ՀԱՅՈՑ ՆՈՐ ՎԿԱՆԵՐ (1155-1843)

2.
ԳՈՀԱՐԻՆԷ ՍԵԲԱՍՏԱՑԻ
ՈԴ հրոտից իր = 155 յուլիս 28 եշ.

Պատուական վկայն Քրիստոսի սուրբն Գոհարինէ եւ եղբարքն իւր Ռատիոս, Ծամիդէս եւ Տուկիոս էին յերկրէն Սեբաստիոյ, ազգաւ Հայ: Եւ հայր սոցա Դաւիթ գերեալ եղեւ ի տաճկաց եւ դարձաւ ի կրօնս նոցա յոչ կամաց, ընդ նմին եւ անդրանիկ որդին իւր: Իսկ կինն Դաւթի մնաց հաստատուն ի հաւատս Քրիստոսի եւ սնոյց զորդիսն իւր բարեպաշտութեամբ: Եւ ի չափ հասեալ` վասն արիութեանն իւրեանց զինուորեցան բռնաւորին Տաճկաց Ալիբասանայ, որ էր յազգէն Դանիշմանաց եւ տիրէր քաղաքին Սեբաստիոյ եւ ամենայն կողմանցն Պոնտոսի, այր գազանաբարոյ եւ արիւնարբու եւ առաւել մոլեալ ընդդէմ քրիստոնէից: Որոյ առաջի չարախօսեցին ոմանք զսուրբ Գոհարինեանքն եւ ասեն. «Նոքա որդիք են տաճկի եւ թողեալ զօրէնսն Մահմետի եւ կան քրիստոնէութեամբ. գարշին ի կերակրոց մերոց եւ ոչ գան ի մզկիթն ընդ մեզ յաղօթս մեր»:

Եւ նա հրամայեաց կոչել զնոսա առաջի իւր. եւ գնացեալ զինուորացն կոչեցին զնոսա ստիպով երթալ առաջի ամիրային: Եւ նոցա գիտացեալ զգաղտնի նետաձգութիւն չարին` ողջունեցին զընտանիս իւրեանց եւ գնացին խնդութեամբ. եւ ասեն ցմիմեանս. «Զօգուտն մեր Աստուած հոգասցէ»: Եւ կացեալ առաջի ամիրային, եւ նա եհարց զնոսա վասն քրիստոնէութեանն. իսկ աւագ եղբայրն որ ընդ հօրն տաճկացեալ էր, ոչ եթող տալ սրբոցն պատասխանի, այլ ինքն ասէր ցամիրայն. «Հաւատ զոր դու պաշտես, եւ մեք զնոյն պաշտեմք»: Եւ նա արձակեաց զնոսա: Եւ գնացին տրտմութեամբ ի տունս իւրեանց, զի ոչ խոստովանեցան զՔրիստոս. եւ մեղադրէին եղբօրն` զի ոչ եթող նոցա խոստովանել զքրիստոնէութիւնն իւրեանց. եւ ապաշաւէին զայն լալով եւ կոծելով: Եւ Ռատիոս գնացեալ ի վանքն Սուրբ Նշանին, եղեւ կրօնաւոր: Եւ յետ աւուրց դարձեալ մատնեցին զնոսա ամիրային, թէ «Որքան արձակեցեր զնոսա, առաւել անարգեն զհաւատս մեր եւ զօրէնս»:

Եւ գնաց Ալիբասան ամիրայն յԵկեղեաց գաւառն ի Կամախ եւ յԵզնկայն, եւ առ անտի բազում աւար եւ գերիս եւ եկեալ ի Սեբաստիա, բանակեցաւ առ ափն Ալիս գետոյն. եւ առաքեաց զոմն ի չարախօսացն սրբոց եւ այլ զօրականս ընդ նմա, ածել զնոսա առաջի իւր:

Եւ գնացեալ կալան զերանելիսն եւ կապեալ շղթայիւք ածին առաջի բռնաւորին ի բանակն: Եւ եհարց զնոսա վասն հաւատոցն: Եւ սուրբն Ռատիոս համարձակեալ ասաց. «Մեք քրիստոնեայք եմք եւ զՔրիստոս Աստուած հաւատամք»: Եւ նա հրամայեաց հարկանել զբերան նորա եւ հատանել զլեզուն: Եւ նա գոհանայր զԱստուծոյ ի հարկանելն, բայց զլեզուն ոչ հատին: Եւ հարցեալ զմին մի ի սրբոցն եւ նոքա յայտնապէս խոստովանեցան զՔրիստոս` Աստուած եւ Որդի Աստուծոյ: Եւ այլ բազում եւ պէսպէս հարցուածս արարեալ եւ պարգեւս խոստացեալ, ոչ կարաց հաւանեցուցանել զնոսա կամաց իւրոց. եւ հրամայեաց փորել զերկիր եւ թաղել զԳոհարինէ մինչեւ ցմէջքն եւ նետաձիգ լինել ի նա բազմութեան զօրացն:

Եւ մինչդեռ պատրաստէին զայն, եկեալ բերին զինուորքն զկանայս եւ զմանկտիս նոցա` ընչիւք եւ ստացուածովք իւրեանց. եւ նոքա լային առ միմեանս սաստիկ գթով:

Եւ աղաչեցին իշխանքն զբռնաւորն ներել նոցա, զի թերեւս դարձցին վասն գթոյ կանանցն եւ տղայոցն, կամ ի սէր ընչիցն եւ ստացուածոցն:

Եւ իբրեւ թուլացոյց նոցա, եւ նոքա համբուրեալ զմիմեանս, քաջալերէին հաստատուն կալ ի հաւատս Քրիստոսի. ընդ որ բարկացեալ ամիրայն` հրամայեաց զԳոհարինէ հեղձամղձուկ առնել ի ջուր հեղեղատին, իսկ զՏուկիոս եւ զԾամիդէս ածել առաջի իւր. եւ զՌատիոս կապեցին փոկովք եւ հարկանէին:

Եւ ասէ ամիրայն ցՏուկիոս եւ ցԾամիդէս. «Այդ ամենայն ստացուածքդ զոր տեսանէք եւ այլ բազումս յաւելից ի վերայ եւ ձեզ լիցի, եթէ լսէք ինձ. եւ զԳոհարինէ եղբայրն ձեր փառաւորեցից իշխանութեամբ. եւ զՌատիոս թողից ըստ կամաց իւրոց կեալ»:

Եւ նոքա ասեն. «Այդ ամենայն քեզ լիցի. եւ թէ թողուս զմեզ կեալ քրիստոնէութեամբ, ծառայեցուք քեզ միամտութեամբ. ապա թէ ոչ` այլ իրօք մի հարցաներ զմեզ. մեք քրիստոնեայք եմք եւ դու զոր ինչ կամիս առնել արա'»:

Յայնժամ հրամայեաց ջայլոտիւք տանջել զնոսա յերկար: Եւ ետ ածել զԳոհարինէ եւ զՌատիոս: Եւ էին երեսքն Ռատիոսի եւ ամենայն մարմինն արիւնռուշտ յոզորածեծն առնելոյ. եւ Գոհարինէ նուաղեալ ամենեւին, ի ջրահեղձն առնելոյ զնա:

Ասէ բռնաւորն. «Տեսանէ'ք. զի ոչ լուարուք ինձ, պահեցին ձեզ այդ ամենայն տանջանքդ. եւ Քրիստոսն ձեր ոչ կարաց փրկել զձեզ»: Եւ ետ բերել առաջի նոցա զինչս նոցա, զկանայսն եւ զորդիսն եւ զամենայն ստացուածս նոցա, եւ բաշխեաց իշխանաց իւրոց եւ զօրականաց: Եւ նոքա լային առ միմեանս եւ զինքեանս Աստուծոյ յանձն առնէին: Ընդ որ բարկացեալ ամիրայն, եհան զսուրն իւր եւ ետ ի դահիճն, ասելով. «Հա'տ զգլուխ դոցա եւ մի խնայեր. եւ նախ զՌատիոսին, զի նա եղեւ պատճառ կորստեան վատաբախտացդ»:

Եւ տարեալ ի տեղի կատարման, հատին զգլուխ չորից եղբարցն, որք գոհանալով զԱստուծոյ կատարեցան ի Քրիստոս` բարի հաւատով ի Հայր եւ յՈրդի եւ յամենասուրբ Հոգին Աստուած: Իսկ որք անդ հանդիպեցան հաւատացեալք, առին զմարմինս նոցա, ի նոյն յարեալ զսուրբ գլուխսն, պատեցին մաքուր կտաւօք եւ թաղեցին ի մարգճակին, ի տեղւոջն` յորում կատարեցան, մերձ ի ճանապարհն քառակուսի: Եւ տօն մեծ կատարեցին զօրն զայն, որ օր ԻԲ էր հրոտից ամսոյ:

Կատարեցան սուրբ Գոհարինեանքն` ի թուիս հայոց ի ՈԴ ամին, ի Սեբաստիա քաղաքին: