Յիշատակարան. Մասն II (1767-1776)

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Սրբոյ Կարապետի ժողովարար Մկրտիչ վարդապետն գնացեալ ի Թիֆլիզ առ մեր նուիրակ Մարտիրոս վարդապետն, ձեռամբ նորին փոքր ինչ խարճի էր առեալ անտի` որպէս գրեցաւ նմա յայնժամ: Եւ գնացեալ ի կողմանս Խամսայու եւ Գեանջայու, այժմ դարձեալ էր ի Թիֆլիզ, եւ կամէր անդ ժողովք առնել, զոր արգելուին Առաջնորդ Յովաննէս եւ նուիրակ Մարտիրոս վարդապետքն: Ուստի` նա եւս անկեալ առ Միրզայ Գեօրկին եւ Միրզայ Միսայէլն, աղաչեալ էր զնոսա գրել առ սրբ. վեհն զիրիջայս, զի կոնդակ յղեսցէ, եւ հրաման տացէ ժողովարարութեան: Եւ նոքա` որովհետեւ բարեկամ եւս էր նոցա ի մօր կողմանէ, բազմօք աղերսանօք գրեալ էին զայս խնդիր առ սրբ. վեհն: Ուստի` եւ սրբ. վեհն զթուղթ գրեաց առ նոսա ի պատասխանի թղթոյն իւրեանց, եւ ծանոյց նոցա զայն բանսն, զորս յայնժամ գրեցաք վասն սորա եւ զչխնդրելն յինքենէ Յօնան վարդապետին վասն նորա զկոնդակ ժողովարարութեան մեծամտութեամբ, այլ թէ` Ա թուղթ տաս` որ ի Թիֆլիզ խարճի փէյտակ առնէ: Եւ զլրբութիւն այլ սեւագլխին, որ յորժամ կոնդակ խնդրեաց աստ` եւ սրբ. վեհն ոչ ետ, բարբանջեալ էր թէ, եւս կոնդակ ունիմ, որ Գ դորա կոնդակին չափ, կոնդակի չեմ կարօտ: Ապա ասէ ` որովհետեւ դա մեր կոնդակին չէ կարօտ, այլ ի՞նչ խնդրէ ի մէնջ, իսկ թէ կարօտ է, ապա այն ի՞նչ բարբանջմունք է` զոր աստ արարեալ է, եւ կամ իւր մեծաւորն ընդէ՞ր ոչ խնդրէր ի մէնջ կոնդակ : Կամ թէ` զդորա կոնդակն առէք եւ տեսէք, թէ ո՞րքան չափազանցօրէն զարդարեալ են եւ երկարեալ, զոր մեք մեր նուիրակացն ոչ տամք: Դմա որպիսի կոնդակ տացուք, որ իւր կոնդակին համեմատ լիցի, զի մեք զայդպիսի կոնդակ ոչ տամք ումեք, ի հարկէ եթէ ըստ մեր սովորութեանն զկոնդակ տացուք, եւ դա ընդ իւր Առաջնորդի կոնդակին յատեան հանցէ, զմերն քամահելոց են վասն անշեղութեան: Այժմ ասէ ի ձեզ է անկեալ եւ դուք զորպէսն դոցա լաւ չգիտելով ` միամտաբար զիրիջայ գրէք: Որում թէպէտ չէր պիտոյ խնայելն, բայց վասն խաթեր ձերոյ ահա գրեցաք Յովաննէս եւ Մարտիրոս վարդապետացն, զի թոյլ տացեն զմա ժողովք առնել: Փուսուլայ մի եւս գրեաց առ սոսա, թէ յառաջ ընդ Պատայ բէկին զոր ինչ գրեցաք ձեզ` դեռ ոչ գրեցիք մեզ զպատասխանիսն: Այժմ զնոյն բանսն Արքային գրեցաք, զինչ լինելն մեզ գրեցէք :
       ԶԹուղթ մի եւս առ Յովաննէս եւ Մարտիրոս վարդապետսն գրեաց որպէս ի վերոյ ասացաւ, զի թոյլ տացեն նմա ժողովք առնել: Փուսուլայ մի եւս գրեաց առ սոսա եւ պատուիրեաց ոչ թողուլ նմա, զի զկոնդակն Առաջնորդին իւրոյ հանցէ` եւ յատեան ընթեռնուլ տացէ: Զի Առաջնորդաց կոնդակ ոչ է օրէն ասէ գրել ընդհանրապէս, եւ կամ յամենայն եկեղեցիս յատեան ընթեռնուլ տալ. այլ միայն հայրապետին ասէ վայել է այդ: Եթէ իւրեանց կոնդակ էր պիտոյ` թող ի մէնջ խնդրէին եւ առնուին: Եւ գրեաց` զի խօսողացն զսոյն պատասխանեսցեն, մանաւանդ` Միրզայ Գեօրկուն եւ Միրզայ Միսայէլին: Զի նոքա էին գրեալ մեզ վասն նորա ասէ զիրիմջայս: Ասացէք, զի անպատեհ բանի պատճառ մի լիցին ասէ, մինչեւ նոքա զձեզ ստիպեսցեն վասն կոնդակին ընթեռնլոյ: Այլ թող ասէ ծանուցմամբ ժողով արասցէ: Եւ եթէ ինքն զծանուցումն չգիտէ, դուք ծանուցումն արասցիք յամենայն եկեղեցիս տեղւոյդ ի սէր ս. Կարապետին , զի տացեն նմա զառատ ողորմութիւնս: Եդ զայս ի թղթոջ Միրզայ Միսայէիլն եւ Միրզայ Գեօրկուն, զի տացեն նոցա, եւ վասն սեւագլխին զժողովս արասցեն :
       Թուղթ եւս առ Հերակլ Արքայն գրեաց տաճկերէն, սէր եւ օրհնութիւն, եւ վասն համբաւոց եւ որպիսութեանց կողմանցն Օսմանցւոց` (որք ասացան յամսոյս Ե եւ յԹ ): Մանաւանդ զայն, զոր այժմ լսէաք թէ` Կարսայ եւ Ախլցխայու գլխաւորքն արզայ գրեն առ թագաւորն խափանել յայսկուսէ զյարձակումն զօրաց, զի հազիւ ասեն խաղաղութիւն եմք արարեալ ընդ գրացիս մեր, ընդ Վիրս եւ ընդ Կարմրագլուխս այս կողմանցն, եւ ի հանգստեան կամք :
       Թուղթ մի եւս վրացերէն գրեաց առ սա վասն իրաց ինչ: Զորս տուաք վրացի Դաւիթ բէկին, զոր յառաջագոյն յղեալ էր Արքայն ընդ Նսնուսեցի մհ. Սարգսի որդի Ստեփանին, երթալ ի Բայազիտ, եւ առնուլ զինչս հանգուցեալ փեսային իւրեանց Մարկոսին: Զոր եւ առեալ էին որպէս թէ, եւ այժմ դարձեալ գնայր ի Թիֆլիզ: Որ ել ի յօգոստոսի ԻԶ: