ՄԱՇՏՈՑ
Երեւան
4163
Գրիչ
Գրիգոր
Վայր`
Չմշկածագ,
Կարմիր
մենաստան
ա
Արդ,
գրեցաւ
սա
սուրբ
մենաստանիս,
որ
կոչի
Կարմիր,
ի
խնդրոյ
արի
եւ
քաջ
հովւապետի
տէր
Մելքիսէթին,
ձեռամբ
մեղսամած
գրչի
Գրիգորի,
ի
յամի
ՊՁԴ
(1435)
թըւին,
ի
հայրապետութեանն
տեառն
Կոստանդեայ,
եւ
ի
բըռնակալութեանն
Աւթման-Բէկին:
Արդ,
որք
հանդիպիք
սմա
կարդալով
կամ
աւրինակելով
յիշեսջիք
ի
մաքրափայլ
յաղաւթս
ձեր
զվերոյգրեալսդ
ի
սմա,
եւ
մեք
ըստ
փանաքի
մտաց
մերոց
վերըստին
նորոգեցաք
զսա
եւ
փարթամացուցաք
քարոզով
եւ
խրատական
բանիւք,
եւ
զկարգս
ըստ
իւրաքանչիւր
աստիճանացն
բացայայտեցաք
եւ
յատկացուցաք
առ
ի
դիւրահաւա\\նութիւն
կարդացողացն
ըզկարգս
աստիճանացն
…:
բ
Ո՜վ
սուրբ
մանկունք
առագաստին
Որդիք
լուսոյ
նոր
Սիովնին,
Որք
հանդիպիք
այս
մատենի
Դուք
յիշեցէք
զստացող
սորին`
Զտէր
Մելքիսէթ
հովիւ
բարին,
Զարի
եւ
զքաջ
առաքինին,
Որ
անմարմին
կայ
ի
մարմին
Ի
մէջ
ընտրեալ
իւր
համացեղին.
Եւ
զանպիտան
գծող
սորին
Ու
վեց
տառիւ
անունս
կոչին`
Գիմն
առաջին
եւ
Րեն
վերջին,
Որ
համարով
վերաբերին`
Տասը
հազար
բոլորովին
Եւ
վեց
հարիւր
քսանուվեցին,
Որք
միտս
ունին`
նա
հաւանին
Եւ
որք
չունին`
նա
շիւարին։
գ
Հետ
ստացող
Մէլիք-Բէկ
Դարձեալ
յիշեցէք
ի
Քրիստոս
եւ
աստուածողորմի
ասացէք
վերջի
ստացողի
սուրբ
գրոցս`
անգին
մարգարտիս
եւ
վարդափթիթ
բուրատանիս
Մէլիք-Բէկին,
եւ
կենակցին
իւր
Սեւար-Աղին,
որ
յայսմ
ամի
տարաժամ
մահւամբ
փոխեցա[ւ]
առ
Քրիստոս,
եւ
սուք
անմխիթար
թողեալ
գնաց
յանցաւորէս
յանանց
հանգիստն
յաւիտենական,
յանդառնալի
եւ
յերկարաձիգ
յուղէգնաց
բարի
ճանապարհն
իւր,
եւ
թողեալ
ըզզփոքրիկ
տղայքն
իւր
մայր[ա]կարաւտ
եւ
կաթնածարաւ
եւ
լալոտ
աչաւք
եւ
հառաչմամբ
սրտիւ,
քանզի
ոչ
էին
լիացել
մոր
տեսով
եւ
ծնաւղի
համբուրիւ:
Զոր
աստուած
մխի\\թարէ
զՄէլիք-Բէկն
եւ
փարատէ
զսուգ
եւ
զտրտմութիւն,
եւ
բաշխէ
արարիչն
աստուած
զուստերս
եւ
ըզդստերսն
Մէլիք-Բէկին`
զառաջին
եւ
զվերջին,
ընդ
երկայն
աւուրս
արասցէ,
եւ
ազատէ
զիւր
հոգին
ի
հրոյն
յաւիտենից,
եւ
արժանի
արասցէ
երկնից
արքայութեան
զինքն
եւ
զկենակիցն
իւր
զՍէւար-Բակին
…:
Հետ
ստացող՝
Ամիր
…
Ես`
անարժան
սուտանուն
Ամիր
միակէցս
գնեցի
զՄաշտոցս,
Թաթէի
սուրբ
Առաքելոցս
վախն
տվի,
յիշատակ
ինձ
եւ
ծնաւղացն
իմոց`
հաւրն
իմ
Վարդանին,
եւ
մաւրն
իմ
Փաշիջանին,
ով
որ
կարդայ
մէկ
բերան
աստուածողորմի
ասի
գիրողաց,
վախն
տովողաց:
ՅԱՅՍՄԱՒՈՒՐՔ
Երուսաղէմ
25,
Մ.
Տ.
Մ
Գրիչ
Մինաս
Վայր`
Չմշկածագ,
Երկայն-Ընկուզեաց
վանք
…
[Գրեցաւ]
ի
թվ.
ՊՁԴ
(1435),
ի
վանքն
Երկայն-Ընկուզեաց,
ընդ
հովանեաւ
սուրբ
Աստուածածնայ,
ի
հայրապետութեան
Կոստանդեայ,
եւ
յառաջնորդութեան
սուրբ
ուխտին
Առաքել
վարդապետին,
ի
պարոնութիւն
Օթման-Բէկ
խանի,
եւ
ի
նայիպութիւն
գաւառին`
Խոշղադամին,
յորոյ
անուն
գիրքս
գրեցաւ
եւ
վանքս
շինեցաւ
ի
յԱրզն:
[Այստեղ
Աբրահամ
եպիսկոպոսն
ստացել
է
ձեռագիրը
եւ
բերել
Երուսաղէմ
ի
թվ.
ՊՂԴ
(1445).
գրիչն
է
Մինաս
որդի
Սուլթանշահի
եւ
Խէրխաթունի,
որ
նկարներով
զարդարել
է
իր
գրած
ձեռագիրը:
Թղթի
կոկողն
է
Դաւիթ
քարտուղար,
ստացող
Դաւիթ
վարդապետ
եւ
Արեւ-շահ
…]
Ձեռամբ
Արեւշատին
շինեցաւ
սուրբ
Յարութիւնն,
ի
գիւղս
Երկայն
Կոզիք,
եւ
զսա
զարդարեաց
շուրջառներով,
բազում
խաչերով,
Աւետարանով,
Տարեգրով,
Սարգիս
գրով
եւ
ամենայն
պիտոյիւք,
եւ
ետ
գրել
զսրբոց
պատմութիւնս
եւ
եդ
ի
դուռն
սուրբ
Կարապետին:
ԽՄԲԱԳԻՐ
ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ
ՉՈՐԵՔՏԱՍԱՆ
ԹՂԹՈՑՆ
ՊԱՒՂՈՍԻ
Երեւան
1380
Խմբագրող՝
Թովմա
Մեծոփեցի
Վայր`
Մեծոփայ
վանք
…
Արդ,
ես
մեղապարտս
ի
մանկունս
կաթուղիկէ
սուրբ
եկեղեցւոյ
եւ
վերջին
ծնունդս
ի
կարգս
վարդապետացն
առաջնոց`
սոսկանուն
վարդապետ
Թովմա`
աստուածային
բանին
խնդրաւղ
եւ
ճշմարիտ
իմաստից
հոգւոյն
սրբոյ
փափագաւղ,
ի
խնդիր
ելեալ
գերազանց
աստուածաշունչ
կտակի`
մեկնութեան
աստուածաբան
առաքելոյն
Պաւղոսի,
եւ
ի
պարգեւաց
հոգւոյն
սրբոյ
գտի
մեկնեալ
եւ
թարգմանեալ,
համառօտեալ
եւ
ի
միասին
հաւաքեալ
ճշմարտասէր
եւ
ուղղադաւան
վարժապետացն
մերոց
ի
կրկին
ազգաց`
Յունաց
եւ
Ասորոց,
քրիստոսածաւալ
աղբեր
եւ
անմուտ
արեգականն
Յովհաննու
Ոսկեբերանի
եւ
երջանիկ
սուրբ
հաւրն`
մեծի
ճգնաւորի
եւ
վարդապետի
Եփրեմի
Խորին
Ասորոյ,
բացայայտ
եւ
պարզ
տեսութեամբ
մտաց
վարդապետաց
եւ
ի
լուսաւորութիւն
գրոց
աշակերտաց
անձանց,
որ
էր
թաքուցեալ
յանկեան
ուրեք`
ի
խաւարի
տգիտութեան,
անփոյթ
եղեալ
յուսումնասիրաց
անձանց,
վասն
դառնութեան
ժամանակաց
պատահմանց
եւ
վասն
աւերման
մերոց
աշխարհաց:
Եւ
յաւելեալ
եդի
ի
սմա
մեկնողաւրէն
զցանգ
մեծին
Եւթաղի
եւ
զամենայն
որոշմունս
բաժանմանց
նորա`
զընթերցուած,
զգլուխ,
զվկայութիւն,
զտուն,
զնախադրութիւն,
զվասնէրն,
եւ
ետու
ի
ձեռս
մանկանց
եկեղեցեացդ
Հայաստանեայց`
ճշմարտախոհ
վարդապետաց
եւ
քաջամիտ
աշակերտաց:
Զոր
եւ
ձեզ
պարտ
է
մի'
կալ
եւ
մնալ
ի
ծուլութեան,
այլ
ամենայն
կենցաղական
հոգոց
բարեաւ
մընալ
ասել
եւ
աստուածային
երանութեանն
արժանի
լինել,
վասն
որոյ
ուսուցանէ
առաւղն
իմաստութեան`
Երանեալ
է
այր,
որ
եգիտ
զիմաստութիւն
եւ
մահկանացու,
որ
ետես
զհանճար:
Եւ
դարձեալ`
Յաւրէնս
տեառն
խորհել
ի
տըւէ
եւ
ի
գիշերի,
եւ
ուսուցանել
զճշմարիտ
աստուածաբանութիւնն
եւ
զլոյս
վերին
ճառագայթին,
եւ
աստուածատեսակ
եւ
աստուածանման
առաքինութեան
հետեւել,
\\
եւ
ըստ
կամացն
Քրիստոսի
եւ
գրելոյ
առաքելոյս
ընթանալ,
առնել
եւ
ուսուցանել
յայսմ
աշխարհի,
եւ
յետ
աստեացս
ելանելոյ
ընդ
Քրիստոսի
թագաւորել
յանճառ
ի
փառս
եւ
յանպատում
ի
կեանս,
ըստ
խոստման
առաքելոյս
Պօղոսի:
Վասն
որոյ
յերեսս
անկեալ
պաղատիմ
իբր
անքըթիթ
ակամբ,
ողորմելի
դիմաւք
եւ
կողկողագին
պաղատանաւք`
աստուածաբան
վարժապետացդ
եւ
ուսումնասէր
քրիստոսակիր
գրոց
աշակերտեալ
անձանցդ,
որք
հաւաքեալ
ժողովիք
առ
սեղանս
հոգեւոր
եւ
կերակրիք
ի
կենաց
հացէս
եւ
յանմահարար
բաժակէս
ընթերցմամբ
դասի
աւրինակելով
եւ
սակս
մասին
սմին
պատահելով,
յիշեսջիք
եւ
զիմս
անպիտանութիւն
առաջի
անմահ
գառինն
Յիսուսի
Քրիստոսի`
զպիտականուն
վարդապետս
Թովմա,
եւ
զհոգեւոր
եւ
զմարմնաւոր
ծնաւղքն
մեր`
զՄատթէոս
կրօնաւորն,
եւ
զՍտեփանոս,
եւ
զմայրն
իմ,
եւ
զուսուցիչքն
մեր
եւ
զվարժիչք`
զաստուածաբան
վարդապետքն
զԳրիգոր
Տաթեւացի,
զՅոհանէս
սուրբ
ուխտիս,
զՍարգիս,
եւ
զՎարդան,
զԳրիգոր
նահատակն
Խլաթեցի,
զՅակոբ
ճգնաւորն
Ղըրիմեցի,
զԳալուստ
Վաղանդնեցի
եւ
զամենայն
վարդապետք
այժմեան
ժամանակիս,
որ
բազում
երախտիս
ունին
ի
վերայ
մեր
եւ
ամենայն
Հայաստանեայց
եկեղեցեացս:
Եւ
մի'
լինիցիք
բազմին
առաւղ
եւ
սակաւին
ոչ
տըւաւղ,
այս
է`
աստուածողորմի
ասել
մեզ
եւ
թողութիւն
մեղաց
ի
տեառնէ
աստուծոյ
խնդրել
մեզ
եւ
մերոցս
ամենեցուն
…:
Այլ
եւ
զհամշիրակ
եւ
զաշակերտակից
եղբարս
իմ,
զպատճառս
բազում
բարութեան`
զճգնաւոր
եւ
զաստուածաբան
վարդապետս
Մկրտիչ,
եւ
զհայրն
իւր
Նահապետ,
եւ
զամենայն
արեան
մերձաւորսն,
որ
խրատէ
հոգեւոր
մարմնաւոր
խրատով
զմեզ
եւ
զամենայն
ուխտս
միաբան:
Յիշել
աղաչեմ
ի
սուրբ
եւ
ի
մաքուր
յաղաւթս
ձեր
նաեւ
զբաղձալի
եղբարքս
եւ
զհոգեւոր
որդիքս`
զՍտեփանոս
վարդապետ,
զԱտոմ
վարդապետ,
զԶաքարէ
վարդապետ,
եւ
զգրոց
աշակերտեալ
որդիքս`
զՆերսէս,
եւ
զՍտեփանոս,
եւ
զՀերապետ,
եւ
զՅոհանէս,
զՂազար
կրօնաւորն,
եւ
զԱբրահամ
փիլիսոփայ,
զՆերսէս
եկեղեցպանն,
եւ
զամենայն
միաբան
սուրբ
տաճարիս,
եւ
Քրիստոս
աստուած
զձեզ
յիշէ
աստ
եւ
ի
հանդերձեալն,
ամէն:
Այլ
եւ
զհոգեւոր
որդեակն
մեր
զՅովհանէս
եպիսկոպոս
աստուածաբնակ
սուրբ
ուխտիս,
եւ
զՅակոբ
կրաւնաւորն,
զհարազատ
եղբարքն
իմ
զՅովանէս,
եւ
զպարոն
Գօրգի-Մելիքն,
որ
բազում
նեղութիւնս
կրէ
յանօրինաց
վասն
մեր
եւ
սուրբ
ուխտիս,
եւ
զԱռիստակէս,
եւ
զԱմիր-Մելիք,
եւ
զՅոհանէս
քահանայ,
եւ
զՍօլթանշա,
եւ
զՄկրտիչ
քահանայ,
եւ
զՄկրտիչ
միայնակեց,
եւ
զամենայն
արեան
մերձաւորքն
մեր
յիշել
աղաչեմ
ի
սուրբ
աղաւթս
ձեր
եւ
թողութիւն
մեղաց
հայցել
ի
տեառնէ
…:
Այլ
եւ
զամենաւրհնեալ
մանկունքն
զՍտեփանոս
եւ
զՅովանէս`
աշակերտք
մեր,
որ
զգիրս
բազում
աշակերտութեամբ
եւ
ահիւ
գրեցին,
եւ
զհայրն
իւրեանց
զԿարապետ
քահանայ,
եւ
զՄանգասար,
Քրիստոս
աստուած
աւրհնեսցէ
զսոսա,
եւ
բազմաժամանակեան
արասցէ
ի
վերայ
երկրի
եւ
յետ
աստեացս
զերանաւէտ
բարբառն
լսել
տացէ
սոցա,
ամէն:
Արդ,
գրեցաւ
գիրս
յերկիրն
Քաջբերունեաց,
յանապատիս
Աստուածածնի,
առ
դամբարանի
քրիստոսընկալ
վարդապետացն
սրբոց`
Աստուածատրու
եւ
Մխիթարայ,
Մովսիսի
եւ
այլոց
ճգնաւորացս,
որոյ
յիշատակն
աւրհնութեամբն
աստուածային
եղիցի:
Ի
ՊՁԴ
(1435)
թվականիս,
ի
փառս
հաւր
եւ
որդւոյ
եւ
սուրբ
հոգւոյն,
ամէն:
Արդ,
գիտելի
է,
զի
մինչ
ոչ
էր
աւարտեալ
սուրբ
գիրս,
անաւրէն
թագաւորն
Շահռուհ
եկն
բազում
զօրօք
յաշխարհս
մեր,
եւ
նստաւ
ի
վերայ
բերդին
Երընջակու,
եւ
թուրքմանն
էջ
ի
ներքին
կողմ
աշխարհիս
Հայոց:
Եւ
թագաւոր
նոցա
Սքանդար
անուն
սպան
զթագաւորն
Ամթա
եւ
բոլոր
Դիարբակին`
Օթման
անուն`
յոյժ
քրիստոնասէր
եւ
սիրաւղ
եկեղեցականաց:
Իսկ
մեք
փախստական
եղեալ
հասաք
ի
Խլաթ
քաղաք,
եւ
աստ
տեսաք
զնմանութիւն
Նեռինն
դառնութեան,
զի
բազմութիւն
զօրացն
մարաց`
ի
լերանց
եւ
ի
բլրոց
ձեյն
ետուն
միմեանց,
հաւաքեցան
ի
դիւաբնակ
քաղաքն,
եւ
կամէին
սրոյ
ճարակ
առնել
զտառապեալ
ազգս
մեր:
Եւ
ո՜վ
կարէ
պատմել
զաղէտ
տարակուսանաց
եւ
զձայն
գոչման
եւ
աղաղակ
ի
քրիստոնէից
եւ
անօրինացն,
զի
ոչ
անասնոյ,
ոչ
հանդերձի
եւ
ոչ
հացի
ետուն
մնալ:
Իսկ
մեք
մազապուրծ
եղեալ
ի
նոցանէ,
ի
գիշերի
հասաք
ի
լերինս
Բաղիշու:
Եւ
համբաւ
հասեալ
առ
սրբազան
արքեպիսկոպոսն
տէր
Ստեփանոս
եւ
առ
ամենայն
բազմութիւն
քրիստոսընկալ
քահանաիցն
եւ
աստուծասէր
ժողովրդեանն`
\\
մեծամեծաց
եւ
փոքունց,
ողբս
ի
բերան
առեալ
ողբային
զմեզ:
Եւ
խումբ
առեալ
ելին
ի
քաղաղքէն
եւ
ի
գեղորէիցն`
լալով
եւ
հառաչմամբ,
եկեալ
գտին
զմեզ
ի
լեառն
Ուրտաբու,
եւ
անճառելի
ուրախութեամբ
ուրախ
եղեն:
Իսկ
աստուածապատիւ
եւ
քրիստոսընկալ
այրն
աստուծոյ
տէր
Ստեփանոս
հետիոտս
եղեալ
գայր
առաջի
մեր
եւ
առաջի
ամենայն
քահանայիցն
եւ
ժողովրդեանն,
իբր
զԴաւիթ
առաջի
տապանակին
աստուծոյ,
աւրհնէր
զաստուած
եւ
աւրհնել
տայր
ամենայն
ժողովրդեանն
մեծաւ
ուրախութեամբ,
զի
ողջունիւ
ընկալաւ
զմեզ
զամենեսեան,
եւ
յաչս
ամենեցուն
սիրել
ետ
զմեզ`
զանարժանքս,
իբր
զճշմարիտ
առաքեալ
եւ
մարգարէ:
Եւ
ոչ
միայն
այս,
այլ
եւ
զաստուածաբնակ
անապատս
իւր
մեզ
սեպհականեաց`
քահանայիւք,
հացով,
անասնով
եւ
ամենայն
մարմնաւոր
պիտոյիւք:
Որ
եւ
արարիչն
աստուած
սըմա
հատուցումն
եւ
փոխարէն
արասցէ
հազարապատիկ
եւ
բիւրապատիկ
յայսմ
աշխարհի,
եւ
յետ
աստեացս
ելանելոյ`
սրբոյն
Ստեփանոսի
նախավկային,
եւ
ամենայն
արեան
մերձաւորօք,
մանաւանդ
զորդեակս
մեր
զԱբրահամ
փիլիսոփայ,
եւ
զփոքր
երիցանիս
զՅակոբ,
զՍտեփանոս,
զՀերապետ,
զԿարապետ
քահանայ,
զՅովանէս
կրօնաւորն,
որդեակ
իւր
զԿիրակոս,
զԴանիէլ,
զմիւս
Յովանէս
ծերունին,
եւ
զԱռաքել
տնտեսն,
եւ
զԱռաքել,
եւ
զՅովանէս
սարկաւագն,
եւ
զԿիրակոս
միակեցն,
որ
կան
ի
ծառայութիւն
մեզ
եւ
սուրբ
ուխտիս,
եւ
զհանգուցեալն
ի
Քրիստոս
զՅոհանէս
կրօնաւորն.
որ
ի
սմին
ամի
գնաց
առ
Քրիստոս:
Քրիստոս
որդին
աստուծոյ
հատուցումն
եւ
փոխարէն
արասցէ
սոցա
եւ
ամենայն
ժողովրդեանս,
որ
յայսմ
գաւառնիս
եւ
ի
լերինս
բնակեալ
կան,
եւ
տացէ
սոցա
զանճառելի
զփառս
եւ
զտեսութիւն
աստուածային
երեսացն
յաւիտեանս
յաւիտենից,
ամէն:
Այլ
եւ
զխոջա
Մուրատշէն,
որ
ի
սըմին
աւուր
նահատակեցաւ
յԱրծկէ
քաղաք
ի
յանօրինաց,
եւ
զԾերուն
որդի
Դամուրին,
ի
գէշ
գւ
ի
զազիր
ազգաց,
եւ
զԵւատշա
տանուտէրն
արժանի
արասցէ
Քրիստոս
աստուած
իւր
տեսութեանն
եւ
իւր
փառացն:
Եւ
յոյս
յարարիչն
աստուած
ունիմք.
որ
վաղվաղակի
առցէ
զվրէժ
սոցա
ի
յանօրինաց,
ամէն
եւ
եղիցի:
բ
Արդ,
յերեսս
անկեալ
պաղատիմ
Քրիստոսի
մանկանցդ
եւ
գրոց
աշակերտեալ
անձանցդ`
զտգեղութեամբ
ախտիւ
պարուրեալս
ի
կերպարանէ
վեհին`
զպիտականուն
վարդապետս
Թովմա,
յաստուածաբնակ
ուխտէ
Աստուածածընէ,
որ
այժմ
Մեծոփայ
վան
վերաձայնի,
մաղթեմ
պատահողացդ
սմին
յիշել
բարեմիտ
կամաւք
եւ
մեղաց
թողութիւն
խնդրել
ի
տեառնէ
եւ
տարագիծ
գրչիս`
հոգեւոր
որդւոյ
իմոյ
Ստեփանոսիս,
եւ
ամենայն
երախտաւորացն
մերոց,
եւ
դուք
ի
վերջին
եկելոցն
զնոյն
ընկալջիք
զթողութիւն
մեղաց,
ամէն:
գ
Զտարտամեալս
հոգով
եւ
զկապեալս
ի
տոռունս
մեղաց
եւ
զյետնեալս
ի
շարս
բանասիրաց`
զսոսկ
անուամբս
ի
կարգս
վարդապետաց,
աղաչեմ
զդասս
ճշմարիտ
քարոզչաց
եւ
զերջանկ
գունդ
աշակերտելոց
բանին
կենաց`
յիշել
զմեզ,
եւ
աստուած
զձեզ
յիշէ:
Այլ
եւ
զՍտեփանոս
զծաւղիկս
յիշեցէք
ի
Քրիստոս,
որ
քան
ըզմազմանի
աշակերտ
դէպ
յետ
կու
գնամ:
դ
…
Աղաչեմ
զընթերցօղքդ
սուրբ
մատենիս
եւ
զաստուածաբան
վարդապետդ,
որ
նստիս
ի
հանդիսական
ատենիս,
յիշել
զմեզ
ի
սուրբ
աղաւթքդ
ձեր`
զսոսկանուն
վարդապետս
Թովմա
եւ
զՄկրտիչ,
եւ
աստուած
ողորմի
ասել
մեզ,
որ
ըստ
իմում
կարի
կամ
յաշխատութիւն
սուրբ
գրոցս,
զի
յետ
մեր
ելանելոյ
յաշխարհէս
յիշատակ
մնասցէ
ի
ձեռնն
մանկանց
եկեղեցւոյ:
Զի
կորուսեալ
էր
գիրս
այս
եւ
ի
դուրս
անկեալ
ի
դաստանէ
սուրբ
վարժապետացն
մերոց`
մեծին
Գրիգորի
Տաթեւացւոյ,
եւ
սրբոցն
Սարգսի,
եւ
Վարդանայ`
նորին
աշակերտի,
եւ
մեզ
վերջնոցս
տուրք
եւ
ողորմութիւն
պարգեւեցաւ
յառատաձիր
պարգեւացն
աստուծոյ:
ե
Աղաչեմք
զնազելի
եղբարքդ
եւ
զաստուածաբան
վարդապետք
եկեղեցոյդ
Հայսատանեայց,
յիշեցէք
ի
Քրիստոս
զմեղուցեալ
վարդապետս
Թովմա,
եւ
զհոգեւոր
որդիքս
մեր,
եւ
զհայր
զՄկրտիչ
վարդապետ
սուրբ
ուխտիս
Մեծոփայ,
եւ
զՄկրտիչ
վարդապետ
հրաշալի
ուխտին
տէր
Յուսկան`
զսիրելի
մեր,
եւ
զաշակերտեալ
եղբարքս
զՍտեփանոս
վարդապետ,
զԱտոմ
վարդապետ,
Զաքարէ
վարդապետ,
զՆերսէս,
զՍտեփանոս,
որ
կան
յաշխատութիւն
աստուածաշունչ
տառից
եւ
յորդորեն
զմեզ
ելանել
ի
ծուլութենէ
հեղգութեան,
այլ
եւ
զպատուական
որդիքն
մեր`
զՄկրտիչ
վարդապետն
Հիւսան,
եւ
զՂազար,
եւ
զՄեսրոպ,
եւ
զՅովանէս
Բաղիշեցի,
որ
տարաժամ
մահուամբ
փոխեցան
եւ
ելին
ի
դառն
կենացս,
եւ
զՅոհաննէս
քահանայ`
եղբայր
մեր,
եւ
սուգ
անմխիթար
թողին
մեզ,
զի
ի
զուրն
եղեւ
աշխատութիւն
մեր
վասն
մեղաց
իմոց
…:
զ
Զսուատանուն
վարդապետս,
եւ
զԿարապետ
քահանայն,
եւ
զորդեակն
իւր`
զհնազանդ
ծառայն
Քրիստոսի,
որ
զգիրս
գրեցին,
յիշեցէք
ի
Քրիստոս,
եւ
աստուած
զձեզ
յիշէ,
ամէն:
է
զԹովմա
պիտակ
անուն
վարդապետս,
որ
անմահական
գանձիս
առիթ
եւ
պատճառ
եղէ
եւ
ի
լոյս
ածի,
զի
առաջնորդ
է
սա
երկնաչու
ճանապարհին,
այլեւ
զհոգեւոր
հարազատն
մեր
զՂազար
կրաւնաւորն,
եւ
զՆերսէս
եկեղեցպանն,
եւ
զՅակոբ
հերպետն,
որ
աշխատին
ի
դուռն
սուրբ
եկեղեցոյս,
Քրիստոս
աստուած`
փառաց
թագաւորն,
անմահութեանց
պարգեւատուն`
տացէ
նոցա
զանտրտում
ուրախութիւնն,
զանծերանալի
հասակն
եւ
զմանկութիւն
զանանցական
եւ
զանմահական
զկեանսն,
եւ
փոխանակ
անկեղծ
սիրոյ
նոցա,
որ
առ
աստուած
եւ
առ
մեզ
ունին,
Քրիստոս
աստուած
ընդ
սիրելիս
իւր
դասեսցէ
զնոսա,
հանդերձ
ծնօղօք
եւ
ամենայն
արեան
մերձաւորաւք,
ամէն:
Գրեցաւ
ՊՁԴ
(1435)
թվականիս:
ը
Զպիտակ
անուն
վարդապետս
եւ
զհոգեւոր
եղբարքն
մեր
զԶաքարէ
վարդապետն,
որ
աշխատի
ի
խազելն,
եւ
զհամշիրակ
որդիս
մեր
եւ
զերախտաւոր
զՀերապետ
ընտրեալ
կրօնաւորն
եւ
գրոց
աշակերտն,
որ
բազում
աշխատութեամբ
զհին
գրեանքս
նորոգէ,
Քրիստոս
աստուած
նորոգէ
ի
կեանքն
անմահական,
հանդերձ
ծն[ողօք]եւ
ամենայն
արեան
մերձաւորօք,
ամէն:
թ
Այլ
եւ
զպիտակ
անուն
վարդապետս,
եւ
զաշխատաւոր
եղբարքս
մեր`
զԹովմա
սուրբ
Թովմեցի,
եւ
զԾերուն
փիլիսոփայ,
եւ
զԱռիստակէս,
եւ
զԾերուն
քուերորդին
մեր,
որ
աշխատի
վասն
սուրբ
ուխտիս,
եւ
զԽաչատուր
միայնակեացն
յիշեցէք
ի
Քրիստոս,
եւ
զզարդարիչ
եւ
զծաղիկ
անապատիս`
զհեզահոգի
եղբարքս
մեր
զԴաւիթն,
զԳրիգորն,
զՎարդանն,
զՅոհանէսն,
զՅակոբն,
զԵրեմիայն
…:
ժ
Յերեսս
անկեալ
աղաչեմք
զմանկունս
եկեղեցոյ,
յիշեսջիք
ի
բարին
Քրիստոս
զհոգեւոր
հայրն
իմ
զՄաթէոս
կրօնաւորն,
եւ
զմարմնաւոր
ծնօղքն
զՍտեփանոս
եւ
զՇամաշա,
եւ
զՄկրտիչ
քահանայ
հօրեղբայր,
եւ
զՄկրտիչ
միայնակեացն,
եւ
եղբայրքն
մեր
զՅոհանէս
քահանայ,
եւ
զՍօլթանշա`
հանգուցեալ
ի
Քրիստոս,
եւ
զկենդանիքն`
զՅովանէս
եւ
զպարոն
ԳօրգիՄելիքն,
զԱռիստակէսն
եւ
զԱմիրՄելիքն,
եւ
արարիչն
աստուած
զձեզ
յիշէ,
ամէն:
ժա
Գրիչ
Յովանէս
Զսուտ
գծագրիկս
զՅովանէս
քաղաքացիս
յիշման
արժանի
արարէք,
ո՜վ
սուրբ
գրոց
աշակերտեալ
անձինք,
որ
յայս
տետրակս
Ջ
(900)
գիր
ի
Ա
(1)
անգամ
թաթխելոյն
գրեցի
եւ
այլ`
Ի(20),
Լ
(30)
աւելի,
վարդապետքս
վկայ:
ժբ
Գիրքս
այս
Մեծոփայ
սուրբ
ուխտին
է,
եւ
Թումա
րաբունապետին
է
յիշատակ:
ժգ
Աղաչեմ
զձեզ,
լի
բերանով
աստուածողորմի
ասացէք
Յովանէս
սարկաւագին
եւ
իւր
ծնողացն,
որ
աւգնականութեամբ
աշխատեցաւ
ի
յըղորդել
գրոցս:
Աստուած
անփորձ
պահէ:
Եւ
Քրիստոս
աստուած
ողորմի
ծնօղաց
սորա
եւ
անփորձ
պահէ
ի
փորձանացն
սատանայի,
որ
այս
Բ
ամ
է,
որ
ձրի
աշխատի
եւ
պանդխտութեամբ
ի
դուռն
սուրբ
Աստուածածնիս
Մեծոփայ
վանաց:
Եւ
զընկերակից
հոգեւոր
եղբայր
իւր
զՍտեփանոս
դպիրն,
որ
միաբանութեամբ
յանձն
առին
զգիրս
եւ
յաւարտ
հանին,
եւ
զհ
եւ
զերկիւղ
չաղաթին
ոչինչ
համարեցին,
որ
հասին
ի
Թաւրէզ,
վայ
եւ
եղուկ
մեզ:
ԶՍտեփանոս
սարկաւագիգս
յիշեցէք
ի
Քրիստոս,
որ
տասն
ու
վեց
տետր
գրեցի:
Բայց
ի
մի
թաթխելոյն
ԷՃ
(700)
գիր
գրեցի,
բայց
կաթաւ
թանաքն,
թէ
չէ
այլ
կու
գրէի:
ժդ
Արդ,
աղաչեմ
զմանկունս
եկեղեցւոյ,
որք
աւգտիք
ի
սուրբ
կտակէս
Պաւղոսի`
լի
բերանով
եւ
փափագելի
սրտիւ
աստուած-ողորմի
ասացէք
տէր
Մաթէոսին`
շինողի
տանս,
որ
զգիրս
աւարտեցաք,
այլ
եւ
աշակերտի
սորին
Կարապետ
հեզահոգի
կրաւնաւորի,
որ
զանարժանքս
արժանաւոր
համարեցաւ
եւ
մինչեւ
ցայսաւր
զմեզ
ուրախ
եւ
քաղցր
պահեաց
իւր
քաղցրութեամբն:
Քրիստոս
աստուած
զսոքա
իւր
քաղցր
տեսուն
արժանաւոր
առնէ,
ասէն,
եւ
զիս`
զայս
տարակուսեալ
գծող:
ժե
Ընթերցող
Խալիֆայ
զԽալիֆէս
յիշեցէք,
որ
զէջս
իջայ:
ԱՒԵՏԱՐԱՆ
Գ.
Յովսէփեան,
Թովմա
Մեծոփեցու
կեանքը,
էջ
Լ
(30)
Գրիչ՝
Յովհաննէս
Մանգասարենց
Վայր`
Արճէշ
[Յիշեցէք]
եւս
առաւել
զերեւելին
ի
մէջ
ամենայնի,
զլուսատուն
ազգիս,
զաստուածաբան
եւ
զսուրբ
րաբունապետն,
զհեզահոգի
եւ
զքաղցր
վարդապետն
Թովմա,
զոր
տէր
աստուած
ջահ
անշիջանելի
պահեսցէ
զնա
եւ
հաստատուն
ի
վերայ
գաւազանի
իւրոյ:
ԱՒԵՏԱՐԱՆ
Երեւան
4840
Գրիչ
Կարապետ
Վայր`
Վան
քաղաք
…
Արդ,
գրեցաւ
սուրբ
աւետարանս
ձեռամբ
սուտ
գրչի
եւ
անարժան
քահանայի
Կարապետի,
ի
թվ.
ՊՁԴ
(1435),
ի
հայրապետութեան
Կոստանդեայ,
եւ
մերոյ
առաջնորդի
եւ
աթոռակալի
սուրբ
ուխտիս
Վարագայ
տէր
Յովաննէս
արքեպիսկոպոսի,
ի
քաղաքս,
որ
կոչի
Վան,
ընդ
հովանեաւ
սրբոյն
Ստեփանոսի
նախավկայի
եւ
սրբոյն
Սահակայ
հայրապետի,
եւ
դառն
եւ
ի
վշտաշատ
ժամանակիս,
որ
վասն
ծովացեալ
մեղաց
մերոց
բացաւ
դուռն
Խորասանայ,
եւ
եկեալ
որդի
Թամուրին`
Շախռուխն
ի
յաշխարհս
Հայոց,
եւ
որդիք
Ղարա-Ուսուֆին`
Իսքանդարն
փախըս\\տական
գնաց
ի
ներքին
աշխարհն
եւ
սպան
զՂարա-Օթմանն
եւ
զորդին
եւ
զայլ
բազումք
ընդ
նմա.
եւ
միւս
եղբայրն`
Ջխանշայն
գնաց
հնազանդութեամբ
մօտ
ի
Շախռուխն,
եւ
նստաւ
նորին
հրամանաւ
ի
Թաւրէզ,
եւ
եղեն
երկու
եղբարքն
թըշնամիք
միմեանց,
եւ
ոչ
գիտեմք,
թէ
զինչ
լինելոց
եմք:
Արդ,
ի
յայսմ
դառն
ժամանակիս
ցանկացաւ
այսմ
աստուածեղէն
եւ
երկնապարգեւ
գանձիս
եւ
լուսափայլ
մարգարտիս
երջանիկ
եւ
հոգեսէր
տանուտէրն
Ստեփանոս
բրուտն,
եւ
ստացաւ
զսուրբ
աւետարանս
ի
հալալ
ընչից
իւրոց,
յիշատակ
իւրն,
եւ
ծնողաց
իւրոց`
հօրն`
Թումայի
եւ
մաւրն
Մըրւաթի,
եւ
եղբաւրն
Ատոմի,
եւ
կենակցին
Մէլէք-Խաթունի,
եւ
հօրն
Մէրչի,
եւ
մօրն
Փաշայի,
եւ
եղբօրն
Ամիր-Մէլէքի
եւ
Ֆառուխշի,
որ
առ
աստուած
փոխեցան,
եւ
զաւակացն
Յովսէփի
եւ
Ֆռանգշի,
Աւիտիսի
եւ
Մլխամշի,
եւ
դստերն
Ղադամ-Փաշի,
եւ
այլ
ամենայն
արեան
մերձաւորաց
իւրոց`
կենդանեացն
եւ
հանգուցելոցն
ի
Քրիստոս:
Արդ
աղաչեմ
զամենեսե\\ան,
որք
հանդիպիք
սմա
կարդալով
կամ
աւրինակելով
յիշեցէք
յաղաւթս
ձեր
եւ
լի
բերանով
աստուածողորմի
ասացէք,
եւ
աստուած
ձեզ
ողորմեսցի,
ամէն:
Ընդ
նոսին
եւ
զիս
յիշեցէք`
զանարժան
գրիչս
զԿարապ[ետ]
անարժան
քահանայ,
եւ
զծնողքն
իմ`
զՍտեփանոս
քահանայ
եւ
զՄինայ,
եւ
զհօրեղբայրն
իմ
զՄովսէս
միայնակեց,
եւ
զեղբարքն
իմ
զՅովանէս
քահանայ
եւ
զՄէլքիսէթ
սարկաւագ,
որ
առ
աստուած
փոխեցան,
եւ
զորբացեալ
զաւակս
իմ
զՄեսրոպ,
զԱբդլմսեխ,
եւ
զՄելքոն,
եւ
զայլ
ամենայն
արեան
մերձաւորսն
իմ`
զկենդանիք
եւ
զհանգուցեալք
յիշեցէք
…:
ԱՒԵՏԱՐԱՆ
ԼՑՎ
161,
սիւն.
372,
Ջուլամերիկի
Փոկան
գիւղի
եկեղեցի
Վայր`
Մոկաց
երկիր
«Աւարտեցաւ
սուրբ
աւետարանս
յարքունական
երկիրս
Մոկաց,
ի
թուին
Հայոց
ՊՁԴ
(1435),
ի
վանքս,
որ
կոչի
սուրբ
Գէորգ
զաւրավար,
ընդ
հովանեաւ
սուրբ
եկեղեցոյս
եւ
սուրբ
նշանացս,
[յ]առաջնորդութեան
սուրբ
ուխտիս
Պետրոս
աբեղային:
ԳԱՆՁԱՐԱՆ
Աղդա՞խ
գիւղ,
Մ.
Տ.
Մ
Գրիչ
Գրիգոր
Վայր`
Ամիթ
Գրիչ`
Գրիգոր
որդի
Էրմելիքի
եւ
Գաւհարի,
ի
հայրապետութեան
տեառն
Կոստանդեայ,
եւ
թագաւորութեան
Աւթման-Բէկի
որդւոյ`
Ալի-Բէկին,
որոյ
տացէ
տէր
աստուած
նմա
յաղթութիւն
ընդդէմ
թշնամեաց
իւրոց
«ի
մայրաքաղաքիս
Ամիթ
…
ի
յառաջնորդութեան
եւ
վերատեսչութեան
մայրաքաղաքին
Ամթոյ
արքեպիսկոպոսին
տէր
Մկրտչի
նկարագրի,
եւ
երեսփոխանութեան
ամենայն
Հայաստանեաց
եւ
արքեպիսկոպոսութեան
ամենայն
Միջագետաց
…
ի
վերա
ԻԴ
(24)
գաւազանաց:
ԳԱՆՁԱՐԱՆ
Բրիտ.
թանգ.
Or.
2608,
ԿՑ
54,
էջ
121
Հետ
ստացող՝
Ստեփանոս
եպս.
Խարբերդու
Ո՜վ
քահանայք
եւ
վարդապետք
…
յիշեցէք
«զգանձտետրիս
գրաւղն
եւ
զվերջի
գնաւղն
զՊողոս
քահանայ,
եւ
զննջեցեալս
իւր
…
եւ
զիս`
անպիտան
ծառայս
աստուծոյ
Ստեփանոս
անարժան
եպիսկոպոս
Խարբերդու,
որ
անւամբ
կոչեցայ
եւ
ոչ
գործով.
եւ
որ
զմեզ
յիշէ
յիշեալ
լիցի
…
Ի
թուականութեանն
Հայոց
ի
ՊՁԴ
(1435):
ՆԵՐԲՈՂԵԱՆ
ԱՌԱՔԵԼ
ՎԱՐԴԱՊԵՏԻ
Երեւան
83
Հեղինակ`
Առաքել
Բաղիշեցի
Վայր`
Չմշկածագ,
Երկան-Ընկուզեաց
վանք
Յօրինեցաւ
ճառս
ի
թվականիս
Հայոց
ՊՁԴ
(1435),
ի
նորաշէն
յանապատիս
Երկայն-Ընկուզեաց,
որ
անուն
սրբուհւոյ
Աստուածածնին
եւ
յանուն
սուրբ
Կարապետին,
ի
գաւառին
Ցաղմնայ,
որք
կարդայք`
մեղաց
թողութիւն
խնդրեցէք
շինողի
ճառի
Առաքել
վարդապետի:
ՄԱՆՐՈՒՍՄՈՒՆՔ
Երեւան
2400
Գրիչ
Աւգսէնդ
Վայր`
առընթեր
Կաֆայի
…
Գրեցաւ
Խազտետրս
ի
թվ.
Հայոց
ՊՁԴ
(1435)
ամի,
ձեռամբ
ապիկար
եւ
ախմար
գրչի
Աւգսէնդ
մեղապարտ
կրաւնաւորի,
ի
խնդրոյ
Եսայեայ
առաքինասէր
եւ
սրբասնեալ
կուսակրօն
աբեղայի,
որ
ստացաւ
զսա
ի
հալալ
արդեանց
իւր
ի
վայելումն
անձին
իւրոյ,
եւ
յիշատակ
իւր,
եւ
ծնաւղացն
իւր
պարոն
Աստուածատրին
եւ
Ազիզ-Մելիքին,
եւ
եղբարցն
իւր
պարոն
Թուման-Պէկին
եւ
պարոն
\\
Էտիլ-Պէկին:
Արդ
ե[ղեւ
սկ]իզբն
եւ
զրաւ
խազտ[ետրիս
յ]ընտիր
աւրինակէ,
որ
կո[չի
Առա՞ք]ելցի,
յաշխարհս
Հոնաց,
ի
վ[անս],
որ
յանուն
սրբոյն
Անտոնի,
որ
է
առընթեր
մեծի
մայրաքաղաքի
Կաֆայի,
առաջնորդութեան
վանացս
եւ
աթոռակալութեանն
մեծի
վարդապետի
քաջ
րաբունոյ
տեառն
Սարգսի,
ի
հայրապետութեան
տեառն
Կոստանդեա,
եւ
յեպիսկոպոսութեանն
տէր
Կարապետի
…
Գրիչ
Աւգսէնտ
Վայր`
առընթեր
Կաֆայի
…
Գրեցաւ
Տօնացոյցս
յաշխարհիս
Ղրըմի,
առընթեր
մեծի
մայրաքաղաքիս
Կաֆայի,
ի
թվ.
Հայոց
ՊՁԴ
(1435),
ի
հայրապետութեան
տեառն
Կոստանդեա
եւ
յեպիսկոպոսութեանն
տէր
Կարապետի,
ձեռամբ
անպիտան
գրջի
Աւգսէնտ
կրաւնաւորի,
ի
\\
վայելումն
Յակոբ
քահանայի
եւ
յիշատակ
իւր
եւ
կենակցին
իւրոյ
Ջոհար-Մելիքին,
եւ
զաւակացն
Մկրտիչ-Պէկին
եւ
Մանւա՞թ-Խաթունին,
եւ
ծնողաց
իւր
[զՏաւնակա՞ն]
իրիցուն,
եւ
կենակցին
Նունեա-Մելիքին:
Արդ,
որք
հանդիպիք
ի
սմայ`
յիշեցէք
զվերոյգրեալն
զՅակոբ
քահանայ,
եւ
զամենայն
արեան
մերձաւորսն
իւր,
եւ
զիս
զՕգսենտ
մեղ[ապա՞րտս]:
ՃԱՇՈՑ
Ալիշան,
«Կամենից»,
էջ
161
Ընթերցող
Ստեփանոս
Որոտնեցի
Վայր`
Լվով
Յիշեսջիք
ի
Քրիստոս
զՍտեփանոս
Որոտնեցի,
ի
ՊՁԴ
(1435)
զյիշատակարանս
կարդացի.
ապա
զանունս
գրեցի,
ի
քաղաքս,
որ
Լօվ
կոչի:
ԱՒԵՏԱՐԱՆ
Երուսաղէմ
3279
Գրիչ`
Ստեփանոս
Վայր`
Խարբերդ
ա
Եւ
ես
անարժանս
կինս
Մուլքէթ
ծառայեցի,
որ
գրեց
զԱւետարան:
Եւ
ես
սուտանուն
գրիչս
Ստեփանոս
քահանայ,
զանունս
ունիմ
եւ
զգործս
ոչ
ունիմ,
դառն
վշտութեամբ
գրեցի
թքանաւք
ի
ղարիպութիւն.
ոչ
աւրինակ
կամին
տալ,
եւ
ով
զիս
յիշեն,
մեղաց
թողութիւն
խնդրեն
ի
Քրիստոսէ
անարժանիս,
նա
Քրիստոս
իւր
տա,
ամէն,
եղիցի,
եղիցի:
բ
…
Արդ,
եղեւ
զրաւ
գրութեանն
սորայ
ի
թվականի
Հայոց
ՊՁԴ.
(1435),
ձեռամբ
յոգնամեղ
եւ
անարժան
եւ
փծուն
գրչի
Ստե
փանոսիս,
որ
անարժան
է
մեղաւք
լի
է,
եւ
սուտանուն
քահանայի,
որ
զանունս
ունիմ
եւ
զգործ
ոչ:
Գրեցաւ
ի
նուաղեալ
եւ
յետին
ժամանակիս,
զի
ամենայն
քրիստոնեայք
նեղէին
յանաւրինաց,
եւ
արտայհալածեալք,
զի
տանց
եւ
ի
ստացուածոց,
որպէս
եւ
առ
մեզ
եղեւ,
զի
լցցի
ասացեալն,
եթէ
որ
քրիստոսնեայն
է
ի
հալածանս
կացցէ,
բայց
յոյսն
մեր
Քրիստոս
է:
Արդ,
աղաչեմ
զամենեսեան
եւ
զսուրբ
պատարագաւղք
Քրիստոսի
աստուածոյ
մերոյ`
զքահանայսդ
եւ
զսարկաւաքունսդ,
որք
կարդայք
զսուրբ
Աւետարանս
կամ
աւգտիք
կամ
աւրինակէք,
յերեսս
անգեալ
աղաչեմ
զձեզ
վասն
սիրոյն
Քրիստոսի
յիշեեջիք
ի
մաքրափայլ
յաղակթս
ձեր
զմեղուցեալ
եւ
զանպիտան
ծառայս,
որ
չի
արժան
քահանայի,
զանուն
ունիմ
եւ
զգործն
ոչ
ունի[մ]:
Փծուն
գրչովս
ես
գրեցի
Եւ
ես
չի
հմուտ,
որ
գիր
գրի,
Մի
մեղայդրէք
կարդացողընի
Զայտ
առ[աջին]
գիրն
է
ընձի
Ես
[տկ]ար
մտաւք
ի
ձեռն
առի
Եւ
յիմար
սրտիւ
զայս
գիրս
եւ
զծաղիկս
Ի
ձիմեռն
աւուրք
զայս
գրեցի:
Ո՜վ
սուրբ
արժանաւոր
քահանայք
սուրբ
պատարագի,
Որ
ընդեռնուք
յեկեղեցի`
Զիս
յիշացէք
ի
յատենի
Վասն
սիրոյ
Քրիստոսի,
Որ
աստուած
ինձ
ողորմի`
Փծուն
գրչի
Ստեփանոսի
Եւ
ծնաւղացն
իմոյ,
ամէն,
ամէն
եւ
եղիցի:
Ո՜վ
սուրբ
քահանայք
եւ
շնորհալի,
Որ
դուք
ծաղիկ
էք
շնորհալի,
Զինչ
մանուշակն
աւելի`
Քրիստոս
ամբողջ
պահէ
զձեզ
ի
յատենի:
Ես
ի
յաւտար
երկիր
էկի
Զաւրն
ես
ի
լացէս
էլ
կացի,
Արտաւսելի
կենաւք,
րջի,
Ելնի
էրթի
ի
ժամայտեղի,
Որ
արտաւսելի
յաղաւց
կենի
Ի
սուրբ
խորանն
յէկեղեձի,
Նայ
սատանայ
յէրեց
մտնէր,
Չարայխաւսին
ի
յատենի,
Արտաւսելով
ի
տուն
էրթի.
Դառն
կենաւք
զայս
գրեցի
Զսուրբ
Աւետարանն
Քրիստոսի:
Էս
ժողովուրդս
Քրիստոսի
Աստուածայդախին
եւ
բարի,
Վասն
սիրոյ
Քրիստոսի
Զիս
կու
սիրին
խիստ
ուրախայլի,
Որ
ես
չի
խմեր
գինի,
Նայ
ժողովուրդն
ուրախանին,
Զիս
կերակրէին
յամէն
տեղի:
Ով
որ
ընձի
հաց
է
կերակրեր
Կամ
ջուր
տուեր
ի
ծարաւի…
գ
Փառք
ամենասուրբ
երրորդութեան,
որ
աստուած
ետ
համբերութիւն
եւ
շնորհ
ողորմութեան
սուտանուն
Ստեփանոս
քահանային,
որ
գրեցի
թքանաւք
ի
ղարիպութիւն
ի
Հառբերդ
քաղաքիս,
ի
յամիրութիւն
Յալիբէկին,
ի
եպիսկոպոսութիւն
տէր
Ստեփանոսին,
թուայկանիս
ՊՁԴ.
(1435):
Եւ
ես
սուտանուն
Ստեփանոս
քահանայ
ծախեցի
լԱւետարանս
սուրբ
||
(ջնջված
ց
եկեղեցու
անունը)
եկեղեցուն
ի
յութ
ֆլաւրի.
երկուսն
յիշեատեակ
թողի
իմ
հաւրն
Մարգարուն
եւ
մաւրն
իմոյ,
Ա.
(1)
գլուխն
ցիշատակ
է
ինձ,
եւ
զերեքի
զլխուն
զին
տուին
վեց
ֆլաւրի,
զմեկին
գլխուն
Մուրատն
էրետ
ֆլաւրի
մի
յիշատակ
իւր
եւ
ծնաւղաց
իւրոց,
էն
կին
(՞)
Ա.
(1)
գլուխ
գին
էրետ
ֆլաւրի
մի
Մանկայսարի
դուստրն
ԽաթունՄէլիքն
եւ
որդին
Վարսիլն
եւ
կին,
յիշատակ
իւր
ծնաւղացն
իւրոց,
ամէն:
Բ.
(2)
թանկայ
էրետ
Դինարն`
յիշատակ
իւր,
Գ.
(3)
թանկա
էրետ
Էզդնիկին
ՃուհարԽաթուն`
յիշատակ
իւր,
եւ
Ֆարղայդին
կանգնեցաւ
զպակասորդն
ժողովրդենէն,
եւ
ժողովեցին
Վարդան
էրէցն
եւ
Մանկտեւաքն,
որ
շատ
եւ
որ
սակաւ
ժողովեցին
ու
տուին
ի
յիս
զվեց
ֆլաւրին:
Եւ
որ
դրամ
է
տուեր
կամ
երկուս
կամ
Գ.
(3)
յիշատակ
իւր,
եւ
ծնաւղաց
իւրոց
ի
դուռն
սուրբ
Յակոբեա
ի
յայս
||
սուրբ
Աւետարանս,
եւ
որ
շատ
եւ
որ
սակաւ`
զվարձս
հարուրայպատիկ
առցէ,
եւ
աստուած
իւր
ողորմութեամբ
ջնջէ
զանցանքն
ժողովրդեան,
ով
որ
յիշատակ
է
դրեր
զսուրբ
Աւետարանս
ամէն
կարդացողացդտ
եւ
լսողացդ
զվարձս
հարիւրապատիկ
տացէ
յաւուր
դատաստանին,
ամէն,
եղիցի:
