Հայերէն Յիշատակարաններ

       1325
      
       ԳԻՐՔ ԵՐԿՈՏԱՍԱՆ ՄԱՐԳԱՐԷԻՑ ԵՒ ՅՈԲԱՅ
      
       Թորոս Աղբար, Բ. էջ 330 332 (Խարբերդ)
      
       Գրիչ ` Սարգիս
      
       վայր` Քաջբերունւոյ գաւառ, ի մենաստանս Խառաբաստա
      
       ... Արդ, ի կարճեալ աւուրս եւ յերեկոյացեալ ժամանակիս, այսինքն ի վերջին դարուս, յորժամ յաղագս ծովացեալ մեղաց աշխարհի իբր երեքալեանն իմն մրրկեալ տատանեալ ծփէր ի բռնութենէ սրոյն նետողաց, զոր ի յոլով աւուրց սաստկացեալ տիրէր համայն ա մենայն երկրի, սկսեալ յելիցն արեւու` ի ծովէն Կասպից, շրջապատեալ զհիւսիսիւ, մինչեւ գայ հասանէ ի ծովն Պոնդոսի, եւ դարձեալ զմիակողմամբն հարաւայնոյ պար առեալ պարունակեալ զաշխարհն Բաբելացւոց եւ զհամայն Ասորիս եւ զԿիւլիկիա, մինչեւ ցնոյն ծովն Պոնտացւոց աշխարհին, զբոլոր միջերկրացս, զազգս եւ զլեզուս բազումս ընդ ինքեամբ կալեալ ունէր լուծ ծառայութեան, ըստ նախատեսութեան մեծ հայրապետին Հայոց Ներսիսի. եւ պակասեալ նուազեալ գոյր հայրապետութիւն սեռի սուրբ լուսաւորչին Գրիգորի եւ թագաւորութիւնն ազին Արշակունեաց` ըստ տեսլեան սուրբ Սահակայ, եւ սակս անդարձութեան մերոյ ոչ դարձաւ բարկութիւն նորա, այլ տակաւին ձեռն իւր բարձրացեալ է ի պատժել եւ ի պատուհասել. եւ մեր ոչ զղջացեալ, մինչեւ ծիւրեալ եւ ծնկեալ մաշեցան ամենայն կեանք մեր, ի մահ եւ ի դժոխս մերձեցան անձինք մեր, եւ յերկիր մա ծան մէջք մեր. քանզի ... եւս քան զեւս ընդ նեղութեամբ եւ ընդ հալածանաւք արկին զազգս քրիստոնէից, զորոց զաղէտս տարակուսանաց ո՜ ոք կարասցէ պատմել եւ կամ ընդ գրով արկանել:
      
       Արդ, յայսմ գառն եւ դժնեայ ժամանակի, յորում խաւար անլոյս եւ մէգ ամխիթար տարածեալ մածեալ ունէր զամենայն երեսս երկրի, ես` տառապեալ եւ եղկելի անձն Սարգիս կրաւնաւոր ... ցանկացեալ այսմ աստուածաճառ ... մատենի աստուածազան եւ աստուածարեալ սրբոց մարգարէիցն երկոտասանից եւ Դանիէլի նախատեսութեանցն, ընդ նմին թղթոյն Յոբայ եւ համբերողի մեծի, զորս շարայարեալ կազմեալ եմ զսոսա ի մի ափի: Գրեցաւ սա ի թվա[կանութեան ] Հայկ[ազեան ] տումարի ՉՀԴ. (1325), ի գաւառիս Քաջբերունւոյ, ի մենաստանս Խառաբաս[տ]ա, ի վանս որ կոչի Սուհարա, ընդ հովանեաւ սուրբ Աստուածածնին , որ է աւրհնեալ յաւիտեանս: Յառաջնորդութեան տեղւոյս Ղազար առն` հեզի եւ խաղաղարարի, նմանեալ ... նախնոյն Ղազարու, զի կամեցող եղեւ մեզ եւ սիրով ըն-
      
       կալաւ զմեզ ընդ իւր, ընգալցի եւ զինքն աստուած ...: Յիշեցէք զՍարկաւագ կր[աւնաւոր ] եւ զՅովսէփ կր[աւնաւոր ], որ զաւրինակն շնորհեցին մեզ, յիշեսջիք զվարդապետն իմ զՅովսէփ...:
      
       Վա՜յ ինձ հազար անգամ:
      
       ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ԱՒԵՏԱՐԱՆԻՍ ՈՐ ԸՍՏ ՄԱՐԿՈՍԻ, ԱՐԱՐԵԱԼ ԲԱՐՍՂԻ ՎԱՐԴԱՊԵՏԻ
      
       Երեւան 1314
      
       Հեղինակ ` Բարսեղ
      
       վայր` Մաշկուոր վանք
      
       Շնորհաւքն եւ ողորմութեամբն աստուծոյ հաւր` սկզբնարարի գրոյս եւ ձեռնտուութեամբ եւ աւգնական լինելովն Քրիստոսի Յիսուսի որդւոյն աստուծոյ ի գլուխ հանեալ կատարեցի ես` լոկ անուն վարդապետս Բարսեղ, զմեկնութիւն սրբոյ աւետարանիս, որ ըստ Մարկոսի, որչափ աջողեաց եւ զաւրացոյց տալով մեզ միտս եւ բանս հոգին սուրբ աստուածն ճշմարիտ, վասն որոյ աղաչեմ զգիտաւղսդ բանի եւ զընթե րցաւղսդ սորին տառի յիշել զմեզ ի բարի` ծնաւղաւք, զարմիւք եւ երախտաւորաւքն մերովք, զի մեծ տաժանմամբ եւ յոլով աշխատութեամբ եղեւ զրաւ սորա, եւ որ գրէք զսակաւ բանս եւ յիշէք ի բարին, գրեսջիք եւ դուք ի գիրն կենաց եւ յիշեալ լիջիք ի միշտ բարւոյն աստուծոյ, որ է աւրհնեալ յա ւիտեանս , ամէն:
      
       Արդ, եղեւ վճար այսր մեկնութեան ի թագաւորութեանն Լեւոնի` որդւոյ Աւշնի, նորընծայ եւ դեռաբոյս մանկանն` յոյժ երկեղածի եւ աստուածասիրի, զորոյ զթագաւորութիւնն յաղագս տղայութեան իւրոյ խնամեն եւ հոգան երեք մեծագոյն եւ փառաւոր իշխանքն, երկու եղբարքն հարազատ` պարաւն Աւշին եւ պարոն Կոստանդին, որք աստիճանաւ աւագ պարոն եւ գունդուստապլ կոչին, եւ երրորդն` պարոն Հեթում Նղրցի, որ խառնեալ եւ միացեալ է ընդ նոսա, որպէս միտք ընդ հոգի եւ ընդ մարմին, ուղղելով զբոլոր տունն արքունի ի բարին, որպէս բարի միտքն զհոգին եւ զմարմ ինն. զորս տացէ Քրիստոս աստուած` զթագաւորն եւ զսոքա` տոհմաւք եւ զարմիւք իւրեանց , այսմ
      
       աշխարհի եւ եկ||եղեցւոյ իւրոյ սրբոյ միշտ եւ հանապազ. եւ ընդերկարեսցէ զտէրութիւն սոցա, անցանելով ի հաւրէ յորդի մինչեւ ի գալուստն իւր միւսանգամ:
      
       Եւ գրեցաւ սա ի վանս, որ կոչի Մաշկուոր, ի հայրապետութեան տեառն Կոստանդեա կաթողիկոսի Դրազարկեցւոյ, որ բազում աշխատութեամբ ջանայ եւ հնարի զխաղաղութիւն այսմ աշխարհի: Որ եւ մինչեւ ի Մսր առ Սուլտանն անձամբ անձին գնացեալ, ոչինչ համարելով զաշխատութիւն, թէպէտ ծեր եւ տկար էր մարմնով, եւ զխստու թիւն եւ զդառնութիւն նորա ի կակղութիւն եւ ի քաղցրութիւն յեղաշրջեալ փոխեաց, զորս տացէ զսա Քրիստոս ընդ երկայն աւուրս եկեղեցւոյ իւրում սրբոյ : Եւ էր ի ժամանակիս յայսմիկ վերակացու
      
       եւ առաջնորդ սուրբ ուխտիս տէր Հայրապետ եպիսկոպոս, այր հեզ եւ բարեբարւոյ, որ բազում խնամաւք խնամէր զմեզ ամենայն մարմնաւոր պիտոյիւք, եւ իբրեւ զհայր հոգեւորապէս ի վիշտս եւ ի տրտմութիւնս սփոփէր եւ մխիթարէր. վասն որոյ աղաչեմ զամենեսեան, որք հանդիպիք այսմ գրոյ յիշեցէք զսա ի բարին եւ խնդրեցէք յաստուծոյ զի ըստ տրոցն եւ բարի կամացն իւրոց, զոր առ մեզ ցուցեալ է, տացէ սմա աստ հարիւրապատիկ, եւ անդ ` իւր [եւ ] ծնողացն իւրոց կեանսն յաւիտենից պարգեւեսցէ: Եւ էր թիւ Հայոց ՉՀԴ. (1325):
      
       ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ԹՂԹՈՅՆ ՊԱՒՂՈՍԻ, ՅՈՎՀԱՆՆՈՒ ՈՍԿԵԲԵՐԱՆԻ
      
       Երեւան 1414
      
       Գրիչ ` Գրիգոր
      
       վայր ` Ակներ
      
       ա
      
       ... Գրեցաւ ի թուին Հայոց ՉՀԴ. (1325), ի թագաւորութեանն բարեպաշտ եւ քրիստոսապսակ թագաւորին Լեւոնի որդոյ Աւշնի եւ ի հայրապետութեան տեառն կոստանդեա, ի վանս գերահռչակ, որ կոչի
      
       Ակներ, ընդ || հովանեաւ սուրբ Աստուածածնին, եւ սուրբ Յակովբայ, եւ այլ բազմահոյլ վկայիցն, ի յառաջնորդութեան սուրբ ուխտիս հաւր Ստեփանոսի, եւ փակակալի սուրբ տաճարիս Ստեփաննոսի:
      
       Արդ, աղաչեմ զամենեսեան, որք աւգտիք ի հոգեւոր բանիցս կամ ընդաւրինակէք կամ ժառանգէք, յիշեսջիք յարժանաւոր յաղաւթս ձեր զբնակիչք սուրբ ուխտիս` զծերունի սուրբ վարդապետն զտէր Վարդան, եւ զՍտեփաննոս հայրն, եւ զՍտեփանոս եկեղեցպանն, եւ զայլ համաւրէն միաբան եղբայրութիւնս, որոց ողորմեսցի Քրիստոս աստուած ի գալըստեանն իւրում , ամէն:
      
       Աղաչեմ յիշել եւ զբազմամեղ եւ զանարժան գրիչս` զստացաւղ գրոցս` զԳրիգոր զանպիտան քահանայ, եւ զհայրն իմ` զՎահրամ, եւ զմայրն իմ, եւ զչորեսին եղբարսն իմ` զՍտեփանոս քահանայ, եւ զԱնդրէաս կրաւնաւոր, եւ զՍարգիսն եւ զԹորոսն` զառաջեալսն առ Քրիս
      
       տոս, որոց ողոր||մեսցի տէր Յիսուս: Յիշեսջիք եւ զքոյրն իմ որդաւք իւրովք, եւ զհոգեւոր հայրն իմ զԿոստանտին` զաւակաւք իւրովք: Աղաչեմ յիշել ի տէր եւ զքեռորդին իմ զԿոստանտին քահանայ, եւ զհայրն իւր զՍէմեւոն երէց, եւ զմայրն իւր, եւ զքորսն, եւ զամուսինն իւր, եւ զաստուածատուր որդին իւր` զՊետրոսն, եւ զդստերսն, զորս պահեսցէ տէր Յիսուս ի չարէն աղաւթիւք ձերովք , ամէն:
      
       Յիշեսջիք ի տէր եւ զեղբաւրորդիսն իմ եւ զամենայն ազգայինս իմ` զհեռաւորս եւ զմերձաւորս: Արդ, յիշողացդ եւ յիշելեացս եւ ամե-
      
       նայն աշխատողաց ի սա, թէ շատ եւ եթէ սակաւ, ողորմեսցի Քրիստոս աստուած եւ իւր սուրբ առաքելոցն մասնակից եւ պսակակից արասցէ. նաեւ ամենայն հաւատացելոց ողորմեսցի Քրիստոս աստուած` կենդանեաց եւ մեռելոց, ամէն: Ողորմեսցի Քրիստոս աստուած կուսակրաւն քահանայիցն Գրիգորին եւ Սերովբին, որք յղորդելն աշխատեցան, եւ այնոցիկ, որ զաւրինակն էին գրել:
      
