Վասն
ձեւոյ
է՞ր
է
մարդոյս
ձեւն
ուղիղ.
գլուխն
ի
վերայ.
եւ
այլ
անդամքն
ի
ներքոյ։
Պատասխան։
Վասն
բազում
պատճառի։
Նախ՝
ըս
տ
փիլիսոփայիցն
ներքին
մասունքն
հոգւոյն
պատճառեն
զարտաքին
մասունս
մարմնոյն.
եւ
ըստ
Պղատոնի՝
հոգին
եռամասնեայ
գոլով՝
բան
եւ
ցասումն
եւ
ցանկութիւն։
Եւ
է
բանն
առաջին
մասն
եւ
զօրութիւն
հոգւոյն։
Եւ
ցասումն
միջին.
եւ
ցանկութիւնն
վերջին։
Այսպէս
եւ
գլուխն
ի
մարմին
ն
է
վերջին
մասն.
որ
է՛
գործիք
բանին.
եւ
սիրտն
ի
մէջն.
եւ
երիկամունքն
վերջին։
Երկրորդ՝
պատուաըան
մասն
մարդոյն
գլուխն
է.
վասն
որոյ
զվերինն
եւ
զառաջինն
ընկալաւ
տեղի։
Իսկ
այլ
անդամքն
ըստ
կարգի
զմիջին
եւ
զվերջին։
Զի
այսպէս
ի
կազմուածոյ
քո
ուսցիս
զբարեկարգութիւ
ն
եւ
զպատիւ
առ
վերինս
եւ
առ
ներքինս
եւ
առ
հաւասարս։
Երրորդ՝
մարդն
նման
է
բոլոր
աշխարհիս.
եւ
ի
մասունս
աշխարհի
երկինքն
է
վերին
եւ
բարձր.
եւ
տարերք
ի
ներքին
վայրս։
Այսպէս
գլուխ
մարդոյս
ունի
զնմանութիւն
երկնից։
Զի
է՛
բոլոր.
եւ
աչքն
որպէս
լուսաւորքն.
եւ
իմաց
ումն
ի
նմա
որպէս
իմանալիքն
յերկինս։
Վասն
որոյ
գլուխն
է
ի
վերոյ.
եւ
խշչափողն
որ
ունի
զտուր
եւ
զառն՝
օդոյդ
է
նման։
Եւ
ի
ներքոյ
այլ
մարմինք
եւ
հիւթ
արեան
եւ
ջրոյ
երկիրս
է
օրինակ։
Չորրորդ՝
ի
գլուխ
մարդոյն
սակաւ
է
հողն
եւ
օդն
բազում։
Վասն
այն
ի
վերո՛յ
է։
Իսկ
այլ
կենդանեացն
հողն
բազում
է.
վասն
որոյ
ծանրացեալ
ի
վերայ
հակէ։
Հինգերորդ՝
զի
մարդի
իշխան
եւ
տէր
է
ամենայն
կենդանեաց.
վասն
որոյ
ամենայն
կենդանիք
գլխակո՛ր
են
իբրրեւ
զծառայ
եւ
հնազանդ.
եւ
մարդն
ուղղաձեւ
իբրեւ
ազատ
եւ
թագաւոր։
Վեցերորդ՝
զի
բաժանեսցի
մարդն
ի
կեանդանեաց
եւ
ի
տնկոց.
զի
տունկք
զհակառակն
ունին
զարմատն
որ
է
գլուխ՝
ի
յերկիր,
եւ
զոտն
ի
յերկինս։
Եւ
կենդանիք
խոտորնակ
եւ
կազմաւոր։
Իսկ
մարդս
ուղիղ
ի
վեր։
Գլխոյն
հերն
որպէս
արմատ.
եւ
ջիլք
եւ
ոտք՝
որպէս
ոստք
ըստ
ձեւոյ
աշխարհի։
Գլուխն
որպէս
երկինք
ի
վերոյ.
եւ
ոտքն
որպէս
երկիր
ի
ներքոյ.
զի
ծանրութիւնք
եւ
ծորմունք
ամենայն
ի
վայր
հոսեսցին։
Եօթներորդ՝
վասն
զգայութեանցն,
որ
ամենեքին
յառաջ
հեղուն
յուղեղէն,
եւ
ազատապէս
տեսանեն
եւ
իմանան։
Զի
թէ
գլուխն
եւ
ուղիղն
ի
վա՛յր
էր
քարշեալ
եւ
կորացեալ՝
ո՛չ
կարէր
ուղ
ղակի
զգալ
եւ
իմանալ.
որպէս
այլ
կենդանիք։
Ութերորդ՝
վասն
արտաքին
զգայութեանցն
որ
են
ի
գլուխն.
զի
այլ
կենդանիք
միայն
հեշտանան
կերակրով
եւ
ցանկութեամբ.
իսկ
մարդն
հեշտանայ
առաւել
գեղեցկութեամբ
զգալեացս.
յորժամ
տեսանէ
աչօքն
զերկին
եւ
զերկիր.
եւ
ժողովէ՛
զճշմարի
տ
գիտութիւն
նոցա
եւ
հեշտանայ։
Զի
թէ
կորագլուխ
էր
որպէս
այլ
կենդանիքն,
խափան
լինէր
զգայութեանցն
եւ
պակասումն
գիտութեան։
Իններորդ՝
ի
վեր
է
գլուխն,
զի
լեզուն
եւ
ձեռն
սպասաւորեսցեն
բանի
եւ
գործոց։
Զի
թէ
կորագլուխ
էր
մարդն,
եւ
երկոքին
ձեռքն
ի
յերկիր
հաստատեալ ,
ո՛չ
կարէր
գործել։
Եւ
պիտոյանայր
լեզու
երկայն
եւ
շրթունք
ստուար,
զի
ժողովեսցէ
զկերակուր.
եւ
յայնժամ
ո՛չ
կարէր
սպասաւորել
բանի
որպէս
այժմ։
Տասներորդ՝
զի
կիրք
մարմնոյն
հեղուն
ի
հոգին.
որպէս
յորժամ
մարմինն
ննջէ՝
եւ
հոգին
թմրի
եւ
անգործ
մնայ.
վասն
որոյ
արար
աւ
ձեւն
ուղիղ,
զի
միտքն
ընդ
նմա՛
ուղղեսցի
ի
վեր
առ
Աստուած.
ըստ
այնմ.
«Զվերինն
խորհեցարուք
ուր
Քրիստոս
նստի
ընդ
աջմէ
Աստուծոյ»։
Այլ
եւ
ի
միտ
ածցուք
զփառս
երկնային
կենաց
ուստի
անկաք ,
եւ
անդ
դիմելոց
եմք.
զի
տեսութիւն
մտացն
զհոգին
ընդ
ինքեան
ի
վեր
տանի.
եւ
նա
զշունչն
ընդ
արեանն
է
կապեալ.
եւ
արիւնն
ընդ
մարմնոյն.
զգայարանքն
ընդ
մարմնոյն.
եւ
լինի
մարդն
բոլորովին
երկնային։
Եւ
որպէս
սակաւ
մասն
ոտիցն
ի
յերկիր
է
հպեալ
եւ
կոխէ,
նոյնպէս
եւ
մեզ
սակաւ
պէտս
մարմնոյ.
այսինքն
զգեստուց
եւ
կերակրոց
ի
յերկրէ
ստանամք.
եւ
զանչափն
եւ
զաւելորդն
կոխեմք
եւ
անցանեմք.
որպէս
ասէ
առաքեալն.
«Ունիմք
կերակուր
եւ
զգեստ ,
այնու
շատասցուք»։
