Հայերէն Յիշատակարաններ

ԳԱՆՁԱՐԱՆ

Երեւան 4782

 

Գրիչ`

 

ա

 

Ո՜հ, ո՜հ զայս դառն տարիս, ցորեանն ի Կ. (60) թկ. (թանկա) ու չկա, կորեկն եւ գարին ի Ծ. (50) թանկա, եւ աղքատք ամէն խիստ տառապին եւ անիծեն զՍօֆին:

Թվ. ՋԽԱ. (1492):

 

բ

 

Այսաւր փախեաւ Սուլիման-բէկն ի Թավրիզու, թվ. ՋԽԱ. (1492), արեգի Գ. (3), աւուր ամառնամտին, յերեսաց Ըռուստամ ամիրզի, եւ աշ||

 

գ

 

Ձեռքըս փըտի 'ւ ի հող դառնա,

Գիրքս յիշատակ առ ձեզ մընա:

Որք ընթեռնուք 'ւ օգտիք ի սմայ,

Յիշէք առ տէր զգծող սորայ:

 

դ

 

  Թամուրի տարին ի յԱլընջա ի խիսար են եղել: Անդ է ասցէլ Մատթէոս վարդապետն զտաղս ողբական բանիւ:

 

ե

 

  Կարմիր կիրակէին ասա եւ ուրախացիր դու կարմիր գինով:

 

զ

 

  Ո՜հ, ո՜հ, անդէրն մոլորեցոյց, անմեղադիր լերուք:

 

է

 

  Յորժամ զմեղեդիս երգես զմեղաւոր գծիկս յիշես, ո՜վ եղանակող:

 

ը

 

  Տաղս ի յօրինակի գծօղէն` ի Մինասենց [Թումայ] քաջ եւ արի փիլիսոփայէ: Աստուած լուսաւորի զուր հոգին, ամէն:

 

թ

 

  Ա՜խ, իմ էրէսս ձեզ ի մոխրին, ինձ զտէր ողորմին:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Հ. Յ. Քօսէան, Ցուցակ Արծնեան վարժարանի, 14, ՀԱ. 1961, սիւն 133

 

Գրիչ` Խաչատուր

Վայր` Յուղացքարայ վանք

 

… Արդ գրեցաւ սուրբ Աւետարանս ի ձորս Աղեկեաց, ի վանքս Ցաւղացքարայ, ի դրան Կենսաբար սուրբ Նշանիս եւ սուրբ Բեւեռացս Քրիստոսի եւ սուրբ Աստուածածնիս, եւ սուրբ Կարապետիս, եւ սուրբ Առաքելոցս, առ ոտս փառաւոր եւ մեծազգի արհեպիսկոպոսիս տէր Գրիգորի, զոր տէր աստուած պահեսցէ զնա երկար ամոք, ամէն: Արդ, ես` Թանկազիզ ապաշխարողս ստացայ զսուրբ Աւետարանս եւ ետու հարազատ եղբայրն իմ … ի տէր Խաչատուրն` յիշատակ մեզ, եւ ծնողաց մերոց, պապին իմոյ ծերացեալ, եւ ի Քրիստոս փոխեցեալ երախտաւորին մեր տէր Դաւթին, հայրն մարոյ Ալչիբէկին, եւ մաւրն մարոյ Իկտիշին, եւ աւագ եղբայրն մերոյ Գալըստին, եւ կողակցին իւրոյ Ջանխանթունին, եւ դեռաբուսիկ եւ աստուածապահ մանկանն իւրոյ Եղիշին, ուստերաց եւ դստերաց իւրոյ, ամէն:

Յիշեցէք զգործս զԽաչատուր քահանայս, եւ զհայրն իմ Ասուտարն, եւ զմոյրն իմ զՔարամ: Գրեցաւ ի թուականութեանս հայկազեան տումարի ՋԽԱ. (1492):

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Նոր Ջուղա 415, ՄՏՄ

 

Նորոգող եւ կազմող` Մանւէլ

Վայր` Կուքի գիւղ

 

… Զստացող սորա զըՍտեփաննոս քահանայ… յիշատակ հաւր իւրոյ Սաֆարշին եւ մաւր իւրոյ Թամարին, որ զգինս սուրբ Աւետարանիս ի հալալ վաստակոց իւրոյ, յիշատակ հոգոյ իւրոյ, եւ ի վայելումն որդոյ իւրոյ Ստեփանոս քահանայի… Ընդ սոցին եւ զնորոգաւղ սորա եւ զկազմաղ` զՄանւէլ անարժան գւրս յիշեցէք… Թվ. ՋԽԱ. (1492):

 

ՄԱՇՏՈՑ

Երեւան 4201

 

Գրիչ` Կարապետ

Վայր` Ախթամար

 

… Արդ, ես` մեղուցեալ եւ անարժան յամենայնի Կարապետ քահանայ… կատարեցի զսա ի կղզիս Ախթամար, ընդ հովանեաւ սուրբ Խաչիս եւ սուրբ Սարգսի զաւրավարիս, ի հայրապետութեան տեառն Զաքարիայի, ի թվականութեանս Հայոց ՋՃԽԱ. (1492):

Բայց ես մեղուցեալ եւ անարժան ծառայս ծառայիցդ աստուծոյ խուսն Պաւղաս, եւ որդիս իմ Յոհանէս ետուք գծագ[ր]ել զսա ի խալալ եւ յարդար վաստակոց մերոց, յիշատակ հոգոյ իմոյ, եւ ծնաւղացն իմոց` հաւրն Յոհանիսին եւ մաւրն Թանկ-Խաթունին, եւ հաւրեղբաւրն Գրիգորին, եւ կենակցին Խաթունին, եւ զաւակացն, եւ Պաւղոսի կենակցաց Բաղդադին եւ Մըրաթին, եւ որդոյն Յոհանիսին, Դաւիթ, եւ Գրիգորին, Վարդանին, եւ դստերացն Գոհարին, Թանգ-Խաթունին, Դովլաթին, Ազիզ-Խաթունին, Ղարիպ-Խաթունին, Թուրուանդին, Թաւրիզին եւ այլոցն ամենեցուն, եւ հարսինն Մսրմէլիքին, եւ զաւակացն Պաւղոսին, Գուլաստանին, եւ այլ ամենայն արեան մերձաւորացն մերոց` կենդանեացն եւ հանգուցելոցն առ Քրիստոս…

Դարձեալ աղաչեմ ձեզ, ո՜վ քահանայք եւ ժողովուրդք, որ լի բերանով աստուած-ողորմի ասիցէք ինձ` մեղաւք մեռեալ հոգոյս Կարապետ քահանայիս` գրողիս, ծաղկողիս եւ կազմողիս, եւ իմ ծնաւղացն` հօրն Յոհանիսին եւ մաւրն Շարմէ[լի]քին, եւ հօրեղբաւրն իմոյ Հայրապետ սրբակրաւն աբեղային, եւ Մինասե[ն]ց Թումայ արի եւ քաջ փ[ի]լիսոփային, եւ կենակիցն իմոյ Ղամար-Խաթունին, եւ զաւակացն Թումին, Մինաս սարկաւագին, Խաչատրուն, եւ դստերացն Շախփաշին, Մահսումին, եւ եղբաւրն իմոյ Մխիթարին, եւ որդոյն Շախպարոնին եւ Մկրտչին, որ ի այսմ ամի փոխեցան առ Քրիստոս եւ թողին սուք անմխիթար Բ. (2) եղբաւրս եւ զքոյրն իմ զՓաշէն, եւ զայլ մերձաւորքն մեր, եւ աստուած-ողորմի ասացէք եւ աստուած ձեզ եւ մեզ ողորմեսցի ի յաւուրն ի դատաստանից, ամէն…

 

ՄԱՇՏՈՑ

Երեւան 6884

 

Գրիչ` Զաքար

Վայր` Դվնիկ գիւղ

 

  Փառք… որ ետ կարողութիւն տկարամիտ եւ փծուն գրչի ղարիպ Զաքարի հասանել յաւարտ սուրբ գրոցս, որ կոչի Մաշտոց. ի թուականիս   Հայոց ի ՋԽԱ. (1492), ի գեղս Դվնիկ, ընդ հովանեաւ սուրբ Գրիգորի տաճարիս, ի յաստուածաշէն տունս իմ սանահաւրացս` տէր Կարապետի եւ Ամիր-Էդիլի, որ եւ աստուած հաստատուն եւ խաղաղ կենաւք պահեսցէ զսոսա իւրեանց ընտանեաւք, ամէն:

Արդ, խնդրող եղեւ այս աստուածաշունչ գրոցս հաւատարիմ տանուտէրն Գրիգոր, եւ ստացաւ զսա ի հալալ եւ յարդար վաստակոց իւրոց յիշատակ իւր, եւ բարի ծնաւղացն` հաւրն Հարապետին եւ մօրն Խալասին, եւ եղբարցն Կարապետին եւ Վարդանին, եւ քուերն Գուլշատին, եւ որդոցն Կիրակոսին եւ Սուլտանին, եւ դստերցն Բաղտատին եւ Սալչուկին, եւ ամենայն արեան մերձաւորացն, ամէն:

  Արդ, որք հանդիպիք այս գրոցս լի բերանով եւ ուղիղ սրտիւ աստուած-ողորմի ասացէք հաւատարիմ տանուտրոջն Գրիգորին, եւ ամուսնոյն Սուլտանին, եւ դստերացն Բաղդատին եւ Սալչակին, եւ փեսայիցն Շահամիրին եւ Սահակին, եւ Գրիգորի եղբարցն` Կարապետին եւ Վարդպարոնին, եւ եղբօրորդոցն Հարապետին, Շահպարոնին, եւ Աստուածատրուն, եւ Նուրադնին: Այլ եւ զաւակացն` գնացելոցն առ աստուած Ամիրխէրին, Ստեփանոսին, Ամիրին եւ Ծերունին:

  Եւ արդ, մի ոք իշխեսցէ ծախել զսա եւ կամ գրաւել` ոչ ի մերոց եւ ոչ յաւտարաց. եւ եթէ ոք յադգնի եւ ծախէ կամ հեռացնէ, զպատիժն Յուդայի առցէ եւ զԿայենին եւ զԱրիոսին, ամէն:

|| Մկ՞ր]տչին, ամէն, այլ եւ հարսներուն` Հարմէլիքին եւ Թուրվանդին:

Եւ արդ, սխալանացս անմեղադիր լերուք, զի ստիպով գրեցի ի ղարիպութիւնս, եւ կարն իմ այս էր:

 

ՄԵԿՆՈՒԹԻՒՆ ՆԵՐԱԾՈՒԹԵԱՆՆ ՊՈՐՓԻԻՐԻ ԳՐԻԳՈՐԻ ՏԱԹԵՒԱՑՒՈՅ, ԵՒ ՍՏՈՐՈԳՈՒԹԵԱՆՑ ԵՒ ՅԱՂԱԳՍ ՄԵԿՆՈՒԹԵԱՆ ԳՐՈՑՆ ԱՐԻՍՏՈՏԵԼԻ` ՅՈՎՀԱՆՆՈՒ ՈՐՈՏՆԵՑՒՈՑ

Երեւան 1921

 

Գրիչ` Անդրեաս

Վայր` Ամասիա

 

… Շնորհիւ տեառն կատարեցի գիրքս, որ է արտաքին իմաստնասիրութեան լուծմունք, որ է իմաստք մեծ իմաստնասիրացն Պորփիրի եւ Արիստ[ոտ]էլի` մեկնեալ մեծի եւ անյաղթ փիլիսոփային Դաւթի եւ լուծեալ ի մեծ հռետորէ Յովհանիսէ վարդապետէ Որոտնեցւոյ եւ ի լուսաւոր րաբունապետէ Գրիգորէ եռամեծէ` ձեռամբ մեղսաներկ եւ փծուն, սղալոտ եւ ծոյլ. դատարկ յամենայն բարեաց Անդրէաս անարժան երիցու, կամաւք եւ յաւժարութեամբ խաւճայ Ամիրտովլաթ բժըշկին, քանզի հմուտ գոլով ամենայն աստուածաշունչ գրոց, այլեւ ամենայն արտաքին իմաստութեան հանճարոց, զոր եւ այժմու ժամանակիս երկրորդ Պտղոմէոս յայտնեալ ըստ գրասիրութեան: Զի բազում գիրս թարքմանեաց ի յարապ եւ ի պարսիկ լեզուէ ի մեր բառ, գիտելով քաջ եւ զնոցայն գիրն եւ լեզու: Որ եւ յարգեալ եւ պատուեալ ի թագաւորացն իսմայելացւոց, զի յառաջն բնակէր ի քաղաքս յԱմասիա, եւ յետոյ` գնացեալ ի Կոստանդինուպաւլիս առ թագաւորն, որ Մահմատ-խան կոչիւր, եւ յետ մահուան նորա` թոռն նորին սուլտան Ահմատն առաքեաց եւ էբեր ինքն` ի քաղաքս յԱմասիա, ի տեղիսն սնընդեան իւր եւ յոյժ սիրով ընկալաւ, յորում ժամանակի գրեցի զգիրքս ի վայելումն իմաստնայեղ անձին իւրոյ եւ յիշատակ առ յապայսն:

Արդ, եղեւ զրաւ գրոյս ի թվ. ՋԽԱ. (1492):

Աղաչեմ յիշել ի տէր զվերոյգրեալսդ` զխաւճայ Ամիտովլաթ բժիշկն` զստացաւղ սորա եւ զամենամեղ գծողս, եւ դուք յիշեալ լիջիք առաջի Քրիստոսի:

Դարձեալ, կրկին աղաչեմ յիշել ի տէր զտէր Սարգիս քաջ րաբունին եւ զտէր Թադէոս գրոց աշակերտն, որ ի որին աւրինակէն գրեցի զգիրքս, զի աւրինակ սորա գրեալ էր ձեռամբ տէր Թադէոսին, ի յաշխարհն Հոնաց, ի քաղաքս Դազարիա, որ այժմ կոչի Կաֆայ:

 

ԳԱՆՁԱՐԱՆ

Թ. Գուշակեան, Ցուցակ Սաբաստիոյ, ս. Նշանի 134, էջ 82

 

Գրիչ` Յովանէս

Վայր` Սեբաստիոյ գաւառ ս. Նշան վանք

 

… Գրեցաւ եւ աւարտեցաւ Գանձարանս աստուածային մատենից ձեռամբ յոգնամեղ եւ տարտամ եւ || Յովանէս գրչի, ի գաւառս Սեբաստիոյ, ի դրանս սուրբ Նշանիս, ի թվականութեանս Հայոց ՋԽԱ. (1492), եւ || զՅով]աննէսիս:

Արդ, որք հանդիպիք || յիշեսջիք զմաղաւք ի լի գրչակ[ս||

 

ՅԱՅՍՄԱՒՈՒՐՔ

Երեւան 6273 (Ղ. Փիրղալէմեան, Նշխարք պատմութեան Հայոց), էջ 365, Ամասիայի ս. Նիկողայոս եկեղեցի

 

Գրիչ` Գրիգոր

Վայր` Թոխաթ

 

Գրեցաւ սա ի թուին ՋԽԱ. (1492), ի Թոխաթ քաղաքի, ի դուռն Պարսամայ ճգնաւորի, ձեռամբ Գրիգոր երիցոյ…

[Յիշեցէք զբարեպաշտ Սալչուկն, որ ետ զվաթսուն ֆլորի, եւ ստացաւ զսա, եւ եդ յիշատակ ի դուռն Ամասիոյ սուրբ Նիկողայոսի]:

 

ՇԱՐԱԿՆՈՑ

Հռոմ 24, Տիսերան, Ցուցակ, էջ 305

 

Նկարող` Ատոմ

 

  Ո՜վ դասք լուսերամից եւ հանդիսի կայճառք արփիափայլք, ծիծռուն բանաւորք` գուշակ գարնան, հոգեւոր ծաղիկ պարտիսաց բուսողք շուշանից գեղազարդեալք ի բանաւոր երկրի ի գիտնոց Սիոնի` մաւրն վերնոյն Երուսաղէմի, մանկունք սուրբ եկեղեցւոյ` յիշեցէք ի բարին Քրիստոս զստացաւղք սուրբ տառիս զսրբասէր քահանայքն ըզՄխիթար, զՅովաննէս եւ զԽաչատուր, || եւ զծնաւղսն իւրեանց` զՆերսէս քահանայ եւ զՍտեփանոս քահանայ, զՆօնօֆար եւ զԲաղդատ, եւ զկողակիցքն զԹաւրիզ եւ զՇարբաթ, եւ զորդին իւր զգեղեցկատիպն, զիմաստունն, զբազմաշնորհն, զարի եւ քաջ սարկաւագն զՅակոբ, որ յայսմ ամի փոխեցաւ առ Քրիստոս եւ սուգ անմխիթար եթող զծնօղաց իւրոց: Արդ աղաչեմ զհանդիպողքդ սմա սուրբ սրտիւ եւ բոլորախօս լեզուաւ աստուած-ողորմի ասեցէք եւ աստուած ձեզ ողորմեսցի յահեղ աւուրն դատաստանի:

Նորոգեցաւ եղանակաւոր տառս Ջ. եւ ԽԱ. (1492) թըւին, ձեռամբ մեղաւոր ծերի Ատոմի, ի վայելումն դպիրացն Ներսեսի, Վարդանի, Թադէոսի եւ Ստեփանոսի, զորոց վայել տայ նոցա աստուած ընդ երկայն աւուրս մինչ ի խորին ծերութիւնն առողջ հոգու եւ մարմնով, ամէն:

 

ԱՒԵՏԱՐԱՆ

Երեւան 4309

 

Հետ. ստացող

 

|| եւ զաներն իմ զՄէհրանն, եւ զոքանչն իմ զԽոյանդն, եւ զդուստրն իւր Դանայ-Խաթունն [յիշեցէք], ամէն:

Թվ. ՋԽԱ. (1492):