ՀԱՅՈՑ ՆՈՐ ՎԿԱՆԵՐ (1155-1843)

54.
ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ, ՍԱՐԳԻՍ ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ԵՒ ԴԱՒԻԹ ԱԲԵՂԱՅ Նուիրակք Սուրբ Էջմիածնայ
† ՋԾԵ=1506 հոկտ. 17 շբ.

 

Ինըն հարիւր Հայոց թուական,

Յիսուն եւ հինգ թիւ աւելեան,

ՅԷջմիածնէն նուիրակք եկան,

Բոլոր աշխարհս Հոռոմոց տան:

 

Յոլով մեռոն կայ ընդ ինքեան.

Մեծ նամակով եւ օրհնութեամբ,

Եկեալ հասին Բիւզանդիան,

Որ է Ստամպօլ ` սըրբոց կայան:

 

Ով որ տեսաւ զնոսա լըման,

Իբր ըզհրեշտակ ընդունեցան.

Մեծն Յօհաննէս ` սըրբոց նըման

Եպիսկոպոս ազնուական:

 

Վանք ՚ւ անապատք ուրախացան,

Յորժամ տեսին ըզերեսեան,

Ըզտէր Սարգիս եպիսկոպոսն,

Եւ ըզԴաւիթ կոյս աբեղայն:

 

Անուանք նոցա համբաւեցան,

Սուրբ օրհնութիւնք որ կարդացւան,

Եկեղեցիք բերկրեալք ցընծան,

Եւ ժողովուրդս որ օրհնեցան:

 

Նըւիրկեցին զքաղաքս լըման,

Եւ նաւեցին քաղաք Կաֆայն.

Կաֆայեցիք խիստ ցընծացան,

Իբր զառաքեալսն տէրունական:

 

Ելեալ գնացին Ղարապօղտան,

Սէչով քաղաք քրիստոնեայք կան.

Ամենն տեսին ուրախացան,

Մինչ ի պարոն եւ ոյթերնայն:

 

Սէչովացիք զնոսա տեսան,

Խիստ պատուեցին եւ օրհնեցան.

Իլով քաղաքն յուղարկեցին,

Շատ քրիստոնեայք որ ի հոն կան:

 

Իլովացիքն երբոր տեսան,

Հանց պատուեցին սըրբոց նըման,

Զինչ սուրբ Գրիգոր պետ պարթեւեան,

Լուսաւորչին թոռանց նըման:

 

Ցընծան նոքա ի ժողովն այն,

Շուրջառք եւ զգեստք խիստ պատուական,

Իլով քաղքէն առին ելան,

Դարձեալ եկին ի Աղքիրման:

 

Երբոր հասան ի Աղքիրման,

Խիստ խընդութեամբ բերկրեալ ցընծան.

Անտի նաւեալ եկան հասան,

Որ է Պօլիս Կոստանդիան:

 

Հիւրեր եկին մեզ աննըման,

Զինչ ըզհրեշտակք Աբրահամեան.

Ոնց Ստամպօլցիք զնոսա տեսան,

Տեառն Աստուծոյ շատ գոհացան:

 

Անդ ժողովուրդք ժողովեցան,

Եւ ասացին ամենեքեան,

Թէ « Մի ' երթայք դուք միաբան `

Կաթողիկոսն եղեալ վախճան »:

 

Յայնժամ նըստեալ եւ խորհեցան,

ԶԴաւիթ ղըրկեն ի տեսութեան,

Ոնց որ հասաւ յԱմասիան,

Լուք մատնեցին զինքն ի յատեան:

 

Անդ անօրէնք ժողովեցան,

Որդիքըն նեռ եւ կորըստեան,

Պիղծ Յուդայի եղեն նըման,

Որ մատնեցին զՏէրն ի յատեան:

 

Ցասմամբ եկեալ զԴաւիթ տարան,

Պարոն որդոյն դուռն ի տիվան,

Ասին չաշուտ են միաբան,

Սօֆին ղըրկել ի Ֆրանկիստան:

 

Եդին ի բանտ եւ ի զընտան,

Զինքն մատնեցին ի ըսկէնճան,

Ըզխեղճ մարմինն ի տաքացան,

Ի չարչարանքըն մաշեցան:

 

Անտի տուեալ ի զօրական,

Վիզն ի զէնճիլ, ձեռն ի կիլապչան,

ԶԴաւիթ բերին ի մեծ տիվան,

Տարին ձգեցին ղափուճոցն օտան:

 

Լուք, ղափուչիքն ամենեքեան,

Ի ձի հեծեալ վանքըն հասան.

Երբ նուիրակքն զնոսա տեսան,

Զահի հարեալ զերդ զուռ դողան:

 

Եկեալ տարան զնոսա լըման,

Ի մեծ վէզիրն Ալի փաշան.

Յայնժամ տեսեալ ըզերրորդեան,

Ասէ. « Բերէք վաղն ի տիվան »:

 

Բերին զինքեանք վաղն ի տիւան,

Հաւսար նըստան երեք փաշան,

Հարցաքըննեն զամենեսեան,

Սուչ մի գըտնուն նոցա վերան:

 

Անտի ելեալ խոնտքար մըտան,

Նա էր աս՚ցեալ դիժար հրաման.

Ասաց. « Ձգեցէ ' ք ղափուճոցն օտան,

Մէկ քանի օր տան ըսկէնճան »:

 

Նոքա ելեալ ամենեքեան,

Ի Խոնտքարէն առեալ հրաման,

Լուք կացուցին այլ մի տիվան,

Ըմբըռնեցին առեալ տարան:

 

Սուրբ Յովհաննու պէս բանտ տարան,

Զինչ Քրիստոսի օրն ըմբըռնման.

Ի չարչարանքըն զանազան,

Աւել աւուրս հնգետասան:

 

Օրն էր շաբաթ սուրբ կատարման,

Նահատակացըն երրորդեան,

Գըլխատեցին զամենեսեան,

Լոյս կիրակի ` օր յարութեան:

 

Յովհաննու պէս գըլխատեցան,

Կամ Յակոբու առաքելեան,

Որ է մարմինն ի ըսպանման,

Զաւուրս երրորդ անթաղ մընան:

 

Սըրբոց մարմինքն որ հոն կեցան,

Ոչ յերեսներն թարշամեցան,

Լոյսն էր իջեալ աստղանըման,

Զայն լոյս տեսեալ շատ մըսըլման:

 

Յետոյ գնացեալ Էմին խօճան,

Մօտ մեծ վէզիրն Ալի փաշան,

Իբր ըզՅովսէփ Արեմաթեան,

Խընդրել զմարմինն տէրունական:

 

Նա էր տուեալ աղէկ հրաման.

« Գընա թաղէ զամենեսեան,

Զամէն ատէթն արէք լըման,

Զինչ ձեր օրէնքըն տայ հրաման »:

 

Իսկ վարդապետք ժողովեցան,

Եպիսկոպոսք հաւաքեցան,

Եւ կրօնաւորք շատ միաբան,

Սըրբոց թաղումն գումարեցան:

 

Երիցանիք խիստ զանազան,

Մեծ ու կըրտսեր աշխարհական,

Ի հոն հասին ամենեքեան,

Եւ սուրբ թաղմանն արժանացան:

 

Րամիւ կանգնին կարգ կատարման,

Եւ կատարեն զամէնն լըման,

Պատնեն զմարմինքըն միաբան,

Եւ սահմանեն ի մի տապան:

 

Կանայք բազում ժողովեցան,

Լալականներ ողբերգական,

Շատ լացուցին զամենեսեան,

Մինչ սար ու ձոր ի լաց ելան:

 

Երեք մանկանց սըրբոց նըման,

Երեքըն մի տապան եդան,

Արժանացան սուրբ հանգըստեան,

Դուք այլ կացէք ուրախութեան:

 

Րամիւ զամէնքըդ միաբան,

Զձեզ աղաչեմ զամենեսեան,

Ես Յովհաննէսըս անարժան,

Եմ քահանայ գործովս ունայն:

 

Նըւիրկերուն օր կատարման,

Սակաւ բաներս որ գըրեցան,

Ով ոք ասէ ըզհայր մեղայն,

Յիշեալ լիցի յարքայութեան:

 

Այս գործեցաւ ի մեծ թուական,

Ինըն հարիւր թիւն էր լըման,

Յիսուն եւ հինգ թիւ յաւելեան,

Հոկտեմբերի եօթնեւտասեան:

 

Զձեզ աղաչեմ զամենեսեան,

Ո ՜ վ ընթերցողք տեարք սըրբազան,

Թաղսիրութիւն չանէք. Արարիչն Աստուած օրհնէ զձեզ. անմեղադիր լերուք, զի կար մեր այս էր: ¹