Հայերէն Յիշատակարաններ

ԺՈՂՈՎԱԾՈՅ

Երեւան 8775

 

Գրիչ` Գրիգոր Խլաթեցի

Վայր` Երուսաղէմ

 

ա

 

  Փառք, պատիւ եւ գոհութիւն ամենասուրբ երրորդութեան, որոյ շնորհիւ կատարեցաւ լուսաւոր վարդապետութիւնս սրբոյն Գրիգորի մար Լուսաւորչի` գիրքս որ կոի Յաճախապատում ի թըւականութեանս Հայոց ՊԿԴ. (1415), ի հայրապետութեան տեառն Յակոբոսի, եւ յեպիսկոպոսու թիւն սուրբ || քաղաքիս Երուսաղէմայ տէր Պօղոսի, հեզ եւ բարի եւ սրբակրօն եպիսկոպոսի: Որ ժողովեաց զմեզ յիւր տան, եւ դարմանեաց ի յիւր սեղան եւ հանգոյց զմեզ պատւով. ի վեր զան զարժանն: Որոյ հատուցանէ տէր փոխարէն` զկեանս ի յաստիս սրտհեշտութեան յերկար ամօք մինչեւ ի խորին ծերութեան:

 

Եւ յետ աստեացս` յերանական

Զնա փոխէ կեանս անվախճան

Փառք դասէ յաջակողման,

Զնա իւր ծնողօքն յերկնից խորան, ամէն:

Աբրահամու գոգոյն արժան,

Ընդ հայրապետացն սըրբազան:

 

Եւ արդ գրեցաւ սա յաստուածակոխ քաղաքս յԵրուսաղէմ, ի վանս սուրբ Յակոբայ, ընդ հովանեաւ առաքելական գլխոյ որդոյ որոտման, ձեռամբ յոքնամեղ եւ անարհեստ գրչի`

 

Գրիգորի մեղապարտի,

Պիտականուն վարդապետի,

Որ ցանկացայ այս[մ] տառի,

Գրոց մերոյ Լուսաւորչի,

Որ ի վաղուց փափագէի,

Եւ որոնեալ չգտանէի

Մինչ որ յԵրուսաղէմ եկի

Եւ || աստ գըտի, զոր ցանկայի:

Յոր ձեռնարկեալ եմ եւ գրեցի,

Զայս կարօտ այլ կայ ի սրտի

Մեղապարտիս իմ Գրիգորի,

Որ Զգաւն նուն գիրքն Յակոբի`

Զայն Մծբնայ հայրապետի,

Զայն այլ գըրեմ հողըս գերի,

Ընդ լուսատու այս բաների,

Որ երկուքեաա ի մի տըփի

Լիցին բաներս հոգելի`

Սուրբ Յակոբայ եւ Գրիգորի

Պայծառ բաներս Լուսաւորչի:

Արդ` ես քրտամբ գծագրեցի

Զայս հոգելի բանքս ի կարգի,

Եւ իմ կամաւ ես բաշխեցի

Լերդահետոր եղբօր որդի,

Զսա Մկրտիչ վարդապետի,

Իմ սիրելի բարեկամի:

Արդ` որք հանդիպիք սմա, յիշեցէք ի միտս բարի զՄաթէոս աբեղայ` որ մազ բարի ակն կուտայ: Եւ զՏատիկ մայրն, որ լի արտիւ մեզ պէտ կու առնէ` դարմանէ եւ սպասաւորէ, աստուած իւր հոգոյ ողորմի` Տատիկ մամուն, եւ Մխիթար միակեցին` որ զթուղթս կոկեց, եւ ինձ մեղապարտ գծողս, ամէն:

  Այլ եւ աղաչեմ յիշել առ տէր բարի կամօք եւ սրտի մտօք զամենաերջանիկ եւ հեզահոգի եպիսկոպոսն` զտէր Մելքիսէթն, որ աշխատեցաւ ի թղթիմ նշայեն, եւ ԺԲ. (12) տապաղով ինքն սայար եղեւ գրոցս գրելոյ, աստուած վարձատրէ նմա զանճառ բարիսն եւ ծնողաց նորին, ամէն:

 

  բ

 

Ողորմի ստացողի գրոցս եւ զծնողի սորին Գրիգորի բանի խնդրողի, եւ ծնողաց նորին Ծերին եւ Խոյանդին, ամէն, եւ որ զամէնն ասէ:

 

գ

 

Սրբոյն Գրիգորի Լուսաւորչին բարեխօսութեամբ ողորմեա Քրիստոս ստացողի գրոցս Մկրտիչ վարդապետին, եւ ծնողաց նորին, եւ ամենամեղ գծողին Գրիգորին:

 

դ

 

Զմեռեալս մեղաւք զեղկելի Գրիգոր յիշեցէք ի Քրիստոս, եւ զլերդահատոր եղբայրն իմ զՄկրտիչ վարդապետ` ստացող սորա, եւ ծնողսըն մեր եւ զնորա:

 

ե

 

… Տէր, մի յիշէր դու զիմ չարիս,

Մի' բարկանար մեղապարտիս,

Այլ գթութեամբ նայեա յառ իս,

Յայսմ մեղաւոր ու գարշալիս:

 

զ

 

Զնկարող խորանիս զԳրիգոր երէցն յիշեցէք:

 

ՄԱՆՐՈՒՍՄՈՒՆՔ

Երեւան 9554

 

Հետ. ստացող` Աստուածատուր

Վայր` Երուսաղէմ

 

Արդ, յետ անցեալ աւուրց եւ ժամանակաց առաջին ստացողացն եւ հրաշազարդ աշխատօղացն որ ի սմա, ի թվականութեանս Հայոց ՊԿԴ. (1415) կրաւնաւոր ոմն ազնուական յԱրեւելեան տանէ եւ յԱյրարատեան գաւառէ, ի գերահռչակ մենարանէ Սաղմոսաց աւանէ, ի տիս համբակաց սնընդեամբ եւ ուսմամբ աշակերտեալ || քաջ հռետորին եւ մեծ սոփեստին Հայոց Յակոբայ, զարդարեալ ամենայն առաքինութեամբ հոգւոյն արութեամբ` տեսականաւն եւ գործնականաւ, ճգնատեսակ, սրբասէր եւ կուսակրօն քահանայ Աստուածատուր անուն, ի յայս եւ ի սոյն ամի եռափափագ սիրով եւ մեծ ձուսով հետեւեալ ի սուրբ քաղաքն Երուսաղէմ` յերկրպագութիւն աստուածընկալ սուրբ գերեզմանին Քրիստոսի աստուծոյ մերոյ եւ հանդիպեալ այսմ ոսկիաճաճանչ բուրաստանի եւ գեղեցկանկար երաժըշտական տառի, որ եւ ըստ արժանոյն սիրեաց յոյժ: Եւ ստացաւ զսա ի հալիլ յընչից իւրոց յիշատակ հովւոյ եւ ծնողաց իւրոց փոխեցելոցն ի Քրիստոս` հօր Ստեփանոսի || եւ մօրն Մսրիկ ապաշխարողի, եւ հարազատ եղբաւր իւրոյ Զաքարէի, եւ ի վաձելումն նորաբողբոջ զաւակաց նորա: Վասն որոյ աղաեմք զամենեսեան, որք աւգտիք ի սմանէ ուսմամբ կամ գաղափար առնելով, յիշեցէք ի Քրիստոս զվերջին ստացող սորա զԱստուածատուր քահանայ, հանդերձ գերոգրեալ իւրայովն ամենայնիւ. որով յիշողացդ եւ յիշեցելոցս համանգամայն ողորմեսցի Քրիստոս աստուած, եւ նմա փառք այժմ եւ յանպայման յաւիտեանս, ամէն:

 

ԹՈՎՄԱՅԻ ԱՔՈՒԻՆԱՑՒՈՅ ՅԱՂԱԳՍ ԵՒԹՆ ԽՈՐՀՐԴՈՑ ԵԿԵՂԵՑՒՈՅ

Հռոմ 45, Տիսերան, Ցուցակ, էջ 75

 

Գրիչ` Ֆրա Գրիգոր

Վայր` Քռնա

 

ա

 

  Գերապատիւ եւ գերահրչակ հայր մեր ըստ հոգո Ֆրա Յօսեփ կոչեցեալ` մականուն Շահապօնեցի. սկսեալ զաստուածային խորհրդաւոր գործառնութեան մատեանս եւ ոչ առեալ զաւարտ վասն վրդօվման ժամանակին եւ ի խստութենէ այլազգեաց, եւ մնացեալ թերատ բազում ամ: Եւ յետո շնոհեաց մեզ ի խնդրո մեր` լնլօվ զթերին: Յաղագմ որո ես` նուաստս ի Քրիստոս եւ յետինս յորդիս Սիոնի, ապիկար ոգիս Ֆր. Գրիգոր սպասաւոր բանի շնորհօք գթութեամբք տեառն եւ փրկչին Յիսուս Քրիստոսի սկսեալ եւ կատարեալ յանկեցաւ, եւ ստաց[այ] ըստ բազում փափագմամբ ախոեան քե[ալ]կան պէտ եւ ազգի ազգի ձիրս պարգեւեաց:

Ընդ որո եւ զմատեանս հոգեպատումս մեծահրաշ մարգարէիցն եւ գերազանց հրաճաշակ առաքելոցն, որ են գուշակ ներկայիս եւ պատմիչ ապագա իրացն եղելոց. իբր գեղեցկութիւն ոսկո ընդ սրբափայլ արծաթս դասեալ եւ կամ շափիղայս ընդ կարկեհան յեռեալ, զոմն ուսուցիչ ներկաիս իբր ստուեր ճշմարտի, եւ զոմն աւետաւոր անապատ յաւիտենին, ի պաստատութիւն սրբոց եւ ի գործ պաշտանման, որ ըստ հոգւյն ներգործի ի յուսումն վարջողաց, որի լաւագոյնն վերաբերի եւ ի յարութիւն մտաց թուլացելոց եւ պնդութիւն ստորաքարշ կամաց եւ յօգուտ մանկանց նորոյս օրինի, պսակ պարծանաց կաթողիկէ սուրբ եկեղեցո, որի գոյսս ամենայն համեմատեալ գերագոյն եւ բարձր, քան զնոսին տեսանի մտաց աօք եւ յամօթ ձաղանաց բռնութեան բարուցն Բելիարա եւ հետեւողացն նորա:

Արդ, մակագրեալ եղեւ աստուածային տառս յամի հազարերորդի չորեք հարիւրերորդի Ժ. (10)երորդի հինկերորդի (1415), յուլիս ամսո ԻԳ. (23) օրն, եւ ի թուականութեանս Հայոց ՊԿԴ. (1415), վասն որո աղաչեմ զաստուածաբան ընթերցողսդ եւ զվայելողսդ զսխալանս մեր որ աստ` հարազատաբար սիրով ուղղել, եւ զմեզ հանդերձ ծնողօքն մերօք հոգեւորօք եւ մարմնաւորօք ի տերունի բարիսն յիշատակել:

Արդ, եղեւ գրութիւն սորա ի վաելում եւ ի յօգուտ կարգին եւ որ ի ծոց սմին եղբարց Ֆր. Լօրէնցի, ֆր. Մարտիրոսի, ֆր. Կոստանդի, ֆր. Յոբի, եւ այլ նորաբողբոջ մանկանցս որք կան: Եւ թէ արժանի արասջիք զիս յիշել եւ զուսուցիչն իմ` հոգեւոր հայրն զսրբակրօն քահանայ զֆր. Պետրոս եւ զմարմնաւոր ծնողսն իմ զտառապեալ հայրն իմ` զԽոցադեղ, եւ զմայրն իմ զԹանկիկ, եւ զեղբայրն իմ զԲէկի, որ կայ այժմ, եւ այլ ամենայն արեան մերձեւորքն…

 

բ

Զտառապեալ ոգի նուաստ Գրիգոր խնդրող բանի` զսակաւ աշխատող այսմ տառի յիշել աղաչեմ: ՌՆԺԵ. (1415), յուլիս ԻԳ. (23) աւարտ էառ: