Գիրք քարոզութեան որ կոչի ձմեռան հատոր

Հեղինակ

Gregory Tatevatsi (of Tatev) Vartapet (Vardabed)

Բաժին

Թեմա

Theology

Աստուածեղէն հանճարովն առ լցեալ՝ ի խորս անճառիցն տեղեկացեալ քարոզն աշխարհի, եւ խրատն ամենայն հասակի մեծ իմաստնացեալն յԱստուծոյ առակախօսն տեսօղ՝ ասէ ուրեմն ի բանս իւր։ «Անմըտագոյն եմ քան զամենայն մարդիկ. եւ իմաստութիւն մարդոյ ոչ է յիս». Եւ ասէր զայս ըստ երից իմացման։ Նախ՝ խոնարհութեամբ. որպէս Աբրահամ հող եւ մոխիր կոչէր զինքն։ Եւ Դաւիթ որդն եւ ոչ մարդ։
       Եւ առաքեալն ոչ ինչ գրեր զինքենէ։ Նոյնպէս եւ իմաստունն տգէտ գոլ խոստովանէր զինքն։ Երկրորդ՝ զի նայելով յանճառ խորս աստուածայինս, անմիտ եւ անիմաստ զինքեանս համեմատեն ըստ Դաւթի։ «Ես որպէս զանասուն համարեցայ առաջի քո ասէր առ Աստուած»։ Երրորդ՝ ճշմարտութեամբ ասէր զիմաստութիւն մարդոյ ոչ ունիմ. զի ոչ էր աշակերտեալ եւ ուսեալ ի մարդոյ այլ յԱստուծոյ։ «Աստուած ուսոյց ինձ իմաստութիւն ասէ»։ Եւ յայտ է ի պատմութեանց. յորժամ ել ի գաբաւոն հազար ողջակիզաւ, եւ խնդրեաց իմաստութիւն յԱստուծոյ։ Ասաց նմա երազով. որովհետեւ ոչ խնդրեցեր յինէն մեծութիւն արծաթոյ եւ ոսկւոյ, եւ ոչ երկար կեանս, եւ ոչ յաղթութիւն թշնամեաց. այլ իմաստութիւն դատելոյ զԻսրայէլ եւ զժողովուդն։ Տաց քեզ ընդարձակ մեծութիւն եւ իշխանութիւն. եւ երկար կեանս խաղաղականս. եւ յաղթութիւն թշնամեաց։ Այլեւ իմաստուն արարից զքեզ. որպէս զի ոչ եղեն յառաջ քան զքեզ. եւ ոչ յետոյ լիցի. եւ այսպէս եղեւ ճշմարիտ։ Զի թէպէտ առաքեալքն իմաստունք էին քան զնա. Ոչ երազովք, այլ յայտնութեամբ զհոգին սուրբ ընկալան. այլ նոքա ի նորս էին եւ ոչ հինն։ Եւ թէպէտ Մովսէս զԱստուած ետես, եւ զլինիլն աշխարհի պատմեաց. Այլ սա զներ գոյիցս գիտութիւն եւ զվախճանն ըստացաւ։ Եւ թէպէտ գոյին իմաստունք ի կրթութենէ միայն երկրաւորիս հմտացեալք. այլ նա զերկրաւոր եւ զերկնային, մարդկային եւ աստուածային իմաստութեամբն էր իմասնացեալ։ Ապա ուրեմն արդարացաւ յասելն թէ, «Աստուած ուսոյց ինձ իմաստութիւն» որ ոչ ոք յառաջ քան զնա, եւ ոչ յետ նորա եղեւ իմաստուն յԵրուսաղէմ ի վերայ երկրի։ Եւ զայս վասն այն յիշեցի՝ որ այնպիսի իմաստնացեալն տարակուսի առ ինքն եւ ասէ։ «Ո՞վ ել յերկինս եւ էջ». այսինքն, ոչ կարեմ մարմնովս յերկինս ձգտիլ եւ իջանել։ Եւ ոչ մտօք զկարգս լուսաւորեացդ պատմել։ Զի ո՞վ թուէ զբազմութիւն աստեղաց եւ յանուանէ կոչէ։ «Ո՞վ ժողովեաց ասէ զհողմս ի գոգ իւր». այսինքն, զի ոչ կարէ արգելել զշնջումն հողմոյ մարմնով։ Եւ ոչ մտօք գիտել թէ, ուստի շնչեն, կամ յո՛ երթան ըստ Տեառն. «զձայն նորա միայն լսէք. այլ ոչ գիտէք ուստի՛ գայ կամ յո՛ երթայ»։ «Ո՞վ ամփոփեաց զջուրս ի ձորձս իւր». այսինքն, ոչ մարմնով անփոփել կարեմք, եւ ոչ զորքանն գիտել մտօք։ «Ով կալաւ զծագս տիեզերաց ասէ». այսինքն, ոչ մարմնով ժամանեմք յեզր աշխարհի եւ ոչ մտօք զբոլոր ծագաց գիտութիւն ընդունիլ ի մեզ։ Այլ յոր ժամ սոյնպէս զգիրս տարերացս ո՛չ կարեմք գիտել, ո՞րպէս պարծիմք ըստ բնական գիտութեանս, թէ իմաստուն եմք։ Ապա ուրեմն ճշմարիտ է զոր ասաց։ «Անմիտ եմ քան զամենայն մարդ. եւ գիտութիւն մարդոյ ոչ է յիս»։ Այլ մեք աստուածեղէն իմաստութեամբն Հօր Աստուծոյ՝ խելամուտ եղեալ ի շնորհաց հոգւոյն, ծանեաք զամենասուրբ տնօրէնութիւն մարմնացեալ բանին Աստուծոյ։ «Զի հազարապետք եմք խորհրդոց նորա ասէ առաքեալքն։ Եւ շաւիղս այս որ անհաս թուէր մարդկայինս մտաց՝ նա ընթացաւ եւ կատարեաց. եւ զմեզ հետեւեցոյց ճանապարհաց իւրոց եւ գիտութեան. որպէս ասէր իւրոց ընտրելոց։ «Ուր եսն երթամն գիտիցէք եւ զճանապարհն գիտիցէք». այսինքն, զի սա բանն Աստուած էջ յերկնից , եւ ել յերկինս. եւ դարձեալ իջանէ յերկիր. որպէս ասէ. «ոչ ոք ել յերկինս, եթէ ոչ որ էջն յերկնից որդին մարդոյ որ էն յերկինս»։ Այլ ա՛յս է ընտրութիւն. որ էջ յերկնից բանն անմարմին. եւ ել յերկինս բանն մարմնացեալ եւ մարդացեալ. ըստ այնմ. «բանն մարմին եղեւ, եւ բնակեաց ի մեզ»։ Եւ դարձեալ իջանէ յերկնից նովին մարմնովն՝ եւ փառօք Հօր եւ հրեշտակաց սրբոց. եւ ելանէ ամենայն բազմութեամբ մարդկան ընտրելովք սրբոց։ Որպէս յուսադրեաց զմեզ. «երթամ եւ պատրաստեմ ձեզ տեղի. դարձեալ գամ եւ առնում զձեզ առիս»։ Այսպէս արար զարմանալի ճանապարհիս զմեզ հետեւօղս։ Իսկ որ ասէ։ «Ո՞վ ժողովեաց զհողմս ի գոգ իւր»։ դարձեալ նոյն ինքն Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս կատարեաց եւ մեզ պարգեւեաց այսպէս։ Զի հոգին սուրբ հողմ կոչի ի գրոց. եւ զներգործութիւն հողմոյ ցուցանէ. ըստ այնմ, «յանկարծակի եղեւ Հնչիւն յերկնից եկեալ իբրեւ սաստիկ հողմոյ. եւ ելից զամենայն տունն յորում նստէին. եւ երեւեցան նոցա լեզուք իբրեւ ի հրոյ»։ Զի որպէս անդ յաշտարակին հողմոյ հոգին բանեաց զլեզուս նոցա. նոյնպէս ի վերնատանն հողմն հոգին սուրբ՝ բաժանեաց զլեզուս նոցա, այսինքն զսուրբ առաքելոցն։ Այլ անդ զմի լեզուն յեօթանասուն եւ երկու լեզուս բաժանեաց. եւ աստ զեօթանասուն եւ երկու լեզուս ի մի անձն ժողովեաց։ Անդ քակեցաւ աշտարակն եւ ցրուեցան մարդիկ յիւրաքանչիւր ազգս։ Եւ աստ կանգնեցաւ աշտարակն հաւատոյ եւ հաւաքեցաւ յամենայն ազգաց մի կաթուղիկէ եկեղեցի ի շնչմանէ հոգւոյն։ Այսպէս հողմ կոչի հոգին սուրբ։ Արդ՝ զայս հոգիս՝ Յիսուս Քրիստոս ժողովեաց ի ծոց մարմնոյ իւրոյ ի Յորդանան. որպէս ասէ աւետարանիչն։ «Եկն հոգին սուրբ իբրեւ զաղաւնի. եւ հանգեաւ ի վերայ նորա». այսինքն, հանգեաւ՝ դադարեցաւ ի նա առանց որոշելոյ ի նմանէ։ Որպէս եւ յայլ ուր ընթերցաւ զգիրս, «թէ հոգի Տեառն ի վերայ իմ. վասն որոյ եւ էօծ իսկ զիս»։ Զի որպէս էօծ բանն Աստուած զմարդկութիւն իւր յարգանդի Կուսին. նոյնպէս եւ օծաւ մարմնով ի հոգւոյն սրբոյ ի Յորդանան։ Օծօղէ հայր. օծեալ՝ բանն մարմնացեալ. եւ օծումն՝ որպէս իւղ հոգին սուրբ իջեալ աղաւնակերպ։ Զորմէ ասէր Դաւիթ. «վասն այսորիկ էօծ զքեզ Աստուած Աստուած քո իւղով ուրախութեան առաւել քան զընկերս քո»։ Իւղ ուրախութեան ասէ զհոգին սուրբ. եւ ընկեր նորա զմարգարէսն կոչէ, զթագաւորս եւ զքահանայս։
       Եւ բազում՝ ինչ է առաւելութիւն օծմանն Քրիստոսի, քան զմարգարէիցն եւ այլոցն։ Նախզի՝ նոքա սոսկ մարդիկ էին եւ յԱստուծոյ օծան. իսկ Տէր Յիսուս Քրիստոս Աստուած եւ յԱստուծոյ օծաւ։ Որպէս ասէ մարգարէն. «էօծ զքեզ Աստուած Աստուածդ իմ Աստուածն քո»։ Եւ թէ զի՞նչ էր կարօտ օծմանն յորժամ Աստուած էր։ Ասեմք թէ՝ Քրիստոս ո՛չ վասն կարօտութեան օծաւ, այլ զի գլուխ էր մեր. եւ մեք անդամք նորա. ընկալաւ նախ գլուխն եւ եհեղ յանդամս իւր զհոգին սուրբ. ըստ այնմ. «որպէս իւղ զի իջանէ ի գլուխ եւ ի մօրուսն Ահարօնի եւ այլն»։ Երկրորդ՝ նոքա ժամանակեայ օծումն ընկալան յոր ինչ եւ կամեցան. իսկ ի դիմաց Տեառն մերոյ ասէ հայր «դու ես քահանայ յաւիտեան ըստ կարգին Մելիքսեդեկի»։ Երրորդ՝ նոքա ի մարմնական նիւթոյ, այսինքն իւղովն կալան զօծումն. իսկ Տէրն մեր Քրիստոս ի հոգւոյն սրբոյ. որպէս ասէ Պետրոս ի գործսն. «ԶՅիսուս որ ի Նազարեթէ, զոր էօծ Աստուած հոգւով սրբով եւ զօրութեամբ»։ Չորրորդ՝ զի նոքա մասամբ ինչ ընկալան զշնորհս. այսինքն, բան իմաստութեան , կամ գիտութեան եւ այլն. իսկ վասն Տեառն մերոյ ասէ առաքեալն Պօղոս ի Կողոսացւոցն. «ի նմա բնակի ամենայն լրումն աստուածութեան մարմնապէս, որ է էապէս»։ Հինգերորդ՝ զի նոքա շնորհօք կոչեցան որդի, կամ Աստուած, որպէս Մովսէս. կամ այլ ինչ. իսկ Տէր մեր՝ ըստ բնութեան միաւորոթեան ընդ բանին. ըստ այնմ, «բան մարմին եղեւ եւ բնակեաց ի մեզ»։ «Եւ եթէ ճշմարիտ որդին ազատեսցէ զձեզ, ճշմարիտ ազատք լինիջիք»։ Վեցերորդ՝ զի նոքա յայլմէ ընկալան զօծումն որպէս Եղիսէ յԵղիայէ. եւ Դաւիթ ի Սամուէլէ. իսկ մեր՝ յինքենէ ընկալաւ որպէս ասել թէ՝ ինքն էօծ զինքն. վասն զի ինքն է Աստուած ըստ որում էօծ. եւ ինքն եղեւ մարդ ըստ որում օծաւ։ Եօթներորդ՝ ոչ ոք ըստ արդարութեան կոչեցաւ օծեալ. զի ամենայնքն գրաւեալք էին ի նախնոյն յանցանաց. իսկ ի դէմս Տեառն մերոյ ասէ մարգարէն։ «Սիրեցեր զարդարութիւն եւ ատեցիր զանօրէնութիւն. վասն այսորիկ էօծ զքեզ Աստուած»։ Ութներորդ՝ զի ամենեքեան ի նմանէ օծեցան. իսկ նա ի նոցանէ ոչ բնաւ. ապա ուրեմն առաւել է նա որ օծանէ, քան զնոսա որք օծանին։ Իններորդ՝ զի ամենեքեան ի հնումն յօրինակ Քրիստոսի լինէին օծեալք. իսկ կատարումն օրինակին ճշմարտութիւն է. եւ առաքեալքն ասէ. «կատարումն օրինաց եւ մարգարէից Քրիստոսէ»։ Ապա ուրեմն առաւել է Քրիստոս որ է ճշմարտութիւն. քան զօրինակն։ Տասներորդ՝ որք ի նորումս՝ ի խորհուրդ ճշմարիտ օծելոյն օծանին. եւ նա միա՛յն է ճշմարիտ օծեալ քան զամենայն ընկերս նորա որպէս ցուցաւ։ Յաղագս որոյ ասէ մարգարէն։
       «Վասն այսորիկ էօծ զքեզ Աստուած»։ Իսկ որ ասէ «Ո՞վ ամփոփեաց զջուրս ի ձորձս իւր այսինքն, զջուր կենդանարար մըկրտութեան ասէ. որ էջ ի Յորդանան առաջի ամլորդւոյն եւ մկրտեցաւ։ Իսկ ամփոփիլ ջրոյն չորիւք իմանի։ Նախ՝ որ էջ մարմնով ի ջուր գետոյն. եւ հպեցաւ ջուրն յաստուածեղէն մարմին նորա։ Երկրորդ՝ զի իջանելով ի գետն, ի յինքն ընկալաւ զալիս նորա։ Երրորդ՝ ձեռնադրութեամբ ամլորդւոյն, ի գլուխն իւր կրեաց զջուրն մկրտութեան։ Չորրորդ՝ ամփոփեաց զջուրն. այսինքն, հպեցոյց յինքն եւ զօրացոյց եւ սրբեաց զջուրն. զի նախ էր ջուրն սրբութիւն մարմնոյ. եղեւ սրբութիւն հոգւոյ։ Եւ նախ էր ջուր կենդարար զգայնոց եւ եւ տնկոց. եղեւ կենդանարար հոգւոյ։ Արդ զայսպիսի զօրութիւն եւ զսրբութիւն ընկալաւ ջուրն եւ ի սրբութենէն Քրիստոսի յոր հպեցաւ մարմնով։ Այս է ասելն «ամփոփեաց զջուրս ի ձորձս իւր»։
       Իսկ զի զգեստ կոչի մարմինն Քրիստոսի փրկական եւ ձորձ՝ ա՛յսպէս իմանի։ Զի որպէս զգեստն առ մեզ եւ ձորձն հոմանուն է. զի զգեստ կոչի արտաքին հանդերձ որ ծածկէ զմարմինն։ Եւ զգեստ եւ ձորձ կոչի մարմինն որ ծածկէ զհոգին. ըստ որում մաշկեղէն հանդերձն Ադամայ որ էր արտաքին զգեստ՝ եւ նշանակէր զմարմինն։ Եւ սոյնպէս զանազանին սոքա. մրամինս մեր զգեստ եւ ձորձ է գոյացական. եւ հանդերձն պատահական. եւ դարձեալ մարմինն է անփոփոխ. եւ հանդերձն փոփոխական։ Նմանապէս եւ Տեառն մերոյ նախ կոչի մարմինն զգեստ եւ ձորձն գոյացական եւ անփոփոխ եւ անքակ միութեամբ. զի բաժանմամբ մարմնոյ եւ բանին՝ ո՛չ է Քրիստոս. որպէս ի բաժանիլ հոգւոյ եւ մարմնոյ՝ ո՛չ է մարդ։ Երկրորդ՝ կոչի զգեստ եւ ձորձ նմա արտաքին եւ փոփոխական հաւատացեալք անդամք Քրիստոսի եկեղեցի սուրբ. ըստ այնմ, «Կենդանի իմ ես ասէ Տէր. զի զձեզ դարձեալ իբրեւ զհանդերձ զգեցայց»։ Ե՛ւ բաց յայսցանէ կոչի զգեստ եւ ձորձ բնական լոյսն անմատոյց, եւ խաւարն անգիտութեան. զի բընակեալ է ի լոյս անմատոյց. եւ եդ զխաւարն ծածկոյթ իւր։ Եւ այս գիտելի է. զի Տէր մեր կոչի մեզ զգեստ եւ ձորձ փրկութեան. եւ պատմուճան ուրախութեան ի ձեռն մկրտութեան ըստ այնմ, «Որք ի Քրիստոս մկրտեցայք՝ զՔրիստոս զգեցեալ էք»։ Եւ մեք նորա կոչիմք զգեստ եւ ձորձ. զի ընտանի անդամք եւ ոսկերք եմք մարմնոյ նորա։ Դարձեալ նա զգենու զմեզ սիրով. եւ մեք զգենումք զնա հաւատով եւ յուսով։ Իսկ գոյացան մարմինն Քրիստոսի կոչի զգեստ եւ ձորձ վայելչական. ըստ այնմ, «Տէր թագաւորեաց վայելչութիւն զգեցաւ»։ Եւ զի ծածկոյթ է աստուածութեան. եւ զի ցուցանէ զդէմս առանձնական. եւ զի յետոյ է զգեստ զգեցողին. այսպէս կոչի զգեստ մարմնոյն։ Իսկ զի արտաքին զգեստն՝ որպէս ծիրանին թագաւորի այլ է ի զգեցողէն եւ պատահական նմա եւ փոփոխական. այսպիսի զգեստ ոչ ասի մարմին նորա. այլ եկեղեցի սուրբ որպէս ասացաւ։ Դարձեալ մըկրտութեամբն Քրիստոսի՝ յայտնեցաւ անմեղութիւն բնութեան մերոյ ի մարմնի նորա չորից եղանակաց։ Նախ մըկրտութեամբն որ էջ ի ջուրն, եցոյց թէ անմեղ եւ մերկ է ի մեղաց մարդկային բնութիւնս. այլ զգեստ եւ ծածկոյթ մեղաց՝ սատանայ ածէ ի վերայ եւ զգեցուցանէ յետոյ։ Եւ որ ոք կամի մերկանալ ի մեղաց՝ մըկրտեսցի որպէս զիս, եւ սրբեսցի ի մեղաց։ Երկրորդ՝ եցոյց զանմեղութիւն՝ յորժամ ել վաղվաղակի ի ջրոյն ասէ. եւ զի՞նչ է վաղվաղակին. այս է զի որք գային ի մըկրտութիւն, խոստովանէին զմեղս իւրեանց ի ջուրն. եւ յապաղելով ելանէին։ Իսկ Տէր մեր զի ոչ ունէր մեղս՝ ոչ սկզբնական եւ ոչ ներգործական. ոչ մահացու եւ ոչ ներելի. վասն այն ել վաղվաղակի ի ջրոյ անտի։ Երրորդ՝ ցուցանէ զանմեղութիւն բացումն երկնից. զի որ մեղանչականին Ադամայ փակեցաւ երկինքն, ի մըկրտութեան Քրիստոսի բացաւ որ նշանակէ զմկրտութիւն մեր, թէ ամենայն ոք որ մըկրտի՝ բանի դուռն երկնի. եւ արժանաւորի նա մտից նորա. զի ամենայն մեղք սրբեցաւ ի նմանէ սկզբնականն եւ ներգործականն. որք փակեալ էին զդուռն արքայութեան երկնից. որպէս ասէր առ Նիկոդիմոս. «եթէ ոք ոչ ծնցի ի ջրոյ եւ ի հոգւոյ, ո՛չ կարէ մտանել յարքայութիւն երկնից»։ ապա ուրեմն յորժամ ծնանի, արժանաւորի։ Չորրորդ՝ եցոյց զարդարութիւն յայնմանէ որ էջ հոգին սրբութեան ի վերայ նորա. զի վասն մեղաց բարձաւ հոգին ի մարդկանէ. ըստ այնմ , «մի մնասցէ հոգի իմ ի մարդիկդ վասն լինելոյ դոցա մարմին»։ Այժմ վասն արդարութեան եւ անմեղութեան՝ էջ ի վերայ մարմնոյն Քրիստոսի. նոյնպէս եւ ամենայն ոք որ մըկրտի, արդարութեամբ ընկալցի զհոգին սուրբ։ Այսպէս չորիւք եղանակօք անմեղութիւն բնութեան մերոյ յայտնեցաւ ի մըկրտութեան Քրիստոսի։ Եւ այսպէս ամփոփեաց Քրիստոս զջուրս ի ձորձս մարմնոյ իւրոյ։
       Իսկ որ ասէ. «Ո՞վ կալաւ զծագս տիեզերաց»։ Ծագ երկրի կրկին ունի իմացումն։ Նախ երկինք եւ երկիր. եւ երկրորդ եզր երկրի եւ ոլորտ. որք են հեթանոսք։ Արդ Տէր մեր Քրիստոս չորիւք եղանակօք կալաւ զծագս երկրի։ Նախ ի ձայնէն հօր ասաց որ «դա է որդի իմ սիրելի ընդ որ հաճեցայ»։ Արդ՝ Աստուած հայր՝ Տէր է ծագաց աշխարհի. եւ Քրիստոս որդի նորա. ապա ուրեմն որդին Տէր է եւ ժառանգ հայրենեացն հօր։ Եւ զայն նշանակէ յորժամ մեք մըկրտիմք, լինիմք շնորհօք որդիք ժառանգ եւ ժառանգակից Քրիստոսի ըստ առաքելոյն։ Երկրորդ՝ մըկրտութեան ջրովն տիրեաց ծագաց երկրի. այսինքն ամենայն հեթանոսաց. որք են ընդ ոլորտս տիեզերաց։ Եցոյց եթէ որք մըկրտին աւազանին ջրովն, մտանեն ի ժառանգութիւն Քրիստոսի յամենայն ծագեաց. ըստ այնմ որ ասէր առ որդի։ «Խնդրեա յինէն եւ տաց քեզ զհեթանոսս ի ժառանգութիւն եւ յիշխանութիւն քեզ ընդ ամենայն ծագս երկրի»։ Երրորդ՝ բանիւ քարոզութեան տիրեաց ամենայն հեթանոսաց. որ ի ձեռս առաքելոցն լինէին սքանչելիք եւ քարոզութիւնք. զի զոր բանիւ քարոզէին՝ զնոյն եւ գործով ցուցանէին. եւ այնու եկին ի հնազանդութիւն Քրիստոսի. ըստ այնմ, «երթայք աշակերտեցէ՛ք զամենայն հեթանոսս. մըկրտեցէք զնոսա յանուն հօր եւ որդւոյ եւ հոգւոյն սրբոյ. ուսուցէք նոցա պահել զամենայն զոր ինչ պատուիրեցի ձեզ»։
       Չորրորդ՝ տիրեաց ծագաց աշխարհի մահուամբն՝ եւ յարութեամբ ի գերեզմանէն. զի մարմնով թաղեցաւ ի գերեզման. եւ հոգւով էջ ի դժոխս եւ ազատեաց զկապեալսն. զի կենդանեաց եւ մեռելոց տիրեսցէ ասէ առաքեալն։ Յարեաւ ի մեռելոց եւ էհան յերկին. եւ այսպէս տիրեաց ամենայն ծագաց երկրի. որպէս ասաց յետ յարութեան. «տուաւ ինձ ամենայն իշխանութիւն յերկրի»։ Այսպէս չորիւք եղանկօք կալաւ զծագս տիեզերաց։ Եւ բերէ ըստ կարգի։
       «Զի՞նչ է անուն նորա եւ զի՞նչ անուն որդւոյ նորա»։ Որ զայս ամենայն զարմանալի գործս արար՝ էջ յերկնից՝ եւ ել զհողմս ժղովեաց՝ զջուրս ամփոփեաց՝ բոլոր աշխարհի տիրեաց՝ զի՞նչ է անուն նորա։ Նորա անուն ո՛չ սոսկ մարդոյ՝ զի գործն ոչ է մարդոյ գործ, այլ Աստուծոյ մարդացելոյ. վասն այնորիկ կոչի նա Աստուած մարդացեալ։ Զի որ յերկնից էջ ի յերկիր՝ Տէր Աստուած եւ բան կոչիւր։ Եւ յորժամ յերկիր էջ, նոր անուն կոչեցաւ նմա. այսինքն Յիսուս որ է Փրկիչ. Քրիստոս որ է օծեալ . առաքեալ՝ մարդ՝ եւ այլն։ Զի որպէս իրօք նոր եղեւ. նոյնպէս եւ անուն նոր ընկալաւ. յի էր Աստուած եւ եղեւ մարդ՝ վասն որոյ Աստուած մարդացեալ կոչի. է՛ր բան եւ եղեւ Փրկիչ. ըստ այնմ. «առաքեաց զբան իւր. եւ փրկեաց զնոսա յապականութենէ իւրեանց». Տէր էր եւ առաքօղ. եղեւ առաքեալ Քրիստոս եւ այլն։
       Եւ այսոքիկ ո՛չ եթէ կոչումն միայն են ի Քրիստոս, այլեւ իր. զի բանն Աստուած առեալ զմարդկայինս բնութիւն, միաւորեաց ընդ իւրում աստուածութեան. եւ Տէր եւ բան, եւ այլն ամենայն։
       Այսպէս կոչեցաւ անուն նորա նոր։ Զի նոր էր լինելութիւն որ Աստուածն մարդ եղեւ. եւ նոր խառնումն եւ սքանչելի խառնուած ըստ աստուածաբանին. վասն որոյ ըստ նոր գործոյն՝ նոր կոչեցաւ անուն նորա. Աստուած մարդացեալ. եւ Յիսուս Քրիստոս։ Այս թէ զի՛նչ է անուն նորա։ Իսկ որ ասէ։ Զի՞նչ է անուն որդւոյ նորա։ Որդիք կոչիմք մեք՝ որ հոգեւոր աւազանաւ ծնանիմք ի Քրիստոսէ. ըստ այնմ, «ոյք ոչ յարենէ՝ եւ ոչ ի կամաց մարմնոյ այլ յԱստուծոյ ծնան»։ Զի մըկրտիմք յանուն սուրբ Երրորդութեան՝ ի Հայր ի յՈրդի եւ Սուրբ Հոգին. վասն այսորիկ որպէս ծնանիմք ի հօրէ եւ ի հոգւոյն՝ նոյնպէս ծնանիմք ի Քրիստոսէ։ Վասն այսորիկ հոմանուն կոչեցաք քրիստոնեայք. եւ ա՛յս է հոմանուն՝ որ նա բնութեամբ է որդի Աստուծոյ. եւ մեք շնորհօք. նա էութեամբ Քրիստոս. եւ մեք մըկրտութեամբ քրիստոնեայք։ Եւ ոչ միայն անուամբ, այլ թէպէտ մեք հոմանուն եմք, սակայն իրօք եմք քրիստոնեայք. զի հաւատով եւ մըկրտութեամբ եւ հաղորդութեամբ լինիմք քրիստոնեայք։ Եւ զի՞նչ թարգմանի քրիստոնեայն. Քրիստոս ի նա, կամ զՔրիստոս ունի նա ստուգաբանի։
       Դարձեալ քրիստոնեայն օծեալ լսի եւ մըկրտեալ. եւ այս է նոր անուն որ կոչեցաւ մեզ՝ որպէս ասէ Եսայի. «կոչեցից երկիւղածաց իմոց անուն նորա. որ օրհնեսցի ընդ ամենայն ծագս երկրի». այսինքն զի որք այս անուամբս վիճակեցաք եւ կոչեցաք քրիստոնեայք՝ ընդ բոլոր տիեզերս հոգեւոր օրհնութեամբն օրհնեցաք ի Քրիստոսէ. որպէս ասէ առաքեալն։ «օրհնեաց զմեզ ամենայն հոգեւոր օրհնութեամբն յերկնաւորս ի Քրիստոս։ Եւ այսպիսի օրհնութեանս բազում մարգարէք եւ արդարք ցանկացան հասանիլ, եւ ոչ կարացին. ցանկացան լսել եւ տեսանել, եւ ոչ կարացին։ Որպէս հրամայէ Տէրն. «բազում մարգարէք եւ արդարք ցանկացան տեսանել զոր տեսիքդ, եւ ոչ տեսին»։ Զի այսպէս հաճեցաւ Աստուած որ մեք ժամանէաք փրկութեանս. ըստ այնմ. «ծածկեցեր զայս յիմաստնոց եւ ի գիտնոց եւ յայտնեցեր տղայոց. ա՛յո հա՛յր զի այսպէս հաճոյ եղեւ քեզ»։ Եւ է օրհնութիւնս այս եռակի։ Նախ զի՝ յառաջին անիծից օրինացն՝ օրհնեցաք ի Քրիստոս . եւ ազատեաց զմեզ. ըստ այնմ «Քրիստոս գնեաց զմեզ յանիծից օրինացն»։ Երկրորդ՝ զհին օրհնութիւն որ մարմնաւոր էր եւ ժամանակեայ փոխեաց Քրիստոս. եւ օրհնեաց զմեզ նոր հոգեւոր օրհնութեամբ. ըստ մարգարէին. «ի նա օրհնեսցին ամենայն ազգք երկրի»։ Երկրորդ՝ օրհնութիւն վերինն է ի կոտորածի որ ասէ. «եկայք օրհնեալք Հօր իմոյ. ժառանգեցէք զկեանս յաւիտենից»։ Այն է երանելի օրհնութիւն եւ անանց բարութիւն եւ կեանք յաւիտենական։ Որում զմեզ զամենեսեան առ հասարակ զհաւատացեալս անուան իւրոյ՝ աւուրս շնորհիւ՝ միջնորդութեամբ եւ գթով աղերսանաց ամենասրբուհի եւ միշտ Կուսին Մարիամու Աստուածածնին ծնողի եւ մօր մարմնացեալ բանին Աստուծոյ՝ որ եւ մաղթանօք սրբոյ ամլորդւոյն Յովհաննու Մըկրտչին եւ Կարապետին Քրիստոսի՝ արժանի արասցէ հոգեւոր օծմանս այսորիկ երկնաձիր շնորհաց եւ առատաբաշխ պարգեւաց Հոգւոյն Սրբոյ. ի թողութիւն մեղաց ի զգաստութիւն հոգւոյ եւ մարմնոյ։ Աստ կալ եւ մնալ սրբապէս արթնութեամբ եւ ակն ունիլ երանաւէտ կոչմանն՝ անթառամ պսակացն՝ անտրտում ուրախութեան՝ մշտաւէտ ցնծութեան, ի Քրիստոս յաւիտեանս ի Տէր մեր։ Որով եւ ընդ որում Հօր իւրում սիրելւոյ եւ Հոգւոյն Սրբոյ վայել է փառք եւ գոհութիւն եւ իշխանութիւն այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից ամէն։