. հաւատա ինձ, քահանայ, ախորժէի վարձս առնուլ քեզ 'ի մարտէն. եւ զի ոչ կամիս՝ ահա բարձի 'ի քէն զմարտն, եւ վարձս ոչ ունիս 'ի գործոյս յայսմանէ։ Եւ դարձեալ 'ի միաբանութիւնն յերրորդ աւուրն օծ եւ մկրտեաց զպարսիկ կինն, եւ ոչ ամենեւին զգաց թէ կին է. օծանէր եւ մկրտէր, եւ այլ ոչ շարժէր ցանկ ութիւն 'ի նմա. եւ այսպէս կատարեցաւ խաղաղութեամբ։
       ՊԱՏՄԷՐ մեզ աբբայն Ղեւոնդիոս 'ի միաբանակեցաց սրբոյ հօրն մերոյ Թէոդորոսիու եւ ասէր՝ թէ յորժամ հրաժարեցի եկի եւ նստայ յայս փարախ, եւ ելեալ 'ի կիրակէ մի գնացի յեկեղեցին առնուլ զսուրբ խորհուրդն, եւ տեսի հրեշտակ զի կայր ընդ աջմէ զենարանին՝ երկիւղ մեծ անկաւ 'ի վերայ իմ, եւ հրաժարեալ գնացի 'ի սենեակն իմ։ Յայնժամ եկն առ իս ձայն որ ասէր՝ թէ 'ի ժամէս յայսմանէ սրբեցաւ ընծայարանս այս։ Եւ ես հաւատացի նմա։
       ԱԲԲԱՅՆ Պօղիքրոնիոս՝ այս նոր փարախիս քահանայն պատմեաց մեզ եւ ասէր՝ եթէ նստէի ես երբեմն 'ի փարախն Պերգիու որ 'ի Յորդանան. եւ տեսի անդ եղբայր ոմն, որ յանդգնէր եւ ոչ կատարէր զկարգս սրբոյ կիրակէին։ Յետ ամաց հայէի զսոյն զուարթ յամենայն փոյթ եւ փափաքող 'ի դադարել, առ որ ասացի. այժմ բարի ես, եղբայր, հոգալով զանձն քո։ Եւ նա ասէ. տէր հայր, այժմ ունիմ մեռանել։ Եւ յետ երից աւուրց հանգեաւ։
       ԴԱՐՁԵԱԼ նոյն ինքն աբբայ Պօղիքրոնիոս պատմեաց մեզ եւ ասէ՝ եթէ 'ի նոյն ինքն 'ի փարախն Պերգիու եղբայր ոմն մեռեալ, ասէ ցիս տանուտէրն. արա սէր եւ եկ, զի զանօթս եղբօրս տարցուք 'ի խոհանոցն։ Եւ յորժամ զանօթս եղբօրն տանէաք 'ի խոհանոցն, տեսի զնա զի լայր, եւ ասեմ. դու, տէր աբբայ, ընդէ՞ր այդպէս լաս։ Ասէ. զի այսօր զանօթս եղբօրն իմոյ բարձեալ ունիմ, եւ յետ երկուց աւուրց այլք զիմն։ Որ եւ յետ երկուց աւուրց հանգեաւ։
       ՊԱՏՄԵԱՑ մեզ դարձեալ աբբայն Պօղիքրոնիոս քահանայն՝ եթէ այլ ոմն ծեր նստէր յայսմ փարախի աբբայ Պետրոսի, որ բազում անգամ գնայր դադարէր 'ի փապարս Յորդանանու. եւ ուր գտանէր դադարս առիւծուց, անդ նստէր։ Ի միում աւուրց եբեր երկու առիւծակորիւնս թիկանոցովն եւ եդ զնոսա յեկեղեցին եւ ասէ. եթէ պահեաք զպատուիրանս տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի, սոքա ոչ ունէին երկեցուցանել զմեզ. բայց վասն մեղացն ծառայք եղաք։ Եւ օգտեալք յեղբօրէն, գնաց 'ի յարկս իւր։
       ԴԱՐՁԵԱԼ ասաց Պօղիքրոնիոս՝ թէ լուայ յաբբայ Կոստանդեայ, որ էր հայր վանից սուրբ աստուածածնին նորոյ, թէ ոմն 'ի հարցն հանգեաւ 'ի Նիսոյկոմիոյ ընդ եղբարսն որ յԵրիքով. առաք զնա եւ տարաք 'ի Պերգիա թաղել։ Եւ յորժամ ելաք 'ի դուրս եւ գնացաք 'ի Նիսոյկոմիոյ մինչեւ 'ի Պերգիա, ոչ հեռացաւ աստղ մի՝ որ կայր 'ի վերայ մեռելոյն եւ երեւէր 'ի ճանապարհորդելն մինչեւ 'ի տեղին, ուր եդաք զնա յերկիր։
       ԱՅԼ ոմն ծեր նստէր 'ի փարախս Պերգիու, եւ էին յայնմ փարախի հարք մեծ վարուք այսպիսի, սոքա կամէին առնել զնա հայր։ Եւ ծերն աղաչէր եւ ասէր. թող ութիւն արարէք, եղբարք, կամիմ զի լացից զմեղս իմ, չեմ բաւական հոգս ստանալ անձանց. այս գործս մեծ հարցն է եւ աստուածազգեստիցն, իբրեւ զաբբայն Անտոնիոս եւ զՊաքմիոս եւ իբրեւ զԹէոդորոս սրբասնեալ եւ զԹէոդոս եւ զՍաբայ, որք էին վանորէից հարք։ Եւ նոքա ոչ դադարէին աղաչել զնա զամ աւուրս։ Եւ յորժամ ետես եթէ ամենեւին բռնադատեն զինքն, ասէ ցնոսա. թոյլ տուք ինձ մինչեւ յերիս աւուրս՝ զի աղօթս արարից, եւ զինչ կամի աստուած՝ զայն ունիմ առնել։ Եւ էր օրն ուրբաթ, եւ յաւուր կիրակէին հանգեաւ 'ի Քրիստոս։
       ԷՐ ոմն անապատաւոր յայրսն Յորդանանու՝ անուն Բառնաբաս. սա ինքն յաւուր միում եկն ըմպել 'ի Յորդանանու, եւ եհար զնա եղէգն յոտսն իւր եւ մնաց վէրն յոտսն, եւ ոչ տանէր հոգս առ բժիշկսն, եւ ասէր առ ամենեսեան որ առ նա գային՝ եթէ քանիցս անգամ մարդ արտաքոյ չարչարի, այնքան 'ի ներքոյ զուարճանայ։ Եւ եկեալ աբբայ Բառնաբաս 'ի Պերգիա յայրէն իւրմէ՝ արար անդ ամ մի։ Իսկ այլ ոմն անապատաւոր բնակեաց յայրն նորա, որ եւ տեսանէր հրեշտակ աստուծոյ 'ի վերայ ընծայարան սեղանոյն՝ զոր կանգնեալ էր ծերն եւ սրբեալ օրհնութեամբ։ Եւ ասէ անապատաւորն ցհրեշտակն. զի՞նչ գործես աստ։ Եւ ասէ. հրեշտակ տեառն եմ. եւ յորժամ սրբեցաւ այս՝ ինձ հաւատացաւ։
       ԱԲԲԱՅՆ Պետրոս քահանայն սրբոյ հօրն մերոյ Սաբայի պատմէր մեզ վասն աբբային սրբոյ եւ ասէր՝ եթէ յորժամ էր հայր փարախին սրբոյն Մակարայ եւ Գերասիմու, եղեւ անդ եղբօր միոյ վախճանել, եւ ոչ լուաւ ծերն՝ մինչեւ ազգեաց սպասաւոր եկեղեցւոյն ժամահարաւն, որով ամենեքեան ժողովէին առ 'ի տանել զմեռեալն։ Եկն ծերն եւ ետես զդի եղբօրն եդեալ յեկեղեցին. տրտմեցաւ՝ զի ոչ, ասէ, ողջունեցի զնա նախ քան զելանելն 'ի կենցաղոյս. մատեաւ առ մահիճս մեռելոյն եւ ասէ. արի, եղբայր, եւ տուր ինձ ողջոյն։ Եւ նա առժամայն յարեաւ եւ ողջունեաց զծերն։ Եւ ասէ ցնա ծերն. ննջեա արդ եւ հանգիր՝ մինչեւ գայ Քրիստոս որդին աստուծոյ եւ յարուցանէ զքեզ։
       ԱԲԲԱՅՆ Դանիէլ ընդ աշակերտսն իւր եկն յԱղեքսանդրիա, եւ տեսանէ այր մի կոյր՝ որ նստեալ կայր մերկ 'ի փողոցն եւ ասէր. տուք ինձ եւ ողորմեցարուք։ Եւ ասէ ծերն ցաշակերտսն իւր. տեսանէ՞ք զսա որ անաչս է, 'ի մեծ չափ է, կամիմ ցուցանել ձեզ զվարս սորա։ Եւ գնացեալ ծերն առ նա ասէ. արա սէր առ իս, չունիմ ինչ գնել արմաւենի որով կերակրեցայց։ Եւ նա ասէ ցնա. զի՞նչ ասես, աբբայ, տեսանես զիս մերկ եւ խնդրեմ, եւ ասես ցիս՝ տուր ինձ որով գնել արմաւենի եւ կերակրիմ. բայց կացցես սակաւ մի։ Եւ ակնարկեաց աբբայն աշակերտին իւր, եւ եկին 'ի սուրբն Մարկոս արտաքոյ քաղաքին, անդ ունէր եւ զյարկս իւր կոյրն, եւ ասէ ցծերն. դադարեա ինձ աստ, աբբայ։ Եւ գնացեալ 'ի սենեակն իւր՝ եբեր ծերոյն զամբիւղ մի, 'ի նմա էր չամիչ եւ թուզ եւ նուռն, եւ յայն զամբեղին երեք ոսկի *, եւ 'ի բերանոյ իւրմէ հանեալ արծաթ՝ ետ ցհայրն եւ ասէ ցնա. աղօթս սորա 'ի վերայ իմ։ Եւ եկն ծերն առ աշակերտն իւր, լայր եւ ասէր. քանզի գաղտնի ծառայս իւր ունի աստուած. կենդանի է տէր. ոչ դարձուցանեմ յօրհնութենէ դորա ինչ։ Եւ գնացին։ Ի նոյն աւուրս հիւանդացաւ կոնոմ մեծի եկեղեցւոյն. ցաւէր յոյժ կուշտքն, եւ անկեալ դնէր 'ի տաճառ սրբոյն Մարկոսի։ Երեւեցաւ նմա սուրբն Մարկոս առաքեալն եւ ասէ. բերէք զկոյրն եւ դիցէ զձեռս իւր եւ առողջասցիս։ Առաքեաց զորդիսն իւր եւ եբեր զնա բռնութեամբ, եւ եդեալ զձեռն՝ առժամայն ողջացաւ։ Լու եղեւ այս ամենայն քաղաքին, եւ լուեալ հայրապետն՝ յարեաւ խնդրել զկոյրն, եւ եգիտ զնա փոխեալ առ տէր։ Լուան 'ի Սկիւթ, եւ յարուցեալ ծերն աշակերտաւն իւրով եւ բազումք 'ի հարցն գային զկնի առնուլ զօրհնութիւն ծերոյն. եւ ամենայն քաղաքն անդր ժողովեցան գոհութեամբ բազմաւ, եւ թաղեցին զնա մերձ առ աբբայ Մարւոս՝ որ էր վասն Քրիստոսի յիմար։ Եւ էր վարք նորա այսպէս. որք խնդրէին 'ի նմանէ սէր, գնէր 'ի յանցաւորաց եւ այլ ումեքէ եւ տայր հիւանդաց։ Յետ երեսուն եւ ութ ամաց կատարեաց զվարս իւր։
       ԱՍԷԻՆ վասն աբբայ Կոնոնոսի հօրն Պենթուկլայ՝ եթէ երբեմն գնայր 'ի Սամարիա. պատահեցին նմա եբրայեցիք եւ կամէին զնա սպանանել. մերկացուցեալք ըզսուսերս իւրեանց՝ յարձակեալք 'ի վերայ ծերոյն. եւ յորժամ ձգեցին հարուլ զնա, մնաց ձեռք նոցա ժամ մի անշարժ։ Եւ արարեալ ծերոյն աղօթս՝ արձակեաց զնոսա, եւ 'ի գնալն գոհանային զաստուծո յ։
       ԾԵՐ ոմն նստէր 'ի վանս աբբայ Պետրոսի մերձ 'ի սուրբ Յորդանան՝ անուն նորա Նիկողայոս. սա պատմէր մեզ եւ ասեր՝ թէ յորժամ նստէի 'ի Հռայիթ. երբեմն առաքեցաք եղբարս 'ի պաշտօն 'ի Թեբայիդ, եւ 'ի շրջելն ընդ անապատն մոլորեցաք 'ի ճանապարհէն ընդ անբնակս, եւ ջրոյ կարօտեալք ոչ գտանէաք զօր մի. սկսաք պաքսել՝ մինչ զի 'ի ծարաւոյն եւ 'ի խորշակէն խեղդեալք ոչ կարէաք քայլել։ Գտաք յանապատին ծառ մի միւռիկինա, դադարեցաք իւրաքանչիւր ոք 'ի մէնջ ընդ նովաւ 'ի ստուերին եւ կարծէաք մեռանել, եւ յորժամ ննջեսցուք, եղեւ առ մեզ հրաշք. եւ տեսի ջրհոր մի լի ջրով զեղոյր, եւ կային երկուք ոմանք առ ափն ջրհորին փայտեղէն բաժակաւ։ Եւ ես սկսայ աղաչել զմի 'ի նոցանէ եւ ասեմ. արա սէր, տէր եւ տուր ինձ սակաւիկ մի։ Եւ սկսայ աղաչել զմիւս այլն, եւ ասեմ. արա սէր, տէր իմ, եւ տուր ինձ սակաւիկ մի ջուր, զի նուազեալ եմ։ Եւ նա ոչ կամէր շնորհել։ Ասէ ցնա միւս այլն. տուր իւր սակաւ մի։ Եւ նա ասէ. մի՛ տացուք նմա, զի յոյժ հեղդ է, բայց վասն օտար ութեան տացուք նմա։ Եւ այսպէս շնորհեալ ինձ, եւ ետու այնոցիկ որ ընդ իսն էին։ Եւ առժամայն մեք զօրացաք եւ գնացաք զերիս աւուրս, եւ այլ ոչ եւս արբաք մինչեւ հասաք յաշխարհ։
       ՊԱՏՄԵՑԻՆ 'ի վանից սրբոյ հօրն Մեթոտիոսի միաբանակեցացն՝ եթէ յառաջ քան զաւուրս զայս եղեւ աստ ոմն ծեր. անուն նորա Անթուս. սա յամենայն աւուրս իւր 'ի պահս լինէր 'ի Կուտելա։ Յերբեմն ժամու յորում էր յանապատն, ահա տաճիկք գային 'ի կողմանսն յայնոսիկ, եւ տեսեալ զծերն ոմն 'ի նոցանէ՝ մերկացոյց զսուրն իւր կամեցեալ սպանանել զնա։ Եւ ծերն 'ի տեսանելն զսարակինոսն 'ի գալ, նայեցաւ յերկինս եւ ասէ. տէր Յիսուս Քրիստոս. եղիցին կամք քո։ Եւ առժամայն երկիրն պատառեալ՝ եկուլ զտաճիկն, եւ ծերն փրկեցաւ եւ եկն 'ի վասն իւր փառաւորելով զաստուած։
       ՊԱՏՄԵՑԻՆ մեզ վասն այլոյ ումեմն ծերոյ յայսմ վանից հարքն եւ ասեն՝ եթէ էր 'ի սմա միայնակեաց մի անուն Պաւղոս, հռովմայեցի ազգաւ , նախ քան զսակաւ աւուրս հանգուցեալ։ Երբեմն գնաց ընդ բեռնակիրսն, եւ յօտարանոցն եգիտ մանուկ մի փոքր եւ յազդմանէ սատանայի կոխեաց կիսէշն զմանուկն եւ սպան զնա։ Տրտմեալ հայրն Պաւղոս 'ի վերայ այսորիկ, եւ որոշեալ յանապատն 'ի տեղի մի օր կոչէր Յարաւնան, զի անդ էր լռեալ անապատաւորն, աշխարէր վասն մանկանն յամենայնի եւ ասէր եթէ ես արարի զսպանումն մանկանն, եւ իբրեւ զսպանող ունիմ դատապարտիլ 'ի դատաստանն։
       Եւ էր մերձ առիւծ եւ Պաւղոս հանապազ երթայր 'ի բնակ ութիւն առիւծուն . սպառնայր զայրացուցանել զնա 'ի վերայ իւր, զի յարիցէ եւ կերիցէ զնա։ Յոժամ ետես եթէ ոչ լինի, ասէ առ ինքն. ննջեցից յանցս առիւծուս, եւ յորժամ գնայ 'ի գետն ըմպել ջուր՝ գտեալ կերիցէ զիս։ Յորժամ անկաւ. յետ սակաւ ժամու եկեալ առիւծն ամենայն լռութեամբ լատ նման ութեան մարդոյ վաղեաց 'ի վերայ ծերոյն եւ ոչ մերձեցաւ 'ի նա ամենեւին։ Յայնժամ ծերն իմացաւ եթէ աստուած շնորհեաց թող ութիւն մեղաց իմոց. եւ եկն դարձեալ 'ի վանս մեր, պատմեաց զամենայն յօգուտ եւ 'ի հաստատութիւն։
       ՅԱՂԵՔՍԱՆԴՐԻԱ գնացաք ընդ աբբայ Թէոդորու, որ 'ի Փարոն 'ի սուրբն Սոփի։ Եւ պատմեաց մեզ ծերն եւ ասէ. հրաման առի 'ի սուրբ հօրէն մերմէ Թէոդոսէ յանապատաւորէն 'ի սուրբ քաղաքն։ Քրիստոսի աստուծոյ մերոյ գնալ, եւ գտի անդ ծեր՝ անուն նորա Քրիստափոր, հռովմայեցի ազգաւ։ Ածի նմա ծունր եւ ասեմ. արա սէր, հայր, եւ ասա զմանկ ութեան գործս քո։ Եւ մեծ մխիթար ութիւն էառ ծերն, պատմեաց ինձ եւ ասէ. լուր , որդեակ, ես յորժամ առի բազում ջերմ ութիւն կրօնաւոր ութեան զաւուրս արգելական լինէի 'ի կանոնն, եւ 'ի գիշերի երթայի յայր սրբոյն Թէոդոսի. գային անդ եւ այլ հարք եւ կատարէին զգիշերային աղօթսն. եւ որք գային յայսմ այրի , ըստ համարոյ դնէին աստուծոյ հարիւր ծունր։ Ունէր այրն աստիճան ութ եւ տասն, յիջանելն անդր մնային եղբարքն, մինչեւ ազդէր փայտն օրհնութեան ժամահարին, եւ ապա գայաք 'ի հասարակացն։ Եւ էր այս գործ մեր բազում ժուժկալութեամբ եւ մտադիւրութեամբ իջանել յաղօթս յայրն։ Յաւուր միում եղեւ ինձ զարմացան տեսիլ, իբր թէ ամենայն յատակք այրին կանթեղօք էր լցեալ, եւ մի մի 'ի նոցանէ վառէին, այլ եւ էին որք ոչ վառէին։ Եւ տեսի երկուս արս քղամիդս զգեցեալս եւ պաճուճեալս, որք պատրաստէին զկանթեղսն։ Յայնժամ ասեմ ցնոսա. ընդէ՞ր եգիք զկանթեղս աստ, քանզի ոչ է բաւական այրս տանել զոր գանն աղօթել։ Եւ նոքա ասեն. կանթեղքս այսոքիկ հարցն են։ Դարձեալ ես ասեմ. եւ ընդէ՞ր ոմանք վառէին եւ ոմանք ոչ։ Եւ նոքա ասեն. եթէ կամեսցին եւ այլքն՝ վառեսցին։ Յայնժամ ասեմ. վասն սիրոյ՝ ասացէք, կանթեղն իմ վառեա՞լ է թէ ոչ։ Եւ նոքա ասեն. աղօթեա եւ մեք վառեմք զնոյն։ Ասեմ. եւ դեռ եւս աղօթեմ, մինչեւ ցայժմ զի՞նչ գործէի։ Եւ 'ի վերայ այսմ բանից եկեալ առ իս ոչ զոք տեսի։ Յայնժամ ասացի ցանձն իմ. Քրիստափոր, եթէ կամիս կեալ, աշխատանս առաւել պիտոյ է։ Եւ 'ի վաղիւն որոշեցայ 'ի վանիցն՝ գնացեալ 'ի լեառն Սինեայ, ոչ ինչ բարձեալ՝ բայց միայն զոր զգեցեալն էի։ Եւ յետ առնելոյն անդ ամս յիսուն 'ի հսկմունս, եկն առ իս ձայն եւ ասէ. Քրիստափոր, գնա 'ի միաբան ութեանն քում որով բար ութեան ջան ունիս, զի անդ կատարեսցիս ընդ հարսն քո։ Եւ ահա եկի այսր։ Եւ յորժամ ասաց զիս զամենայնն, յետ սակաւ միոյ հանգեաւ առ տէր։
       ԾԵՐ ոմն նստեալ 'ի փարախ եղեգնոցին՝ որ է 'ի սուրբ գետն Յորդանանու, անուն նորա Կիւրակոս, եւ էր մեծ ծեր աստուծոյ։ Առ նա եղբայր ոմն եկն յաշխարէհ Տարայոյ՝ անուն նորա Թէոփանոս, կամէր հարցանել զծերն վասն մտած ութեան պոռնկութեան. եւ սկսաւ ծերն մուծանել զնա յիմաստութիւն պարկեշտ բանիւք։ Եւ եղբայրն օգտեալ 'ի նմանէ մեծապէս, ասէր ցնա այսպէս. տէր աբբայ, ես յաշխարհն իմ հաղորդէի ընդ նեստորիանոսսն, եւ վասն այսր պատճառիս եկի բնակել ընդ քեզ։ Եւ յորժամ լուաւ ծերն վասն նետորականացն, տրտմեցաւ վասն կորստեան եղբօրն։ Իմաստնացուցանէր զնա եւ աղաչէր, զի 'ի բաց կացցէ յայսպիսի վնասակար հերձուածոյս եւ եկեսցէ 'ի կաթողիկէ եւ յառաքելական եկեղեցի։ Ասէ ցնա եւ զայս՝ թէ ոչ կայ այլ փրկութիւն, բայց միայն ուղիղ իմաստութիւն եւ հաւատալ ճշմարտութեամբ՝ թէ աստուածածին է սուրբ կոյսն Մարիամ։ Եւ եղբայրն ասէ ցծերն. թէ այդպէս, տէր աբբայ, որք 'ի հերձուածն էին, ասէին եթէ ընդ մեզ ոչ հաղորդիս, ոչ կեցցես. ես թէ զի՞նչ առնէի ողորմելիս, ոչ գիտէի, աղաչեսցուք զտէր, զի գործ մի կատարեսցէ ինձ՝ թէ ո՛ր է ճշմարիտ հաւատն։ Եւ ծերն ուրախութեամբ ընկալաւ զբանս եղբօրն եւ ասէ ցնա. նիստ 'ի յայր քո, եւ յուսամք առ աստուած յայտնել մեզ զճշմարտութիւնն։ Եւ աղաչեաց ծերս զեղբայրն՝ զի եկեսցէ 'ի յայրն իւր։ Ել եւ գնաց յեզր մեռած ծովուն, աղաչէր վասն եղբօրն զաստուած։ Եւ յաւուր երկշաբաթու յիններորդ ժամու տեսանէ եղբայրն զոմն կանգնեալ երկիւղալի կերպարանօք՝ որ ասէր ցնա. եկ եւ տես զճշմարտութիւն։ Էառ զինքն եւ եբեր 'ի տեղի մի խաւար, եւ գարշելի հուր եւ 'ի նմա զՆեստոր եւ զԵւտիքէս եւ զԱպողինար եւ զայլս ոմանս։ Ասէ ցնա որ երեւեցաւն. այս տեղի պատրաստեալ է հերետիկոսաց եւ որոց հետեւին բանից նոցա։ Եթէ հաճիս ընդ տեղիդ ընդ այդ, մնա 'ի հաւատդ յայդ. եւ եթէ ոչ կամիս առնուլ զփորձ դորա, գնա 'ի սուրբ կաթողիկէ եւ առաքելական եկեղեցի, զորմէ ծերն վարդապետէ. զի թէ զամենայն վարս ստանայ մարդ եւ ոչ ուղիղ դաւանէ, յայսմ տեղւոջ կացցէ։ Եւ 'ի վերայ բանիցս այսոցիկ եկն առ ինքն եղբայրն. եւ յորժամ եկն ծերն, պատմեաց նմա զամենայնն զոր ետես , եւ եկն հաղորդիլ 'ի սուրբ կաթողիկէ եկեղեցի, եւ մնաց ընդ ծերոյն յեղեգնոցն ամս չորս, եւ ննջեաց խաղաղութեամբ։
       ԵՐԵՍՈՒՆ մղոնաւ 'ի քաղաքէն կիլիկեցւոց երկու սիւնակեացք էին հեռի 'ի միմեանց վեց ասպարիսու. եւ 'ի նոցանէ մին հաղորդէր 'ի սուրբ կաթողիկէ առաքելական եկեղեցի, եւ միւս այլն՝ որ աւելի ամս ունէր 'ի սիւնն, որ էր մերձ 'ի շէնն՝ որ կոչի Կասիդորա, Սեւերիանոսի հերձուածովն էր։ Եւ յաճախէր հերետիկոսն դատապարտել զուղղափառսն՝ կամելով զամենեսեան 'ի հերձուածն իւր քարշել, եւ զբազումս 'ի բանս իւր ձգէր, դատապարտէր եւ զուղղափառ սիւնակեացն։ Եւ նա յաստուծոյ առլցեալ առաքեաց նմա մասն 'ի հաղորդութենէ իւրմէ. իսկ նա շնորհակալութեամբ ընկալաւ, եւ առժամայն առաքեաց նմա նոյնպէս յիւրմէ հաղորդութենէն։ Իսկ նա ընկալեալ զսեւերիանոսացն մասնն՝ եդ ամանով ջուր յեռեալ առաջի իւր, եւ ընկեցեալ անդ զմասնն՝ առժամայն լուծաւ 'ի ջերմութենէ. առեալ եւ զուղղափառ եկեղեցւոյ հաղորդն՝ ընկէց անդ, եւ որ եռայրն՝ ցրտացաւ, եւ սուրբ հացն մնաց անարատ եւ անթաց. եւ ամենեքեան որք տեսին, փառս մատուցին Քրիստոսի աստուծոյ մերոյ։
       ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ոմն 'ի հաղորդելն զժողովուրդն տեսանէր զոմանս սեւ երեսօք յետ հաղորդելոյն եւ զոմանս հրով այրեցեալ եւ զկէսս արիւնռուշտ աչօք, եւ զկանայս երկու յորոց վերայ կային բամբասանք՝ տեսանէր զնոսա սպիտակ զգեցեալ, եւ զայլս վառեալ լուսով . եւ զարմացեալ հարցանէր ցհրեշտակ տեառն որ կայր առ նմա։ Եւ ասէ ցնա. սեաւքն եւ այրեցեալքն եւ արիւնռուշտքն՝ զանազան մեղօք վիրաւորեալքն են, որք ոչ յստակ խոստովանեցան զմեղս. եւ կանայքն բամբասեալք անմեղացան ապաշխարութեամբ եւ մեկնեցան բնաւին 'ի սխալանաց մաքուր խոստովանութեամբ եւ վարուք։
       ԱՍԱՑ հայրն Մովսէս. եթէ պահեսցուք զպատուիրանս հարցն մերոց, բարբարոսք աստ ոչ գան, յերաշխի առնում, իսկ եթէ ոչ, աւերելոց է. որպէս եղեւն։
       ՀԱՅՐՆ Պաքմէոս տեսանէր մեռեալ մի զի տանէին 'ի թաղել , եւ երկու հրեշտակք ընդ նմա. եւ խնդրեաց 'ի տեառնէ զհրեշտակսն առ ինքն, եւ եկին։ Եւ ասէ. զի՞նչ երթայք զհետ մեռելոյն։ Եւ նոքա ասեն. ես հրեշտակ ուրբաթու եմ եւ սա չորեքշաբաթու, եւ զի պատուեաց այրս այս զուրբաթ եւ չորեքշաբթի եւ ոչ ելոյծ բնաւ, մեք պատուեմք զսա, զմարմինն տալով գերեզմանի, եւ զհոգին հանեմք առ աստուած լի ուրախութեամբ եւ աներկիւղ 'ի պատերազմէ դիւաց։
       ԱՍԱՑ հայրն Պաւղոս պարզամիտն՝ եթէ աշակերտն իմ անկաւ 'ի մեղս եւ 'ի նմին մեռաւ, եւ աղաչեցի զտէր ցուցանել ինձ զնա. եւ ահա տեսի զնա յանլոյս խաւարի եւ անշարժ որպէս զքար, եւ յիշեցի զբանն տեառն որ ասաց՝ թէ կապեցէք զդորա ձեռս եւ զոտս։ Եւ զարթեայ եւ ետու զծերութիւնս իմ պահոց եւ արտասուաց եւ կալայ միջնորդ զսուրբ աստուածածինն։ Եւ երեւեալ ինձ կուսին սրբոյ՝ ասաց. մի՛ տրտմիր, ես առաքեցից զնա առաջի քո։ Եւ եկն առ իս լի խնդութեամբ, եւ շնորհակալեաց ինձ՝ եթէ վասն քո, հայր, ազատեաց զիս սուրբ աստուածածինն։ Եւ ասէ ցիս սուրբ տիրուհին. ահա տեսեր, ուրախ լեր, եւ յիշեա զնա միշտ պատարագաւ եւ աղօթիւք եւ ողորմութեամբ, զի յոյժ օգտակարք են ամենայն ննջեցելոց։
       ԱՍԱՑ ծերն՝ եթէ յորժամ ասէ սարկաւագն՝ ողջոյն տուք միմեանց , տեսանեմ զհոգին սուրբ 'ի շրթունս եղբարցն։
       ՀԱՅՐՆ Յոհաննէս՝ կոչեցեալ տեսող՝ յափշտակեալ հոգւով յԵրուսաղէմ, ուր ժողով մեծ էր յարութեանն, եւ ասէին զտէր ողորմեայն. եւ Քրիստոս կայր 'ի գերեզմանն եւ դարձուցեալ զերեսն 'ի նոցանէ. եւ կոյսն սուրբ աստուածածինն աղաչէր զնա, եւ լուաւ՝ թէ բնաւ ոչ ողորմիմ դոցա, զի պղծեցին զանուն իմ։ Եւ չոգաւ 'ի խաչգիւտն, եւ այն եւս լի էր աղբով. եւ ասէին՝ թէ անարժան սպասաւորք սեղանոյն արարին զայն, եւ ոչ սրբի նա եթէ ոչ հրով։
       ԱՍԱՑ հայրն Սքիրիոն՝ եթէ առաջին կրօնաւորքն գործէին առաւել քան զկար մարդոյ, եւ մեք ըստ կարի. եւ յետոյ գան այլք՝ որ զկէս մեր գործեն, եւ ապա այլք գան՝ որ բնաւ ոչ ինչ առնեն. որ թէ լինի ոք անդ առաքինի, յառաջէ քան զմեզ եւ քան զհարսն մեր։
       ՀՕՐՆ Իղիգոսի եբեր նաւապետ մի ոսկի։ Եւ ասէ ցնա. արի նիստ յերիվարն եւ գնա ընդ ճանապարհն Պետրոսի, եւ գտանես մանուկ մի լուրջ զգեցեալ. հարց զնա եւ տուր ցնա զոսկիդ։ Եւ չոգաւ եւ եգիտ, եւ ահա նա չուան առեալ երթայր կախուիլ վասն պարտուց հօրն, եւ ետ ցնա զոսկին, եւ դարձաւ ' ի քաղաքն։
       ՀԱՅՐՆ Մակար վասն աւերման Սկիւթոյ՝ եթէ յորժամ տեսանէր խուցս շինեալ մերձ 'ի շամբս՝ մերձ է աւեր նորա, եւ երբ տեսանիցէք աստ մանկունս՝ փախերուք աստի։
       ՆՈՅՆ Մակար տեսանէր զսատանայ յոլով դդումս բարձեալ՝ երթայր 'ի ներքսագոյն անապատն, եւ ասէ. յո՞ գնաս։ Եւ ասէ. գինի տանիմ եղբարցն, բայց չեն լսողք թէ եւ գնամ։ Եւ 'ի դարձն ասաց դարձեալ լսեաց ոք։ Եւ նա ասէ. այո, Թէոպեմտոս ոմն լուաւ։ Եւ չոգաւ անդ Մակար, եւ ելին ընդ առաջ նորա ոստովք արմաւենեաց, եւ իւրաքանչիւր ոք աղաչէր առ ինքն տանել։ Այլ նա չոգաւ 'ի խուղ ասացեալ եղբօրն, եւ իմացաւ զի ծոյլ էր, եւ ասէ ցնա. պահեա մինչեւ ցերեկոյ եւ ապա կարդա աւետարան եւ աստուածաշունչ գիրս, եւ կեր սակաւ եւ ննջեա չափով եւ հանապազ աղօթեա։ Եւ եղեւ նա յայնմհետէ այր ընտիր, մինչեւ դարձեալ ետես զսատանայ, եւ հարցեալ, եւ նա ասաց. ապստամբեաց յինէն այրն։
       ԵՏԵՍ նոյն Մակար յոլով դեւս պատեալ զաբեղայիւ մի 'ի կերպս կանանց, զի ծոյլ էր. եւ գնաց առ նա. չարախօսեաց զանձնէ՝ թէ յոյլ եմ, եւ 'ի ծեր ութեան աստ խաղալիկ եմ դիւաց։ Եւ նա ասաց. աստուած է ճարն։ Եւ ասէ Մակար ոչ թողից զքեզ, մինչեւ առնուս զիս յերաշխի՝ որ առնես վասն իմ աղօթք յամենայն գիշեր։ Եւ յանձն էառ, եւ 'ի յառնելն 'ի գիշերի՝ ասէր. թշուառ ոգի, մի աղօթք մեզ պիտի. եւ առնէր երկու մինչ 'ի կիրակէն, որ եկն Մակար եւ տեսանէր զդեւսն տրտմեալս, եւ մտեալ գոհանայր զաբեղայէն վասն աղօթիցն, որպէս թէ բարի եղեւ նմա։ Եւ աղաչէր, զի երկու աղօթս արասցէ. եւ առնէր երկու իւր եւ երկու նմա։ Եւ եկն երկրորդ անգա 'ի գոհութիւն, եւ տեսանէր զդեւսն գլխիվայրեալ. եւ խնդրեաց երեք աղօթել, եւ առնէր վեց. եւ եկեալ Մակար տեսանէր զդեւսն հեռացեալ եւ կրճտէին զատամունս Մակարայ. եւ պատմեաց աբեղային, եւ այնուհետեւ եղեւ ժիր։
       ԵՂԵՒ երբեմն սուրբ հօրն Մակարայ ընդ անապատն գնալ, եւ ետես զբելիար 'ի կերպարանս ծերոյ սեաւ զգեցեալ, եւ ունէր յամենայն անգամս իւր բժժանս դեղոց բարձեալ. եւ աղօթեալ Մակարայ առ տէր, եւ զօրութեամբ անուանն աստուծոյ հարցեալ՝ թէ զի՞նչ ես բարձեալ եւ ո՞րպէս խաբես զմարդիկ, եւ նա բռնադատեալ 'ի հրեշտակէն ասայ զիրաւն՝ թէ այս դեղք են նիւթ խաբէութեան իմոյ։ Զի կայ յամէն աման նիւթ եւ հեշտութիւն ցանկութեանց, որովք օծանեմն զմարդիկ. զօրինապահսն՝ յամանոյս որ 'ի գլուխս է, եւ արկանեմ 'ի ցաւս. եւ զժիր աղօթողսն՝ յամանոյս որ կայ 'ի յօնքս, եւ առնեմ քուն, եւ 'ի դեղոյս որ կայ 'ի յունկս՝ առնեմ անլսողութիւն, եւ որ կայ յռնդունս՝ առնեմ 'ի սմանէ հոտս անոյշ 'ի պոռնկաց, եւ որ կայ 'ի բերանս՝ աստի առնեմ որկրամոլ ութիւն շատախօս ութիւն ստ ութիւն խաբէութիւն եւ որ ինչ բերանոյ են վնասք, եւ 'ի դեղոյ պարանոցիս առնեմ հպարտ ութիւն սնափառութիւն, եւ 'ի լանջացս տամ դեղ մոռանալոյ զյաւիտենական կեանսն. իսկ որ կայ յորովայնս՝ աստի առնեմ անասունս եւ գազանս, եւ 'ի պորտոյս՝ գարշելի պղծութիւնս եւ զխառնակութիւնս. իսկ 'ի յոտիցս դեղոյ 'ի գող ութիւն գրգռեմ, եւ յուսոյս եւ 'ի բաղկացս եւ 'ի թիկանցս եւ 'ի միջացս 'ի կռիւ եւ յոխակալութիւն եւ յընչասիր ութիւն յորդորեմ, բայց դու երբէք ոչ հանգուցեր զիս։ Եւ ասէ սուրբն Մակար. սաստեսցէ 'ի քեզ Քրիստոս աստուածն իմ օրհնեալն յաւիտեանս։ Եւ չիք եղեալ բարձաւ, եւ նա ետ փառս աստուծո յ։
       ԾԵՐ մի երթայր եւ երկու հրեշտակք ընդ նմա. եւ 'ի դիպելն գիշոյ ինչ՝ կալաւ զքիթն ծերն եւ հրեշտակքն, Եւ 'ի հարցանելն ծերոյն՝ թէ եւ ձեզ հոտ գայ. ասեն՝ ոչ, այլ վասն քո սրտի արարաք. այլ մեզ հօտ 'ի մեղաւորէ գայ 'ի հոգւոյ՝ որ հոտեալ է նովաւ։
       ԸՆՏԻՐ միայնաւոր մի միայն աղօթէր մինչեւ ցերեկոյ, եւ գտանէր պատրաստ հաց ջերմ եւ ուտէր։ Եւ զկնի եկն եղբայր. եւ ետ նմա գործ աղաչանօք. եւ առ եւ ոչ եգիտ զհացն, եւ ննջեաց տրտմեալ։ Եւ ասէ ցնա տէր. յորժամ ինձ մենակ աշխատէիր՝ ես հոգայի զքեզ, եւ երբ այլում գործեցեր՝ անտի կեր։
       ՀԱՐՑԱՒ 'ի հարանցն կուսան ծերունի մի՝ թէ որպէս ելեր յաշխարհէ։ Եւ ասաց. ունէր հայր հեզ եւ բարի եւ հիւանդոտ եւ մշակ, որ 'ի ժամ մահուանն այնքան վատախառն էր օդն՝ որ զկնի չորս աւուր հազիւ ետուն հողոյ, եւ մայր ունէր լի ամենայն չարեօք, եւ մեռաւ 'ի բարի աւուր՝ անցաւ կացեալ զաւուրս իւր։ Եւ կոյսն կայր 'ի տագնապի՝ թէ զո՛ր ընտրեսցէ ճանապարհ։ զհօրն թէ զմօրն։ Եւ տեսանէ զմեծ ոմն, որ ասէ զնա. եկ տանիս զքեզ տեսանել զծնողսն։ Եւ տարաւ առ հայրն՝ որ կայր 'ի դրախտի, եւ առ մայրն՝ որ կայր 'ի գեհենի. եւ նորա զարթուցեալ՝ ետ զինքն սրբութեան կուսութեան։
       ՉՈԳԱՆ հարկահանք թագաւորին առնուլ եւ յաբեղայիցն, յորում կայր հայրն Ամոն՝ որ ասաց. մի՛ երկընչիք, պահեցէք եւ աղաթեցէք, եւ ես երթամ առ թագաւորն եւ յետ երկոտասան աւուր գամ։ Եւ մտեալ 'ի սենեակն աղօթէր. եւ որք գիտէին՝ տրտնջէին. մինչ յետ հնգետասան աւուր եկն, եւ ունէր գիր կնքեալ մատանեաւ թագաւորին եւ ձեռնադրեալ Աղեքսանդրի իշխանացն, եւ էր առեալ յայնմ գիշերի սքանչելեօք։
       ՍՈՒՐԲՆ Պափնոտի ցանկացաւ շրջել ընդ անապատըս եւ տեսանել զծառայս տեառն։ Եւ գնացեալ զչորս տիւ եւ զգիշեր՝ լքաւ 'ի վաստակոցն եւ 'ի քաղցոյ։ Եւ երեւեալ նմա այր մի փառաւոր եւ զօրացոյց զնա օծանելով զշրթունսն։ Եւ չոգաւ այլ եւս աւուրս եւ գիշերս չորս եւ գտեալ քարայր մի փակեալ դրամբք եւ մտեալ ետես ծեր մի նստեալ, եւ իբրեւ չէառ զողջոյն՝ մերձեցաւ ձեռամբն. եւ եղեւ իբրեւ զփոշի եւ ետ զնա հողոյ արտասուօք։ Եւ չոգաւ անդ յոլով աւուրս, եւ տեսեալ ոտնահետս նստաւ առ երեկո, եւ տեսանէր ջոկս գոմիշաց եւ ծեր մի 'ի մէջ նոցա, ծածկեալ հերօք. եւ աղօթեալ տեսին զիրեարս։ Եւ պատմեաց նմա եթէ Տիմոթէոս է անուն իմ. եւ էլի 'ի միաբանակեացս. գործէի կտաւս, եւ յազդմանէ չարին գնացի առանձին 'ի ճանապարհս, շինեցի հիւրանոց եւ գործէի զարուեստն եւ առնէի յոլով ողորմութի՝ ընդունելով հիւրս, եւ վասն արուեսցին անկայ 'ի մեղս կնոջ վեց ամիս։ Եւ հարեալ զիս խղճի մտացս՝ եկի յանապատս. եւ 'ի յոլով տագնապոյն չկարէի կանգնել, եւ ընդ գետին թաւալմամբ կատարէի զաղօթսն։ Եւ կալաւ զիս ցաւ լերդի, եւ եկն ոմն փառաւոր եւ ասէ. զի է քեզ։ Եւ ասեմ. այս տէր. ցաւ է լերդիս։ Եւ բուռն հարեալ պատառեաց զկողս եւ հանեալ եցոյց զլերդս իմ, եւ սրբեալ զցաւն՝ եդ 'ի տեղւոջն եւ ասէ. ահա ողջացար, այլ մի՛ մեղանչեր։ Եւ եղեւ անարատ, եւ հանդերձն հնացեալ անկաւ. եւ եմ աստ ամս երեսուն։ Եւ ոչ ետ նմա կալ զայն գիշերն. ասելով՝ թէ չկարես տեւել պատերազմաց դիւաց։ Եւ գնացի զհնգետասան օր եւ գտի զմեծն Ոնոփրիոս, որոյ հեր գլխոյն ծածկէր զամենայն մարմինն. եւ բանջարով ծածկեալ էր զմէջն. որ եւ պատմեաց զինքենէ՝ որ 'ի մանկ ութեանն եղեւ ընդ հարիւր եղբարս միաբանից սրբագունից. եւ զի գովէին զառանձնականութիւնն՝ որ Եղիայի եւ Յոհաննու նման գործէ, զի զած միայն ունին յոյս յամենայն վիշտս որ հանդիպի, եւ ոչ զոք 'ի մարդկանէ։ Ապա 'ի գիշերի միում ելեալ գայի, եւ առաջի իմ երեւեցաւ լոյս. եւ երկեայ եւ կամէի դառնալ։ Եւ եկն առ իս հրեշտակ տեառն եւ ասէ. մի՛ երկնչիր եկի 'ի տեառնէ զգուշանալ քեզ։ Եւ գնացաք ընդ անապատս եօթն միլոն եւ հասաք 'ի յայր մի փակեալ, եւ բախեալ՝ ել ծեր մի փառաւորգել երեսօք եւ ասէ. բարի եկիր. եղբայր Ոնոփրիոս։ Եւ ողջագուրեալ զիս ագոյց առ իւր զաւուրս, եւ ապա տարաւ զիս հեռագոյնս եւ եբեր յայրս յայս. եւ եղեւ ընդ իս աւուրս երեսուն, եւ ուսոյց ինձ զամենայն որպիս ութիւն պատերազմի դիւաց եւ զխրատն համբերութեան, եւ գնաց յինէն. եւ 'ի տարւոջն հետ մի տեսանէր զիս՝ մինչեւ փոխեցաւ առ Քրիստոս, զոր եդի զսուրբ նշխարս նորա մօտ առ իս. եւ եմ աստ ամս վաթսուն եւ հինգ։ Եւ արմաւենիդ որ կայ առ իս, բերէ երկոտասան բազուկս 'ի տարւոջն, եւ լինի ինձ բաւական բազուկ մի յամիսն։ Եւ հրեշտակ տեառն մխիթարէ զիս եւ զամենեսեան որք են յանապատի աստ 'ի մարմին եւ յարիւն որդւոյն աստուծոյ։ Եւ յորժամ կարօտի ոք 'ի տեսիլ մարդոյ, վերացուցանէ յերկինս եւ ցուցանէ զարդարսն եւ զսրբոց հոգիսն, եւ մոռանամք զամենայն վաստակ եւ զաշխատութիւն։ Եւ ասելով զբանս՝ լուսաւորեցան երեսք նորա իբրեւ զարեգակն, եւ ասէ ցՊափնոտիս. որդեակ, ես այսօր կատարեմ զընթացս իմ. եթէ ոք յանուն իմ պատարագ մատուսցէ տեառն, կամ զհայր մեր որ յերկինսն ասասցէ, կամ եղբարս կերակրեսցէ կամ խունկս ծխեսցէ տեառն, ես յիշեմ զնա յաղօթս, եւ համարեսցի զնա տէր յառաջին ժամու 'ի սկզբանն։ Եւ օրհնեաց զՊափնոտիս եւ ասէ. մի՛ գտցէ 'ի քեզ թշնամին արատ ինչ առաջի ահեղ ատենին Քրիստոսի յանդիմանել զքեզ, այլ տացես պատասխանի ամենայն վարուց քոց։ Եւ ասացեալ զայս հանգեաւ։ Եւ Պափնոտեայ պատեալ զսուրբ նշխարս նորա ետ հողոյ. եւ ինքն խնդրէր յայ մնալ 'ի տեղւոջն, եւ առժամայն փլաւ դադարքն, եւ արմաւենին անկաւ։ Եւ նորա գիտացեալ թէ ոչ է հաճոյ տեառն բնակելն նորա անդ, եւ յարուցեալ գնայր. եւ հրեշտակ տեառն երեւեալ մխիթարէր զնա եւ առաջնորդէր։ Եւ յետ չորս աւուր դիպեցաւ չորս ծերունեաց՝ որք եւ ասացին. բարի եկիր , եղբայր եւ գործակից Պափնոտիս, որ ամփոփեցեր զսուրբն Ոնոփրիոս, զի տէր եցոյց մեզ զգալուստ քո այսօր, զի վաթսուն ամ է որ ոչ զոք տեսաք 'ի մարդկանէ բաց 'ի քէն։ Եւ յաղօթս կացեալ նստան. եւ տեսեալ առաջի իւրեանց նկանակ հինգ սպիտակ եւ փափուկ՝ որպէս թէ նոր իցէ առեալ 'ի թոնրէ, եւ կերեալ գոհացան եւ ասեն. վաթսուն ամ է որ աւուրս չորս նկանակ տայ մեզ աստուած. եւ այսօր հինգ առաքեաց ողորմածն աստուած։ Եւ զգիշերն հսկեցին , զի կիրակի էր վաղն, եւ ասացին ինձ. գնա, եղբայր, յԵգիպտոս եւ պատմեա զմահն մեծին եւ զմէնջ, զի յիշեսցեն յօգուտ իւրեանց։ Եւ հարցեալ զանուանս նոցա՝ ոչ պատմեցին, ասելով՝ թէ աստուած գիտէ զանուանս մեր. այլ աղօթեա. զի տեսցուք զիրեարս 'ի գաւիթս աստուծոյ։ Եւ ելեալ գնաց Պափնոտի աւուր միոյ ճանապարհ, եւ դիպեցաւ դրախտի մի լի մրգով՝ արմաւ թրունջ նուռն թութ դեղձ յունապ խաղող թուզ մուրտ եւ այլ անուշահոտ ծառք գեղեցիկք՝ որ եւ թուեցաւ նմա թէ դրախտն է այ, զի բուրէր 'ի նմանէ հոտ անճառելի, եւ աղբիւր մի ակնակիտ արբուցանէր զնա։ Եւ յայսոսիկ եկին անդ մանկունք գեղեցիկք՝ որպէս թէ հրեշտակք իցեն, եւ ողջոյն տուեալ յանուանէ կոչեաց զՊափնիտ, եւ թէ ուստի գայր՝ պատմելով. եւ եղեւ առ նոսա զաւուրս եօթն՝ վայելելով 'ի մրգոց անտի։ Եւ 'ի հարցանելն պատմեցին տղայքն՝ եթէ որդիք էին նախարարաց քաղաքին Ոքսիրիքեայ, որք ետուն զմեզ յուսումն արտաքին եւ ապա 'ի Քրիստոսի այն մերոյ. ուստի տեղեկացաք զսուտ կենցաղս ոչ ինչ գոլ, եւ յօժարեալ սակաւ հացիւ եւ ջրով՝ որ բաւական լինէր աւուրց եօթանց, փախեաք գաղտ յանապատ, խնդրէաք շրջելով թէ այց արասցէ մեզ տէր. եւ արար իսկ։ Քանզի երեւեալ մեզ այր մի փառաւոր եւ կալեալ զձեռանէ մերմէ եբեր 'ի տեղիս յայս՝ ուր կայր սուրբ ծեր մի, յանձն արար նմա ուսուցանել զմեզ. եւ ուսոյց տարի մի եւ վախճանեցաւ։ Եւ մնացաք մեք աստէն այս վեց ամ է. զհինգ աւուրսն ցրուիմք եւ աղօթեմք առանձին, եւ զշաբաթ եւ զկիրակէ ժողովիմք 'ի հսկումն, եւ գայ հրեշտակ տեառն հաղորդէ զմեզ զերկու աւուրսն, եւ մխիթարեալ ժուժկալեմք ամենայն նեղութեանց եւ փորձանաց։ Եւ մինչ զայս ասէին, բուրեաց հոտ զարմանալի նոր եւ անծանօթ։ Եւ եկեալ հրեշտակն տեառն հաղորդեցոյց սուրբ մարմնոյ եւ արեանն տեառն. նոյնպէս եւ վաղիւն։ Եւ առի հրաման եւ չոգայ յԵգիպտոս եւ պատմեցի եղբարցն 'ի փառս աստուծոյ։
       ՊԱՏՄԵԱՑ մեզ երանելին Պաքմէոս վասն սրբոյ Մակարայ եւ Մարկոսի՝ թէ նստէին 'ի գաւիթն եւ խօսէին ընդ այ. եւ ահա բախեաց զդուռն գաւթին մատակ առիւծ մի՝ որ 'ի բազում աւուրց կորիւն մի ունէր կայր. եւ ընկեցեալ զկորիւնն առ դուրսն, եւ ինքն անդէն զտեղի էառ։ Իսկ երանելւոյն Մարկոսի առեալ զկորիւնն 'ի գիրկս իւր տարաւ 'ի ներքս առ Մակար , եւ աղօթս արարեալ եդին ձեռս 'ի վերայ նորա, եւ հանեալ ետ ցառիւծն՝ ողջացուցեալ զաչս նորա։ Եւ յետ վեց աւուր եբեր նմա մորթ վայրենի եզին զոր յափշտակեալ էր յորսորդացն։ Իսկ Մարկոս ետ զայն Մակարայ եւ Մակար ետ Աթանասի սրբոյ եպիսկոպոսին եւ նա Մելիտինէ մօրն Աղեքսանդրի։ Այս Մարկոս զմարմին իւր ոչ ետես մինչեւ ցմահ իւր։
       Էր ոմն 'ի մեծ հարցն տեսանող. սա վկայեաց եւ ասէ՝ թէ զզօրութիւնն զոր տեսի 'ի վերայ կնքաւորացն 'ի ժամ լուսաւորելոյն, տեսի եւ 'ի վերայ միայնակեցաց ձեւոյն յորժամ առնու զկերպարանս։
       ՉՈԳԱՒ աշխարհական ոմն որդւովն իւրով առ հայրն Սիսոյ 'ի լեառն հօրն Անտոնի, եւ 'ի ճանապարհին մեռաւ որդի նորա. եւ ոչ ինչ խռովեցաւ, այլ հաւատովք առեալ տարաւ առ ծերն, եւ անկեալ հանդերձ որդւովն իւրով առաջի նորա զի օրհնեսցին 'ի նմանէ. եւ յարուցեալ հայր մանկանն եթող զմանուկն առ ոտս ծերոյն եւ ել արտաքս 'ի խղէն։ Իսկ ծերոյն կարծեալ եթէ 'ի պաղատանս է, խոնարհեալ առ մանուկն ասէ, արի գնա արտաքս , զի ոչ գիտէր թէ մեռեալ է. եւ առժամայն յարեաւ գնաց։ Եւ հօր նորա տեսեալ զարմացաւ, եւ մտեալ երկիր եպագ ծերոյն եւ պատմեաց զիրսն։ Եւ լուեալ ծերոյն տրտմեցաւ, զի ոչ կամէր ընդ լինել իրացն. եւ պատուիրեաց աշակերտին, զի մի՛ ումեք ասիցէ մինչեւ ցվախճան ծերոյն։
       ԱՍԱՑ ոմն 'ի հարանց՝ թէ երկու եղբարք դրացիք էին միմեանց յանապատի անդ, մինն օտար էր եւ միւսն բնիկ. եւ էր օտարն հեղգագոյն 'ի վարս, իսկ բնիկն յոյժ առաքինի։ Եւ դէպ եղեւ զի վախճանեցաւ օտարն. իսկ ծերն վասն զի տեսանող էր, ետես զի հրեշտակք բազումք սպասաւորէին նմա։ Եւ իբրեւ կամեցաւ մտանել յերկինս, եղեւ խնդիր վասն նորա, ձայն եղեւ յերկնից որ ասէր. վասն հեղգ ութեան դորա գիտեմք զի հեղգ է, բայց վասն օտարութեանդ բացէք դմա։ Յետ այսորիկ ննջեաց եւ բնիկն, եւ եկին ամենայն ազգք նորա, եւ ետես ծերն զի ոչ ուրեք երեւէին հրեշտակք, եւ զարմացաւ եւ անկաւ 'ի վերայ երեսաց իւրոց պաղատելով առաջի աստուծոյ՝ թէ զիարդ օտարն հեղգ էր եւ այնպիսի փառս ունէր, իսկ սա առաքինի՝ ոչ ինչ եղեւ սմա։ Եւ եղեւ ձայն որ ասէր. այս առաքինի յորժամ վախճանեցաւ, եբաց զաչս իւր, ետես զազգն իւր զի լային եւ մխիթարեցաւ անձն նորա. իսկ օտարն թէպէտ եւ հեղգ էր, ոչ զոք ետես յիւրոցն, եւ յոգւոց հանեալ ելաց, եւ աստուած մխիթարեաց զնա։
       ՊԱՏՄԵԱՑ ոմն 'ի հացն եւ ասէ. էր ոմն միայնակեաց յանապատին՝ Նիկոպողիոս, եւ սպասաւորէր նմա աշխարհական ոմն։ Էր 'ի քաղաքին այր մի մեծատուն եւ ամբարիշտ. դէպ եղեւ նմա մեռանել, եւ յուղարկէին զնա եպիսկոպոսքն եւ քաղաքն ջահիւք եւ մոմեղինոք։ Եւ աշակերտ միայնակեցին տարեալ զհացն ըստ սովորութեանն եւ գտանէ զմիայնակեացն հանգուցեալ եւ բորենւոյ կերեալ զնա։ Անկաւ 'ի վերայ երեսաց իւրոց առաջի տեառն է ասէ. ոչ յառնեմ մինչեւ կատարեսցին կամք իմ. զի՞ է այս զի այն ամբարտաւան այնքան փառս ունէր, եւ սա որ ծառայէր քեզ 'ի տուէ եւ 'ի գիշերի՝ զայս կրեաց։ Եկն հրեշտակն ասէ ցնա. այն ամբարիշտն գործ մի բարի արար եւ ընկալաւ զայն աստէն, զի անդ ոչ գտցէ եւ ոչ մի հանգիստ. իսկ սա սուրբ միայնակեաց լի ամենայն առաքինութեամբ՝ ունէր մարդկօրէն սակաւ յանցանս՝ ընկալաւ զայն աստէն . զի անդ սրբեալ գտանիցի առաջի աստուծոյ։ Եւ կատարեալ կամք եղբօրն՝ դարձաւ փառաւորելով զաստուած վասն դատաստանաց նորա, զի ճշմարիտ են։
       ԷՐ ոմն հիւանդոտ եւ սպասաւորէր յումեմնէ կուսանէ. իսկ մարդիկն ասէին՝ թէ չեն սուրբ 'ի միմեանց։ Եւ լուաւ ծերն։ Եւ իբրեւ վախճանէր նա, ասաց զհարսն՝ եթէ յորժամ վախճանիցիմ, անկեսջիք զգաւազանն իմ 'ի վերայ գերեզմանին իմոյ. եւ եթէ դալարասցի եւ բերցէ պտուղ, յայնժամ գիտասջիք եթէ սուրբ եմ ես 'ի դմանէ. ապա թէ ոչ բուսցի, գիտասջիք զի չեն սուրբ։ Եւ իբրեւ վախճանեցաւ, անկեցին զգաւազանն 'ի վերայ գերեզմանին, եւ բուսաւ եւ եբեր պտուղ. եւ ամենեցուն տեսեալ ետուն փառս աստուծոյ։
       ՊԱՏՄԵԱՑ հայրն Դանիէլ փարանացի երանելւոյն Արսէնի աշակերտ եւ ասէ. պատմեաց մեզ հայրն մեր Արսէն վասն որումն սկիւթացւոյ եւ ասէ՝ թէ էր բարեվաստակ 'ի գործս, բայց պարզամիտ 'ի հաւատս. եւ վասն տխմար ութեան յանցանէր եւ ասէր՝ թէ ոչ է բնութեամբ հացն զոր առնումք՝ մարմին Քրիստոսի։ Եւ լուեալ երկուց ծերոց զբանս զայս, եւ գիտէին զմեծ վարս նորա եւ զգործս, եւ ծանեան եթէ անմեղութեամբ ասէ զբանս զայս, չոգան առ նա եւ ասեն. հայր, բան ինչ լուաք անհաւատալի վասն որումն, զի ասէ թէ հացն զոր առնումք՝ ոչ է բնութեամբ մարմին Քրիստոսի, այլ օրինակ է մարմնոյն Քրիստոսի։ Իսկ ծերն ասէ. ես եմ որ ասեմ զայդ։ Եւ աղաչեցին զնա եւ ասեն. մի՛ ունիր զայդ բան, հայր, այլ որպէս աւանդեցին մեզ սուրբ ընդհանրական եկեղեցիք՝ հաւատասցուք թէ այս հացս զոր առնումք, ճշմարիտ մարմին Քրիստոսի է եւ ոչ օրինակ, այլ զոր օրինակ հող առեալ յերկրէ՝ ստեղծ աստուած զմարդն ըստ պատկերի իւրում, եւ չկարէ ոք ասել թէ ոչ է ըստ պատկերի իւրում, վասն զի անհաս է խորհուրդն զորմէ ասաց՝ թէ հացն մարմին իմ է եւ բաժակն արիւն՝ եւ մեք այսպէս հաւատամք ճշմարտութեամբ եթէ մարմին է արիւն Քրիստոսի է։ Իսկ ծերն ասէ. եթէ ոչ կատարեսցին կամք իմ, ոչ հաւատացից իրացդ։ Եւ նոքա ասեն. պաղատեսցուք զշաբաթս զայս առ աստուած վասն խորհրդոյս այսորիկ, եւ յուսամք յաստուած որ յայտնէ մեզ։ Իսկ ծերն խնդութեամբ ընկալաւ զբանս զայս, եւ չոգան յիւրաքանչիւր խուղս։ Եւ ծերն պաղատանս մատուցանէր առ աստուած եւ ասէր. տէր, դու գիտես զի ոչ ինչ չարութեամբ թերահաւատեցի, այլ զի մի տգիտութեամբ մոլորեցայց յայտնեա ինձ տէր Յիսուս Քրիստոս։ Իսկ այլ ծերքն աղաչէին զաստուած եւ ասէին. տէր Յիսուս Քրիստոս, յայտնեա ծերոյն զխորհուրդս զայս, զի հաւատասցէ եւ մի կորուսցէ զվաստակս իւր։ Եւ լուաւ աստուած պաղատանաց երեցունցն։ Եւ իբրեւ կատարեցաւ շաբաթն, եկին կիւրակէ որ յեկեղեցին եւ նստան երեքեան 'ի վերայ պրտուեղինի միոջ, եւ բացան նոցա իմանալի աչք. եւ յորժամ եդին զնշխարն 'ի վերայ սրբոյ սեղանոյն, երեւէր երեցունց նոցա իբրեւ զմանուկ . եւ իբրեւ կամէր երէցն բեկանել զհացն, եւ ահա հրեշտակ տեառն իջեալ յերկնից ունելով սուր, եւ զենեալ զմանուկն եւ հեղաւ արիւնն 'ի բաժակն. եւ յորժամ բեկանէր երէցն եւ մանրէր. եւ հրեշտակն մանրէր նոյնպէս 'ի մանկանէն։ Իբրեւ եկին առնուլ 'ի սուրբ օրինացն, տուաւ ծերոյն միայն միս հում արիւնս։ Եւ իբրեւ ետես ծերն՝ զարհուրեցաւ, աղաղակեաց 'ի ձայն մեծ եւ ասէ. հաւատամ, տէր զի հացս մարմին քո է եւ բաժակս արին։ Եւ նոյնժամայն եղեւ միսն 'ի ձեռին նորա հաց ըստ խորհրդոյն, եւ առեալ գոհացան զաստուծոյ։ Ասեն ծերքն առ ծերն, աստուած գիտէ զմարդկան բնութիւնս զի ոչ կարեն ճաշակել միս հում, վասն այսորիկ փոխանակեաց զմարմին իւր 'ի հաց եւ զարիւն իւր 'ի գինի, որք եթէ հաւատովք ընդունին՝ լինին որդիք աստուծոյ։ Եւ գոհացան զաստուծոյ վասն ծերոյն, զի ոչեթող կորուսանել զվաստակս նորա։
       ԵՂԲԱՅՐ ոմն եւ եհարց ցծեր մի եւ ասէ. անուանն է մեծ առաջի աստուծոյ վասն շին ութեան այլոց թէ գործն ծածկեալ։ Եւ ասէ ցնա ծերն. գիտեմ ես եղբայր մի զի խնդրէր միշտ 'ի տեառնէ յայտնեալ նմա զարժանաւոր ութիւն հոգւոյ յորժամ ելանեն 'ի մարմնոյ եւ զօրինակ ելից նոցա։ Եւ լուաւ նմա տէր եւ առաքեաց առ նա երեւումն ինչ շնորհի եւ տարաւ զնա մերձ քաղաքի միում. եւ էր յեզր քաղաքին վանք եւ կայր անուանի ծեր մի եւ կալեալ էր զնա ցաւ մահու. եւ լսէր զի ասէր ամենայն քաղաքն՝ եթէ եղուկ մեզ թէ մեռանի սուրբն այն, որ 'ի ձեռն նորա պահէր զմեզ աստուած եւ կերակրէր, եւ յետ նորա զի՞նչ լինիցիմք։ Եւ տեսանէր եղբայրն զի հրեշտակ աստուծոյ կացեալ առընթեր անուանի առն՝ սուր հրեղէն երեքբերանի 'ի ձեռինն, եւ ասէ ցնա աստուած. հար զդա անխնայ, զի ժամ մի ոչ հանգոյց զիս դա։ Եւ եհար 'ի սիրտ նորա. եւ մեռաւբազում տանջանօք զկնի երից աւուրց։ Եւ եմուտ 'ի քաղաքն եղբայրն այն եւ ետես օտար մի աղքատ անկեալ 'ի փողոցին, եւ Գաբրիէլ եւ Միքայէլ նստէին աստի եւ անտի նորա եւ կամէին առնուլ զհոգին, եւ առանց ցաւոց ոչ թողոյր հոգին զմարմինն։ Եւ ասէ Միքայէլ ցԳաբրիէլ. զի՞նչ առնեմք զի չառաք հրաման դժուարութեամբ պահանջել զհոգի սորա։ Եւ գոչեաց Գաբրիէլ առ տէր թէ զինչ հրամայեսցէ։ Եւ ասէ աստուած, ահա առաքեմ զԴաւիթ եւ զամենայն երգողսն իմ, զի 'ի ձայնէ քաղցր ութեան նոցա թողցէ զմարմինն։ Եւ իջին 'ի ժամն բազմութիւն զօրաց անճառելի երգովք, եւ արձակեցաւ հոգին։
       ԵՂԲԱՅՐՆ Պիմէնի Յոբ դիպեցաւ հիւանդի միում որ յելս հոգւոյն հասեալ էր եւ ասէ. ողորմեա ինձ, տէր։ Եւ եկին գունդ մի զօրաց սեւոց սուսերօք եւ հարին զնա անողորմ եւ առին զհոգին ասելով. 'ի մտանել արեգականն խնդրես օգնութիւն 'ի տեառնէ։
       ՈՄՆ յեղբարցն Սիմոն անուն չոգաւ առ Անտոն եւ ասէ. ցնա. հայր, երազ տեսի որ ասէր ցիս՝ բնակեա ընդ առն որ կրկին ջանացող իցէ քան զքեզ։ Եւ ասէ Անտոն. դեւ եւ երեւեալն քեզ, զի գովեաց զքեզ եւ ջանացող ասաց։ Եւ ասէ ցնա եղբայրն. լոյս էր զգեցեալ, Եւ ասէ Անտոն. կարէ կերպարանիլ 'ի հրեշտակ լուսոյ։ Եւ ասաց ընդ միտս եղբայրն. Անտոն չգիտէ զծածուկս։ Եւ Անտոն իմացաւ եւ ասէ ցնա. անմիտ, գիտացի յորժամ եկն առ քեզ չարն եւ ոչ ետ ողջոյն քեզ. դու ոչ ծանեար զնա յայսմիկ գոնեայ , զի ողջոյն ոչ էր 'ի բերան նորա։
       ՀԱՅՐՆ Պրուտոս եւ աշակերտն իւր տեսին արջ մի զի հարկանէր թաթով զաւազն եւ գոչէր մեծապէս, եւ աշակերտն երկեաւ եւ ասէ. զի՞նչ է այն, հայր։ Եւ ասէ Պրուտոս, որդեակ . բելիար է՝ իշխանն օդոյ։ Եւ ասէ աշակերտն. զնա Քրիստոս եսպան ապաքէն։ Եւ ասէ հայրն. 'ի կատարեալսն սպանեալ է նա, որդեակ, այլ յանկատարսն կենդանի է եւ գոչէ, զոր աւազն թարգմանէ։
       ԵՏԵՍ հայրն Աւտաւ վիշապ մի զի գայր մտանէր յանապատն եւ սեւ մի նստէր 'ի վերայ նորա, եւ լսէր ձայն զի ասէր. եկն խաւարն յանապատս, եւ գնաց արեգակն արդարութե։ Եւ իմացաւ թէ պակասելոց է յանապատէ անտի ընտրութիւն գործոյ։
       ԾԵՐ ոմն խնդրեաց յայ եւ ասէ. տէր տէր, բայց զաչս իմ տեսանել զդեւսն թէ զինչ գործեն։ Եւ բացաւ եւ տեսանէր զի իբրեւ զճանճս պատեալ կայն զմիանձամբքն եւ կրճտէին զատամունս իւրեանց. եւ հրեշտակք աստուծոյ սաստէին եւ հալածէին զնոսա։
       ԵՐԲԵՄՆ ճաշակէինեղբարքն հաց առանց կարգացման եւ զրուցէին անհոգութեամբ, եւ հայրն Յովսէփ ընդ նոսա. եւ տեսանէր Յովսէփ զբազմ ութիւն դիւաց իբրեւ զգունդս հեծելոց սուսերօք եւ աղեղամբք եկեալ 'ի վերայ նոցա։ Եւ լռեցոյց Յովսէփ զեղբարսն եւ ասէ. արիք արիք աղօթեսցուք։ Եւ ինքն սկսաւ զսաղմոս զայս. սուրք նոցա մտցեն 'ի սիրտս նոցա եւ աղեղունք նոցա փշրեսցին. եւ թէ՞ յարիցէ աստուած եւ ցրուեսցին ամենայն թըշնամիք նորա. եւ թէ՝ զի՞ պարծի 'ի չար ութեան հզօրն զանօրէնութիւն։ Եւ ասէ ցեղբարսն. հայեցարուք յօդդ։ Եւ հայեցան տեսին զնոյն տեսիլն եւ լսէին ձայն զի ասէին. հապա ջնջեսցուք սպանցուք զապականիչ կրօնաւորքս զայս, զի քան դոքա յանապատի աստ կան, մեզ ոչ է հանգիստ յամենայն աշխարհի։ Եւ խաչակնքեաց Յովսէփ ընդդէմ նոցա եւ չիք եղեն, եւ ասէ ցեղբարսն, տեսէք, եղբարք, զծուլութիւն եւ զդատարկաբան ութիւն մեր. զի դուռն եբաց չարին. եւ արդ ժրացարուք քաջ լերուք եւ եկայք գնասցուք յեւս խորագոյն անապատ ուր ոչ գուցէ հանգիստ մարմնոյ։ Եւ այրեաց հայրն Յովսէփ զխրճիթսն եւ տարաւ զեղբարսն 'ի խորագոյն վայրս անապատին եւ անդ բնակեցան. եւ անուանեաց զտեղին Սկիտ որ թարգմանի ծարաւ ցանկութեան խորհրդոց։
       ՀԱՅՐՆ Սիսոյ ունէր սպասաւոր մի, եւ նեղասրտեալ գնաց 'ի նմանէ 'ի մօտաւոր անապատսն. եւ ծերն երթայր աղաչէր զնա զի դարձցի անդրէն, եւ ոչ լուաւ նմա. եւ զերիս ամս աշխատ եղեւ ծերն յերթեւեկ ութիւն կոչելով զեղբայրն եւ հազիւ հաւանեցոյց զնա զկնի երեք ամին, եւ դարձաւ 'ի տեղի իւր։ Եւ յետ աւուրց առաքեաց զնա ծերն քաղել փայտս. եւ յորժամ գնաց ժողովէր զփայտն, դիպաւ ընդ երեսս նորա եւ եհան զձախ ակն նորա, եւ դարձաւ խնդութեամբ եւ ասէ ցհայրն. մի՛ տրտմիր վասն հատուցմանս իմ փոխանակ աշխատ առնելոյն ըզքեզ։ Եւ յետ աւուրց նոյնպէս 'ի քաղելն փայտ յարմաւենեաց չորացելոց ելաւ միւս ակն նորա. եւ հայրն յոյժ տրտմեցաւ. եւ դարձաւ սպասաւորէր նմա տրտմութեամբ եւ արտասուօք. այլ նա զանձն գնէր պարտապանս պատահմանն։ Եւ յաւուրսն յայնոսիկ հիւանդացաւ զցաւ մահու հայրն Սիսոյ, եւ կոչեաց զնա եւ օրհնեաց եւ ասէ. հաւատամ յաստուած զի յետ մահուան իմոյ 'ի գալ կիրակէիդ որ առաջի կայ մեր՝ բացցես, միայն աղօթեա վասն իմ։ Եւ եղեւ այնպէս զկնի թաղման հօրն գնաց յեկեղեցին, առեալ զձեռանէ նր վաղվաղակի բացաւ յերրորդ ժամու աւուրն, երկոքին աչօքն առողջացեալ փառաւորէր աստուած ։
       ՀԱՅՐՆ Պիմէն հանապազ ասէր ընդ աշակերտսն իւր թէ 'ի բաց գնացէք։ Եւ երբեմն աղաչեցին զնա եւ ասեն. զի՞նչ տեսանես, հայր։ Եւ ասէ ցնոսա. դեւքն երեւելապէս պատերազմին ընդ իս եւ ոչ 'ի խորհուրդս իմ. քանզի յորժամ իբրեւ զձեզդ էի՝ 'ի խորհուրդս իմ կռուէին, եւ այժմ տկարացեալ 'ի զօրութենէ՝ դէմ յանդիման պատերազմին. նոյնպէս առնեն եւ ամենայն ումեք։
       ՀԱՅՐՆ Ամոն կամեցաւ գնալ առ մեծն Անտոն, եւ տեսանէր ձեռի երկնաւոր՝ 'ի վերայ այրին Անտոնի ցուցանէր նմա։ Եւ 'ի մտանել Ամոնի առ Անտոն մարգարէացաւ նմա եթէ մեծ գործ աստուծոյ պահի քեզ, եւ հանեալ զնա եցոյց արձանմի ապառաժ եւ ասէ. իբրեւ զքարս զայս բեռն ծանր բառնան քեզ, զգոյշ կացցես։ Եւ զկնի եղեւ եպիսկոպոս 'ի շնորհացն տեառն եւ լուսաւորեաց զբազումս։
       ԱՍԷՐ Յոհաննէս կարճահասակն՝ թէ վարդապետն իմ ետես տեսիլ եւ հրամայեաց ինձ գրել։ Տեսանեմ, ասէ երեք արք յեզր ծովու, եւ գայ ձայն՝ 'ի միւս կողմանէ ծովուն՝ թէ առէք ձեզ թեւս հրեղէնս եւ եկայք առ իս։ Եւ երկուքն առին թեւս հրեղէնս երագունս եւ փութով անցին 'ի վերայ ծովուն, եւ մինն մնաց 'ի տեղւոջն յոլով ժամս, եւ ապա էառ թեւս մարմնեղէնս եւ տկարս եւ սկսաւ գնալ 'ի վերայ ծովուն բազում աշխատութեամբ, երբեմն ընկղմէր , երբեմն 'ի վեր գայր եւ հազիւ անցանէր։ Եւ տեսիլն նշանակէր թէ յետ սակաւ ժամանակի լինին կրօնաւորք տկարք վարուք, եւ հազիւ անցանեն առ տէր ընդ ծով կենցաղոյս։ ՅԱՅԼՈՒՄ ժամանակի մի ոմն բնակեալ էր յայրի միոջ յանապատի անդ եւ յաղօթս կայր, եւ էին անդ այրք մի որջք բորենից. եւ մինչդեռ նա յաղօթս կայր, եկեալ բորեանն զոտից նորա բուռն հարկանէին, եւ բուռն հարեալ զդրօշակէն յիւր որջս անդր ձգէր զնա. իսկ նա գնացեալ երթայր զհետ նորա եւ ասէր. զի՞նչ կամիցիարդեօք գազանդ առնել ընդ իս։ Նա առ տարաւ զնա մինչեւ յիւր յայր անդր, առեալ մատուցանէր զիւր կորնակսն կորյս ծնեալ։ Նա եկաց յաղօթս վաղվաղակի, եւ դնէր զձեռն 'ի վերայ բորենիցն եւ բժշկէր, եւ բացելօք աչօք տայր անդրէն ցմայրն իւրեանց. մայրն առեալ իբրեւ զգայուն իմն մեծ խնդութեամբ անդրէն մտանէր։
       ԾԵՐ ոմն ետես աշխարհական մի զի հրացեալ բեւեռք հարեալ էին 'ի մարմին նորա, եւ կոչեաց զնա եւ եհարց եթէ զի՞նչ է քո գործքդ։ Եւ իբրեւ սկսաւ ասել՝ բեւեռքըն վազէին. եւ իբրեւ դադարեաց յասելոյն՝ բեւեռքն սպառեցան։ Եւ պատմեաց նմա ծերն զտեսիլն եւ ասէ ցնա. դադարեա 'ի չարեացդ, ապա թէ ոչ՝ անշէջք հուրն փորձէ զքեզ։
       Ի ՏԵՐԵՆՈՒԹ 'ի միաշաբաթոջն գային յեկեղեցին եղբարքն եւ հաղորդէին 'ի սուրբ խորհրդոյն. իսկ ծեր ոմն տեսանէր զի գային հրեշտակք եւ ոմանց սպասաւորէին պատկառանօք, իսկ ոմանց ոչ տային հաղորդել՝ յինքեանս առնուին զսուրբ խորհուրդն։ Եւ ծերոյն տեսեալ զարմացաւ. քնն ութիւն արարեալ նոցա՝ ոչ ինչ եգիտ, բայց միայն խորհուրդ եւ բան, եւ ասէր. զգոյշ կացէք խորհրդոց եւ բանից որոց ոչ հաճի աստուած։
       ՉՈԳԱՒ երբեմն հայրն Ամոն առ հայրն Անտոն յանապատն, եւ մոլորեալ 'ի ճանապարհէն եւ նստեալ ննջեաց սակաւիկ մի, եւ յարուցեալ 'ի քնոյն յաղօթս եկաց եւ ասէ. տէր աստուած. մի՛ կորուսանէր զարարածս քո։ Եւ երեւեցաւ նմա որպէս ձեռն մարդոյ կախեալ յերկնից, որ ցուցանէր նմա զճանապարհն մինչեւ եկն եկաց 'ի վայր այրին Անտոնի։
       ԱՍԱՑԻՆ վասն միայնակեցին Սիսոյի՝ թէ յորժամ հանդերձեալ էր մեռանել՝ նստելով առ նմա հարցն. պայծառացան երեսք նորա որպէս զարեգակն։ Ասէ ցնոսա. ահա երանելին Անտոնիոս եկն։ Եւ յետոյ փոքր մի ասէ ցնոսա. ահա դասք մարգարէիցն եկին. Եւ դարձեալ երեսք նորա առաւել պայծառացան, եւ ասէ. ահա դասք առաքելոյն եկին։ Եւ կրկնապատիկ պայծառացան երեսք նորա, եւ ահա ինքն որպէս զի ումեք խօսէր։ Եւ աղաչեցին զնա ծերքն եւ ասեն. զի՞նչ խօսիս, հայր։ Իսկ նա ասէ. ահա հրեշտակք եկին առնուլ զիս, եւ աղաչեմ զի թողոյց ապաշխարել սակաւ ինչ։ Ասեն ցնա ծերքն. չունիս պէտս ապաշխարութե, հայր։ Ասէ ցնոսա ծերն. զի լաւ բնութեան ինչ ոչ գիտեմ յիս, որովհետեւ այս իրաց սկիզբն արարի։ Եւ ուսան ամենեքեան եթէ կատարեալ էր։ Դարձեալ յանկարծորէն եղէն երեսք նորա որպէս զարեգակն, եւ զարհուրեցան ամենեքեան, եւ ասէ ցնոսա. տեսէք զի ահա տէրն եկն։ Եւ ասէ տէր. բերէք ինձ զանօթ ընտր ութեան անապատիս։ Եւ նոյնժամայն աւանդեաց զհոգին, եւ եղեն փայլատակմունք, եւ լցաւ ամենայն տեղին անուշահոտութեամբ ։
       ԱԳՌԱՒՔ թռչէին յԱղեքսանդրեայ 'ի վերայ մեհենի միոջ եւ ձայնէին՝ կրաս կրաս, որ է Յասոնաց լեզուն՝ վաղիւ տեսցես զփառս աստուծոյ։ Եւ վաղիւ եկն զրոյց թէ մեռաւ Յուլիանոս, եւ քակեցին զմեհեանն ասելով՝ հմայութիւն քո 'ի գլուխ քո։
       ՈՐԴԻ կնոջ այրւոյ Մարիամ կոչեցելոյ անկաւ 'ի ձիոյն 'ի ձիընթացսն, եւ յարուցեալ դարձեալ յաղթեաց։ Եւ սկսաւ բազմութիւնն աղաղկել, որդին Մարիամու անկաւ եւ յարուցեալ յաղթեաց, եւ 'ի ձայնէ անտի աւերեցան մեհեանք այնր կողման քաղաքին Աղեքսանդրի.
       ԳՆԱՑԱՔ երբեմն յԱղեքսանդրիա 'ի միաբանակեացս Սաղամայ եւ գտաք անդ երկուս ծերս՝ որք պատմեցին մեզ վասն պատրիարգի եկեղեցւոյ Կոստանդինուպօլսի Գեիիադայ, զի տրտմէր վասն բազմաց։ Ոմն կղերիկոս ամենեւին չարութեամբ կենցաղավարէր, անուն Քարիտոն. եւ առաքեաց առ նա պատրիարգն գիտել զմտած ութիւն նորա. այլ նա ոչ ինչ օգտէրն եւ ոչ միտ դնէր հայրական խրատուն, քանզի մոգութիւն եւ սպանութիւն գործէր։ Եւ յորժամ գիտաց պատրիարգն՝ եթէ ոչ ինչ զարթնու, առաքեաց կղերիկոս մի պատուական եւ ասէ, գնա 'ի տաճար Ելեւթերիու՝ որոյ կայ 'ի պաշտօն անզգամն , եւ ածեալ ծունր առաջի սրբոյ զենարանին ասա այսպէս. խնդրէ 'ի քէն. սուրբ վկայդ Քրիստոսի, պատրիարգն լսել 'ի մեղաւորէս, զի զինուորն քո բազումս մեղանչէ, կամ ուղղեա զնա կամ վճարեա։ Եկն պատգամաւորն 'ի տաճարն սուրբ, ասաց որպէս պատուիրեաց. եւ յետ երկրորդ աւուր գտաւ մեռեալ չար ութեան գործաւորն։
      
       ՄՆԱՑՈՐԴՔ յերկրորդ թարգմանութենէ
       ԱՆՏՈՆԻՈՍԻ հօրն յայտնեցաւ երբեմն մինչ էր յանապատին՝ եթէ իցէ 'ի քաղաքին հաւասար քեզ բժիշկ ոմն, որ զամենայն վաստակս իւր զի՞նչ որ յաւելու 'ի կերակրոյ իւրոյ՝ աղքատաց եւ սրբոց բաշխէ եւ միշտ երգէ զերեքսրբեան օրհնութիւնս հանդերձ հրաշտակաց այ։
       ՀԱՅՐՆ Եփրեմ մինչ մանուկ էր՝ ետես տեսիլ այսպէս, իբր թէ որթ ել 'ի լեզուէ իւրմէ եւ աճեալ բազմացաւ եւ ելից զերկիր եւ ունէր պտուղ յոյժ, եւ գային յամենայն կողմանց թռչունք երկնից եւ ուտէին զպտուղ նորա. եւ որչափ ուտէին նոքա, առաւել բազմանայր պտուղն նորա։
       ԴԱՐՁԵԱԼ յայլում ժամու ետես 'ի տեսլեան ոմն 'ի սրբոց դասք հրեշտակաց որք իջանէին յերկնից եւ ունէին 'ի ձեռս իւրեանց թուղթ գրեալ ներքոյ եւ արտաքոյ։ Եւ կէսքն ասէին՝ ո՞ կարիցէ առնուլ զսա. իսկ այլքն ասէին՝ ոչ ոք կարող է առնուլ զսա, բայց միայն Եփրեմ ասորի։ Եւ տեսանէր ծերն 'ի տեսքեան զի ետուն յԵփրեմ զնամակն. եւ իբրեւ յարեաւ առաւօտուն ետես զԵփրեմ զի ուսուցանէր յեկեղեցին. եւ նբրեւ զաղբիւր բխէր բանն 'ի բերանոյն եւ ոռոգէր զերկիր։ Եւ գնաց ծերն՝ որ ետես զայն, 'ի քաղաքն Ուռհայ եւ յամենայն անապատ, եւ ասաց ամենեցուն՝ եթէ զոր ինչ ասէ Եփրեմ ՚ի հոգւոյն սրբոյ է։
       ՊԱՏՄԷԻՆ զայս մեզ աշակերտք հօրն Ղունկինոսի՝ եթէ մինչ առաքէրն զմեզ ծերն յԱղեքսանդրիա վաճառել զձեռագործն, պատուիրէր մեզ ոչ յամել անդ աւելի քան զերիս աւուրս, եւ ասէր մեզ՝ թէ յամէք աւելի քան զերիս աւուրս, անպարտ եմ յարենէ ձերմէ։ Իսկ մեք հարցեալ ասեմք, եւ որպէս 'ի քաղաքս եւ 'ի գիւղս կրօնաւորք 'ի տուէ եւ 'ի գիշերի ընդ մարդկան կեան եւ ոչ վնասին։ Եւ նա բացեալ զբերան իւր ասէր ցմեզ. հաւատաէք ինձ. որդեակք, ես մինչ եղէ կրօնաւոր, կացի երեսուն եւ վեց ամ 'ի սենեկի իմում եւ ոչ ելի բնաւ անտի. զկնի այսց երեսուն եւ վեց ամաց գնացաք հայրն Դանիէլ եւ ես Աղեքսանդրիա առ պապն Եւսեբի վասն գործոյ ինչ. եւ իբրեւ մտի 'ի քաղաքն, տեսի բազում կրօնաւորս, եւ տեսանէի զոմանս 'ի նոցանէ զի ագռաւք թռչէին յերեսս նոցա եւ թեւօք ծածկեալ բախէին զծնօտս նոցա. զայլս տեսանէի որք մերկս գիրկս արկեալ փարէին զկանամբք եւ խօսէին յունկն նոցա. եւ զայլս տեսի որ ընդ մանկունս զանարժանս գործէին. իսկ այլ ունէին սուր 'ի ձեռինս եւ հատանէին մանր զմարմինս մարդկան եւ տային կրօնաւորաց յուտել։ Եւ ծանեայ յայսմանէ եթէ իւրաքանչիւր կրօնաւոր յորմէ ախտէ յաղթեալ է, սոցին ախտից դեւք շրջին ընդ նոսա եւ խօսին զայն եւի միտս նոցա. եւ սակս այսորիկ ոչ կամիմ զձեզ, որդեակք, յամել 'ի քաղաքս եւ 'ի գնւղս, զի մի յայսպիսի խորհուրդս եւ 'ի ցանցս դիւաց անկանիցիք։
       ԱՍԷԻՆ վասն հօրն Զենոնի՝ եթէ մինչ էր նա 'ի Սկիտէ , ել 'ի գիշերի 'ի սենեկէ իւրմէ, եւ գնացեալ 'ի շամբն եւ անդ մոլորեալ շրջէր 'ի շամբին զերիս տիւս եւ զերիս գիշերս, եւ վաստակեալ անկաւ եւ լուծաւ զօր ութիւն նորա. եւ ահա մանուկ մի եկաց առաջի նորա , որ ունէր հաց եւ ջուր ամանով, եւ ասէ ցնա. արի կեր եւ արբ։ Եւ նա կարծէր առաչօք ցնորս լեալ, եւ սկսաւ աղօթել։ Ասէ մանուկն. բարւոք առնես։ Իսկ ծերն աղօթեաց երկրորդ անգամ, եւ նա ասէր՝ բարւոք է։ Յայնժամ առեալ ծերն կերաւ եւ զօրացաւ։ Ասէ մանուկն, որքանի օր եկեալ ես, այնչափ հեռի ես 'ի սենեկէն, այլ եկ զկնի իմ։ Եւ առժամայն եբեր զիս 'ի դուռն սենեկի։ Եւ իբրեւ մտի 'ի ներքս 'ի տունն , ասաց մանուկն՝ աղօթեա վասն իմ, եւ անյայտ եղեւ ։
       ՀԱՅՐՆ Ղուկիանոս նստէր 'ի սենեկի իւրում եւ հարք ոմանք եկեալ էին առ նա. եւ նա ոչ ումեք ինչ խօսեցաւ, այլ յարեաւ վաղվաղակի եւ եկն յեզր ծովուն. եւ իբրեւ եկն անդր. ահա նաւ մի գայր յԵգիպտոսէ, եւ ել անդր յորում էր ծեր ոմն սուրբ եւ հոգետես որ գայր տեսանել զնա. եւ ողջունեալ զմիմեանս 'ի համբոյր սրբութեան կացին յաղօթս։ Սկսաւ ծերն եգիպտացի ասել առ աստուած . տէր, ես աղաչեցի զքեզ ոչ յայտնել ծերոյն վասն իմ, զի մի աշխատել ելցէ ընդդէմ իմ։ Եւ եկին 'ի սենեակ հօրն Ղունկիանոսի, եւ 'ի յեգուցն օր վախճանեցաւ անդ ծերն եգիպտացի։
       ԱՍԷՐ հայրն Մակար վասն զգուշացուցանելոյ զեղբարսն՝ եթէ եկն 'ի Սկիտէ կին ոմն եւ ունէր ընդ ինքն զորդի իւր դիւահար, եւ ստիպէր մանուկն զմայրն եւ ասէր. գնասցուք աստի։ Եւ մայրն ասէր. վաստակեալ եմ եւ ոչ զօրեմ գնալ։ Ասէ մանուկն, ես բարձեալ տարայց զքեզ։ Եւ զարմացայ ես ընդ դեւն՝ թէ ընդէ՞ր ստիպէր զնոսա։
       ԵՒ արդ որովհետեւ տէրն յաւիտեանց եւ աստուածն ամենայնի առատապէս տայ զպարգեւս արժանաւորաց իւրոց 'ի փառս անուան իւրոյ՝ եւ 'ի փրկութիւն յուսացելոյ իւրոց, պարտ է վասն շահու անձին բազմաց զսրբոյն Մակարիոսի եղեալսն պատմել զգործս։ Այս երանելիս եհաս 'ի կատարել ութիւն մեծ առաքինութեանց եւ վերագոյն եղեւ ամենայն ախտից, եւ տեսանող անտեսանելեաց եղեւ եւ զխորհուրդս երկնաւորս յայտնեաց եւ եղեւ հաւասար հրեշտակաց եւ եհաս ուր եւ կարող էր հասանել բնութեան մարդոյ, մինչեւ զի եւ զհրեշտակս աստուծոյ տեսանէր յանդիման եւ զդեւս, որպէս պատմեցին մեզ աշակերտքն իւր զոր լուան 'ի նմանէ զոր ինչ աստուած յայտնեաց նմա, եւ ասէին՝ այսպէս թէ եմուտ նա երբեմն 'ի դրախտն Յանէսի եւ Յամրէսի, եւ 'ի մտանելն իւր պատերազմացն սաստկապէս ընդ նմա չար դեւք։ Իսկ որովհետեւ շնորհօքն աստուծոյ դատարկ եղեն հնարք ամենայն պատերազմաց նորա, եւ յաղթեցաւ 'ի նմանէ սատանայ զօրութեամբն Քրիստոսի, յայտնեաց զանձն իւր ծերոյն եւ զամենայն շռայլութիւն եւ զխաբէութիւնս իւր եւ զնենգութիւն իւր, զի աստուած բռնադատէր զնա առնել զայս։
       ՈՒՏԷԻՆ երբեմն եղբարքն առ հօրն Մովսէսիւ, եւ նա ասէ. ահա այսօր բարբարոսք գան 'ի Սկիտէ, այլ յարուցեալ փախերուք։ Ասեն ցնա եղբարքն, եւ դու ո՞չ փախչիս, հայր։ Ասէ ցնոսա ես 'ի բազում ամաց մնայի աւուրս այս, զի կատարեսցի յիս բան տեառն որ ասէ՝ եթէ որ սուր առնուցու, որով մեռցի։ Եւ նոքա ասեն եւ ոչ փախիցուք եւ մեք, այլ մեռցուք ընդ քեզ։ Ասէ Մովսէս ես զայդ ոչ գիտեմ դուք ընտրեցէք։ Եւ էին եղբարքն եօթն եւ առժամայն բարբարոսքն կալեալ զդուռն եւ մտեալ 'ի ներքո կոտորեցին զնոսա, եւ մինն յեղբարցն թաքեաւ յետոյ դրանն։ Եւ իբրեւ սպանին զնոսա, ետես եօթն պսակս զի իջեալ յերկնից նստան 'ի գլուխս երանելեացն։
       ԵՄՈՒՏ երբեմն 'ի սենեակ հօրն Սիլովանէի Զաքարիա աշակերտ իւր ընդ առաւօտն, եւ ետես զնա զի կայր 'ի զարմանացն եւ տարածեալ ունէր զձեռս յերկինս։ Եւ ելեալ փակեաց զդուռն, եւ գնաց դարձեալ զվեց ժամու եւ զինն ժամու, եւ եգիտ այնպէս։ Իսկ յերկոտասան ժամու գնացեալ եգիտ զնա հանդարտեալ եւ ասղ ցնա զի՞ է քեզ այսօր. հայր, ո՞րպէս կեաս։ Իսկ նա ասէ. հիւանդացայ այսօր, որդեակ։ Եւ նա կալեալ զոտից նորա ասէ. ոչ թողից զքեզ մինչեւ զամենայնն պատմեսցես ինձ զոր տեսեր։ Ասէ ծերն. վասն ժտութեան եւ ճշմարիտ փափագանաց քոյ, որդեակ, ասացից քեզ. 'ի յառաւօտէ յափշտակեցայ ես, որդեակ, յերկինս եւ անդ տեսի զփառս աստուծոյ եւ կայի առաջի աստուծոյ մինչեւ ցայժմ, եւ արդ ահա թողեալ եղէ անտի։
       ԱՍԱՑ հայրն Փոկաս աշակերտ հօրն Թէովնայի ելէմելացւոյ՝ եթէ մինչ էի 'ի Սկիտէ. էր 'ի սենեակս մանուկ ոմն կրօնաւոր որ կոչէր Յակոբ. էր ընդ նմա եւ հայրըն իւր մարմնաւոր ծեր, եւ երկոքին էին սուրբք եւ առաքինիք յոյժ։ Իսկ 'ի սենեակսն էին եկեղեցիք երկու՝ մինն ուղղափառաց եւ միւսն հերետիկոսաց. եւ Յակոբ հաղորդէր յեկեղեցի ուղղափառաց, եւ հայրն նորա հաղորդէր յեկեղեցին չարափառաց։ Եւ 'ի սակս խոնարհութենէ եւ հեզութենէ Յակոբայ սիրէին զնա յոյժ ուղղափառքն եւ չարափառքն։ Եւ ասէին ցնա ուղղափառքն. հայր, մի խաբեսցեն հերձուածողքն 'ի հաղորդութիւն իւրեանց, զի նոքա զԵւտիքէսին եւ զՍեւերիոսին հաւատսըն եւ զաղանդն ունին։ Նոյնպէս եւ չարափառքն ասէին. ծեր, դու եւ որդին քո եթէ հաղորդիք ընդ ուղղափառսն՝ կորնչիք հոգւով, զի նոքա զՆեստորին եւ զԱրիոսին խորհին։ Իսկ ծերն անմեղ եւ պարզամիտ էր, հեղեցաւ յերկոցունց եւ ոչ գիտէր թէ զո՛ արհամարհեսցէ կամ ում լուիցէ. սկսաւ աղաչել զաստուած ցուցանել նմա զճշմարիտն. եւ արգել զանձն 'ի սենեկի եւ զգեցաւ զգեստ մեռելոյ , զի սովորութիւն էր եգիպտացւոյն յորոյ հանդերձի օրհնէր՝ զսքեմն զայն պահէր իւր լինել պատանս մահու, բայց միայն 'ի կիրակէ 'ի ժամ հաղորդութեանն զգենոյր զայն եւ վաղվաղակի հանէր։ Իսկ ծերն զգեցեալ զայն եւ վաղվաղակի հանէր։ Իսկ ծերն զգեցեալ զայն արգելաւ 'ի խցի 'ի վիշտս աւուրս բազումս, եւ աղաչէր վասն այսորիկ զտէր, եւ վհատեցաւ 'ի պահոց եւ 'ի դիւաց եւ 'ի խորհրդոց։ Իսկ զկնի քառասուն աւուր 'ի զարմացման եղեալ տեսանէ մանուկ մի զուարճալի զի մտանէր առ նա զուարթ երեսօք . եւ ասէ ցնա. ծեր դու, զի՞նչ առնես աստ։ Իսկ նա լուսաւորեալ եւ զորացեալ ծանեաւ զնա եւ ասէ. տէր, դու գիտես զինչ առնեմ եւ զինչ խնդրեմ. մի կողմն ասեն ցիս՝ մի թողուր զեկեղեցիս զայս զի մի կորիցես. երկրորդ կողմն ասեն՝ մոլորեցուցանեն զքեզ նոքա. եւ ես զերկոսեան սիրեմ, եւ յանհնարինս անկեալ ոչ գիտէի թէ զինչ արարից, եկի աստ խնդրել եւ ստուգել զճշմարիտն 'ի քէն։ Ասէ ցնա տէր. ուր կասդ՝ բարւոք կաս , անդ կեցցես։ Եւ իբրեւ զայս լուաւ, գտաւ ինքն 'ի ներքո յեկեղեցի ուղղափառացն յայնմ ժամու՝ որ բերէին քահանայքն զընծայսն եւ եղանակէին զորք զքրովբէիցն։
       ՊԱՏՄԷԻՆ եւ զայ ծերքն՝ եթէ 'ի Սկիտէ յորժամ մատուցանէին զընծայս քահանայքն. իջանէր 'ի նման ութիւն արծուոյ հոգին սուրբ 'ի վերայ ընծայիցն, եւ քահանայքն միայն տեսանէին զայն եւ ոչ այլ ոք։ Յաւուր միոջ խնդրեաց ոք ինչ 'ի սարկաւագէն, եւ նա ոչ ետ նմա. եւ իբրեւ ելին 'ի խորանն կատարել զխորհուրդն ոչ եկն տես ութիւն արծուին 'ի վերա ընծայիցն։ Ասէ քահանայն ցսարկաւագն. զինչ է այն զի ոչ եկն աստ նշանն աստուծոյ. արդ կամ ես մեղայ եւ կամ դու. արդ կացցես դու արտաքս, զի գիտասցուք թէ ո՛ յանցեալ եղեւ։ Եւ յորժամ հեռացաւ սարկաւագն, էջ արծիւն 'ի վերայ ընծայիցն ըստ սովորութեանն։ Եւ իբրեւ կատարեցին զխորհուրդ պատարագին, ասէ քահանայն ցսարկաւագն. ասա ինձ զինչ գործեցեր։ Եւ նա ասէ. ոչ գիտեմ այլ ինչ մեղս զանձնէ, բայց զայս. եկն եղբայր եւ խնդրեաց զայս ինչ, եւ ես ոչ պարապէի տալ նմա, եւ գնաց տրտմեալ։ Ասէ քահանայն, յիրաւի արգելաւ 'ի քէն շնորհքն աստուծոյ, զի տրտմեցուցեր զեղբայրն։ Եւ գնացեալ սարկաւագն խնդրեաց թողութիւն։
       ԱՍԷՐ ոմն 'ի հարանցն՝ եթէ յորժամ կատարէր նահատակութեամբ սուրբն Պետրոս Աղեքսանդրու հայրապետն, լուաւ կոյս ոմն 'ի զարմացմանն լեալ 'ի հրեշտակաց որ ասէին. Պետրոս սկիզբն առաքելոց, եւ Պետրոս կատարումն եւ սպառուած մարտիրոսաց աստուծո յ։
       ԱՍԷԻՆ վասն ծերոյ մեծի ումեմն 'ի Սկիտէ՝ եթէ յորժամ շինէին եղբարքն սենեակս, ելանէր նա ուրախութեամբ եւ ինքն դնէր զհիմն եւ ոչ մեկնէր անտի մինչեւ կատարէր սենեակն։ Յաւուր միոջ շինէին եղբարքն սենեակ, եւ ել ծերն եւ էր տիրեալ յոյժ։ Ասեն ցնա եղբարքն. ընդէ՞ր այդպէս տխրեալ ես, հայր։ Ասէ ծերն. վասն այնորիկ զի աւերելոց է տեղս այս. զի տեսի ես հուր անկեալ յերկնից 'ի Սկիտէ, եւ առեալ եղբարցն ոստս արմաւենեաց հարկանէին եւ ցրուէին զհուրն եւ շիջուցանէին զնա. եւ դարձեալ երկրորդ անգամ բորբոքեցաւ, եւ շիջուցին զնա այնպէս. իսկ բորբոքեցաւ դարձեալ երրորդ անգամ եւ ծածկեաց զամենայն Սկիտէ, եւ ոչ եւս կարացին շիջուցանել եւ բոցակիզեցան ամենեքեան. այս է պատճառ տրտմութեան իմոյ։ Եւ այս է միտք տեսլեանն. գրեալ է՝ արդարք որպէս զարմաւենիս ծաղկեսցին։ Եւ ուսուցանէ այս բան զբարձր ութիւն զուղղութեան եւ զքաղցրութեան, որք են առաքինութիւն սրբութիւն եւ գործս բարիս։ Իսկ ունի արմաւ կորիզ մի եւ սպիտակ եւ արտաքոյ զերեքին զայն. եւ այս նշանակէ զամենայն առաքինութիւն զոր ունէին հարքն արդարք, զի մի սիրտ նոցա եւ խորհուրդ որ հայէր առ աստուած, եւ այն պարզ է սպիտակ եւ ոչ սեւացեալ 'ի մեղաց, այլ սպիտակ լեալ լուսով հաւատոյ. եւ ունի բարձրութիւնն զարդար ութիւն յառաքինութիւնս եւ զքաղցրութիւնս յամենայն գործս բարիս։ Իսկ ունի արմաւ կորիզ մի եւ սպիտակ եւ արտաքոյ զերեքին զայն. եւ այս իշանակէ զամենայն առաքինութիւն զոր ունէին հարքն արդարք, զի մի էր սիրտ նոցա եւ խորհուրդ որ հայէր առ աստուած, եւ այն պարզ եւ սպիտակ եւ ոչ սեւացեալ 'ի մեղաց , այլ սպիտակ լեալ լուսով հաւատոյ. եւ ունի բարձրութիւնն զարդար ութիւն յառաքինութիւնս եւ զզքաղցրութիւնս յամենայն գործս բարիս։ Արդ հուրն այն որ էջ բարկ ութիւն աստուծոյ էր, եւ առաջին հարքն այսպիսի ոստս ունելով շիջուցին զնա. եւ նոյնպէս երկրորդն . իսկ այժմ որ գալոց է՝ ոչ կարեմք շիջուցանել, զի ոչ այնպիսիք եմք։
       ԱՍԱՑ ծերն. զի ոչ ունէր ընդ ումեք սէր սոմնացին վասն այնորիկ ընկալաւ զԵղիսէ մարգարէ. նոյնպէս եւ հոգի մարդոյ յորժամ պարապէ յամենայն աշխարհական հոգոց, յայնժամ գայ 'ի նա շնորհք հոգւոյն աստուծո յ։
       ԱՍԱՑ ծերն՝ եթէ տեսի եղբայր ոմն զի ուսանէր սաղմոս 'ի սենեկի եւ եկն դեւն 'ի դուռնն մտանել 'ի ներքս, եւ որչափ ունէր զսաղմոս 'ի բերան, ոչ կարաց մտանել. իսկ մինչ լռեաց 'ի սաղմոսէն, ապա մտեալ 'ի ներքո սկըսաւ պատերազմել ընդ նա։
       ԱՍԷՐ ծերն զումեմնէ 'ի հարցն՝ եթէ ոչ բնաւ յումեքէ ուսաւ գիրս եւ ոչ սաղմոս եւ ոչ այլ ինչ բնաւ եւ ոչ աղօթս եւ եղեւ քահանայ 'ի շնորհացն եւ 'ի սիրոյն այ. զամենայն իբրեւ ուսեալ քաջ գիտէր, զի լի էր ամենայն առաքինութեամբ, եւ սքանչելիս եւ բժշկութիւնս մեծամեծս առնէր, եւ զվաթսուն ամ կենաց իւրոց կին մարդ ոչ ետես, եւ ոչ զերծեաց զհեր իւր, նա եւ ծանեաւ զօր մահու իւրոյ յառաջ քան զերիս աւուրս։ Այսպիսիք էին այնք ծերունիք, որք եւ յիշման արժանիք եւ քաջալերութիւնք սրտից։
       ԱՍԷԻՆ վասն եղբօր ումեմն եթէ մինչ հարին ժամ յեկեղեցին յաւուր կիրակէի, յարեաւ եղբայրն գնալ ըստ սովոր ութեանն յեկեղեցին. եւ խարբալեալ 'ի դիւէն խորհէր 'ի մտի եւ ասէր. ու՞ր գնաս կամ վասն որոյ իրիք. վասն այսորիկ գնաս դու յեկեղեցին զի կերիցես հաց եւ գինի, եւ ասիցեն ցքեզ մարդիկ՝ թէ մարմին եւ արիւն Քրիստոսի է այս եւ խաբէն զքգզ. վասն այսորիկ մի խաբիր մի հաւատար եւ մի գնար, զի այս ոչ է այսպէս։ Հնազանդեալ եղեւ եղբայրն խորհրդոյն այն եւ ոչ գնաց յեկեղեցին։ Իսկ եղբարքն մնային նմա, զի այս կարգ էր՝ մինչեւ ժողովէին ամենեքեան յեկեղեցին 'ի տօնս, ապա սկսանէր աղօթքն։ Եւ իբրեւ մնային բազում ժամ եւ ոչ եկն, գնացին տեսանել զնա, զի կարծէին թէ հիւանդ է կամ մեռեալ։ Եւ իբրեւ հասին 'ի սենեակն եւ տեսին զի ողջ էր, հարցանէին՝ ընդէ՞ր ոչ եկիր յաղօթս։ Իսկ եղբայրն ամաչէր պատմել նոցա զխորհուրդս թշնամւոյն, եւ պատճառէր ինչ. այլ ծանեան եղբարքն եթէ 'ի խաբմանէ թշնամւոյն է, վասն որոյ աղաչէին զնա եւ ասէին, խոստովանեաց մեզ զճշմարիտն։ Իսկ նա ասէ. ներեցէք ինձ, եղբարք զի յարեայ եւ կամէի գալ եկեղեցին, ասէ ցիս խորհուրդ իմ, եթէ ոչ է մարմին եւ արիւն Քրիստոսի զոր գնաս հաղորդել, այլ հաց եւ գինի լոկ. արդ եթէ կամիք զի եկից ընդ ձեզ յեկեղեցին հաւատացուցեք ինձ զխորհուրդս իմ։ Իսկ նոքա ասեն ցնա. արի, եղբայր, եւ եկ ընդ մեզ յեկեղեցին. եւ մեք աղաչեսցուք զած եւ նա հաւատացուսցէ զքեզ զօրութեամբ յերկնուստ։ Եւ գնաց ընդ նոսա եղբայրն յեկեղեցին. եւ արարին եղբարքն վասն նորա խնդրուածս մեծամեծս առ աստուած, եւ այսպէս սկսաւ պատարագն։ Եւ կացուցին զեղբայրն զայն 'ի մէջ եկեղեցւոյն, եւ մինչեւ 'ի վճար աղօթիցն կայր 'ի միջի անդ, եւ ոչ դադարեաց նա թանալ արտասուօք զերեսս եւ զկուրծս իւր։ Իսկ զկնի կատարման աղօթիցն եկին առ նա եղբարքն եւ ասեն. պատմեա մեզ զոր տեսեր, եւ մի՛ բնաւ ինչ թաքուցաներ 'ի մէնջ զոր տէրն եցոյց քեզ, զի շահեսցուք եւ մեք։ Իսկ նա սկսաւ ասել արտասուօք եւ երկիւղիւ՝ եթէ յորժամ ընթերցաւ բանք արաքելոյն Պաւղոսի եւ ել սարկաւագն յամպիոնն ընթեռնուլ զաւետարանն, տեսի զի բացան ձեղունք եկեղեցւոյն մինչեւ երեւէր երկինք, եւ հրեշտակք եկին լսել զբանս աւետարանին. իսկ սարկաւագն որ ընթեռնլոյ զաւետարանն, եղեւ իբրեւ զսիւն հրոյ, եւ բանքն իբրեւ զկայծակունս հրոյ ելանէին 'ի բերանոյ նորա։ Եւ տեսի զի բացաւ երկիր մինչ 'ի խորս շուրջ զսուրբ սեղանովն, եւ քահանայքն ահիւ եւ դողութեամբ կային մերձ։ Եւ տեսի զերկինս բացեալ եւ սիւն հրոյ իջանէր յերկնից. եւ զկնի հրոյն գային բազմութիւնք հրեշտակաց, եւ 'ի մէջ նոցա երկուս դէմս մարդոյ գեղեցիկ յոյժ. զորոց գեղ պատմել մարդոյ անհնար է. եւ էր գեղ երեսաց նոցա իբրեւ զփայլակն։ Եւ 'ի միջի երկոցունց այնոցիկ դիմաց կայր մանուկ փոքր եւ հրեշտակք շուրջ զնովաւ, եւ եկեալ կացին շուրջ զսեղանովն հրեշտակքն, եւ երկուքն այն հրեշտակք եւ մանուկն, եւ ելեալ նստան 'ի վերայ սեղանոյն մերձ առ խորհուրդն։ Եւ իբրեւ առեալ քահանայն բեկանել զհացն սուրբ, կալեալ այն երկու արքն զոտս եւ զձեռս մանկանն, եւ ունէին սուր՝ եւ զերեալ զմանուկն արկին զարիւն զնորա 'ի սկիհն, եւ զմարմին նորա յօշեալ մանր եդին 'ի վերայ սուրբ հացին, մինչեւ եղեւ հացն այն սուրբ՝ միս արիւնաթաթախ, եւ յիշեցի ես զբանս առաքելոյց որ ասէ՝ եթէ զատիկ մեր զենաւ Քրիստոս։ Իսկ մինչ գնային եղբարքն առնուլ զսուրբ խորհուրդն, տայր նոցա քահանայն միս արիւնաթաւալ. եւ իբրեւ գոհանային եւ տանէին 'ի բերանն, լինէր հաց եւ այնպէս ճաշակէին։ Եւ իբրեւ մերձեցայ եւ ես հաղորդել, ետ ինձ քահանայն միս արիւնախառն, եւ ես ոչ կարէի ճաշակել, եւ եկն առ իս ձայն որ ասէր 'ի սեղանոյն. ընդէ՞ր ոչ հաղորդիս, այր դու, ահա այս է զոր խնդրէիր դու։ Եւ ես ասեմ. ներեա ինձ, տէր, զի միս ճաշակել ոչ կարեմ։ Եւ նա ասէ. թէ կար էր մարդոյ ուտել միս, զմիս տուեալ էր տէր 'ի մարմին իւր, որպէս եւ դու ունիս արդ. այլ զի ոչ զօրեն ուտել, վասն այնորիկ ետ զհաց 'ի խորհուրդն, եւ հացն այն մարմին իւր է։ Եւ զոր օրինակ առաջինն Ադամ ձեռամբն աստուծոյ հողն եղեւ մարմին, եւ փչեաց 'ի նա հոգի կենդանի, եւ յետոյ հողն 'ի հող դարձաւ, եւ հոգին եկաց, այսպէս եւ մեզ հաց ետ զսուրբ մարմին իւր հոգւովն սրբով, եւ մարմինն ընծայի յերկինս եւ հոգին սուրբ բնակի 'ի սիրտս մեր. արդ եթէ հաւատաս այսոցիկ, հաղորդեաց զայս։ Եւ ես ասեմ. հաւատամ, տէր։ Իբրեւ ասացի լայս, եղեւ միսն որ 'ի ձեռին իմ էր՝ հաց սուրբ, եւ գոհութեամբ հաղորդեցայ զայն։ Իսկ մինչ կատարեալ զխուրհուրդն եկին քահանայքն 'ի սարկաւագացն, տեսի դարձեալ բացեալ զձեղունս եկեղեցւոյն, եւ ամենայն զօրք երկնից եւ երկու այն արք եւ մանուկն ելին յերկինս։ Զայս լուեալ եղբարցն առաւել հաստատեցան 'ի հաւատս վասն սուրբ հաղորդ ութեան խորհրդոյն, եւ գնացեալ 'ի սենեակս իւրեանց օրհնէին զաստուած։
       ԵՂԲԱՅՐ ոմն դիւահար եկն 'ի Սկիտէ, եւ արարին աղօթս վասն նորա յեկեղեցին, եւ ոչ ել 'ի նմանէ դեւն , զի չար էր յոյժ։ Եւ ասեն եղբարքն. ոչ ոք կարող է հանել զդա, բայց միայն հայրն Բեսարիոն. եւ եթէ ասեմք նմա վասն սորա, ոչ առնու յանձն եւ ոչ գայ յեկեղեցին. այլ զայս արասցուք. դնցուք զսա յեկեղեցին ննջել 'ի տեղի նորա, եւ յառաւօտուն զի նախ քան զամենեսին գայ նա յեկեղեցին, եւ իբրեւ գտանէ զդա անդր, յարուցանէ զդա եւ ելանէ 'ի դմանէ դեւն 'ի հպելոյ նորա եւ 'ի ձայնէ նորա սուրբ։ Եւ արարին այնպէս, եւ դրին զդիւահարն 'ի տեղի նորա։ Եւ եկեալ յառաւօտուն ծերն միայն եւ եգիտ զնա անդ եւ ոչ գիտէր թէ զինչ իցէ. խթեաց 'ի նա եւ ասէ. արի ել արտաքս։ Եւ առժամայն ել 'ի նմանէ դեւն, եւ բժշկեցաւ եղբայրն 'ի ժամէն յայնմանէ 'ի բանէ սրբոյն պատկառելով, թէպէտ եւ ինքն սուրբ հայրն ոչ գիտէր։
       ՊԱՏՄԷԻՆ մեզ զայս աշակերտքն հօրն Գելասի՝ եթէ եբեր ոմն նմա ձուկն, եւ առեալ տնտես խորովէր զնա 'ի տապակ եւ եդ 'ի սկտեղն եւ ասէ ցմանուկն՝ որ էր գործոնեայ իւր՝ պահեա զայն, եւ ինքն ել 'ի սպասաւորութիւն արտաքոյ. եւ սկսաւ մանուկն ուտել զնա իբրեւ ել տնտեսն։ Եւ իբրեւ դարձաւ եւ եկն տնտեսն եւ ետես զի ուտէր դեռ եւս, եհար զնա ոտիւք 'ի սիրտն ուժգին տրտմեալ, եւ անկեալ մեռաւ մանուկն։ Իսկ զտնտեսն կալաւ ահ մեծ եւ զարհուրումն, եւ առեալ զմեռեալն եդ 'ի վերայ մահճաց եւ թացոյց, զի էր ժամ ճաշոյ։ Եւ գնացեալ անկաւ առ ոտս հօրն Գելասի եւ պատմեաց նմա զայն։ Եւ նա ասէ. մի՛ ումեք ասել զայն, այլ մինչ հանդարտին ընդ երեկոյս եղբարքն, առեալ զմեռեալ մանուկն եւ տարեալ դիցես զնա յեկեղեցին 'ի սարկաւագանոցն առաջի սեղանոյն։ Եւ արար տնտեսն այնպէս. եդ զնա անդ եւ ինքն գնաց։ Եւ մտեալ ծերն 'ի գիշերի 'ի սարկաւագանոցն եւ սկսաւ աղօթել մինչեւ 'ի մէջ գիշերին։ Եւ իբրեւ ժողովեցան եղբարքն յեկեղեցին, ել ծերն 'ի սարկաւագանոցէն եւ մանուկն ընդ նմա կենդանի. եւ ոչ ոք իմացաւ զայս, բայց միայն տնտեսն մինչեւ յօր մահու ծերոյն, եւ ապա քարոզեաց զնա տնտեսն, քանզի այսպէս պատուիրեալ էր ծերոյն մի՛ ումեք ինչ ասել մինչեւ յօր մահուան իմ։
       ԿԻՆ ոմն հիւանդ ութիւն ունէր 'ի ստինս իւր խոլխեցգետի. եւ լուեալ զհօրէն Ղունկինոսէ գնաց տեսանել զնա թէ բժշկեսցի, եւ բնակէր յայնժամ հայրն Ղուկինոս յԵնատաս 'ի վանս իննուց յԱղեքսանդրիա յարեւմտից կողմանէ։ Եւ իբրեւ խնդրէր կինն զծերն, դիպաւ նմա զի ժողովէր փայտ հայրն Ղունկինոս։ Իբրեւ ետես զնա կինն, ասէ ցնա. եղբայր , ո՞ւր բնակէ Ղուկինոս ծառայն աստուծոյ. զի ոչ գիտէր թէ նա իցէ։ Ասէ ցնա ծերն. եւ զի՞նչ խնդրես 'ի նմանէ, զի նա յիմարեալ է եւ մոլի. մի՛ գնար առ նա, զի խելագարեալ է նա. այլ ասա ինձ զի՞նչ խնդրես 'ի նմանէ։ Եւ կինն եցոյց նմա զցաւս իւր. իսկ ծերն կնքեաց խնչ յելունն եւ արձակեաց զնա եւ ասէ. աստուած ողջացուսցէ զքեզ, Ղունկինոս ոչ ինչ կարող է առնել։ Եւ գնաց կինն ողջացեալ առժամայն 'ի տուն իւր եւ պատմեաց զեղեալն, թէ որպէս ոչ եգիտ զհայրն Ղունկինոս, եւ այլ ոք ծեր բժշկեաց։ Եւ յորժամ զնշան ծերոյն ետ, իմացեալ ծանեան զի նա ինքն էր հայրն Ղունկինոս։
