Յիշատակարան. Մասն II (1767-1776)

Հեղինակ
ՍԻՄԷՕՆ ԿԱԹՈՒՂԻԿՈՍ ԵՐԵՒԱՆՑԻ  

Բաժին
Հայ դասական մատենագրութիւն  

Թեմա
Պատմագրութիւն  Թղթեր, նամակներ, կոնդակներ  
Դիտել
Ժամանեցին առ սրբազան վեհըն մեր թուղթք ի Պօլսոյ` ի նուիրակ Զաքարիա վարդապետէն` երկիցս գրեալ. նաեւ յայլոց ոմանց անտի: Նաեւ ի Կարնոյ` ի մահտեսի Փիլիպպոսէն ի Մելքոնէն ի Խաչատուրէն եւ յայլոց: Ի Կարնոյ գրօղքն` գրէին թէ` իշխանքն եւ ժողովուրդքն Պօլսոյ` զԳրիգոր վարդապետն հանեալ են ի պատրիարգութենէ հրամանաւ թագաւորին, եւ զԶաքարիա վարդապետն արարեալ են իւրեանց պատրիարք: Նոյնպէս եւ ի մեծէն Պօլսոյ` միայն Գէորգն գրէր առ Աբրահամ վարդապետն զսոյն բանս: Իսկ Զաքարիա վարդապետն` թէպէտ գրեալ էր զթուղթս առ սրբազան վեհըն, բայց զսոյն բանս ոչ էր գրեալ. այլ միայն զզուելն Պօլսեցւոցն զԳրիգոր Պատրիարգէն, եւ զարզայ տալն զնմանէ թագաւորին քանիցս անգամ եւ թագաւորի ձանձրանալն ընդ բազմութիւն արզայիցն մատուցելոց ինքեան` եւ այնր աղագաւ հրամայելն Պօլսեցւոցն, զի զայլ ոք պատշաճաւոր ընտրեսցեն ի պատրիարքութիւն: Եւ գրէր եւս թէ` յայս քանի օրս բանն ի մի կողմն է եզերելոց. եւ յայնժամ գրելոց եմ զլիովինն: Եւ սրբազան վեհին թէպէտ ցնծութիւն մեծ եղեւ պատրիարքանալն Զաքարիա վարդապետին, բայց զի ինքն Զաքարիա վարդապետն զայնմանէ բան ինչ ոչ գրէր, եւ ոչ ի Պօլսեցւոցն մահսար կամ թուղթ ինչ գոյր վասն այնր. վասնորոյ` յերկրայս լինէր: Ուստի` առ Զաքարիա վարդապետն` կամ ի Պօլիս զթուղթ ոչ գրեաց այժմ մահտեսի Փիլիպպոսին` Մելքոնին, եւ այլոցն գրեաց զթուղթս ի պատասխանի իւրեանց թղթոյն: Որք են :
       Թուղթ առ Կարնոյ Առաջնորդ Յարութիւն վարդապետն գրեաց ի պատասխանի թղթոյն իւրոյ: Որ խնդրեալ էր զկոնդակ պատուիրական վասն օրինազանցից ոմանց` հասարակապէս ի վերայ քաղաքին: Եւ սրբազան վեհըն ըստ նորին խնդրոյն, կոնդակ գրեաց առ ժողովուրդն Կարնոյ, (որոյ օրինակն է ի բոլորագրահամար տետրոջն, յերեսն ՇԺԴ` եւ ՇԺԵ . ) Եւ վասն նուիրակին եւս պատուէր գրեաց ի կոնդակոջն, զի շուտով տացեն զնուիրակութիւնն, եւ ուղեւորեսցեն յայսկոյս: Եւ սմա եւս պատուէր գրեցաւ օժանդակել նուիրակին, եւ զօրինազանցսն` որք ոչ լինիցին ունկնդիր, անուանէ ծանուցանել ինքեան, զի պատժեսցէ զնոսա ըստ արժանեաց իւրեանց: Ի պատուէր` լինիլ արի ի գործն իւր, եւ այլ առ այս բանք: Փուսուլայ եւս գրեաց առ սա, ի պատասխանի բանից նորին, որ գրէր թէ` եղբորս որդին կամք ունի` որ ԳՃ ղռուշ տայ սրբոյ Աթոռոյդ, եթէ ինձ եպիսկոպոսութեան հրաման տացես: Որում գրեաց թէ` մեք որ քեզ չհրամայեցաք առնել եպիսկոպոսութիւն, ոչ եթէ վասն դրամոյ էր, ապա թէ ոչ կարէաք աստ առնուլ ի քէն զդրամս, որքան եւ կամէաք , բայց կամեցաք մեք զայդ մուրդ վեր առնուլ ի քէն, զի բարձցի ի քէն այն անունն, թէ ի բանադրելոցն յայնմանէ եւս ձեռնադրեցեալ: Եւ յետոյ ի սուրբ Աթոռս եկեսցես, որ զքեզ օրինաւոր եպիսկոպոս արարեալ սրբոյ Աթոռոյս, յետս դարձուսցուք: Ուրեմն, կամ ընդ նուիրակին մերոյ` եւ կամ դու ինքնին երբ եւ կամիցիս, եկ ի սուրբ Աթոռս, զի արասցուք զքեզ օրինաւոր եպիսկոպոս: Զի թէ աստ չեկեալ, յայդր տացուք քեզ հրաման, նոյն հոտն տակաւին մնայ ի վերայ քոյ: Բայց թէ եկեսցես աստ, բառնի ի քէն իսպառ այն մուրն եւ վատ անունն: Եւ լինիս օրինաւոր եպիսկոպոս եւ Առաջնորդ :
       Թուղթ եւս առ Կարնոյ նուիրակ Իսահակ վարդապետն գրեաց (որ յօգոստոսի Լ յիշեցաւ . ) իպատասխանի թղթոյն իւրոյ: Որ խնդրեալ էր զկոնդակ պատուիրական ի վերայ քաղաքին, զի զնուիրակութիւնն շուտով տացեն եւ մի յամեցուսցեն: Գրեաց թէ Առաջնորդն եւս էր խնդրեալ զկոնդակ պատուիրական վասն օրինազանցիք: Մեք եւս սակս երկուցդ խնդրոյն, ահա Ա կոնդակ գրեալ յղեցաք ի ձեռն քոյ որպէս տեսանելոց եւս: Տուր ընթեռնուլ յեկեղեցիսն, եւ ժողովեա ' զնուիրակութիւնդ, եւ որպէս գրեալ եմք ի նմա, այնպէս արա: Եւ վասն տրապիզոնցի օրինազանցից ոմանց` եւ ումեմն Պետրոս վարդապետի` գանգատանս գրէր եւ վրէժխնդիր լինիլ խնդրէր: Բայց չծանուցանէր թէ` օրինազանցքն ոյք են, եւ այն Պետրոս պետն ո՞վ է, եւ ու՞ր է: Վասնորոյ` զմեղադրութիւն գրեաց առ սա վասն այսր, եւ պատուիրեաց պարզապէս գրեալ զորպէսն նոցա: Եւ զթուղթսն այնպէս գրել որ զբանս հասկացուսցէ, զի կարի անհեթեծ գրէր: Եւ յառաջագոյն ի նուիրակական արդեանցն իւրոց դրամ (ա ) էր հասուցեալ մահտեսի Փիլիպպոսին, (որպէս ասացեալ է յօգոստոսի Լ ) որոյ աղագաւ զավզ եւս յանցեալ էր առ սա, իսկ սա քանիցս անգամ կրկին ղապզ խնդրէր: Առ այս եւս զմեղադրութիւն գրեաց, եւ յետոյ զայս եւս թէ` ահա այս թուղթ եւս քեզ կրկին ղապզ ի կողմանէ այն ԱՌ ղռուշին, լեր միամիտ : Եւ գրէր թէ` աստ վասն սրբոյ Աթոռոյդ Ա վէքիլ է պիտոյ: Գրեաց թէ` մահտեսի Փիլիպպոսին խորհեալ զոմն պարկեշտ եւ պատշաճաւոր քահանայ գտեալ մեզ գրեսջիք, զի եւ մեք վէքիլ հաստատեսցուք: Եւ վարժապետ Ստեփաննոս պետն անդ ԱՃԻ ղռուշ առնիս ունէր, որոց զթամասուկն առ սա յղեաց, եւ վէքիլ արար որ առնու: Ուստի սրբազան վեհըն եւս գրեաց որ հոգասցէ զայն: Եւ վասն թոքմաճոց բանին որպէս որ գրեալ էր Մկրտիչ վարդապետն սմա, զի այնպէս հոգասցէ. որոյ լիապէսն ահա գրեալ կայ ի թղթոջ Մուրտիկեանց մահտեսի Փիլիպպոսին :
       Թուղթ եւս առ Բաղտոնց պարոն Մելքոնն` նորին եղբայր պարոն Աւետիսն, եւ պարոն Խաչատուրն գրեաց ի կարին ի պատասխանի թղթոյն իւրեանց: Զի պարոն Մելքոնն եւ Աւետիսն յորժամ ի ՌՄԺԲ թուոջն եւ ի յԱպրիլի ԻԶ գնացին ի Պօլիս վասն պարտուցն իւրեանց զոր անդ տալոց էին տաճկաց, այժմ վերադարձեալ անտի եկին ի Կարին: Եւ պարոն Խաչատուրն այժմ գրեալ էր առ սրբազան վեհըն զդարձն նոցա: Եւ սրբազան վեհըն առ նոսա զմխիթարութիւն գրեաց վասն կրեալ նեղութեանցն զորս կրեալ էին ի Պօլիս ի պարտատերաց իւրեանց: Եւ շնորհաւորեաց զգալուստ նոցա: Այլեւ յանցեալ ամին թուղթ էին գրեալ առ սրբազան վեհին ի Պօլսոյ. եւ սրբազան վեհըն ծանոյց նոցա զհասանիլն թղթոյն իւրեանց առ ինքն: Եւ խնդրեալ էին ի սրբազան վեհէն յղել առ ինքեանս զսանատն իւրեանց (բ ), զի նորեսցեն: Բայց որովհետեւ ըստ խոստմանց իւրեանց գալոց էին ի սուրբ Աթոռս, վասնորոյ եւ սրբազան վեհըն ոչ յղեաց առ նոսա զսանատն իւրեանց, այլ խոստացաւ նոցա, զի երբ եկեսցեն ինքեանք ի սուրբ Աթոռս, յայնժամ վասն սանատին զորինչ պատշաճն է, այնպէս հոգասցէ ընդ ինքեանս: Այլ եւ` իսմայիլցի մահտեսի Յակոբի մեզ տալեաց դրամոյ. բ ) թէմէսուկն որ առ պարոն Խաչատուրն էր մնացեալ (զորմէ յանցեալ ամին եւ ի դեկտեմբերի ԺԷ ի թղթոջ իսմայիլցի մահտեսի Յակոբին ասացաւ : ) Եւ նա եւս ի կողմանէ այն թէմէսուկին, Ուռումէլու նուիրակ հանգուցեալ պետի սպասաւոր հանգուցեալ Մինաս պետին ղապզ էր տուեալ: Եւ ղապզն այն այժմ առ մեզ էր, եւ սրբազան վեհըն զղապզն զայն այժմ առ մահտեսի Փիլիպպոսն յղեաց, տալ պարոն Խաչատուրին, եւ զմահտեսի Յակոբի թէմէսուկն առեալ ի նմանէ` առ մեզ յղեալ: Եւ ծանոյց պարոն Խաչատուրին զյղելն ղավզին իւրոյ առ մահտեսի Փիլիպպոսն, տալ ինքեան: Եւ պատուէր` զի զթէմէսուկն մահտեսի Յակոբին որ առ ինքն գոյ` տացէ մահտեսի Փիլիպպոսին, որ նա առ մեզ յղեսցէ, եւ զղապզն իւր առցէ ի նմանէ :
       Թուղթ մի եւս առ Թօխաթու նուիրակ Պետրոս վարդապետն գրեաց (որ ի փետրվարի ԻԲ յիշեցեալ է . ) ի պատասխանի թղթոյն իւրոյ. զոր քան զայս յառաջ ընդ մահտեսի Յօնանին գրեալ էր առ ինքն: Եւ վասն այն փօլիցային (դ ) զոր սրբազան վեհըն քան զայս յառաջ ի մարտի ԺԲ ի ձեռն մահտեսի Յօնանին արար ի վերայ նորա, եւ պատուիրեաց յանձնել զայն մահտեսի Յօնանին, զի ընդ իւր առեալ բերցէ առ մեզ: Մինչ գնացեալ էր մահտեսի Յօնանն ի Թօխաթ` առնուլ զայն ի նմանէ, ոչ էր գտեալ զնա անդ, քանզի` եւ նա զքաղաքն նուիրակեալ, յանժամ գեացեալ էր յարտաքին վիճակսն իւր, զի զնոսա եւս նուիրակեսցէ: Եւ գնացեալ առ նա մահտեսի Յօնանն ի վիճակն` խնդրեալ էր ի նմանէ զփօլիցայն. (գ ) եւ նա եւս զմեծ մասն (գցկե ) փօլիցային տուեալ էր նմա, եւ վասն մնացելոյն, (ԽԵ ) զՂուլիջանի որդի պարոն Ծատուրին ԽԵ ղռուշի թամասուկն տուեալ էր նմա, զի երթալ ի քաղաքն առցէ ի նմանէ: Եւ ընդ մահտեսի Յօնանին թուղթ էր գրեալ առ սրբազան վեհըն որում եւ ծանուցեալ զտալն փօլիցային մահտեսի Յօնանին, եւ մահտեսի Յօնանն զթամասուկն առեալ գնացեալ էր ի քաղաքն, զի այնու առցէ դրամն (ԽԵ ) ի պարոն Ծատուրէն, բայց նա յայնժամ մեռեալ էր: Վասնորոյ` եւ մահտեսի Յօնանն զթամասուկն զայն ընդ իւր բերեալ ետ սրբազան վեհին: Եւ սրբազան վեհըն ծանոյց նմա զայս, զի մի զպարոն Ծատուրի ինքեան տալիք դրամն (ԽԵ ) առ մեզ հասեալ իմասցի : Իսկ վասն առ մահտեսի Յօնանն հասուցեալ դրամոյն, (գցկե ) այժմ զշնորհակալութիւն եւ զմիամտութիւն գրեաց առ նա, զի զդրամն զայն առ մեզ հասեալ իմասցի, եւ միամտեսցի: Այլեւ` նսնուսեցի մահտեսի Յովաննէսն եւ նորին եղբայր Սարգիսն (որք ի յունիսի ԺԶ յիշեցան . ) ի կողմանէ չրաղին իւրեանց Ագուլեցի մահտեսի Աբրահամի որդի պարոն Հայրապետին, աստ դրամ (1) ետուն սրբազան վեհին, յորմէ եւ խնդրեցին գրել Թօխաթու նուիրակ Պետրոս վարդապետին` (որէ այս : ) Զի նա զդրամն զայն (1) ի Մարսվան բնակեալ եղբօրն նորին մահտեսի Սահակին տացէ: Վասնորոյ` եւ սրբազան վեհն առեալ ի նոցանէ զդրամն (1), փօլիցայ արար (1) ի վերայ նորա: Որում եւ պատուիրեաց, զի երբ Ագուլեցի մահտեսի Աբրահամի որդի մահտեսի Սահակն զթուղթս զայս առեալ բերցէ առ ինքն, տացէ նմա զդրամն (1), եւ զթուղթս զայս առեալ ի նմանէ, իբր ղապզ առ ինքն պահեսցէ ի միամտութիւն իւր: Այսր աղագաւ զթուղթ մի եւս նսնուսեցի մահտեսի Յովաննէսն եւ նորին եղբայր մահտեսի Սարգիսն գրեցին առ մահտեսի Սահակն : Զոր ընդ թղթոյս յղեաց առ Թօխաթու Առաջնորդ Սարգիս պետն, յղել ի Մարսվան առ մահտեսի Սահակն: Զի նա զնուիրակէն առցէ զդրամն :
       Թուղթ եւս սրբազան վեհն առ Թօխաթու Առաջնորդ Սարգիս վարդապետն գրեաց` (որ ի փետրվարի ԻԲ յիշեցաւ . ) ի պատասխանի ընդ մահտեսի Յօնանին գրեալ թղթոյն իւրոյ: Որում եւ ծանոյց զորպէս մահտեսի Յօնանին թէ որպէս ի դառնալն նորին` ի Թօխաթու ի ճանապարհին պատահեալ էր յաւազակաց որք մերկացուցեալ էին զնա, եւ ի յընչիցն մերոց, եւ պարոն Սիմոնին բռնութեամբ առեալ ի նմանէ: (Որոյ լիովին որպէսն ի հոկտեմբերի Լ ի փուսուլայոջ Մուրտիկեանց մահտեսի Փիլիպպոսին ասացաւ եւ ցուցաւ : ) Այլեւ` զթուղթն Թօխաթու նուիրակին եւ նսնուսեցոցն (որք ի վերդ գրեցան . ) ի թղթոջս եդեալ առ սա յղեցան, անտի յղել առ վերոյիշեալ Ագուլեցի մահտեսի Աբրահամի որդի մահտեսի Սահակն, զի նա ի նուիրակէն մերմէ առեալ զդրամն (1), տացէ նմա զթուղթսն :
       Թուղթ եւս առ Մուրտիկեանց մահտեսի Փիլիպպոսն գրեաց ի Կարին ի պատասխանի յամսոյս Դ գրեցեալ թղթոյն: Որ զՊօլսոյ թուղթսն եւս ընդ Արեւշատ փայեկին այժմ յղեալ էր առ սրբազան վեհըն: Եւ որպէս ի վերդ ասացաք` զպատրիարգանալն Զաքարիա վարդապետին, սա եւս գրէր առ սրբազան վեհըն, եւ ի տեղի նորին զայլ նուիրակ յղել խնդրէր ի Պօլիս: Բայց որովհետեւ բանն ի կարծիս էր, վասնորոյ եւ սրբազան վեհըն այժմ զթուղթ ինչ ոչ գրեաց անդ. այլ թոյլ տուեալ սպասէր կատարածի բանին: Զոր եւ ծանոյց սմա, եւ պատուիրեաց, զի թէ այսուհետեւ ի Պօլսոյ նորագոյն համբաւ ինչ լուիցէ, գրեսցէ ինքեան: Եւ կամ թէ` անտի զթուղթ ինչ ընկալցի, զայս փութով առ ինքն յղեսցէ: Իսկ եւ` վասն Ագուլեցւոց ինքեանց տալեաց դրամոյն (5կա ) գրէր թէ` ոչ են տուեալ: Բայց որովհետեւ սրբազան վեհըն քան զայս յառաջ յօգոստոսի է գրեաց տիրացու Գէորգին առնուլ յԱգուլեցւոցն զդրամն (5կա ) եւ յանձնել խոջայ Նազարէթին: Եւ նա եւս այնր աղագաւ զմիամտութիւն էր գրեալ առ սրբազան վեհըն եւ խոստացեալ ր առնուլ ի նոցանէ զդրամն: Եւ մանաւանդ` Առաջնորդն նոցա` Թօմայ վարդապետն (որ յամսոյս Ա յիշեցաւ ) այժմ ի Բայազիտ էր, վասնորոյ` եւ սրբազան վեհըն գրեցոյց Երիմայ վարդապետին առ նա զհարկ` գրել առ Ագուլեցիսն ի Պօլիս, զի տացեն զդրամն Մուրտիկեանցն: Զայս եւս թէ` եթէ նոքա ոչ տացեն զդրամն, ի քէն առից ասէ, եւ զնոսա ընդ բանիւ արարից: Զորս եւ ծանոյց սմա ի միամտութիւն իւր: Այլեւ` Արապկերցիք բազմակնիք մահսար արարեալ` այժմ յղեալ էին առ սրբազան վեհն , յորում գրելով զշաղփաղփեալ խնդիր իմն, յորմէ ոչինչ իմացեալ եղեւ: Քանզի` գրեալ էին առ սրբազան վեհըն թէ` որքան որ ժամանակս այսպէս է, առ մեզ Առաջնորդ մի յղեր: Բայց զնորին անդրադարձն ոչ էին գրեալ թէ ` եթէ Առաջնորդ ոչ յղեսցէ, ապա զի՞նչ արասցէ: Զոր եւ գրեալ ծանոյց սմա, եւ պատուիրեաց հարկադրել նոցա, զի զոր ինչ յինքենէ խնդրել կամին, վերստին պարզապէս գրեալ ծանուսցեն ինքեան, զի կատարեսցէ: Զայս եւս գրեաաց թէ` եթէ կամին որ ժամանակ մի վէքիլ նստցի ի մէջ իւրեանց, զպատշաճաւոր քահանայ մի ընտրեալ, յանուանէ գրեսցեն ինքեան, զի առ նա զկոնդակ մի գրեալ, վէքիլ կարգեսցէ զնա իւրեանց, որ ժամանակ մի հովուեսցէ զինքեանս, մինչեւ յետոյ երբ իւրեանց կամիցին եւ գրեսցեն ինքեան, յայնժամ զոմն սեւագլուխ Առաջնորդ արաեալ յղեսցէ անդ, առ ի ըստ օրինին հովուեալ զինքեանս: Իսկ եւ` թօքմաճի մահտեսի Մըսըրն քան զայս յառաջ ի սեպտեմբերի Զ ըստ հրամանի սրբազան վեհին մինչեւ եկի ի սուրբ Աթոռս, ի բազում աւուր աշխատեալ, ո'չ կարաց բեկեալ զամկակին մերոյ զնորոգոյն զանկակ իմն թափել: Վասնորոյ ի յօգութիւն ինքեան, փութով գրեալ եղբօրն իւրոյ մահտեսի Աստուածատուրին ի Կարին, զնա եւս եբեր ի սուրբ Աթոռս: Որք ի միասին ի բազում աւուրս աշխատեալ, հազիւ թէ զմեծ զանկակ մի թափեցին. եւ այն եւս ոչ եղեւ մեզ հաւանելի, զի էր խառնաձայն: Եւ սոքա յառաջագոյն դրամ էին տալոց մեզ (Ծ ): Եւ մահտեսի Փիլիպպոսն եւս ի յղելն զմահտեսի Մըսըրն ի սուրբ Աթոռս, ըստ հրամանի սրբազան վեհին (որպէս ի սեպտեմբերի Լ գրեցեալ է , ) խարճի էր տուեալ նմա: (1) եւ մանաւանդ` ի բազում ժամանակս կացեալ նոցա ի սուրբ Աթոռս, կարի յոլով խարճ եւ մասրաֆ արարին ի մէնջ: Բայց սրբազան վեհըն խնայելով ի ծերութիւնս եւ յաշխատանս նոցին, զայնս ամենայն շնորհեալ նոցա, այլ եւ սիրով ուղեւորեաց զնոսա ի տեղիս իւրեանց: Եւ ի գնալն նոցա աստի` թամասուկով դրամ փոխ առին ի մէնջ, (Ծ ) զի երթեալ ի տեղիս իւրեանց, ի տեղի դրամոյն մերոյ զոր ինչ եւ խնդրեսցուք յինքեանց, զայնս ամենայն շինեալ յանձնեսցեն նուիրակին մերոյ, զի նա ի սուրբ Աթոռս յղեսցէ: Վասնորոյ` եւ սրբազան վեհըն այժմ գրեցոյց զայս Մկրտիչ վարդապետին մերոյ, եւ վասն շինելի իրաց (որք էին Ժ բուրվառ, Ժ քշոց Ժ ձեռաց զանկակ, եւ Ժ շամատան ) զդաւթար առնել ետ, եւ ընդ թամասուկին առ նա յղեաց, որում եւ պատուիրեաց` զի զոր ինչ գրեալ եմք ի դաւթարոջն, զայնս շինել տացէ նոցա, եւ առ մեզ յղեսցէ. եւ զթամասուկն տացէ նոցա, եւ թէ վասն շինելի իրացն եւս դրամ պիտոյասցի, զայն եւս յինքեանէ տացէ նոցա: Որում եւ ծանոյց զայս, եւ պատուիրեաց, զի զոր ինչ ի դաւթարոջն, գրեալ եմք, զայնս ընդ նուիրակին ի միասին շինել տացեն նոցա, եւ առեալ մեզ յղեսցէ: Կրկին պատուէր` զի թէ անդ թուղթ կամ այլ հարկաւոր իր ինչ գտանիցի, զայնս գրեալ ծանուսցէ մեզ, զի ինքեան առնուլ տացուք: Եւ մանաւանդ` գրեսցէ եղբօրն իւրոյ խօջայ Նազարէթին վասն ԱՃ օզմայ թղթոյն, (զոր յառաջագոյն ինքեան գրել ետուք առ նա , ) զի առեալ յղեսցէ առ մեզ . քանզի` կարի յամեցոյց նա: Այլեւ` վասն հարկաւոր առնլի իրաց ինչ` զդաւթարն մի եդեալ ի թղթոջս առ սա յղեցաք, յղել առ եղբայրն իւր խօջայ Նազարէթն ի Պօլիս, զի նա գրեալսն առեալ առ մեզ յղեսցէ : Եւ զպարոն Խաչատուրի ղապզն եւս յղեաց առ սա, տալ նմա, եւ զիսմայիլցի մահտեսի Յակոբի թամասուկն առեալ ի նմանէ առ մեզ յղել :
       Թուղթ մի եւս գրեաց առ սա. որում եւ ծանոյց զորպէսն սրբոյ Կարապետի Վանից Առաջնորդ Յօնան վարդապետին թէ որպէս յառաջ քան զայս ի ՌՄԺԴ երորդ ամին եւ ի յունիսի Լ վասն անկարգ արարմանցն եւ անուղիղ ընթացիցն նորին ընդ բանիւ արաեալ զնա եբեր ի սուրբ Աթոռս: Եւ ըստ խնդրոյ Կարնեցւոցն ներեաց յանցանացն նորին, եւ արձակեաց զնա ի բանադրանացն, եւ խիլայիւ պատուեաց զնա, եւ ըստ աղերսանաց եւ խնդրոյ նորին զնուիրակութիւնն Վանայ երկրին տուեալ նմա, ուրախութեամբ դարձոյց զնա ի տեղ իւր: (որպէս ի նոյն թուոջն եւ ի սեպտեմբերի Է ասացեալ է : ) Իսկ նա զնուիրակութիւնն Վանայ երկրին ժողովեալ եկեր, եւ զփարայ մի ոչ հասոյց ի սուրբ Աթոռս: Վասնորոյ` եւ սրբազան վեհըն քան զայս յառաջ ի ՌՄԻ թուջն եւ ի դեկտեմբերի ելն, եւ ի սեպտեմբերի ԻԸ երկիցս սիրախառն մեղադրանօք գրեաց առ նա, պահանջելով ի