Հնախօսութիւն աշխարհագրական Հայաստանեայց աշխարհի, Բ

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
ԸՆԴ այլոց ազգաց եւ զՀայոցն աւանդեն վիպագիրք սովորութիւն ըմպելոյ զարիւն իրերաց, իբրեւ անյեղլի զդաշնադրութիսն կամէին առնել։ Տակտիոս գիրք ժբ. թղթ. 344. ասէ. «Սովոր ութիւն է թագաւորաց կռելն դաշինս միաբանութեան՝ աջակցիլ, զբթամատն իրերաց կապել, եւ սաղանեօք պրկել. անդ զեղուլն արեան ընդ երեսս մորթոյն՝ խուն ինչ խոցելով զարիւնս միմեանց ծծեն. եւ զայն դաշն համարին սրբազան, իբր սրբեալ արեամբ երկոցունց »։ Զայս սովոր ութիւն Լուկիանոս եւ Մելա պատմեն վասն սկիւթացւոց. իսկ Վաղերիոս Մաքսիմոս գիրք թ. վասն Հայոց՝ ասելով. «Սարիասդէր (գուցէ Զօրօասդր, որ է Զրուան ) ընդդէմ հօրն իւրոյ Տիգրանայ Հայոց թագաւորի եդ բան ընդ բարեկամս՝ ամենեցուն յաջոյ ձեռանէ հանել արիւն, եւ զմիմեանց ըմպել զարիւն »։ Զթագաւորսն զայնոսիկ զառ հռոմայեցի մատենագրաց յիշատակեալսն թէպէտ եւ օտար համարեսցուք մերոցն, սակայն որ ինչ վասն սովոր ութեան ազգիս բանք են առ նոսա դաշնադրութեան, չեն մերժելի, զի գուցէ եւ առ մերսն վարէր հնումն այդ սովորութիւն. եւ զոր վասն Մարաց եւ լիւդացւոց տեսանեմք պատմեալ, նոյնպէս եւ վասն հռոմայեցւոյն Կատիլինայի պատմէ Սալուստիոս. որպէս եւ Տերտուղիանոս վասն այլոց ընդհանրապէս, թէպէտ եւ զանազան ազգք զանազան օրինակաւ հանէին զարիւն դաշնադրիլն. յորոց եւ ոմանք ընդ գինի խառնեալ ըմպէին զարիւն միմեանց։