Գիրք հարցմանց Երիցս երանեալ Սրբոյն Հօրն մերոյ Գրիգորի Տաթեւացւոյն

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Վասն է՞ր զերկնայինսն կատարեալ ստեղծ Աստուած, եւ զերկրաւորքս ըստ կարգի յաւուրս վեց։
       Պատասխան։ Վարդապետք ասեն թէ վասն բազում պատճառի։ Նախ՝ զի իմանալիքն մշտնջենաւորք են, ի սակաւ վայր կենի կատարեցան։ Իսկ երկրաւորքս ժամանակեայ. եւ ժամանակն կարգ ունի, առաջին՝ միջինն՝ եւ վերջին։
       Երկրորդ՝ ասեն թէ՝ ի սկիզբն աշխարհիս արար զբնութիւնն յանկարծակի. այլ բնութիւնն յամելով եւ ըստ կարգի յանկատարութենէ ելանէ ի կատարումն։
       Երրորդ՝ որ զերկնայինսն կատար եալ ստեղծ, ամենակարօղ զօրութեանն է ցոյցք։ Իսկ որ զերկրաւորքս ըստ կարգի , ամենագութ մարդասիրութեանն է երեւումն. որպէս խնամով զպէտս մարդկան յայնքան աւուրս կատարեաց։
       Չորրորդ՝ երկիրս այս տեղիք ուսման է մեր՝ ըստ կարգի կատարեցան. զի մեք զամենայն ինչ ըստ կարգի ու սցուք. եւ մի՛ անկարգ եւ շփոթեալ։
       Հինգերորդ՝ զի մարդն տէր եւ իշխա՛ն է երկրաւորացս, գիտասցէ ըստ կարգի զիշխանութիւնն իւր ուղղել. եւ մի՛ անկարգ եւ անիրաւ։
       Վեցերորդ՝ կամեցաւ Աստուած զի մեք բանիւ եւ տեսութեամբ վայելիցեմք ի գործս արարչին։ Այս է յորժամ ընթեռնում ք յերկար զպատմութիւնն եւ լսեմք. ի բրութէ տեսանեմք աչօք. եւ մտօք վայելեմք։
       Վասն այն՝ ձեռն եւ ձայն եւ բան եւ թիւ եւ կարգ աւուրցն եդան։ Ապա թէ ոչ՝ ի յակնարկել կամացն՝ բիւրապատիկ կարօղ էր Աստուած ստեղծանել քան զայս աշխարհս։
       Եօթներորդ՝ ցուցանէ թէ՝ որպէս մարմն ական բնութիւնք նախ էին անկատար եւ անտեսակ՝ եւ յետոյ կատարեցան յԱստուծոյ։ Նոյնպէս եւ հոգին նախ ի յինքենէ անտեսակ եւ անկատա՛ր է. եւ յետոյ կատարի յԱստուծոյ շնորհօք եւ առաքինութեամբ եւ գիտութեամբ։ Նոյնպէս եւ նշանակէ՛ զհրեշտակաց բնութիւնն, որ նախ ստեղծան անկատա ր ճանաչմամբ եւ գիտութեամբ. այլ յորժամ երանեցան եւ տեսին զէութիւնն Աստուծոյ անընդմիջաբար, յայնժամ կատարեցան ճանաչմամբ եւ գիտութեամբ։
       Ութերորդ՝ նշանակէ վեց թիւն որ է՛ կատարեալ՝ թէ բոլոր կատարելութիւն աշխարհիս ի յԱստուծոյ է ստեղծեալ. երկինք եւ երկիր՝ ե ւ ամենայն ինչ։
       Իններորդ՝ ի վեց օրն ստեղծեալ աշխարհ. նշանակէ զզ դարս. որով մնայ աշխարհ։ Զի առաջին օրն ցուցանէ զառաջին դարն՝ որ յԱդամայ մինչեւ ցՆոյ։ Նոյնպէս եւ այլքն ըստ կարգի. Աբրահամ. Մովսէս. Դաւիթ. եւ Քրիստոս։ Զի սոքա են դարագլուխք զ դարուց։ Եւ է երրորդն հանգիստ։
       Տասներորդ՝ զ թիւն նշանակէ զժամանակս բարեգործութեան։ Այլ շաբաթն ուր հանգեաւ Աստուած՝ զհանգիստն յաւիտենական։