       ԴԱՐՁԵԱԼ յայլում ժամու բերին առ նա դիւահար մի , եւ նա ասէ ցնոսա. զի՞նչ արարից դմա. զի այր մեղաւոր եմ ես, այլ տարէք զդա առ հայրն Զենոն։ Եւ իբպեւ տարան զնա առ նա, սկսաւ հայրն Զենոն հալածել զդեւն զայն։ Իսկ դեւն սկսաւ գոչել եւ ասէր. ես ոչ բանիւ քո ելանեմ, Զենոն, այլ ահա հայրն Ղունկինոս աղօթէ, եւ նորա աղօթքն հալածեաց զիս։
       ԴԱՐՁԵԱԼ յայլում ժամու բերին առ հայրն Ղունկինոս կին մի որ վէրք անբժշկելի ունէր 'ի ձեռին իւր աջոյ, եւ եկաց նա արտաքոյ խցի ծերոյն ընդդէմ պատուհանին լռելեայն, եւ այլ ոմն կին ընդ նմա։ Եւ նայեցեալ ծերն ընդ պատուհանն մինչ հիւսէր զսիրայն, եւ ետես զնա եւ սաստեաց 'ի նմա ծերն եւ ասէ. գնասցես, ով կին դու, 'ի տուն քո։ Եւ յարեաւ գնաց կինն ողջացեալ 'ի տուն իւր։
       ԴԱՐՁԵԱԼ յայլում ժամու տարաւ այլ ոմն ծեր զկնկուղ հօրն Ղունկինոս 'ի տուն դիւահարի ումեմն. եւ իբրեւ եբաց զդուռն մտանել՝ սկսաւ գոչել դեւն եւ ասէր. ընդէ՞ր բերեր այսր զհայրն Ղունկինոս հալածել զիս։ Եւ առժամայն ել եւ փախեաւ դեւն յառնէն, եւ ողջացաւ այրն։
       ԱՍԷՐ հայրն Սիսոյի՝ եթէ մինչ էի 'ի Սկիտէ ընդ հօրն Մակարիոսի՝ ելաք 'ի հունձս եղբարք եօթն. եւ կին ոմն այրի հետեւէր մեզ 'ի հունձս եւ քաղէր հասկ եւ յողբալոյ բնաւ ոչ դադարէր զօրն ողջոյն։ Եհարց զնա տէր հանդին եւ ասէ ցնա. զի՞ է քեզ զի անդադար ողբաս, կին դու։ Եւ նա ասէ. ինչք ումեք առեալ յաւանդ այրն իմ թագոյց, եւ ինքն մեռաւ անբան եւ ոչ ասաց ինձ թէ ուր եդ, եւ ահա հանդերձեալ է տէր ընչիցն գերի առնել եւ վաճառել զիս եւ զմանկունս իմ։ Իբրեւ լուաւ զայս հայրն Մակար, ասէ ցնա. եկեսցես դու առ իս ուր հանգիցուք 'ի միջօրէի 'ի տոթոյ։ Եւ եղեւ մէջօրեայ եւ եկն առ նա կինն եւ պատմեաց նմա զայս։ Ասէ ցնա ծերն. եկեսցես ընդ իս եւ ցոյց ինձ զգերեզման առն քո։ Եւ առեալ զմեզ ընդ իւր զեօթն երբարքս՝ գնացաք ընդ նմա. եւ իբրեւ գնացաք 'ի տեղին, ասէ ծերն ցկինն. գնա դու 'ի տուն քո։ Եւ իբրեւ գնաց կինն, արար ծերն ողօթս, եւ ապա ասէ. այս անուն այր դու, ո՞ւր եդեր զաւանդն այս ումեմն առն։ Իսկ մեռեալն պատասխանի ետ եւ ասէ. կայ թաղեալ 'ի տան իմում ընդ անոտիւք մահճաց իմոց։ Եւ ծերն ասէ. դարձեալ ննջեսցես մինչեւ յօր յարութեանն։ Իբրեւ տեսին եղբարքն, երկեան եւ անկան առ ոտս նորա, եւ նա յարոյց զնոսա եւ ասէ . ոչ վասն իմ եղեւ գործս այս, զի այր մեղաւոր եմ, այլ վասն այրւոյն այնորիկ եւ սրբոց նորա զայս արար տէր ողորմ ութիւն նոցա։ Եւ եկեալ ասաց այրւոյն ուր կայր պահեստն, եւ նա առեալ ետ ցտէր իւր եւ ազատեցաւ 'ի ծառայութենէ նորա։ Եւ այրին փառաւորելով երկիր պագանէր ծերոյն եւ հռչակէր զբանն, եւ որք լսէին, փառաւորէին զաստուած։
       ԱՍԷԻՆ վասն հօրն Մակարիոյ՝ եթէ ելանէր երբեմն 'ի Սկիտոյ 'ի քաղաքն եւ բարձեալ էր ինքն զսփրիդսն, եւ վաստակեալ նստաւ եւ աղօթեալ ասէր. տէր, դու գիտես զի այլ ոչ զօրեմ տանել։ Եւ ընդ ասել զայս՝ առժամայն գտաւ յափն գետոյն ուր հանդերձեալ էր գնալ. եւ յարուցեալ վաճառեաց եւ դարձաւ 'ի Սկիտէ։
       ԱՌՆ ումեմն եգիպտացւոց որդի ջրգողեալ էր , եւ եբեր զնա առ հայրն Մակար, եւ եդեալ մերձ 'ի դուռն սենեկի նորա եւ ինքն մեկնեալ եկաց հեռի։ Եւ նայեցեալ ծերն ընդ պատուհանն՝ ետես զմանուկն զի լայր, եւ ասէ ցնա. ո՞վ եբեր աստ զքեզ։ Ասէ մանուկն . հայրն իմ եդեալ զիս աստ՝ ինքն գնաց։ Եւ ասէ ցնա ծերն. արի փութանակի եւ գնասցես հասցես նմա։ Եւ առժամայն ողջացեալ յարեաւ եւ եհաս զկնի հօր իւրոյ։ Եւ իբրեւ ետես զորդին իւր ողջացեալ փառաւորեաց զաստուած՝ որ փառաւորէ զսուրբս իւր . եւ գնացին ողջ 'ի տուն իւրեանց։
       ԵՐԹԱՅՐ երբեմն հայրն Մելի 'ի տեղի ուրեմն, եւ ետես զոմն կրօնաւոր զոր կալեալ կապէին ոմանք վասն մարդասպանութեան. եւ մերձ եղեւ առ նա ծերն եւ եհարց՝ թէ ճշմարի՞տ իցէ ասացեալն։ Եւ լուաւ եւ ծանեաւ զի սուտ վկայէին, եւ ասէ ցունողս նորա. ո՞ւր իցէ սպանեալն այր։ Եւ նոքա ցուցին նմա զմեռեալն. եւ իբրեւ մերձեցաւ 'ի նա, ասէ՝ յաղօթս կացէք եւ դուք. եւ նա համբարձեալ զձեռս առ աստուած, եւ առժամայն յարեաւ մեռեալն։ Ասէ ցնա ծերն. ասա 'ի լուր սոցա ամենեցուն՝ ո՞վ էր որ սպան զքեզ։ Եւ նա ասէ. ես ինչս բազումս եդի 'ի պահեստ յեկեղեցին, եւ քահանայն որ էառ զայն 'ի պահ եսպան զիս եւ ընկէց աստ 'ի սենեակ ծերոյս այսորիկ. այլ աղաչեմ, առէք զինչս իմ 'ի նմանէ եւ տուք աղքատաց եւ որդւոյ իմոց։ Ասէ ցնա ծերն. ննջեա դարձեալ մինչեւ եկեսցէ տէր եւ յարուսցէ զքեզ։ Եւ եղեւ այնպէս որպէս ասացն, եւ ազատեցաւ եղբայրն՝ 'ի մահուանէ զըրպարտութեան։
       ԵԿԻՆ երբեմն եղբարք բազումք առ հայրն Պիմէն եւ ահա ոմն ընտանի հօրն Պիմէնի ունէր մանուկ ընդ ինքն դիւահար՝ որոյ դէմքն յետս թիւրեալ էր. եւ իբրեւ ետես այրն զբազմ ութիւն հարցն, առեալ եբարձ զմանուկն եւ եկն նստաւ արտաքոյ դրան վանիցն եւ լայր։ Իբրեւ ետես զնա ոմն յեկելոցն ծերոց զի լայր, ասէ ցնա. զի՞ լաս, այր դու։ Իսկ նա ասէ. ազգական եմ հօրն Պիմէնի եւ պատահեաց մանկանս այս փորձութիւն, եւ կամէի բերել զսա առ նա եւ երկեայ, զի ոչ կամի տեսանել բնաւ զընտանիս իւր. եւ արդ եւս թէ լուիցէ թէ աստ եմ, առաքէ եւ վարէ զիս աստի. իսկ ես զձեր զայդ տեսեալ՝ իշխեցի գալ աստ. այլ դու որպէս կամիս ողորմեա ինձ, կամ տար ընդ քեզ 'ի ծերքն զսա, եւ աղօթեցէք վասն սորա զի բժշկեսցի։ Յայնժամ առեալ ծերն զամանուկն եմուտ առաջի հարցն եւ իմաստութեամբ արար, զի նախ սկսեալ 'ի յետին հարցն՝ մատուցանէր եւ ասէր . աղօթեա վասն սորա եւ կնքեա խաչիւ զսա։ Եւ ապա յետոյ քան զամենեսեան զնոսա եբեր առ հայրն Պիմէն, եւ նա ոչ կամեցաւ առնել զայն։ Եւ աղաչեցին զնա ամենեքեան եւ ասեն. որպէս արարաք մեք ամենեքեան, արասցես եւ դու հայր։ Եւ յարուցեալ արար աղօթս եւ ասէ. տէր, ստեղծուածոյ քո մի տիրեսցեն դեւք։ Եւ կնքեաց խաչիւ. եւ մանուկն ողջացաւ առժամայն, եւ ետուն զնա ցհայրն իւր ողջ ամենեւի, եւ գնաց 'ի տուն իւր գոհանալով զաստուծոյ. եւ հայրն Պիմէն ոչ գիտաց թէ ով ոք էր նա։
       ԱՍԷԻՆ վասն հօրն Սպիրիդոնի՝ եթէ էր նորա դուստր մի կոյս՝ որ կոչէր Իռինի. 'ի սա ետ ոմն 'ի ծանօթից իւրոց յաւանդ զարդս մեծագինս 'ի պահս։ Իսկ նա իբրեւ էառ զաւանդն, վասն առաւել զգուշութեանն թաղեաց զնա յերկիր. եւ զկնի սակաւ ժամուց ննջեաց Իռինի. եւ ոչ ումեք ասաց զայն։ Զկնի աւուրց ինչ եկն մարդն այն որ ետ զաւանդն. եւ իբրեւ ոչ եգիտ զկոյսն կենդանի, խնդրէր զպահեստն 'ի հօրէնորա եւ նեղէր զնա յոյժ. երբեմն աղաչէր եւ երբեմն աղաչէր եւ երբեմն շփոթէր եւ խնդրէր ստէպ։ Իսկ իբրեւ ստուգեաց զայն սուրբն Սպիրիդոն յուղիղ վկայից եթէ ճշմարիտ է, յայնժամ գնացեալ 'ի գերեզման դստերն՝ կարդաց զանուն ամենեցուն աստուծոյ առնել նշան առ 'ի հաւատալ հասարակաց յարութեն, եւ ասէ. Իռինէ, ո՞ւր եդեր զպահեստ սորա։ Եւ նա յարուցեալ պատմեաց զայն հօրն իւրոյ եւ եցոյց ստուգիւ զտեղին ուր կայր, եւ դարձեալ ննջեաց 'ի գերեզմանի։ Եւ առեալ զինչսն ետ ցտէր իւր , եւ միաւորեալ միապէս փառաւորէին զաստուած։
       ԵՂԲԱՐՔ երկու ըստ մարմնոյ էին 'ի Սկիտէ. եւ միոյն 'ի նոցանէ պատահեաց հիւանդութի, եւ գնաց եղբայրն նորա յեկեղեցին առ քահանայն բերել նմա զսուրբ խորհուրդն։ Իբրեւ լուաւ զայս քահանայն, ասէ ցեղբարս. գնասցուք տեսցուք զեղբայրն զայն։ Եւ գնացին ամենեքեան եւ արարին աղօթս եւ մխիթարեցին։ Եւ դարձեալ 'ի միւսում կնրակէի հարցանէր քահանայն ցեղբայրն այն՝ ո՞րպէս իցէ եղբայր քո։ Իսկ նա ասէ. դժուարին է։ Եւ գնացին դարձեալ քահանայն եւ եղբարքն տեսանել զեղբայրն զայն։ Եւ իբրեւ գնացին եւ նստան մերձ, հանդերձեալ էր վախճանել հիւանդն եւ մերձ էր 'ի մահ։ Իսկ որք նստէին՝ ասէին. թերեւս արժանի լեա՞լ իցէ սա հոգւոյ սրբոյ թէ ոչ։ Ոմանք ասէին այո, եւ ոմանք ասէին ոչ, եւ հակառակէին ընդ միմեանս։ Իբրեւ ետես զայն հիւանդն եղբայր՝ ասէ ցնոսա. զի՞ խնդրէք ընդ միմեանս, կամի՞ք իմանալ թէ ո՛ւմ իցէ զօրութիւն հոգւոյն։ Եւ դարձաւ յեղբայր իւր եւ ասէ. գնա՞ս դու, ով եղբայր իմ։ Եւ նա ասէ. այո գնամ, այլ աղօթեա վասն իմ, զի ոչ թողում զքեզ նախ քան զիս գնալ։ Եւ դարձաւ առ որս նստէին եղբարքն եւ ասէ. տուք ինձ զփսիադեայ զբարձդ զայդ։ Եւ եդեալ զիւրեւ կողմնեցաւ 'ի նա եւ ետ զհոգի իւր 'ի տէր նախ քան զեղբայր իւր որ էր հիւանդ, եւ ապա եւ նա ննջեաց։ Եւ տեսեալ զայն հիացումն կալաւ զամենեսեան, եւ փառս վերառաքէին աստուծոյ՝ որ ունի 'ի ծածուկ ծառայս բազումս։ Յայնժամ արտասուօք եւ ուրախութեամբ եդին 'ի միասին զերկոսեան 'ի գերեզմանի հարցն պատուով մեծաւ զայնոսիկ՝ որք եւ յայսմ կեանս արժանի եղեն տեսանել զիմանալն լոյսն Քրիստոսի աստուծոյ մերոյ։
       ԵՂԲԱՅՐ ոմն ունէր վարդապետ՝ որ պատէր զամենայն մեռեալս բարեձեւութեամբ։ Ասէ երբեմն եղբայրն ընդ ծեր իւր. հայր, եթէ մեռանիմ ես՝ այնպէս բարւոք պատե՞ս զիս իբրեւ զնոսա։ Ասէ ցնա ծերն. եթէ մեռանիս, այնպէս պատեցից զքեզ՝ մինչեւ դու ասիցես թէ բաւական իցէ։ Եւ զկնի ոչ բազում ժամուց մեռաւ եղբայն այն. եւ այնպէս պատեաց զնա որպէս բաւական էր, եւ ասէ ցնա առաջի ամենեցուն. բարւոք պատեցի՞ զքեզ, որդեակ, եթէ ոչ։ Եւ խօսեցաւ ընդ նմա մանուկն եւ ասէ ցծերն. բարւոք է բաւական է, հայր իմ. աստուած վարձատրէ զքեզ, զի դու զխոստումն քո գործովք կատարեցեր առ իս։ Եւ տեսեալ ամենեցուն զայս՝ փառս մատուցին Քրիստոսի աստուծո յ։
       ԱՍԷԻՆ վասն ծերոյ ումեմն որ բնակէր 'ի Սկիտէ՝ եթէ գնաց առ նա դեւն եւ կամէր մտանել 'ի սենեակ նորա եւ ոչ կարաց, քանզի իմացեալ ծերոյն զգալ դիւին՝ կապեաց զնա արտաքոյ սենեկին առ դրանն։ Եւ դարձեալ այլ դեւ եկն, իսկ ծերն եւ զնա կապեաց մերձ առ ընկերն. եւ ապա յաւել եւս եւ եկն այլ դեւ, եւ իբրեւ ետես զնոսա անդ՝ ասէ ցնոսա. ընդէ՞ր ոչ մտանէք 'ի ներքս։ Եւ նոքա ասեն. վասն այնորիկ ոչ մտանեմք, զի զօրագոյն քան զմեզ է 'ի ներքս, եւ ոչ տայ թոյլ մտանել։ Իսկ նա փութացաւ մտանել։ Յայնժամ սուրբ ծերոյն իմացեալ կապեաց եւ զայն դեւն եւս արտաքոյ, որ ոչ կարաց մտանել։ Իբրեւ տեսին զայն ինչ դեւքն, երկեալ 'ի ծերոյն դողային։ Յայնժամ դեւք սկսան աղաչել զծերն զի արձակեսցէ զնոսա, որպէս զի գնասցեն։ Եւ լուեալ աղաչանացն՝ արձակեալ հրամայեաց նոցա գնալ, եւ փախեալ վաղվաղակի առժամայն կորեան։
       ԳՆԱՑԵԱԼ երբեմն ծեր ոմն եւ աշակերտ իւր լնուլ ջուր, եւ յառաջեալ գնաց աշակերտն եւ ետես 'ի ջրհորն վիշապ մեծ եւ երկեաւ յոյժ։ Ասէ ցնա ծերն. ելցես 'ի վերայ գլխոյ նորա եւ կոխեսցես զնա եւ փախիցէ։ Իսկ աշակերտն ծանուցեալ գիտէր զզօրութիւն հոգւոյն սրբոյ որ 'ի ծերն, վասն որոյ վստահացեալ յաղօթք նորա՝ զհրամայեալսն ծերոյն կատարելով դիմեաց 'ի վերայ վիշապին։ Իսկ վիշապն փախեաւ վաղվաղակի յանապատն յառաջ քան զկոխել աշակերտին այն. եւ տեսեալ զկորուստ վիշապին, օրհնէին զաստուած որ է օրհնեալ յաւիտեանս։