       բ
      
       Ողորմեսցի Քրիստոս Բարսեղ քահանային եւ ծնաւղաց իւրոց, որ զգիրքս կազմեաց, եւ Կարապետին, որ ծաղկեաց. եւ խոշորութեան գրոյս եւ սղալանացս` որ ի սմա, անմեղադիր լերուք:
      
       ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ԹՂԹՈՅՆ ԿՈՂՈՍԱՑՒՈՑ, ՅՈՎՀԱՆՆՈՒ ՈՍԿԵԲԵՐԱՆԻ
      
       Ն. Ջուղա, Ամենափրկիչ, Տ. -Ավետիսյան Ցուցակ, էջ 1273-4
      
       Գրիչ ` Գրիգոր
      
       վայր ` Ակներ
      
       ... Շնորհօք եւ ողորմութեամբ բարերարին աստուծոյ աւարտեցաւ մեկնութիւն թղթոյն Կողոսացւոց, զոր արարեալ է զերանելի սուրբ հայրապետն Յոհան Ոսկիբերան տիեզերաց վարդապետն, ի վարժումն մանկանց եկեղեցւոյ եւ ի փառս աստուծոյ. ի թուին Հայոց ՉՀԴ. (1325), ի թագաւորութեան բարեպաշտին Լեւոնի, եւ ի հայրապետութեան տեառն Կոստանդ[նի ], ի վանս գերահռչակ, որ կոչի Առաքելոցն եւ այլ բազմահոյլ վկայիցն:
      
       Արդ, աղաչեմ զամենեսեան, որք հանդիպիք յայսմ գրոց կամ ընդօրինակէք, յիշեսջիք յաղօթս ձեր սուրբ ուխտիս Ակներոյ զծերունի սուրբ վարդապետն` զտէր Վարդան, եւ զՍտեփաննոս հայրն, եւ զամենայն եղբայրութիւնս, որոց ողորմեսցի տէրն Քրիստոս: Յերեսս անկեալ աղաչեմ, զի եւ զմեզ անտես չառնիցէք, այլ եւ զմեզ յիշեսջիք յաղօթս ձեր, զանպիտանս Գրիգոր գրիչ , եւ զհայրն իմ զՎահրամ, եւ զմայրն իմ, եւ զչորեսին եղբարսն իմ` զՍտեփաննոս քահանայն, եւ զԱնդրէաս կրօնաւոր, եւ զՍարգիսն, եւ զԹորոսն` զյառաջեալսն առ Քրիստոս. յիշեսջիք եւ զքեռին իմ` զՍիմէոն երէց, եւ զորդին իւր` զԿոստանդ քահանայն, եւ զամենայն զազգայինս իմ, եւ աստուած, որ առատն է ի տուրս պարգեւաց, ձեզ յիշողացդ եւ մեզ յիշելեացս առհասարակ ողորմեսցի: Դարձեալ յիշեցէք եւ զվերջին ստացօղ սորին` զյետնեալ ծառայս ձեր եւ ողբոց բազմաց ստորակայեալս զՅովսէփ անարդիւն քահանայն եւ զծնողսն իմ, ընդ որս եւ դուք յիշեալ լիջիք ի տեառնէ Յիսուսէ Քրիստոսէ, որ է աւրհնել յաւիտեանս , ամէն:
      
       ՃԱՌԸՆՏԻՐ
      
       Վենետ. 238 (1706) Ցուց. հտ. Բ. էջ 571-572
      
       Գրիչ ` Գրիգոր
      
       վայր ` Ակներ
      
       ... Ի թուին Հայոց ՉՀԴ. (1325), ի թագաւորութեան բարեպաշտին Լեւոնի, եւ ի հայրապետութեան տեառն Կոստանդեա, ի վանս գերահռչակ, որ կոչի Առաքելոցն եւ այլ բազմահոյլ վկայիցն: Արդ, աղաչեմ զամենեսեան, որք հանդիպիք այսմ գրոյ կամ ընդաւրինակէք, յիշեսջիք յաղաւթս ձեր սուրբ ուխտիս Ակներոյ զծերունի սուրբ վարդապետն` զտէր Վարդան, եւ զՍտեփանոս հայրն, եւ զամենայն եղբայրութիւնս, որոց ողորմեսցի տէր Քրիստոս: Երեսս անկեալ աղաչեմ զի եւ զմեզ անտես չառնիցէք, այլ եւ զմեզ յիշեցէք յաղաւթս ձեր` զանպիտանս Գրիգոր գրիչ, եւ զհայրն իմ զՎահրամ, եւ զմայրն իմ, զչորեսին եղբայրս իմ` զՍտեփաննոս քահանայ, եւ զԱնդրէաս կրաւնաւորն, եւ զՍարգիսն , եւ զԹորոսն` զյառաջեալսն առ Քրիստոս: Յիշեսջիք եւ զքեռին իմ զՍիմէոն երէց, եւ զորդին իւր զԿոստանդ քահանայ, եւ զամենայն ազգայինս իմ:
      
       ՆԵՐԲՈՂ ԿԱՄ ՃԱՌ ԽԱՉԻ
      
       Հալէպ, Ս. Մնկ. 141, Սիւրմ. Ցուց . Ա. 246
      
       Գրիչ` Գրիգոր Ակներցի
      
       ա
      
       ԶԳրիգոր Ակներցիս աղաչեմ յիշել յաղաւթս ձեր, ո՜վ տեսողք եւ վայելողք սմին:
      
       բ
      
       Զգծաւղ եւ զստացաւղ քաղցրաճաշակ ճառիցս` զԳրիգոր Ակներցի աղաչեմ յիշել ի տէր, եւ տէր յիշողացդ եւ յիշելոցդ ողորմեսցի եւ որ զամէնն ասէ, եւ Քրիստոսի փառք յաւիտեանս:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Երեւան 5708 (տես նաեւ` 1423 եւ 1502 թթ. )
      
       Գրիչ ` Յովանէս
      
       վայր ` Սկեւռայ
      
       ... Երանելի քահանայս Սարգիս, բոցով սիրոյն աստուծոյ կենդանախարուկեալ, ստացաւ զսուրբ աւետարանս անձին ի վայելս եւ
      
       յապագայն` յիշատակ իւր եւ որոց ծնան զնա: Արդ, որք հանդիպիք եւ աւգտիք, յիշեցէք ի բարին Քրիստոս զՍարգիս եւ զծնաւղսն իւր` զՄարրտիրոս եւ զՄամ ա տիկին , որ բարւոք ծնան եւ ուղղութեամբ սնուցին եւ աստուծոյ աւանդեցին, նաեւ զհամաւրէն զարմն` զկենդանի եւ զմեռեալ: Եւ որք յիշէք սրտի մտաւք, յիշեսցէ եւ զձեզ որդին աստուծոյ յաւրն, զոր ոչ փոխանակէ գիշեր, եւ տացէ ձեզ , որ յիշէք եւ որոց յիշեն, զանբաւ բարիսն:
      
       Աղաչեմ եւ ես, մեղաւորս Յովանէս շարահիւսաւղս, արժանի զանարժանս առնել եւ յիշել յաղաւթս, զի մեծ յուսով ակն ունիմ խնամոցն աստուծոյ, եւ այն` աղաւթիցն ձեր միջնորդելովն...:
      
       Գրեցաւ ՉՀԴ. (1325), ի թագ[աւորութեան ] Լեւոնի եւ կաթող[իկոսութեան ] Կոստ[անդնի ], յանապատն Սկեւռայ, ի լաւ աւրինակէ, տէրամբ Յիսուսիւ, որում փառք յաւիտեանս , ամէն:
      
       բ
      
       Ստացաւղի սորա` Սարգիս քահանայի, եւ ծնողաց, եւ զարմիցյիշատակ բարի, եւ յաստուծոյ թողութիւն յանցանաց ի տկար մարմնի: Եւ որք յետոյ ժառանգէք զսա, անուն կամ գիր մի քերէք զառաջնոցն ու զձերն ի տեղն գրէք, ապա յայլ տեղի գրեցէք եւ զձերն անուն: Եւ թէ ոք ` մեծ կամ փոքր, քեր է յառաջնոյն անունն` ջնջի ի կենաց գրոյն, մի ', մի ' գործէք, զի չար է եւ մեծ չար: Աղաչեմ եւ ես կոյր շարագրաւղս Յոհանէս, զի եւ մեզ բարի յիշումն : ՉՀԴ. (1325):
      
       Ծաղկող ` Սարգիս
      
       գ
      
       Ո՜վ եղբարք, որք ընթեռնոյք զսուրբ աւետարանս, յիշեցէք ի սուրբ աղաւթս ձեր զՍարգիս սուտանուն քահանայ եւ զծնողսն իմ, զի յոյժ աշխատեցայ եւ ծաղկեցի զսա: Եւ այլ, յիշեցէք զքրիստոսասէր տանուտէրն զԼեւոն Գորգոնց զտապաղն, եւ զծնողսն իւր, եւ զամուսին իւր, զի զայս առաջի խորանս ոսկով ինքն ետ շինել, ի յիշատակութիւն մնալոյ իւր եւ իւրոցն. եւ որ յիշէ, յիշեալ լիցի ի Քրիստոսէ աստուծոյ մերոյ, ամէն , ամէն:
      
       ՄԱՆՐՈՒՍՄՈՒՆՔ
      
       Երեւան 2388 (տես նաեւ 1440թ. )
      
       Գրիչ ` Սիմէոն
      
       վայր` Գալու անապատ
      
       ... Ի թվ. Հայոց ՉՀԴ. (1325), ի թագաւորութեանս Հայոց Լեւոնի աստուածասիրի եւ բարեպաշտի, որդւոյ ի Քրիստոս հանգուցեալ թագ[աւորին ] Աւշնի, եւ ի հայրապետութեան տեառն Կոստ[անդնի ] Լամբր[ոնացւոյ ] գրեցաւ եղանակաւոր տառս մանրուսման , յաստուածա
      
       բնակ անա||պատս, որ կոչի Գալու, ընդ հովանեաւ սուրբ Աստուա-
      
       ծածնիս եւ այլ սրբոցս, ձեռամբ մեղապարտ եւ անարժան քահանայի Սիմէոնի , ի խնդրոյ սրբասէր եւ պատուական սարկաւագի եւ հոգեւոր եղբաւր մերոյ Յովանիսի գրակազմի, ի վայելումն անձին իւրոյ, եւ յիշատակ հոգւոյ իւրոյ, եւ ծնաւղաց իւրոց, եւ ամենայն զարմից:
      
       Արդ, աղաչեմ զամենեսեան, որք հանդիպիք սմա տեսութեամբ կամ աւրինակելով, յիշեսջիք զստացաւղ սորին զՅովանէս եւ զծնաւղսն
      
       իւր: || Ընդ նմին աղաչեմ յիշել եւ զանարժան հողս զՍիմէոն գրիչ եւ զծնաւղսն իմ` զՅակոբ քահանայ, զորդի Մեծպար[ոնի ]` զհանգուցեալն ի քրիստոս: Աղաչեմ յիշել եւ զհոգեւոր որդեակս եւ զեղբարս իմ ի տէր` Զապլ[ու՞ն ] դպ[իր ] եւ զփոքր Ստեփա[նոս ] դպ[իր ]. եւ որ յիշէ յիշեալ լիցի յողորմութիւնն աստուծոյ , ամէն:
      
       Բայց գրեցաւ սա ի լաւ եւ ի ստոյգ աւրինակաց երկու[ց ]` Կոստա[նդեա՞ ] եւ Վաւծ. զոր էր գրեալ Գրիգոր Չորուկ...:
      
       Կ Ց Ո Ր Դ Ո Ց ԳԻՐՔ
      
       Ալիշան, Սիսուան, էջ 341
      
       Վայր ` Կիլիկիա
      
       Տէր աստուած իմ Յիսուս Քրիստոս, քո սուրբ ծընընդեամբդ, եւ սուրբ մկրտութեամբդ, եւ սուրբ աստուածածնին բարեխաւսութեամբ ողորմեա ստացաւղի սորա պարոն Կոստանդեայ սպարապետի Հայոց, եւ եղբաւր իւրոյ պարոն Աւշնի, եւ որդւոյ իւրոյ պարոն Հեթմոյ, զորս պահեսցէ զսոսա քրիստոս ընդ երկայն աւուրս: Դարձեալ աղաչեմ, որք հանդիպիք այսմ երգոյս յիշել սրտի մտաւք զերկոսին հարազատսն ի բարին Քրիստոս, ողորմութիւն եւ թողութիւն գտանել ի Քրիստոսէ ծնաւղաց իւրոց, եւ եղբաւր իւրոյ Կիաւդնի` փոխեցելոյն առ Քրիստոս, որոց ողորմեսցի Քրիստոս աստուած, որ է աւրհնեալ յաւիտեանս, եւ ինձ ` եղկելոյս:
      
       Ի Մ Ա Ս Տ Ա Ս Ի Ր Ա Կ Ա Ն Ք
      
       Վիեն. 353. Տաշ. Ցուց. էջ 807
      
       Վայր ` Գլաձո՞ր
      
       ա
      
       Արդ, գրեցաւ եւ կատարեցաւ ըստ իմումս կարի , հրամանաւ սուրբ եւ երիցս երանեալ առնն աստուծոյ Եսայիաս րաբունապետի, ի վայելումն անձին իմոյ եւ այլոց, որ դեգերեալ կան ի դրունս իմաս-
      
       տից սորա, իսկ յետ աստեացս` ի յիշատակ սորա. յիշել աղաչեմ յաղաւթս եւ հանապազ զերանի ում թողութիւնն խնդրեալ: Արդ, յիշեսջիք ընդ տեառնս իմոյ եւ զիս, զի ողորմեսցի տէր գծողիս, եւ դուք յիշեալ լիջիք...:
      
       Ի թուի. ՉՀԴ . (1325) գրեցաւ:
      
       Հետ. ստացող ` Սարգիս
      
       բ
      
       ԶՍարգիս քահանայն , որ ազատեաց զգիրքս ի ծառայութենէ այլազգեաց եւ ետ Գէորգ վարդապետին, աղաչեմ յիշել յաղօթս, եւ աստուած զձեզ յիշէ ամէն:
      
       ՃԱՇՈՑ
      
       Երեւան 6235
      
       Գրիչ ` Խաչատուր
      
       վայր ` Ջուղայ
      
      ... [Հ]անեալ ի վերջին բիծս ճաշոցիս ձեռամբ անարժան քահանաի Խաչատրոյ, ի թվաբերութեանս Հայկազեան տաւմարի ՉՀԴ. (1325) գրեցաւ, ի ղանութեան Պուսաիտին, որդո Խարբանդին, ի թագաւորութեան Կիլիկեցոց Լեւոնա, եւ ի հայրապետութեան մերո տէր Կոստընդնա, եւ յեպիսկոպոսութեան մերո տէր Վարդանայ:
      
       Արդ, եղեւ աւարտ սուրբ գրոցս ի Ջուղայ, ընդ [հովանեաւ |||
      
       ՇԱՐԱԿՆՈՑ
      
       Ալիշան, Սիսուան, էջ 153
      
       Գրիչ ` Կոստանդին
      
       վայր` ի Ձորս Խորին անապատի, ի վանքս Փերճեր
      
       Յամի եւթնհարիւր եւ եւթանասուն եւ չորսերորդի թուաբերութեանս Հայոց (1325), ի թագաւորութեանն Հայոց Լեւոնի` որդւոյ Աւշին թագ[աւորի ], եւ ի կաթողիկոսութեանն Կոստանդեայ Լամբրունցւոյ, գրեցաւ երգս այս շարականք ի ձորս Խորին անապատի, ի վանքս Փերճեր, ընդ հովանեաւ սուրբ Սիոնի եւ սուրբ նշանացս Քրիստոսի, ձեռամբ պիտակ եւ ձեւով անւամբ քահանայի Կոստ[անդեայ ], ի խնդրոյ սրբասէր եւ ադաւնատիպ ծերունի հաւրն Թուխանի, ի վայելումն դեռաբոյս պատանեկին` քեռորդոյ նորին Պաւղոսի:
      
       Արդ, աղաչեմ զամենեսեան վասն սիրոյն Քրիստոսի յիշեցէք ի բարին Քրիստոս զվերոյգրեալս այս` զծերացեալ կրաւնաւորն Թուխան,
      
       եւ զբարեպաշտուհի քոյրն Թանկ, եւ զծնողսն իւր զհանգուցեալսն ի Քրիստոս` զհայրն իւր Անձրեւ, եւ զմայրն իւր, եւ զամենայն զարմն իւր :... Ընդ նմին յիշեցէք զհեզն եւ զբարեբոյս միւս քեռորդին իւր Կիրակոս, նաեւ զողորմելի գերիս` ծրագրաւղ սմին Կոստ[անդին ], եւ անմեղադիր լերուք, զի կար մեր այսչափ էր. եւ յընտիր աւրինակէ էր:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Թորոս աղբար, Բ, էջ 295 (Երզնկայ սբ. Սարգիս եկեղեցի)
      
       Գրիչ ` Ներսէս
      
       վայր` ի Վանս կոչեցեալ սուրբ Կիրակոսի
      
       ... Եղեւ զրաւ գրութեան սորա ի թուաբերութեան Աբեթեան գրոհի ՉՀԴ. (1325), եւ ի գալստեան կենարարին մերոյ ՌՅԺԶ. (1316), իսկ յելանելոյն նախնի մարդոյն յանուշակ վայրէն ` ՑՉԼԸ. (67 38)...:
      
       Գրեցաւ տառս աստուածային ... աւետարանս ի վանս կոչեցեալ սուրբ Կիրակոսի եւ մաւր նորին Յուղիդայ, ի հայրապետութեան տեառն Լեւովնի ...: Աղաչեմ խնամով եւ զգուշութեամբ պահել, եւ զստացողք սորա` զՄխիթար քահանայ, եւ զորդի սորին զՍիմէոն քահանայ, եւ զհարազատ եղբարքս ` զՅովհաննէս եւ զԳրիգորիս, եւ զՏաւնիկն, այլ եւ զդեռաբողբոջ մանկունս սոցա` զԱհարոն դպիր եւ զՄովսէս, եւ զազգայինսն մեր զամենայնսն, որ այժմս կան, եւ զգնացեալսն առ Քրիստոս յիշել ...: Եւ զերջանիկ վարդապետն մեր զԲարսեղ, որ զյիշատակարանս շինեաց ... նաեւ զեղկելի ոգիս` զհետնեալս զՆերսէս գրագիրս, որ բազում աշխատանաւք եւ ջանիւք գրեցի զսա ի ստոյգ եւ յընտիր աւրինակէ, որ ի Կիլիկիա յերկիրն, արքայեղբայր անուն կոչեցեալ Յոհաննէս եպիսկոպոս, որ իւրովք ձեռաւքն էր գրեալ լաւ եւ ընտիր աւրինակէ...:
      
       ԺՈՂՈՎԱԾՈՒ ԳՐՈՑ ՓԻԼՈՆԻ ԵԲՐԱՅԵՑՒՈՅ
      
       Երեւան 2100
      
       Գրիչ ` Կարապետ
      
       ... Յանկ ելեալ կատարեցաւ տառս աստուածային հինգ հատւածովք` Երեւեցաւն, Նախախնամութեանն, Նահապետացն, Այլաբանութեանն եւ Հիւսեացն, շարադրեալ ի յեռամեծէն Փիլոնէ: Ի թվ. ՉՀԴ. (1325) թվականիս գրեցաւ, ձեռամբ մեղացելոյս Կարապետ երիցու, ի խնդիր սրբամաքուր եւ հոգիացեալ վարդապետին Կիրակոսի: Երես անգեալ աղաչեմ զձեզ, ո՜վ դասք լուսերամից, մանկունք վերին առագաստի, որք հանդիպիք այսմ տառի, յիշման արէք զմեզ արժանի, թէ տէր Յիսուս ողորմեսցի Կարապետ գրագրի, ամէն, ամէն եւ եղիցի:
      
       ԱՒԵՏԱՐԱՆ
      
       Երեւան 4122 (տես նաեւ 1643 թ. )
      
       Գրիչ ` Յոհաննէս
      
       ա
      
       Բարէխաւսութեամբ սուրբ աւետարանչիս Ղուկասու թո'ղ, անյիշաչար տէր, զյանցանս մեղուցեալ գրչի Յոհաննիսի, եւ ծնողաց իմոց, եւ ամենայն հաւատացելոց: Գրեցաւ ի թվ. Հայոց ՉՀԴ. (1325), սեպտեմբերի ԺԸ. (18):
      
       Գրիչ ` Սեբեր
      
       բ
      
       Սուրբ աւետարանիչ Յոհաննէս ... ողորմեա ստացողի կենսաբեր աւետարանիս Քաւուն միայնակեցին, եւ ծնողաց նորա, եւ Սեբեր գրչի, եւ այնոցիկ, որք մեղաց թողութիւն հայցեն: