Հայերէն Յիշատակարաններ

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 380 ( տես նաեւ ` 1443 թ. )

 

Ստացող ` Մամախաթուն, գրիչ ` Սարկաւագ

Վայր ` Յոհանավանք

 

… Որպէս եւ ես, անարժան աղախինս Քրիստոսի Մամախաթունս, ազատազարմ եւ իշխանուհի գոլով այսու կենաւքս, մտաբերեցի զանցաւոր եւ զունայն կենցաղս, եւ ստացա զսուրբ աւետարանս առաջնորդ ինձ անանց կենացն, եւ բարեխաւս անաչառ եւ անկաշառ դատաստանին Քրիստոսի, եւ յիշատակ հոգւոյ իմո յետ ելից իմոց, եւ ծնաւղաց իմոց, եւ եղբարց ` ազատաց եւ ազատազարմաց, || եւ ի լուսաւորութիւն մանկանց նորածնելոց նոր Սիովնի:

Արդ, ո ՜ վ սուրբ հարք եւ առաքելագումար դասք քահանայից, յորժամ վայելէք ի քաղցրաճաշակ յեդեմատունկ աստուածառոյգ վտակաց … յիշեսջիք զաղախինս Քրիստոսի զՄամախաթունս եւ զբարեպաշտ ամուսին իմ ` զպատուելի իշխանն Զաջուռ, որ թէպէտ ազգաւ վիրացի գոլով, այլ կամաւք բարեկամ ամենայն եկեղեցեաց, եւ զծնաւղսն իմ ` զՍուպայն եւ զՏիկնանցն, եւ զեղբարսն իմ ` զՀազարբէկն, զԿուկորն եւ զԱմիրն, եւ զքոյրն իմ, եւ զզաւակսս իմ, եւ զամենայն արեան մերձաւորսն, հանդերձ ամենայն զարմիւք ` կենդանեաւք եւ ննջեցելովք, զի կենդանիքն պարագայց ամաւք անփորձ պահեսցին, եւ հանգուցելոցն հանգիստ եւ ողորմութիւն շնորհեսցի յամենառատ բարերարէն աստուծոյ, զի ձեզ յիշողացտ եւ մեզ ` յիշելոցս առհասարակ, ողորմեսցի բարեգութն աստուած, ամէն:

Արդ, գրեցաւ գիրս ձեռամբ ամենամեղ անձին ` Սարկաւագիս, յ [ ը ] նտիր եւ յստոյգ աւրինակէ, առաջնորդութեամբ երջանիկ եւ ընտրեալ րաբունոյն Պետրոսի, զի յոյժ աշխատ եղեւ աւդնականութեամբ եւ ծախիւք մինչ ի վերջ բանիս, որոյ Քրիստոս աստուած, աղաւթիւք ամենայն սրբոց, վարձս բարիս պարգեւեսցէ: Ի թուականիս Հայոց ՉԾԹ. (1310), յաշխարհակալութեան ազգին նետողաց Ղարպանտա ղանին, եւ հայոց թագաւ [ որութեան ]  Ալինախին, եւ ի դասապետութեան մեծ իմաստնոյ Եսայոյն: Ի գաւառս Այրարադու Անբերդ կոչեցելոյ, ի սուրբ եւ յաստուածաբնակ հանդիսարանիս Յոհանավանք, ընդ հովանեաւ սուրբ Կարապետիս եւ մեծափառ Կաթուղիկէիս գրեցաւ, յեպիսկոպոսութեան եւ յառաջնորդութեան աթոռայս տէր Ներսէսի ` սրբափայլ եւ ճգնազգեաց զուարթնոյ, ի յիշխանութեան մերոյ գաւառիս Քրդին, որդոյ Տայիրին, թոռն մեծին եւ բարեպաշտ Քրդին:

Բայց զաղէտ եւ զողբ տարակուսանացս ո ՜ պատմեսցէ, զի ի խիստ եւ յանհնարին հարկապահանջութենէ ծախեա [ լ ] լինին ուստերք եւ դստերք աշխարհիս մեր, եւ բազում գեղք եւ վանորայք աւէր եւ անհանգիստ, եւ քահանայք տարաշխարհիկ լինին. եւ այս ամենայն վասն մեղաց մերոց:

Եւ դարձեալ կրկին աղաչեմ զձեզ, ո ՜ վ դասք սրբազանից, վերստին յիշման արժանի առնել զվերոյգրեալքս ի սմա, զամենաւրհնեալ բարի տիկինն զՄամախաթունն ` ստացող գրոցս, եւ զծնաւղսն նորին, եւ զամենայն արեան մերձաւորսն, եւ զվարդապետն Պետրոս  Ուշոյ վանացն, որ առաջնորդ եւ կատարումն եղեւ բանիս, եւ զիս զՍարկաւագս ` ապիկար եւ յետին գրչաւղակս եւ կազմող, եւ զսպասաւորս իմ, որ յոյժ յուսով սպասաւորեաց. եւ խոշորութեան եւ սխալանացն անմեղադիր լինիք, զի յոյժ ի տագնապ ժամանակ էաք. եւ Քրիստոս, որ տէր է պարգեւաց եւ տուող ողորմութեան, ձեզ ` յիշողացտ եւ մեզ ` յիշելոցս ողորմութիւն պարգեւեսցէ, ամէն:

Յիշեսջիք եւ զվարդապետն իմ զկիրակոս:

Արդ, գրեցաւ սուրբ աւետարանս հրամանաւ եւ ար [ դ ] եամբք ամենաւրհնեալ Մամախաթունին եւ ընծաեցաւ  Ուշոյ սուրբ զաւրավարին Սարգսի, մի ոք իշխեսցէ հանել եւ հեռացուցանել ի վկայարանէ սուրբ զաւրավարին, եւ թէ ոք հանդգնի գողանալ, կամ ծախել, կամ այլ ինչ պատճառ ` դատի յաստուծոյ եւ մեր մեղացն տէր լինի:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 4446

 

Գրիչ ` Պաւղոս

Վայր ` Յարատես վանք

 

ա

 

… Գերազարդ եւ գեղամաքուր սուրբ եւ երանաշնորհ քահանայն Տէրունական, եւ գերապատիւ եւ քրիստոսասէր հայր նորա Ասխաթան … ետուն գրել զսա իմոյ ` մեղաւք լցեալ հոգւոյ  Պաւղոսի սոսկանուն վարդապետի, որով իմ ` հայեցեալ ի յեռափափաք սէր նոցա, որ առ աստուած, ետու գանձն յաշխատութիւն, եւ [ ի ] ծերացեալ ժամանակի ||| ձեռաւք գրեալ աւարտ եցի զսա, ընդ հովանեաւ ամենազաւր աջոյն Յիսուսի, ի դրունս սուրբ Սիովնի, եւ սուրբ Աստուածածնի, եւ սուրբ Կարապետին, եւ կենսակիր սուրբ Նշանացս, ի վանս, որ յորջորջի Յարատես, ի թվականիս ՉԾԹ. (1310), ի խանութեանն թաթար [ ին ] Խարվանդին, եւ ի թագաւորութեանն Հայոց Աւշնին, եւ ի հայրապետութեանն Կոստանդեայ, որոյ թողեալ զկարգ եւ զաւանդութիւն սուրբ հարցն մերոց ընթացաւ զկնի փռանգաց եւ հոռոմոց, զոր ինքն տէր Յիսուս հոգասցէ, եւ ի վերադիտողութեան Սիւնեաց նահանգիս տեառն Յովանիսի մականուն Ուրպելի ` արհիական եպիսկոպոսի եւ ճշմարիտ եւ սուրբ իմաստասիրի, զոր պահեսցէ Քրիստոս աստուած սուրբ եւ անբիծ յերկար ժամանակաւ, ի պարծանս եւ ի լուսաւորութիւն կաթուղիկէ սուրբ եկեղեցոյ, եւ յիշխանութեան այսմ գաւառի երկու հարազատացն ` պարոն Բուրթելին եւ պարոն Պուղտային եւ պարոն Չայսարին, զորս պ ահեսցէ զնոսա Քրիստոս աստուած պարագայց ամաւք ` զաւրաւոր եւ յաղթող ի վերայ թշնամեաց խաչին Քրիստոսի:

Եւ արդ, աղաչեմ զամենիսեան սիրովն աստուծոյ, որք կարդայք եւ լուսաւորիք յաստուածախաւս տառէս, յիշեսջիք աղաւթիւք եւ պաղատանաւք զստացաւղք սորա ` զսուրբ եւ զաստուածազարդ քահանայն, զպատուեալն եւ զզարդարեալն ի հոգւոյն սրբոյ զՏէրունականն … եւ զհայր նորա ` զԱսղաթան, եւ զմայրն նորա ` զԲախտաւորն, եւ զկողակիցն իւր ` զԾամոսկի, եւ զաստուածատուր որդին իւր ` զԳրիգոր, եւ զհարազատսն իւր …:

Յիշեսցէ բարեգութն աստուած զպատուելի տանուտէրն զՄխիթար:

 

Ձեռնտու ` Սուզայ

 

բ

 

Ես ` աղախին եւ ծառայ տեառն աստուծոյ Սուզայ, աւգնական եղէ ի գին սուրբ աւետարանիս Ճ. [100] սպ [ իտակ ], եւ խնդրեցի, զի յամենայն ամի Ա. աւր պատարագաւ յիշեսցէ զիս Տէրունականն |||

Արդ, աղաչեմ զամենիսեան սիրովն աստուծոյ, ես նուաստ աշխատաւղ սորա Պաւղոս, յիշեսջիք աղաւթիւք եւ զիս ի մեղաց թողութիւն, ծնաւղաւք մերաւք եւ ամենայն զարմիւք …

 

ՄԱՇՏՈՑ

Փիրղ. 6273, էջ 116 ( Լիմ )

 

Գրիչ ` Աբրահամ

Վայր ` Լիմ կղզի

 

… Իսկ կատարեցաւ սա ի յարմարական եւ ի գեղեցիկ մենաստանիս ` ի կղզիս, որ կոչի  Լիմն, ընդ հովանեաւ սուրբ Աստուածածնին, եւ սուրբ Կարապետին, եւ սրբոյն Գէորգեայ նորակազմ տաճարիս, եւ ամենայաղթ Աջիս, ի հայրապետութեան տեառն Զաքարիայի, որ է ամենեւին բարի, աննենգ եւ անցասումն, նմանեալ աթոռակալին իւրոյ սուրբ Գրիգորի խոնարհութեամբ ն եւ համբերութեամբն, որ եւ նա ի մէջ թունաւոր օձիցն համբերեալ հնգետասան ամ, նույնպէս եւ սա ի դառն եւ ի վշտաբեր ժամանակիս, ի մէջ անօրինաց եւ աւրիւնարբու գազանաց ազգին նետողաց, որ հանապազ խոցեն եւ վիրաւորեն ի հոգի եւ ի մարմին: զոր տէր աստուած հալածական եւ նկուն արասցէ զամենայն թշնամիս իւր ` զերեւելիսն եւ զաներեւոյթսն, եւ ինքն ընդ երկայն աւուրս արասցէ ի փառս իւրում եւ ի պարծանս մեր, ամէն: Եւ ի թուաբերութեանսլ հայոց ՉԾԹ. (1310), ի յառաջնորդութիւնն սուրբ ուխտիս պատուական եպիսկոպոսիս տէր Յովհաննու, որ ի յառաջնորդութեան իւրում մեզ հանգիստ շնորհեաց: Եւ ստացայ զսա ի յարդար վաստակոց իմոց [ ես ]` Աբրահամ կրօնաւոր, եւ իմ մեղսամած մատամբ գծագրեցի եւ ընծայեցի զսա ի դուռն սուրբ Գէորգեայ տաճարիս, ի պայծառութիւն եւ ի վայելումն մանկանց Սիովնի, զոր վերստին նորոգեաց բարի հովիւն եւ հովուապետն տէր Զաքարիա, որ է կաթուղիկոս ամենայն Հայոց:

 

ԳՈՐԾՔ ԱՌԱՔԵԼՈՑ

Կերլա, ԼԲ. - Գովրիկեան, Դրանս. Հայոց Մետրոպոլիսը, էջ 342-346

 

Գրիչ ` Ստեփ [ աննոս ] Գոյներիրիցանց

Վ այր ` Կիպրոս կղզի, Մաղուսայ

 

ա

 

… Գրեցաւ պրակք սուրբ Առաքելոցն, Կաթողիկէիւքն հանդերձ, հրամանաւ աստուածասէր եւ բարեպաշտ պարոնին տիկին Ալիծին, մաւրքաւր թագաւորացն Հայոց, ի մխիթարութիւն կենաց իւրոց եւ յիշատակութիւն հոգւոյ իւրոյ, ի ձեռն իմոյ նուաստիս Ստ [ եփանոսի ] Գոյներիրիցանց: Արդ, յերեսս անկեալ աղաչեմ զհանդիպաւղսդ ` յիշել զարժանին յիշատակի ` զաստուածասէրն եւ զբարեպաշտուհին, հանդերձ ամենայն նախնիւքն իւրովք եւ ծննդովք, այլ եւ զտառապեալ զբազմամեղ գրչիս, եւ աստուած առհասարակ ձեզ եւ մեզ ողորմեսցի, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս յաւիտենից, ամէն:

Ի թու. ՉԾԹ. (1310) գրեցաւ, ի բազմաթշուառ ժամանակի, որոց տարակուսելոցն այց արասցէ մարդասէրն աստուած, բարեխաւսութեամբ սուրբ Աստուածածնին, ամէն:

 

բ

 

… Գրեցաւ աստուածաբան աւետարանս Յոհաննու ի հրամայական խնդրոյ աստուածասէր եւ բարեպաշտուհի պարոնին տիկին Ալիծի սինէջալէսի Կիպրոսի, որ էր դուստր պարոն Հեթմոյ, որ տէր էր  Լապրունին ` յիշատակն նորա աւրհնութեամբ, եւ ողորմեսցի նմա քրիստոս աստուած, ամէն:

Արդ, վերոյգրեալ բարեպաշտուհի պ [ ա ] ր [ ոնն ] բազում ամս խնամարկեաց զիս բազում եւ մեծ գթով, գրեթէ որպէս որդեսէր ծնաւղ զանդրանիկ իւր, այնպէս գթաց ի նուաստս եւ յանարժանս: Եւ ես ` յետնեալս յամենայն բարեաց, սուտանուն Ստեփ [ անոս ], որ ամաչեմ ի գերագունէ քահանայ անուամբ կոչիլ, այլ մականուամբ ` Գոյներիրիցանց: Վասն որոյ, որպէս յոյժ պարտական նորա անճառ բարեացն ` յերեսս անկեալ աղաչեմ զառհասարակ հանդիպաւղսդ, յիշել ի բարին զվերոյգրեալ բարեպաշտուհի պ [ ա ] ր [ ոնն ], ծնողիւք իւրովք եւ ամենայն զարմիւք: Այլ եւ զմեղաւոր հողս ` զտառապեալ գրիչս, ծնողիւք իմովք եւ ամենայն զարմիւք: Եւ Քրիստոս աստուած, որ առատն է ի տուրս, առհասարակ ողորմեսցի ձեզ յիշողացդ եւ մեզ յիշեցելոցս, ամէն:

Գրեցաւ ի թու. ՉԿԱ. (1312), ի դեկտեմբ. ԻԹ. (29), ի Կիպրոս կղզի, ի  Մաղուսայ, ընդ հովանեաւ սուրբ աստուածածնին: Արդ, աղաչեմ, որ ոք հանդիպեսցի սմա ` մի եպերեսցէ զիս վասն ճապաղ ցանկիս, թէ երբ զայլ աւետարանսն չէ գրեալ, նա ոչ էր պիտոյ սմա ցանկ ճապաղ, այլ ես ոչ կամեցայ յիմ ձեռնահիւսս պակաս իրք թողուլ, զի ի գեղեցկութիւն ` պակասն է նախատելի եւ ոչ առաւելութիւնն. ահա յայտնի է, որ ուղիղ մտաւք որոնէ ` բաւական է իմաստնոց: Այլ յինէն, ծերացելոյս մարմնով եւ մտաւք, հազիւ այսչափս ծրագրեցաւ, զգեղեցիկն վեհքն ծրագրեն, զտեսանաւղքդ աղաչեմ, մեր յանցանացն թողութիւն շնորհել, եւ աստուած ձեզ, ամէն:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Ն. Ջուղա, Ամենափրկչ. 38, Տ էր- Աւետիսեան, Ցուցակ, էջ 138 -139 ( տես նաեւ 1629)

 

Գրիչ ` Տիմաւթ

Վայր ` Հռոմ

 

ա

 

… Յամի ԷՃ - երորդի Ծ - երորդի իններորդի թու. հայկազնեան տումարի (1310) աւարտագործեալ եղեւ աստուածախաւս եւ կենսատու սուրբ աւետարանս …: Զոր իմ ` մեղապարտ եւ սուտանուն քահանայի Տիմաւթի, ցանկացաւղ եղէ այսմ աստուածախօս մատենի եւ ստացա զսա ինձ գանձ անկողոպտելի եւ փրկանս մեղուցեալ հոգոյ իմոյ, ընդ նմին եւ ծնաւղաց իմոց, եւ տամ զսա ի տունն Հայոց Փիրուժ քաղաքին, յիշատակ անջինջ ինձ եւ իմոցն ամենայն …:

Բայց արդ, գրեցաւ սա ձեռամբ հոգնամեզ եւ սուտանուն եւ փցուն եւ յետին գրչի Տիմաւթի, ի լաւ եւ յընտիր աւրինակէ, ի հռչակաւոր մայրաքաղաքս Հռոմ, ի հանգստարանս Հայոց, առ դրան սուրբ առաքելոցն Պետրոսի եւ Պաւղոսի, եւ սրբուհոյ Աստուածածնիս, եւ որ մերն է Լուսաւորիչ [ Գրիգորի ] եւ այլ սրբոցս:

 

Հետ. ստացող ` պարոն Ամիր Կաֆացի

 

բ

 

… Աստուածաշունչ աւետարանս … անկեալ էր գերութիւն. նայ պր. Ամիր Կաֆացի գնեց զինքն իւր արդար ընչաւք, ու պատարագեց յաւժար կամաւ ի վայելումն հաճատկատար Աստուածածնիս: Իր յիշատակ է, եւ իւր ծընաւղացն, եւ իր պսակաւոր կողակցուն ` Դուխտար Մելիքին, յաւիտենից յիշատակ իւրեանց ծնողացն: Սուրբ քահանայք, յորժամ ընդերնուք, ձեր մաքրափայլ աղաւթքտ յիշէք պր. Ամիրին ծընաւղքն ` զհայրն Ֆրանկշայ եւ մաւրն ` անուն Խթա - Մելիքն յիշէք, եւ դուք յիշեալ լինիք սոսկալի ատենի:

Գրեցաւ աստուածայշունչ աւետարանս թվ. ՊՂԱ. (1442):

Ռ. Է. [ Ր ] Դ. Մ. Թ. որ գրեց: [ Ծածկագիրը՝ Աւ[ե]տիք ]

 

ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ ՎԱՐԴԱՆԱՆՑ ԵՂԻՇԷԻ

Երեւան 4809

 

Գրիչ ` Վարդան

Վայր ` Վա՞ն

 

Եւ արդ ես ` մեղաւոր եւ անարժանս Վարդան, ցանկացող եղէ այս սուրբ տառիս ` չարչարանաց սուրբ Վարդան [ ան ] ցն, զոր ունէի փափագ ի բազում ամաց, եւ կամաւ կամեցողին բարեաց յանկ ելեալ աւարտեցի զսա բազում աշխատանաւք, եւ ետու զսա ընծա սուրբ [ Գէորգայ Զաւրավարի ], որ է ի Վան քաղաքի, հանդէպ սուրբ ուխտին Վարագայ:

Բայց գրեցաւ սա ի թվականութեանն Հաոց ՉԾԹ. (1310), ի նեղ եւ յանբարի ժամանակի:

Արդ, որ կարդէք կամ աւրինակէք, մեղաց իմոց թողութիւն խնդրեցէք յաստուծոյ, եւ ծնողաց իմոց, եւ եղբարց, եւ համաւրէն ննջեցելոց իմոց, եւ երջանիկ վարդապետին իմո Տիրացու սուրբ եւ խաչընդուս կրաւնաւորին …

Եւ արդ, չիք ոք որ ունի իշխանութիւն ` ի վերա սորա, ոչ յիմոց եւ ոչ յաւտարաց: Բայց տէր եւ իշխեցող սորայ աստուած է եւ սուրբ Առաքեալքս …:

Բայց եթէ խնդրեսցէն զսա վասն կարդալո կամ աւրինակելո, մի ' խնաեսցեն, վասն զի զսա այսր աղագաւ եմ գրել, զի ամենեքեան աւգտեսցին եւ մեղաց իմոց թողութիւն խնդրեսցէն յաստուծոյ, որում փառք յաւիտեանս, ամէն:

 

ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ ՅԱՂԱԳՍ ՄԱՐԴԵՂՈՒԹԵԱՆ ՔՐԻՍՏՈՍԻ

Մատենադարան Հայկ. թարգմ. էջ 196

 

Գրիչ ` Յոհան

Վայր ` Վանայ գաւառ, Աւանց գիւղ

 

… Գրեալ յիշատակ Գէորգ կրաւնաւոր քահանայի … ձեռամբ Յոհաննու գծագրող քահանայի, ի հայրապետութեան Զաքարէի Հայոց կաթողիկոսի եւ յառաջնորդութեան գերահռչակ սուրբ ուխտիս  Վարագայ համաշունչ եղբարց ` տէր Սարգսի եւ տէր Պետրոսի, որք հեզութեամբ եւ հանդարտութեամբ հովուէն զբանաւոր հաւտս …: Գրեցաւ ի գաւառիս Վանայ, ի գիւղն Աւանց, ընդ հովանեաւ սուրբ Յովհաննու Կարապետին եւ սրբոյն Գրիգորի Հայոց Լուսաւորչին:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 280 ( տես նաեւ 1314 թ. )

 

Գրիչ ` Աւագ

Վայր ` Բաբերդ

 

… Արդ, ես նուաստս եւ անարժանս ի քահանայս եւ տխմարս ի յարհեստ գրչական [ Աւագ ], աւգնականութեամբ կամեցող բարերարին աստուծոյ, որ հանապազ զբարիս կամի կամարարաց իւրոց, բազում ըղձիւ ես եւ մանկունք իմ Աւագ Պարոնն եւ Յուսիկն ցանկացող եղաք, եւ իմոյ ձեռամբ գրեցի զսուրբ աւետարանս … ||… ի վայելումն դեռաբոյս զաւակաց իմոց Աւագ պարոնին, Յուսկանն, Ղազարին եւ Գրիգորոյ, զորս տէր աստուած ի կամս իւր պահեսցէ զսոսա մինչ ի խորին ծերութիւն:

… Բայց գրեցաւ սուրբ աւետարանս ի ՉԾԹ. (1310) թուականութեանս Հայկազնեա տոմարիս, եւ ի գալստենէ կենարարին ՌՅԲ. (1302 ՞ ) ամ, ի ձեռն անաշխատ եւ նուաստ երիցու, || ի դղեակս, որ կոչի  Բաբերդ, ընդ հովանեաւ սուրբ Յսհնա եւ սուրբ Սիոնի աստուածաբնակ տաճարաց, ի լուսաւորութիւն մանկանց նոր Սիոնի:

Յիշեսջիք զարժանաւորս ամենայն բարեաց ` զխոհեմ եւ զհանճարեղ, զշնորհազարդ եպիսկոպոսն մեր ` զտէր Սահակ, ողջ լինել կրկին կենդանութեամբ եւ պարագայց ամաւք, զի շնորհեաց մեզ աւրինակ ընտիր: Յիշեսջիք եւ զսրբասէր քահանայ զՍամուէլն եւ զաւակն իւր, որ ետ կրկին այլ աւրինակ, որ ստոյգեցաք, եւ զԿարապետ քահանայն, որ միւրս աւրինակ այլ շնորհեաց, որ կոչի Մուրղանեցի, քանզի յերկուց եւ յերից վկայից հաստատի ամենայն բան: Զի յորժամ յաւարտումն հասաւ, եգաք զերիս ընդիր եւ անուանի աւետարանքս եւ ստոյգեցայք, որ մին շառաւեղաւք էին դրած. եւ մի հայիք ի յախմարութիւն իմ եւ զանարհեստ գիրս, զի բազում աշխատանս կրեցի մինչ ի ձեռն բերի զաւրինակերս եւ ստոյգեցի, որոց ` շնորհողաց աւրինակացն, շնորհեսցէ Քրիստոս աստուած զիւր արքայութիւնն աստ եւ ի հանդերձեալն, ամէն:

 

ԳՈՐԾՔ ԱՌԱՔԵԼՈՑ ԵՒ ԹՈՒՂԹՔ ՊՕՂՈՍԻ

Ն. Ջուղա, Ամենափրկչ. 101. Տ էր- Աւետիսեան, Ցուցակ, էջ 60-61

 

Գրիչ ` Թում [ այ ]

Վայր ` Գաւղայոյ վանք

 

ա

 

… Ի թվ. Հայոց ՉԾԹ. (1310) կատարեցաւ, յամսեանն արաց ի ԺԷ. (17), յաւուր հինգշաբթի, ի պայծառութիւն սրբոյ եկեղեցւոյ եւ ի վայելումն մանկանց նորին ` Սահակ կրաւնաւորի ն, յիշատակ իւր, եւ ծնողաց իւրոց, եւ եղբարց իւրոց, եւ ազգականաց իւրոց …:

Արդ, աղաչեմ զամենեսեան զընթերցողսդ, որք աւգտիք ի սմանէ կարդալով կամ աւրինակելով, յիշեցէք զՍահակ կրաւնաւոր եւ զիւրսն ամենայն … եւ զԹորոս ` զկարեւոր իւր, որ աւգնական եղեւ գնոց գրոյս, ամէն …:

Ընդ նմին եւ զմեղապարտ գրողս զԹում [ այ ] եւ զծնողսն իմ, զհայրն իմ զԳորգ երէց, եւ զմայրն իմ զՄեծաց տիկին, եւ զեղբայրսն իմ զՍիմոն, եւ զքեռոյ որդին իմ զԳրիգոր, եւ զհաւրեղբայրն իմ զԻշան [ ՞ ] անուն, եւ զայլ ազգատոհմսն …:

 

բ

 

Ի թվ. Հայոց ՉԾԹ. գրեցաւ առաքելական սուրբ տառս ձեռամբ Թու [ մայի ], ի յանապատիս  Գաւղայոյ վանք կոչի, ընդ հովանեաւ սուրբ Խաչի, եւ սուրբ Աստուածածնի, եւ այլ սրբոցս ` սրբոյն Սարգսի, եւ սրբոյն Յակոբա, եւ այլ սրբոց, որ կան հաւաքեալ ի յայսմ տեղոջ …:

 

գ

 

Թորոս, որ զգինս ետ զգրոցս, յիշեալ լիցի ի տէր, ամէն: Աստուած թողու զիւր յանցանս, ամէն:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Թորոս Աղբար. Բ. էջ 445-446 ( Տիգրանակերտ )

 

Գրիչ ` Գրիգոր

Վայր ` Դարանաղեաց գաւառ, Մանէ այր

 

ա

 

Գրեալ ի թվ. ՉԾԹ. (1310), ի գաւառին Դարանաղեաց, ի սուրբ եւ հռչակաւոր ուխտս Սուրբ Գրիգոր, մերձ առ դամբարան սուրբ Լուսաւորչին, ի լերին Սեպուհ եւ Մանէ այր կոչեցեալ … ձեռամբ սուտանուն Գրիգորի …: Ստացաւ զսա … եղբայրն մեր Տաւնական յիշատակ իւր եւ ծնողացն իւրոց …

 

բ

 

Յիշատակ է աւետարանս Խոսրովենց Ձորենւոյն, որ առաւ յիւր հալալ վաստակոց եւ եդ յիշատակ ի դուռն կարմիր Խաչին:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 3985 ( տես նաեւ ` 1403 թ. )

 

Գրիչ ` Սերոբէ

Վայր ` Թէոդոյպաւլիս

 

… Գրեցաւ սուրբ եւ աստուածային տառք բարձրաբան սուրբ աւետարանչացն ձեռամբ անարժան եւ յետնորդ քահանայի, որ  Սերոբէ անուն կոչի: Արդ, աղաչեմ զդասս լուսերամից յիշման արժանի առնել զմեզ, եւ զբազմաշխատ ծնողսն մեր ` զՊետրոս քահանայ, եւ զբարեպաշտութեամբ լցեալ մայրն իմ, եւ զհամաւրէն մերձակայս մեր, եւ որ սրտի մտաւք զամէնն ասասցէն, նոքա եւս յիշեալ լիցին ի տեառնէ: Գրեցաւ սայ ի հռչակաւոր աւրինակէ. թվ. ՉԾԹ. (1310), ի քաղաքիս Թէոդոյպաւլիս, ի դրան սուրբ Կարապետիս եւ սուրբ Զաւրավարիս:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 5556 ( տես նաեւ 1557 թ. )

 

Գրիչ ` Կարապետ

Վայր ` Եզնկա

 

Արդ, ի թուաբերութեան հայկազեան տումարիս, որ է թիւս եկեալ ի ՉԾԹ. (1310) կատարեցաւ, ի թիւ յունվարի ամսոյն, ի յաւրն, որ է Ը. (8), ի հայրապետութեան տեառն  Կոստանդնայ եւ ի թագաւորութեան Աւշինի, ի մայրաքաղաքս յԵզնկաս, առ աթոռակալութիւնս տեառն Սարգսիս, ընդ հովանեաւ սուրբ Կաթուղիկէիս ` աստուածաբնակ սուրբ տաճարիս, ձեռամբ իմոյ ` մեղուցեալ եւ անարժան քահանայիս  Կարապետիս, յետնեալ անիմաստ եւ փցուն գծագրիս …:

 

ԳԱՆՁԱՐԱՆ ՀԻՆ ԽՄԲԱԳՐՈՒԹԵԱՄԲ

Երեւան 2061

 

Գրիչ ` Կարապետ

Վայր ` Տիրաշէն

 

… Արդ, գրեցաւ գանձտետրս ընդ հովանեաւ սրբոյ Աստուածածնիս եւ կենսակիր սուրբ Նշանիս, ի Տիրաշէնն, ձեռամբ յոգնամեղ եւ տխմար գրչի Կարապ [ ետի ]. ՉԾԹ. (1310): Արդ, ստացաւ ըզսա Ներսէս քհ [ անայ ] ի Մղաջրու, յիշատակ իւր եւ | իր | զարմիցն իւրոց ` Շահին Թանկշահին, իւր ամուսնոյն ` Թիմա տիկնայ, եւ իր փեսին ` Արեւշահին: Ամենայն սրբոց բարեխաւսութեամբ Քրիստոս աստուած թողու զիւրեանց յանցանքն յիւր միւսանգամ գալուստն:

 

ՇԱՐԱԿՆՈՑ

Երեւան 7034

 

Գրիչ ` Իգնատիոս

Վայր ` Կիլիկիա, Ձորոյ վանք

 

… Գրեցաւ եղանակաւոր տառս ի թուիս ՉԾԹ. (1310), ձեռամբ անպիտան եւ անարժան քահանայի Իգնատիոսի, ի մենաստանիս, որ կոչի  Ձորոյ վանք, ընդ հովանեաւ սրբուհոյ Աստուածածնիս, ի վայելումն մանկանց նոր Սիովն [ ի ], ի լաւ եւ յընտիր աւրինակէ: Որք աւգտիք ի սմանէ ուսմամբ կամ գաղափարաւ, սրտի մտաւք յիշեսջիք զգծող սորա զԻգնատիոս եւ զազգայինսն մեր, եւ աստուած յիշողացդ ողորմեսցի ի միւսանգամ գալուստն, ամէն: