Պտոյտ մը Պօլսոյ թաղերու մէջ

ԻԸ.
ԳԱՆՏԻԼԼԻ

Ահա գեղ մը, ուր ոչ քօլերա մտած է եւ ոչ նորաձեւութիւն ։

Հայու քսան եւ հինգ տուն կայ ։

Պ. Աբրահամ Այվազեան քանի մը տարիներ առաջ հանգանակութիւն ընելով՝ յաջողած է կանգնել վարժարան մը, որուն մէջ թաղին տղաները միշտ կկարդան այն բաները, զորս կ ՚ աւանդեն մանկավարժներն նախնական դպրոցներու մէջ։ Աւելորդ է ըսել, թէ կամ թաղին տղաները բնաւ չեն մեծնար եւ կամ թաղեցին աղքատ լինելով՝ դասատուի մը ամսական վճարելու կարողութիւն չունի։ Գիտենք որ այս դպրոցին մէջ տարին քանի մը անգամ պէօրէկ կ ՚ ուտեն աշակերտները, բայց չգիտենք, թէ տարին քանի՛ անգամ ծեծ կ ՚ ուտեն ։

  Գեղիս ազգայիններն մեծ մասամբ նաւավար են. եկեղեցին կյաճախեն եւ գինետուն բնաւ չեն երթար։ Դիտողութեան արժանի է, որ յօգուտ Հայաստանի սովեալներու երեսուն ոսկի գոյացաւ այն նուէրներէն, որք հաւաքուեցան այս գիւղին մէջ ։

Կիներն եազմա կբանին եւ ստակ շահելով երբեմն իրենց ամուսիններուն պարտքերն ալ կը վճարեն։ Կիներն էին, որ անցեալ տարի կռուեցան գերեզմանատան մէջ գերեզմանի խնդրոյն համար ։

Ասոնք պարզասէր, աշխատասէր եւ հաւատարիմ ըլլալով հանդերձ՝ ազգային զգացում այլ կկրեն. իրենց աղջիկները միշտ ազգային երգեր կերգեն ։

Ծեր քահանայ մը ծեր ժամանակէ մ ՚ ի վեր քահանայութիւն կգործէ եւ վէճի մը առիթ տուած չէ բնաւ ։

Գիւղիս բարձունքէն կմեկնին թնդանօթին այն եօթը ձայներն, զորս երբ լսենք՝ մեր անկողիներէն կցատկենք եւ փողոցը կը վազենք հասկնալու համար, թէ հրդեհն ո՛ւր է ։

Նաւավարներն երբեմն գիւղիս մէջ անանկ կտակներ կ ՚ ընեն ազգին, որ կարծես թէ կատակ կ ՚ ընեն. նաւավարի մը ըրած կտակն մեր ամենէն հարուստներն իսկ չեն ըներ, ուսկից կհետեւի թէ գիւղիս մէջ ազգասիրութեան կրակը վառ է միշտ ։

Գիւղիս օդն եւ ջուրն այնքան առողջարար են, որ եթէ մէկը շաբաթ մը մնայ հոս՝ հետեւեալ շաբթուն կպարտաւորի թիկնաթոռն փոխելու եւ աւելի ընդարձակն գնելու ։