Ի
Կարնոյ
թուղթք
ինչ
եկին
առ
սրբազան
Վեհն,
որոց
որպէսքն
ի
ներքոյ
յիւրաքանչիւրոց
պատասխանեացն
տեսցին:
Թուղթ
մի
գրեաց
սրբազան
Վեհն
առ
Մելքոն
Աղայն
ի
պատասխանի
թղթոյն:
Որ
գրեալ
էր
զորպիսութեանց
Զաքարիա
եւ
Յովաննէս
վարդապետացն,
որք
ի
յօգոստոսի
ԻԳ
գնացին
աստի
եւ
զճանապարհելն
զնոսա:
Առ
այս
շնորհակալութիւն:
Եւ
աստ
գալ
կամէր,
հաճեցաւ :
Փուսուլայ
մի
եւս
գրեաց
առ
սա
վասն
բանից
մահտեսի
Յօնանին,
որ
ի
սեպտեմբերի
ԻԹ
յիշեցաւ:
Զի
Յօնանն
ի
յԱխլցխայ
սոցա
Աւետիքին
զխորհուրդն
իւր
յայտնեալ
էր,
եւ
խնդրեալ
էր
ի
նմանէ
զդրամս
վասն
ի
դրունսն
խարճելոյ:
Եւ
զոր
ինչ
ծածկապէս
հոգացեալ
էր,
ծանուցեալ
էր
նմա:
Եւ
Աւետիքն
գրեալ
էր
Մելքոնին,
եւ
նա
սրբազան
Վեհին
էր
գրեալ:
Եւ
խնդրեալ
էր
ծանուցանել
թէ`
իւրով
հրամանաւն
է:
Ուստի`
ծանոյց
իւրով
հրամանաւ
լինիլն:
Զի
ասացեալ
էր
Յօնանին,
զի
ի
պիտոյանալ
ինքեան
դրամոյ,
յումմէ
եւ
իցէ
առցէ,
եւ
տուօղքն
ուր
եւ
կամիցին ,
առցեն
ի
սրբոյ
Աթոռոյս:
Գրեաց
եւ
զայս
թէ`
յառաջագոյն
գրեալ
էր
մեզ
մահտեսի
Յօնանն,
թէ
այսչափ
ինչ
դրամ
է
պիտոյ,
(ԳՃԾ
)
եւ
մեք
այսչափ
ինչ
ի
վերայ
Եփրիկեանց
մահտեսի
Գրիգորին
փօլիս
արարաք,
(ԲԶ
)
եւ
այսչափ
ի
վերայ
փաշայի
Սառաֆ
Գաբրիէլին,
(ԱՀ
)
տալ
մահտեսի
Յօնանին:
Իսկ
այժմ
որովհետեւ
յԱւետիսէն
է
խնդրեալ,
(ԱՀ
)
ի
հարկէ
սառաֆն
չէ
տուեալ:
Վասն
այսորիկ
ի
նմանէ
է
խնդրեալ:
Արդ
ասէ
թէ
այդպէս
իցէ
յիրաւի,
թող
տացէ
Աւետիսն:
Թէ
զբովանդակն
իսկ
խնդրեսցէ
տացէ
անյապաղ:
Այլ
եւ
վասն
դրամոյն`
զոր
տալ
պարտ
էր
Մուրտիկեանց,
(Ա
)
զորմէ
ասացեալ
է
յապրիլի
ԺԱ,
եւ
մինչեւ
ցայժմ
չտայր,
եւ
նոքա
գրէին
սրբազան
վեհին,
վասնորոյ
գրեաց
սմա
տալ`
եւ
հատանել
զձայն
նոցին:
Եւ
ի
վերնում
հասարակ
թղթոջն`
գրեաց
եւս
սմա
վասն
Ակնայ
Առաջնորդ
Մարտիրոս
վարդապետի
տալիք
դրամոյն
(35)
որոյ
աղագաւ
գրեաց
սմա
յառաջ,
եւ
ի
յօգոստոսի
Բ
առնուլ:
Իսկ
Մարտիրոս
վարդապետն
գրեալ
էր
քան
զայս
յառաջ
տեղապահին,
թէ
ետու
ի
Մուրտիկեանսն
զի
յայդր
հասուցեն:
Վասնորոյ
գրեաց
սմա
այժմ,
զի
թէ
առ
ինքն
իցէ
հասեալ
եւ
թէ
առ
Մուրտիկեանսն,
ծանուսցէ
ինքեան :
Եւ
գրեաց
զԹուղթ
ես
առ
Տէր
Պետրոսն
ի
պատասխանի
թղթոյ
նորին`
զոր
ի
յուլիսի
ամսոջն
էր
գրեալ,
ի
պատասխանի
այնմ
թղթոյ
սրբազան
վեհին,
զոր
ի
յունիսի
ԻԱ
գրեաց
առ
նա:
Բայց
յետոյ
ի
սեպտեմբեր
ամսոջն
էր
աստ
յղեալ,
ի
պատճառս
վերոյիշեալ
դրամոյն
(Ա
)
զոր
Մելքոնն
տալոց
էր
Մուրտիկեանցն,
որպէս
զի
առեալ
տացէ
նոցա,
եւ
առ
սրբազան
Վեհն
զմիամտութիւն
գրեսցէ:
Այլ
նա
դեռ
եւս
չէր
տուեալ.
եւ
սա
գրեալ
էր
սրբազան
Վեհին,
թէ
տրտնջան
Մուրտիկեանքն:
Ուստի
զհարկ
գրեաց
սմա
առնուլ
եւ
տալ
նոցա,
որպէս
իւրեան
իսկ
Մելքոնին
եւս
գրեաց:
Գրեալ
էր
եւս
վասն
Մուրտիկեանց
սանատին
(ԲՑ
)
յղեալ,
(որ
ի
յօգոստոսի
ԻԳ
յիշեցաւ
)
եւ
ըստ
նոցին
խնդրոյն,
գրէր
թէ
`
գրեա
'
վերստին
Յարութիւն
վարդապետին,
տան
անդ
օրթաղին
սոցա
զդրամն,
եւ
սոքա
աստ
տացեն,
գրեաց
թէ
յղեցաք
ընդ
Զաքարիա
վարդապետին
ի
Պօլիս,
զի
ընդ
Յարութիւն
վարդապետին
հոգասցեն:
Եւ`
գիր
Մինաս
վարդապետին
որ
ի
յունիսի
ԻԱ
առ
սա
յղեցաւ,
(որ
եւ
ի
սեպտեմբերի
ԺԹ
յիշեցաւ .
)
հասեալ
էր
առ
սա,
ուստի
'
գրեաց
պահել
առ
ինքն
ցգալն
նորին,
(որպէս
եւ
յայնժամ
գրեցաւ ,
)
եւ
ի
գալն`
զհոգալիսն
հոգալ,
եւ
փութով
յղել :
Իսկ
եւ
գրեալ
էր
վասն
Հնդկաց
նուիրակի
փօլիսին,
(Դ)(որ
յապրիլի
ԺԱ
եւ
ի
մարտի
Ի
յիշեցաւ
թէ,
ի
ձեռն
Մկրտիչ
աղային
եւ
Մուրտիկեանցն
էհաս
առ
մեզ .
)
որ
եւ
յօգոստոսի
ԻԳ
եւս
ի
թղթոջ
Պապիկ
աղային
յիշեցաւ:
Գրեալ
էր`
ի
մէջ
Մկրտիչ
աղային
եւ
Մուրտիկեանց
օրթաղին
վէճ
գոյ
այնր
աղագաւ:
Եւ
սրբազան
վեհն
գրեաց
թէ`
մեր
դրամն
մեզ
է
հասեալ
մեզ
չէ
փոյթ,
ինքեանք
գիտասցեն:
Զի
Մկրտիչ
աղային
օրթաղն`
որ
էր
ի
Պօլիս,
կոտր
էր
անկեալ,
եւ
ի
փօլիցայէն
զմասն
ինչ
(8)
տակաւին
չէր
հասուցեալ
Մուրտիկեանց
օրթաղին:
Եւ
զի`
թէ
տակաւին
կարմիր
վանից
Առաջնորդն
ի
յԱխլցխայ
չիցէ
գնացեալ,
հարկեսցէ
գնալ:
(Որպէս
ի
սեպտեմբերի
ի
ԺԹ
եւս
գրեցաւ :
)
Փուսուլայ
մի
եւս
գրեաց
առ
սա`
վասն
թղթոյ
Մինաս
վարդապետին,
որ
էր
առ
նմա.
(որպէս
ի
վերոյ
ասացաւ :
)
Վասն
այնր,
զի
գրեալ
էր
ի
նմա
առնուլ
ի
Սարխօշէն
զդրամս,
(Գ
)
որ
ի
Ղուկաս
վարդապետէն
էր
առ
սա
հասեալ:
Այլ
յառաջ
քան
զայս
էառ
աստ
ի
տաճկաց
ոմանց
զդրամ,
եւ
փօլիս
արա
ի
վերայ
Սարխօշին
զի
տացէ,
(ԲՀԾ
)
եւ
մնայր
առ
Սարխօշն
մասն
ինչ.
(ԳԾ
)
ուստի`
գրեաց
ընդ
Մինաս
պետին
առնուլ
զայն
ի
նմանէ:
Իսկ
զի
յԱկնցի
ղասապ
Ալէքսանէն,
(որոյ
բանադրանացն
արձակման
աղագաւ
գրեցաւ
ի
սեպտեմբերի
ԻԱ
թուղթ ,
)
հասեալ
էր
առ
Պապիկ
Աղայն
դրամ
ինչ:
(1
ԼԷ
20)
գրեաց
զայն
եւս
ընդ
Մինաս
վարդապետին
առնուլ:
Եւ
Ակնայ
Առաջնորդի
դրամն`
(3Հ)
(որ
ի
վերոյ
ի
թղթոջ
Մելքոն
աղային
յիշեցաւ .
)
որ
էր
առ
Մուրտիկեանսն,
գրեաց
զայն
եւս
առնուլ:
Եւ
զի
Եսայի
վարդապետն`
նուիրակն
Եւդոկիոյ,
զդրամս
էր
տուեալ
ումեմն,
(ԱՊ
)
եւ
զթամասուկ
առեալ
յղեալ
էր
ի
Կարին
առ
Նսնուսեցի
մահտեսի
Յովհաննէսն,
զի
ի
Կարին
առեալ
ի
սուրբ
Աթոռս
հասուսցէ:
Վասնորոյ
գրեաց
սրբազանն
այժմ
Տէր
Պետրոսին,
զի
զայն
եւս
ընդ
Մինաս
վարդապետին
առցեն:
Գրեաց
եւս`
զի
թէ
զղապզ
խնդրեսցեն
դրամ
տուօղքն,
զգրեանքս
զայսոսիկ
ցուցցեն,
եւ
թէ
եւս
չտայցեն,
ապա
ինքեանք
զղապզ
տուեալ
առցեն:
Եւ
ի
գալն
աստ
Մինաս
վարդապետին,
մեք
ասէ
զղապզ
գրեալ
առ
նոսա
յղեսցուք
եւ
զձերն
առցուք :
Թուղթ
եւս
առ
Պապիկ
Աղայն,
շնորհակալութիւն
վասն
նուիրակացն,
զորս
շահեալ
եւ
ուղեւորեալ
էին,
(որք
ի
վերայ
յիշեցան :
)
եւ
վասն
վերոյիշեալ
ղասապ
Ալէքսանին
գրեալ
էր
զաղաչանս,
արձակել
ի
բանադրանացն,
գրէր
եւ
վասն
դրամոյ
նորին
որ
առ
ինքն
էր:
Գրեաց
թէ`
մեք
ի
փառս
Աստուծոյ,
ո'չ
միայն
զնա,
այլ
եւ
զորդի
Գրիգորին
զՅակոբն
եւս
արձակեցաք
վասն
խաթեր
ձերոյ :
Թուղթ
եւս
առ
Մուրտիկեանց
խոջայ
Առաքելն
գրեաց,
նմանապէս
շնորհակալութիւն
վասն
նուիրակացն:
Եւ
վասն
սանատին
սոցա
(ԲՑ
)
զնոյն,
զոր
ինչ
առ
Տէր
Պետրոսն
գրեաց,
(նմանապէս
շնորհակալութիւն
վասն
նուիրակացն
)
եւ
միամտեցոյց
թէ`
ասացեալ
եմ
Զաքարիա
վարդապետին`
ընդ
Յարութիւն
վարդապետին
հոգալ:
Իսկ
սուրբ
Կարապետի
Առաջնորդ
Յօնան
վարդապետն
(որ
տակաւին
ի
Պօլիս
էր:
)
(որ
ի
սեպտեմբերի
ԻԷ
յիշեցաւ :
)
խնդրեալ
էր
ի
սրբազան
վեհէն
զկոնդակ
ժողովարարութեան
վասն
վանից
սրբոյ
Կարապետին:
Որոյ
աղագաւ
այս
Առաքելս
եւս
էր
գրեալ
զաղերս:
Եւ`
սրբազանն
ոչ
ետ,
որոյ
պատճառն
ի
ներքոյ
տեսցի:
Այլ
զսա
միամտեցոյց
թէ`
զոյր
հարկաւոր
պատճառ,
որոյ
վասն
այժմ
չետու:
Զոր
նմա
եւս
գրեցի,
եւ
նա
եւս
հաւանելոց
է:
Իսկ
եւ
գրեաց
վասն
այսր
զթուղթ
մի
առ
Յօնան
վարդապետն,
ի
պատասխանի
թղթոյն:
Որ
գրեալ
էր
զխղճութենէն
եւ
զվշտաւորութենէն
վանից
սրբոյ
Կարապետին:
(որք
ի
սեպտեմբերի
ԻԷ
էն
ի
վեր
բացայայտ
գոն :
)
Գրեաց
թէ`
զայդոսիկ
գրես,
որոց
դուք
եղէք
պատճառ,
իսկ
զսրբոյ
Աթոռոյս
եւ
զմեր
վնասակրութենէն
եւ
զանուանակոտրութենէն
ոչ
գրես,
որոց
եւ
դուք
եղեք
պատճեռ:
Այս
վասն
առաջին
անցից
Պաղտասար
վարդապետին
գրեաց,
(որ
ի
սեպտեմբերի
իԶ
էն
ի
վեր,
եւ
մանաւանդ
ի
պատմութեան
ՌՄԺԴ
ամին,
եւ
յօգոստոսի
ԻԳ
բացայայտ
գոյ :
)
Զորս
այժմ
ի
կարճոյ
յիչեցոյց
նմա:
Այլ
մեք
ասէ
զայնս
ամենայն
իմացեալ
ի
սէր
սրբոյ
վանիցդ,
զքեզ
եւ
զքոյայինսդ
ամենայն
ի
սէր
ընկալաք,
եւ
զոգուտն
սրբոյ
վանիցն
կամեցաք:
Բայց
դուք
առէ
զմեզ
որպէս
օտար
համարելով`
ոչ
ընտելացաք
մեզ
ամենեւին,
եւ
ո՞չ
կամեցայք
եւ
հաւատացիք
մեզ`
յայտնել
մեզ
զխորհուրդս
ձեր.
զոր
աշխարհ
ամենայն
գիտէ.
Օրինակ
բերելով
զանցսն,
որ
ի
ԻԷ
ըն
սեպտեմբերի
ասացաւ:
Քանզի
ասէ
ի
յելանելդ
քոյ
ի
վանիցն,
բազում
անգամ
բէկն,
երկրականքն,
եւ
միաբանք
վանիցն
գրեցին
առ
մեզ
զաղաչանս
կարգել
զՊետրոս
վարդապետն
վեքիլ,
զսեւագլուխս
եւ
զիշխանսն
եւս
յղեալ
էին:
Կարգելով
զնա
միայն
շինարար
եւ
կառավարիչ
վանիցն:
Իսկ
մեք
ասէ
ոչ
լուաք,
այլ
զՍտեփաննոս
վարդապետն
զորս
դու
վէքիլ
էիր
կարգեալ`
մեք
եւս
զնա
կարգեցաք
կոնդակաւ,
եւ
զՊետրոս
վարդապետն
գրեցաք
նոցա
յղել
յԱթոռըս.
այնու
մտօք,
զի
սակաւ
մի
զբարձրավըղութիւն
ընկճեսցուք:
Եւ
ի
գալդ
քոյ
ի
սուրբ
Աթոռս,
թէ
կամէիր`
տանէին
ընդ
քեզ,
եւ
ոչ
աստ
մնայր,
զի
դու
եւ
վանքդ
մնայցէիք
հանդարտ:
Որպէս
ասէ
իշխանացն
Պօլսոյ
եւս
գրեցի,
զի
հարկեսցեն
զնա
գալ
յԱթոռս,
եւ
զքեզ
փութով
դարձուսցեն:
(Զորոց
ասացաւ
ի
նոյեմբերի
Է :
)
Զոր
ասէ
վասն
քոյոյ
օգտի
եւ
խաղաղութեան
քոյայնոցն
արարի,
ինձ
ի՞նչ
պիտոյ
էր
Պետրոս
վարդապետն:
Բայց
դուք
ասէ
զայս
չկամելավ`
ի
Սեբաստիայ
կամեցաք
տանել:
(Զոր
մեք
ասէ
անտի
հանել
կարէաք,
զի
բէկն
եւ
երկիրն
որպէս
զառաջնորդ
կալեալ
ունի
զնա :
)
Եւ
զմեր
եդեալ
վէքիլն,
թարց
մերոյ
հրամանի
հանեալ
զայլ
ոք
ես
կացուցեալ:
Եւ
այդու
զամենայն
գրեալսն
մեր
վասն
Պետրոս
վարդապետին,
եւ
հրաման
մեր
վէքիլութեան,
թէ
ի
Մուշ
եւ
թէ
ի
'
Պօլիսդ:
Նորապէս
ասէ
գրէր
մեզ
բէկն
զաղաչանս`
զիթլախն
իւր
հանել
տալ,
եւ
մեք
գրեցաք
յայդր
հանել
եւ
շուտով
մեզ
գրել:
Իսկ
դուք
ասէ
հանեալ
առ
նա
յղեցիք,
ոչինչ
ազդելով
եւ
ոչ
նմա
գրելով
թէ
խալիֆայն
եւս
գրեալ
էր
մեզ
հանել,
զորմէ
ասէ
ոչինչ
կարծի
բաց
յայսմանէ,
զի
բէկն
քոյ
եւս
զմեզ
չծանիցէ,
եւ
զգրեցեալսն
մեր
սուտ
եւ
անընդունակ
համարիցէ:
(Զայս
ամենից
ի
սեպտեմբերի
ԻԷ,
եւ
ի
վերոյս
նորին
եղեւ
ասացեալ :
)
Իսկ
որովհետեւ(որպէս
ասացեալ
է
ի
վերոյ
ցուցեալ
տեղւոջն,
իշխանքն
Պօլսոյ
գրեալ
էին
առ
բէկն
հրաժարիլ
ի
յաւելապահանջութեանց
եւ
զՊետրոս
վարդապետն
հանել
անտի,
զի
ապա
Յօնան
վարդապետն
դարձցի
յետս,
զի
առանց
սոցա
ի
գլուխ
գալոյ`
անհնար
էր
նմա
դառնալ
յետս,
եւ
պատասխանւոյ
գրոյն
սպսէին:
Իսկ
Մշեցւոցն
եւ
բէկին
անհնար
էր
թողուլ
ի
ձեռաց
զՊետրոս
վարդապետն:
Որոյ
աղագաւ
իսկ
գրեալ
էին
յամենայն
ուրեք
իշխանքն
եւ
Յօնան
վարդապետն
գրեալ
էին
յամենայն
ուրեք,
եւ
հատեալ
զարդիւնս
սրբոյ
Կարապետին:
Ուստի
գրեաց
սմա
սրբազան
վեհն
թէ`
անյարմար
է,
թէ
զհատեալ
արդիւնս
ձեր
մեք
վերստին
հաստատիցեմք
կոնդակաւ,
ի
դերեւս
ելանէ
կոնդակն
մեր,
որպէս
մինչեւ
ցայժմ
գրեցեալքն
մեր
եւ
լինիմք
յառակս
թէ`
մեք
զտուեալն
մեր
արդիւնսն
եւս
հատանեմք,
նա
յայնկուսէ
գրէ
թէ
առատութեամբ
տուք:
Այլ
ասէ,
յորժամ
ամենայն
բանք
քոյ
ի
գլուխ
գայցեն,
յայնժամ
ոչ
միայն
զկոնդակն
տաց,
այլ
եւ
զոր
ինչ
խնդրեսցես
կատարեցից:
Զայս
առ
Մուրտիկեանց
Առաքելն
յղեաց
առ
նա:
Որ
ընդ
այլ
Թղթոցն
յղեցաւ
ընդ
Կարապետ
փայկին
ի
հոկտեմբերի
Գ :