նմանէ զնուիրակութեան հաշիւն իւր: Իսկ նա զգրեցելովս ամենեւին զանց արար. ոչ գրելովս զպատասխանիս թղթոցն սրբազան վեհին: Ուստի` եւ սրբազան վեհըն բարկացեալ ի վերայ նորա, զայսոսիկ ծանուցանելով պատուիրեաց սմա զի գրել առ նա զգուշացուսցէ, տալ մեզ զնուիրակութեան հաշիւն իւր: Եւ զպատասխանի թղթոյն իւրոյ փութով խնդրեալ ի նմանէ առ ինքն յղեսցէ, զի գիտասցէ զմիտս գրեցելոցն նորին: Արդ` եթէ զգաստացաւ ասէ եւ ետ մեզ նուիրակութեան հաշիւն իւր, բարի է, եւ թէ ոչ` գիտէ տէր որ ըստ առաջնոյն ոչ եմ առնելոց ասէ, այլ այնպէս եմ առնլոց որ ի մէջ աշխարհի խայտառակ լիցի եւ յետոյ անիծիւք եւ պատժական բեռամբ ի դժոխս իջցէ: Յայնժամ եթէ վասն նորա եւս իրիջայ առնող լիցի. նա եւս է առնլոց ասէ զբաժինն իւր: Մի գուցէ ասէ կեղծաւորական բանից նորին հաւատացեալ գրեսցես մեզ, այլ զհատատուն խատասխանի խնդրեսցես ի նմանէ վասն վերոյյիշեալ բանիցն մերոց: Ըստ որում մինչեւ յԱղուհացն պայման եդ, զի գրեալ առ նա, եւ զպատասխանին փութով խնդրեալ ի նմանէ, առ ինքն յղեսցէ: Եւ զվերոյիշեալ թուղթսն ընդ իւր յղեալ Արեւշատ փայեկին առ ինքն յղեցաք, զի իւրաքանչիւր տեարցն տացէ: Ել Արեւշատ փայեակն ի յունվարի ԻԷ :
      
       Առ Ղօշավանից Առաջնորդ Սուքիաս պետն մեղադրութիւն` վասն առնելոյն:
      
       Ի Փոքր Փարկիթ կոչեցեալ գեղջն որ ի Կարս` Հայրապետ յանուն առն միոյ որդին վախճանեալ էր: Եւ Ղօշավանից Առաջնորդ Սուքիաս վարդապետն ի յազափ տղայէ միոջէ ԽԵ ղռուշ դրամ կաշառ առեալ, զկին հանգուցելոյն պսակեալ էր ընդ նմա: Զոր իմացեալ Ղարախանօղլի Հաճի Չալապին, գրեալ էր Միրզային, ծանուցանել սրբազան վեհին: Զոր եւ ծանոյց: Եւ ի գիտելն սրբազան վեհին, զթուղթ մեղադրութեան գրեաց առ նա: Որում եւ պատուիրեաց` զի թէ յիրաւի դրամ առեալ իցէ ի յայն տղայէն, յե'տս տացէ Ղարախանօղլուն, (զի ընդ իշխանութեամբ նորա էր գիւղն այն . ) եւ թէ ոչ, զստոյգ եղելութիւն իրին գրեալ ծանուսցէ ինքեան :
       Թուղթ մի եւս ըստ հրամանի սրբազան վեհին մեր Միրզայն գրեաց առ Ղարախանօղլի հաճի Չալապին, (որ յամսոյս Գ յիշեցաւ , ) ծանուցանելով նմա զգրելն սրբազան վեհին առ Սուքիաս վարդապետն վասն առեալ դրամոյն, զի յետս տացէ ինքեան: Յղեցան այսոքիկ ընդ մեր Միրզայի տղային: Որ վասն բանիցն իւրոց երթայր ի Կարս : Որ ել ի յունվարի ԻԹ: