ՀԱՄԱՌՕՏ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ ԺԱՄԱՆԱԿԱՑ

Ա խմբագրություն
Հեթում Բ թագավորի

Բ խմբագրություն
Ներսես Պալիանենցի

Գ խմբագրություն
Ստեփանոս քահանայի

Վերնագիր

Համառոտ պատմութիւն ժամանակաց հաւաքեալ ի զանազան պատմութեանց, այսինքն՝ ի Հայոց, ի Ֆռանկաց, ի Յունաց, ի յԱսորւոց գրենաց^{, 1}, աշխատութեամբ իմոյ, ծառայիս^{, 2} Աստուծոյ Հեթմոյ, տեառն Կուռիկաւսոյ^{, 3}, ի թվականիս Հայոց ՉԽԵ (1296 )

Ժամանակագրութիւնք երեք հարիւր եւ մէկ ամաց^{, 4} կարճ ի կարճոյ հաւաքեալ ի զանազան պատմութեանց՝ Հայ, Ֆռանկ եւ Ասորի, շարագրեալ պարոն Հեթմոյ տեառն Կոռիկոսոյ եւ արար զայս բանք ի թուին Հայոց ՇԽԵ (1296) եւ յամի մարդեղութեան Տեառն ՌՄՂԶ (1296 )

Համառօտ պատմութիւն ժամանակաց հաւաքեալ ի զանազան պատմութեանց, այսինքն՝ ի Հայ, ի Ֆռանկ, ի Յուն եւ ի յԱսորի գրենաց, ի թուականիս Հայոց ՉԽԵ (1296 )

Թվական

ՇԻԵ 1076

Գագիկ թագաւորն Հայոց սպանաւ յորդւոցն Մանտալէի^{, 5}, ի բերդն Կենդռաւսկօի^{, 6} ։ Յետ որոյ^{, 7} Ռուբէն ազգական նորա երթեալ բնակեցաւ ի սահմանս Կաւսիտառոյ, եւ անտի հասեալ ի գեղն Կաւրմաւզաւլօ եւ անդ վախճանեցաւ։ Եւ որդի նորա^{, 8} Կոստանդին էառ զՎահկայն, եւ նախ սա տիրեաց ի Կիլիկեա, ի վերայ ազգին Հայոց ։

Նույնը

Նույնը

ՇԻԹ 1080

Սուլիմանն էառ զԱնտիոք, սպանաւ Սուլիմանն^{, 9} ։

Չիք

Նույնը

ՇԽԵ 1096

Շարժեաց Աստուած զմեծ բասաճն Ֆռանկաց գալ ի թափումն յԵրուսաղէմի ի ձեռն ֆռանկի միայնակեցի միոյ, որում անուն էր Փեռ Էրմիդ ։

ՇԽԶ (1097) Եղեւ առաջին բասաճն Ֆռանկաց գալ յԵրուսաղէմ եւ ազատել յանօրինաց ի ձեռն միայնակեցի միոյ ֆռանկ, որոյ անունն Փէր Էրէմիթ կոչիւր ։

Նույնը

ՇԽԶ 1097

Բասաճն էառ զՆիկիեա քաղաքն ի Յունաց։

Նույնը

Նույնը

ՇԽԷ 1098

Եղեւ թափումն Անտիոքայ եւ Ուռհայոյ յանաւրինաց^{, 10} ։

Նույնը

Նույնը

ՇԽԸ 1099

Եղեւ թափումն Երուսաղէմի եւ տուկն Գաւնտաւֆրէ^{, 11} տիրեաց Երուսաղէմի։

Նույնը

Նույնը

ՇԽԹ 1100

Մեռաւ Գաւնտաւֆրէ եւ եկաց առաջին թագաւոր Երուսաղէմի Պաղտինն, եղբայրն Գաւնտաւֆրէ, կոմսն Ուռհայոյ։

Նույնը

Նույնը

ՇԾ 1101

Առաւ Սզայրն^{, 12} յանաւրինաց։

Նույնը

Նույնը

ՇԾԱ 1102

Պարոնն Հայոց Կոստանդին վախճանեցաւ, եւ էառ զիշխանութիւն նորա, անդրանիկ որդին իւր՝ Թորոս ։

Նույնը

ՇԾԳ 1104

Առաւ Աքա յանաւրինաց ։

Նույնը

Նույնը

ՇԾԸ 1109

Առաւ Տրապաւլիս յանաւրինաց։

Նույնը (հաջորդ թվականին)

Նույնը

ՇԾԹ 1110

Առաւ Պերութ եւ Սայիտէ^{, 13} յանաւրինաց ։

Առաւ Տրապաւլիս յանաւրինաց ի նոյն ամի առաւ Պէրուդ եւ Սայտէ յանօրինաց ։

Նույնը

ՇԿԴ 1115

Շինեցին քրիստոնեայքն զՔարաք եւ զՇաւպաք^{, 14} ։

Նույնը

Նույնը

ՇԿԵ 1116

Մեռաւ թագաւորն Երուսաղեմի Պաղտինն եւ երկրորդ թագաւորեաց Պաղտինն տ Պուրքն, ազգական նոցա։

Նույնը

Նույնը

ՇՀԸ 1129

Վախճանեցաւ պարոն Թորոս Հայոց եւ էառ զիշխանութիւն Լեւոն, եղբայր նորա։

Նույնը

Նույնը

ՇՁ 1131

Թագաւորն Երուսաղէմի Պաղտինն վախճանեցաւ, եւ երրորդ թագաւորեաց իւր փեսայն Ֆուքն ։

Նույնը

Նույնը

ՇՁԶ 1137

Թագաւորն Յունաց Պաւրֆիրաւժէն էառ զԿիլիկիայ ի պարոն Լեւոնէ եւ զԼեւոն հանդերձ որդաւքն^{, 15} առաքեաց կապանաւք ի Կոստանդնուպաւլիս որ եւ անդ մեռաւ։

Նույնը

Նույնը

ՇՂԲ 1143

Թագաւորն Երուսաղէմի Ֆուքն վախճանեցաւ եւ չորրորդ թագաւորեաց որդի նորա Պաղտինն։

Նույնը

Նույնը

ՇՂԳ 1144

Թորոս որդի^{, 16} Լեւոնի եկն ի Կոստանդնուպաւլսէ եւ էառ զՎահկայն եւ նորոգեաց զիշխանութիւնն Հայոց։

Նույնը

Թորոս որդի Լեւոնի եկն ի Կոստաընդնուպաւլսէ խալսեցաւ ի ծ[առայ]ութենէ եւ էառ զՎահկան ի Հոռոմէն եւ նորոգեաց զիշխանութիւնն Հայոց։

ՇՂԵ 1146

Եղեւ երկրորդ բասաճն Ֆռանկաց, յոր եկն Քուռաթ ընբրուրն^{, 17} Ալամնաց եւ Լաւիզ ըռէ տ Ֆրանցն^{, 18} ։

Նույնը

Նույնը

ՇՂԶ 1147

Ընբրուրն եւ ըռէ տը Ֆրանցն պաշարեցին զԴամասկոս եւ ոչ կարացին առնուլ։

Նույնը

Նույնը

ԸԶ 1157

Առաւ զԱսղալան յանաւրինաց։ Պարոնն Հայոց Թորոս կրաւնաւորեալ վախճանեցաւ եւ կալաւ զիշխանութիւն նորա Մլեհ եղբայրն իւր^{, 19} ։

Նույնը

Նույնը

ԸԺԲ 1163

Թագաւորն Երուսաղէմի Պաղտինն վախճանեցաւ։

Նույնը

Նույնը

ԸԺԳ 1164

Մլեհ եղբայրն Թորոսի սպանաւ ի Սիս, եւ իշխանք նորա բերեալ զՌոբէն որդին Ստեֆանէի եդին պարոն Հայոց։ Եւ հինգերրորդ թագաւորեաց յԵրուսաղէմի Ամառի։

Նույնը

Նույնը

ԸԺԶ 1167

Ամառի թագաւորն Երուսաղէմի էառ զՍքանտարիայ^{, 20} եւ զՊլպէս ։

Նույնը

Նույնը

ԸԺԷ 1168

Ամառի թագաւորն Երուսաղէմի խանկրեաց զՍալահատինն^{, 21} եւ Հաւռմնոյն աւգնութեամբն պաշարեաց զՏամիաթ^{, 22} եւ ոչ կարաց առնուլ։

Նույնը

Նույնը

ԸԺԸ 1169

Պլինաս^{, 23} առաւ ի քրիստոնէիցն ։

Նույնը

Նույնը

ԸԺԹ 1170

Եղեւ շարժ^{, 24} սաստիկ եւ փլան քաղքնի եւ բերդեր ի բազում տեղիս եւ ի Սէհլն^{, 25} ։

Նույնը

Նույնը

ԸԻԲ 1173

Տէր Ներսէս կաթողիկոսն Հայոց^{, 26} փոխեցաւ ի Քրիստոս յաւգոստոսի ԺԳ (13 )^{, 27}, ի հինգշաբթի։

Նույնը

Նույնը

ԸԻԳ 1174

Թագաւորն Ամառին Երուսաղէմի վախճանեցաւ։ Եւ վեցերրորդ թագաւորեաց որդի նորա Պաղտին, որ անկաւ յախտ գոդութեան^{, 28} ։

Նույնը

Նույնը

ԸԻԵ 1176

Կայսրն Յունաց Մանուիլն յաղթեցաւ ի Խլիճ Ասլան սուլտանէն մերձ ի Կաւնն^{, 29} ։

Նույնը

Նույնը

ԸԻԹ 1180

Կայսրն Յունաց Մանուիլն վախճանեցաւ։

Նույնը

Նույնը

ԸԼ 1181

Է (7)- երորդ թագաւորեցուցին զփոքր Պաղտինն՝ զորդին մարգիզին, յառաջ քան զվախճանել Պաղտին Գոդոյն^{, 30} ։

Նույնը

Նույնը

ԸԼԴ 1185

Վախճանեցաւ թագաւորն Երուսաղէմի Պաղտին Գոդին։

Մեռաւ Պալտին Գոդին^{, 31} ։

Նույնը

ԸԼԵ 1186

Պարոնն Հայոց Ռոբէնն վախճանեցաւ եւ էառ զիշխանութիւն Լեւոն եղբայր իւր։

Թագաւորն Երուսաղէմի Պաղտին Փոքրն վախճանեցաւ եւ եկաց Ը (8)-երորդ ի թագաւորութիւն մայր նորա՝ Սպիլ^{, 32} թագուհին եւ իւր հայրգիրն Կիւ տ Լազաւնայն^{, 33} ։

Նույնը

Նույնը

ԸԼԶ 1187

Եղեւ կոտորումն քրիստոնէից ի Սալահատնէն մերձ ի Երուսաղէմ, եւ կալան զթագաւորն զԿի եւ անյայտ եղեւ Սուրբ Խաչն Քրիստոսի, յորում աւուր ետուն եւ զԱքա ի Սալահատինն, եւ ապա զԱսխալան, որ եւ ի սոյն ամի էառ զՍալահատինն զԵրուսաղէմ եւ զամենայն Սէհլն, բաց ի Սրոյ^{, 34} եւ ի Տրապաւլսոյ։

Նույնը

Նույնը

Ը Լ Թ 1190

Կայսրն Ալամնաց Ֆտրիկն^{, 35} խեղդեցաւ ի գետն Սելեֆկիո եւ թաղեցաւ յԱնտիոք։ Եւ Ֆիլիպ ռէ տը Ֆրանցն եւ Ռիջարդն^{, 36} ՝ թագաւորն Ընկլիզաց^{, 37} անցին յայս կոյս ծովու, եւ պաշարեցին զԱքա, որ եւ ի գալն Ընկլիզաց էառ զկղզին Կիպրոս ի Յունաց, ի Կիռսակ տուկէն։

Եւ սկիզբն եղեւ կարգաւորութեան Ալաման ֆրէրացն ։

Նույնը

Չիք

ԸԽ 1191

Ռէ տը Ֆրանցն եւ Ընկլիզաց թագաւորն առին զԱքա ի յանաւրինաց։

Կի թագաւորն յԵրուսաղէմի գնեաց զԿիպրոս կղզին ի թագաւորէն Ընկլիզաց ։

Նույնը

Չիք

ԸԽԱ 1192

Թագաւորն Ընկլիզաց արար սէր ընդ Սալահատինն եւ դարձուցին սիրով ի ձեռն քրիստոնէից զՃաւֆրն, զԱրսուֆն, զՍզայրն^{, 38} եւ զԿաֆաս։

Նույնը

Չիք

ԸԽԳ 1194

Թագաւորն Կիպրոսի՝ Կինն^{, 39} վախճանեցաւ, եւ երկրորդ թագաւորեաց Կիպրոսի Հեմրի, եղբայրն իւր^{, 40} ։

Պարոնն Հայոց Լեւոն կալաւ զՏեմունտ^{, 41} բրինձն Անտիոքայ եւ եդ ի բանտի ի կլայն Սսոյ ։

Նույնը

Նույնը

ԸԽԴ 1195

Ազատեցաւ Տէմունտ բրինձն Անտիոքայ ի բանտէն միջնորդութեամբ Հէռի գունթին եւ եղեւ խնամութիւն^{, 42} ընդ պարոն Լեւոն եւ ընդ բրինձն։

Նույնը

Չիք

ԸԽԵ 1196

Մեռաւ Սալահատինն եւ տիրեաց Մսրա եւ Դամասկոսի Յէտլ^{, 43} եղբայր նորա։

Նույնը

Չիք

ԸԽԶ 1197

Պարոնն Հայոց Լեւոն^{, 44} պսակեցաւ թագիւ^{, 45} եւ եկաց առաջին թագաւոր ի Կիլիկիա։

ԶՃպէթն^{, 46} դաւով առին ի յանօրինաց։

Մելիք Յէտլն^{, 47} էառ զՃաւֆն ի քրիստոնէից։

Նույնը

Պարոնն Հայոց Լեւոն պսակեցաւ թագիւ եւ եկաց առաջին թագաւոր ի Կիլիկոյ ։

Զաւրքն Երուսաղէմի եւ Կիպրոսի գնացին յԵգիպտոս եւ աւերեցին բազում տեղիս։

ԸԽԷ 1198

Պերութ առաւ յանաւրինաց։

Նույնը

Չիք

ԸԾ 1201

Մեռաւ Պէմունդ բրինձն Անտիոքա եւ եկաց Պէմունտն^{, 48}, իւր որդին, որ էր կոմս Տրապաւլսոյ ։

Մեռաւ Պէմունդն որդւովն, որ էր կոմս Տրապօլսոյ։

Չիք

ԸԾԱ 1202

Եղեւ երկրորդ շարժն եւ կործանեցան բազում քաղաքք եւ ամրոցք^{, 49} ի Սէհլն։

Նույնը

Չիք

ԸԾԲ 1203

Լեւոն թագաւորն Հայոց էառ զԱնտիոք։

Նույնը

Չիք

ԸԾԳ 1204

Գունթ տը ֆլանտրն եւ տուկն Վէնէտիկաց^{, 50} առին զԿոստանդինուպաւլիս ի Յունաց։ Եւ եղեւ կայսր ի Կոստանդինուպաւլիս Պաղտինն։ Զաւրքն Երուսաղէմի եւ Կիպրոսի գնացին յԵգիպտոս եւ աւերեցին բազում տեղիս ծովեզերաւքն։ Եւ Ֆիլիպ ըռե տը Ֆրանցն էառ զՆորմանդոյ աշխարհն ի թագաւորէն Ընկլիզաց։

Նույնը

Չիք

ԸԾԴ 1205

Մեռաւ թագաւորն Կիպրոսի Հեմրին։

Նույնը

Չիք

ԸԾԵ 1206

Մեռաւ բրինձն Անտիոքայ Պէմունտն եւ եկաց որդին Պէմունտ Կոյրն^{, 51} ։

Նույնը

Չիք

ԸԾԶ 1207

Թագաւորն Հայոց Լեւոն կալաւ զՍեւաստիաւսն Հեռի որդաւքն եւ զԿոստանց^{, 52} Խումարտիաշն, եւ Ճաւլինն^{, 53} եւ զՊաղտինն։ Զտէր Յոհաննէս կաթուղիկոսն ընկեցին յաթոռոյն եւ եդին կաթողիկոս Հայոց զտէր Դաւիթ Արքակաղնցին^{, 54} ։

Նույնը

Նույնը

ԸԾԷ 1208

Պէմունտ բրինձն Անտիոքայ խանկրեաց զիւր ձիաւորքն եւ զԱնտիոքոյ գումինն, որ մռտեալ էին ընդդէմ նորա, եւ կալաւ զպատրիարգն, որ ի բանտին վախճանեցաւ։ Խոսրովշահ սուլտանն յԻկոնոյ, որդի Խլիճ Ասլանին, էառ զԲերդուսն ի Հայոց եւ կալաւ զտէր նորա զԳրիգոր, որդի Լեւոնի։

Նույնը

Խոսրովշահ սուլտանն յԻկոնոյ, որդի Խլիճ Ասլանին, էառ զԲերդուսն եւ կալաւ զտէր նորա զԳրիգորն։

ԸԾԸ 1209

Պատերազմեցաւ Լաշքարի ընդ սուլտանն յԻկոնիոյ ի Խոնաս, եւ սպանաւ սուլտանն, եւ եկաց ի տեղի նորա Ազտին Գագաուզն^{, 55} ։

Նույնը

Չիք

ԸԾԹ 1210

Պսակեցաւ ռէ Ճուանն ընդ թագուհին Մարիայ^{, 56}, որ եղեւ Ժ (10)երորդ թագաւոր Երուսաղէմի։ Լեւոն թագաւորն Հայոց էանց ի Կիպրոս եւ էառ իւր կին զքոյր թագաւորին Կիպրոսա զՍպիլն^{, 57} ։

Նույնը

Նույնը

ԸԿ 1211

Վախճանեցաւ կաթուղիկոսն Հայոց տէր Դաւիթն եւ դարձեալ կալաւ զաթոռն տէր Յոհանէս^{, 58} ։

Նույնը

Նույնը

ԸԿԲ 1213

Հաշիշիքն սպանին զՊէմունտ բրինձն^{, 59} Անտիոքայ։ Եղեւ մեծ պատերազմն ընդ Սպայենաց^{, 60} թագաւորքն եւ ընդ Մղրպիքն^{, 61} ։

Նույնը

Չիք

ԸԿԳ 1214

Ֆիլիպ ռէ տ Ֆրանցն խանկրեաց զըմբրուրն Ալամնաց զԱւդն եւ Լաւիզ, որդին ռէ տը Ֆրանցին խանկրեաց եւ զԸնկլիզաց թագաւորն զռէ Ճուանն։

Նույնը

Չիք

ԸԿԴ 1215

Ինօսանթ^{, 62} պապն արար ժողով ընթանրական ի Հռոմ, վասն թափմանն Երուսաղէմի, ՆԻԲ (422) եպիսկոպոսաց, ՀԲ (72) արքեպիսկոպոսաց։

Նույնը

Չիք

ԸԿԵ 1216

Մեռաւ ըմբրուրն Ալամնաց եւ եկաց յետ նորա Ֆտրիկն։ Թագաւորն Հայոց Լեւոն էառ դաւով ի գիշերի զքաղաքն Անտիոք եւ կացոյց անդ բրինձ զՌոբէն, թոռն եղբաւր իւրոյ։ Ծնաւ դուստր թագաւորին Լեւոնի Զապէլ։

Քաքայուզ^{, 63} սուլտանն պաշարեաց զբերդն Կապանն եւ կալաւ զիշխանսն Հայոց զԿոստանդին Գաւնդաւստապլն, որ կոչեցաւ աւաք պարոն, զԿոստանդին, Լանբրունին տիրոջն որդին եւ Կեռսակ Մանըղուայոյ^{, 64} տէրն եւ զայլսն^{, 65} ։

Նույնը

Թագաւորն Հայոց Լեւոն էառ դաւով ի գիշերի զԱնտիոք։ Ծնաւ դուստր թագաւորին Զապէլն։

Քաքայուզ սուլտանն պաշարեաց զբերդ Կապանն եւ կալաւ զիշխանս Հայոց զԿոստընդին Գաւտըստապլն, որ կոչեցաւ աւաք պարոն եւ զԿոստանդին, Լանբրունին տիրոջն տղայն եւ Կեռսակ։

ԸԿԶ 1217

Եկն թագաւորն Ունկռաց^{, 66} յայս կոյս ծովուն եւ շինեցաւ Ջաստել Բլրինն բերդ Դամբփլցեց եւ ռէ Ճուանն^{, 67} եւ պատրիարգն շինեցին զՍզայրին բերդն։

Նույնը

Չիք

ԸԿԷ 1218

Թագաւորն Կիպրոսի Ոյկն^{, 68} մեռաւ ի Տրապաւլիս եւ զաւրքն քրիստոնէից գնացին ի Տամիաթ^{, 69} ։

Մեռաւ թագաւորն Սպայնաց Ալֆունս լ Պաւնն^{, 70} ։

Թագաւորն Հայոց Լեւոն ետ գին սուլտանին զբերդն Լուլուայ ^{, 71} եւ զԼաւզատի եւ ազատեաց զկալանաւոր իշխանսն իւր։

Նույնը

Չիք

ԸԿԸ 1219

Ա ռաւ զՏամիաթն յանաւրինացն։

Պեմունդ բրինձն խլեաց զԱնտիոք յՌոբենայ ։

Վախճանեցաւ թագաւորն Հայոց Լեւոն։

Նույնը

Մեռաւ թագաւորն Հայոց Լեւոն։

ԸԿԹ 1220

Մեռաւ Ֆիլիպ ռէ տը Ֆրանցն եւ թագաւորեաց որդի նոա Լաւիզն։

Պարոն Վահրամ մարաջախտն Հայոց եւ այլ իշխանքն կամեցան պարոնցնել Հայոց զՌոբէն բրինձն, եւ պայլն Հայոց Կոստանդին կոտորեաց զնոսա մերձ ի Մսիս^{, 72} եւ կալաւ զբրինձն ըՌոբէնն եւ զիշխանսն ի քաղաքն Տարսուս։

Վախճանեցաւ կաթուղիկոսն Հայոց տէր Յոհանէս եւ եղեւ կաթուղիկոս տէր Կոստանդին Բարձրբերդցին։

Նույնը

Նույնը (նախորդ՝ ՈԿԸ - 1219 թ. ներքո, « Պարոն Վահրամ …» սկսվածից ):

ԸՀ ⁷³ 1221

Կուրուսին քրիստոնեայքն զ(Տ)ամիաթն^{, 74} ։

Թագաւորեաց Հայոց Ֆիլիպն, որդի կոյր բրընձին ամուսնանալով ընդ Զապէլ, դուստր թագաւորին Հայոց Լեւոնի։

Եղեւ սաստիկ շարժ որ փլոյց զՊաֆն^{, 75} ի Կիպրոս կղզին։

Նույնը

Նույնը

ԸՀԴ 1225

Թագաւորն Հայոց Ֆիլիպն ըմբռնեցաւ ի յիւրոց զաւրացն։

Նույնը

Նույնը

ԸՀԵ 1226

Թագաւորեաց Հայոց ամենաբարի թագաւորն^{, 76} Հեթում, որդի Կոստանդեա աւագ պարոնին Հայոց^{, 77} ։

Ալաման ֆրէրքն սկիզբն արարին շինել Մունֆաւրդին^{, 78} ։

Նույնը (հավելումով)

Նույնը (կրճատ)

ԸՀԶ 1227

Յեկեղեցին Հռոմայ կանոնեցին զսուրբն Ֆրանցէս եւ զսուրբն Անտոն զֆրէր մնուրացն եւ կարգեցին տաւն նոցա։

Քուրետինն տիրեաց Դամասկոսի։

Կանոնեցին ընդ սուրբս զերանելին Տոմինիկոս եւ զսուրբն Ֆրանցիսկոս ։

Չիք

ԸՀԷ 1228

Ըմբրուր Ֆտրիկն եկն յայս կոյս ծովուն^{, 79} եւ շինեաց զՋաֆն^{, 80} ։

Նույնը

Չիք

ԸՀԸ 1229

Ըմբրուր Ֆտրիկն արար սէր ընդ Մելէք Քէմլն եւ դարձուցին սիրով ի քրիստոնեայքն զԵրուսաղէմ եւ զՆազարէթ եւ զԼիոն^{, 81} ։

Նույնը

Չիք

ԸՁ 1231

Լունկուպարտքն առին զՊերութայ քաղաքն եւ բերդն պաշարեալ ոչ կարացին առնուլ զնա։

Լունկուպարտքն առին զՊերութ։

Չիք

ԸՁԱ 1232

Լունկուպարտքն խլեցին զԿիպրոս կղզին եւ Պերութա տէրն խանկրեաց Լունկուպարտքն եւ խլեաց զկղզին։

Նույնը

Չիք

ԸՁԲ 1233

Մեռաւ բրինձն Անտիոքա Պէմունդ Կոյրն եւ եկաց բրինձ Պէմունդ Խեղն։

Լունկուպարտքն տուին զԿէռին^{, 82} բերդն ի Պերութա տէրն եւ ի Ճընուէզքն^{, 83} ։

Չիք

Չիք

ԸՁԷ 1238

Ըռէ Տրակուն Տաւն Ճամն էառ զՎալանս^{, 84} քաղաքն յանաւրինացն։

Չիք

Չիք

ԸՁԸ 1239

Ըռէ տ Նաւարն^{, 85} եւ այլ կոմսեր եկին յայս կոյս ծովու եւ կռուեցան ընդ Մսրա հեծելն, մօտ^{, 86} Խէչ Ղազէոյ եւ անաւրէնքն յաղթեցին քրիստոնէից^{, 87}, եւ եղեւ մեծ կոտորած։

Չիք

Չիք

ԸՁԹ 1240

Արարին սէր քրիստոնեայքն ընդ սուլտանն Դմըշխա^{, 88} եւ առին սիրով յանաւրինաց զՊիաֆաւրթն^{, 89}, զՍաֆէթ եւ զԵրուսաղէմի զամէն երկիրն։ Եւ գունթ Ռիջարդն շինեաց զԱսխալան եւ դարձաւ ռէ տ Նաւարն յիւր աշխարհն։

Չիք

Չիք

ԸՂ 1241

Պէրութա տէրն սկսաւ շինել զԱրսուֆ բերդն։ Եւ ըմբրուրին ղալէքն բռնեցին զՃնուէզացն ղալէքն, որ եպիսկոպոսունքն տանէին^{, 90} ի Հռոմ։

Չիք

Չիք

ԸՂԳ 1244

եղեւ կրկին սէր ընդ Սեհլին քրիստոնեայքն եւ ընդ Դմիշխայ սուլտանն, եւ դարձոյց սուլտանն ի քրիստոնեայքն զԵրուսաղէմ իր ամէն երկրովն յայս կոյս Յորդանանու, զԱրդ, զԵրիքով եւ զՆապլուզ^{, 91} ։

Խարազմիքն մտան յաշխարհն Երուսաղէմի եւ պատերազմեալ խանկրեցին զՍէհլին քրիստոնեայքն եւ կալան բազում իշխանք։

Չիք

Չիք

ԸՂԴ 1245

Թագաւորն Հայոց Հեթում էառ զՊռականա ի Հաւռմաց սուլտանէն քարմտիւք^{, 92} ։ Սուլտան Խիաթատնին զաւրքն պաշարեցին զՏարսուս^{, 93}, որոց էին զաւրագլուխք Շամսատին սահիպն եւ^{, 94} Կոստանդին տէրն Լամբրունին։

Ինաւսաթ պապն արար ժողով ընդհանրական ի Լիոն քաղաք եւ բանադրեալ հանաւ ի ժառանգութենէ Ֆտրիկ ըմբրուրն։

Չիք

Չիք

ԸՂԵ 1246

Թագաւորն Հայոց Հեթում առաքեաց զեղբայր իւր զպարոն Սմբատ Գունդուստապլն^{, 95} ի Կիուկ խանն։

Եկաց թագաւորն Կիպրոսի Հեռի յետ մահուան մաւրն իւրոյ՝ Ալիծ թագուհւոյն^{, 96} ։

Չիք

Չիք

ԸՂԶ 1247

Սուլտանն Մսրա էառ ի քրիստոնէից զՏապարի^{, 97} եւ զԱսխալան։

Չիք

Չիք

ԸՂԷ 1248

Լոյիզ ռէ տը Ֆրանցն եկն յայս կոյս ծովուն ի Կիպրոս։

Չիք

Չիք

ԸՂԸ 1249

Ըռէ տը Ֆրանցն էառ զՏամիաթն։ Ի յԱքա սկսաւ առաջի շմորն ընդ Ճընուէզքն եւ ընդ Պիզանքն^{, 98} ։

Չիք

Չիք

ԸՂԹ 1250

«Ի թուակա. Հայոց^{, 99} ՈՂԹ (1250) ի յունիսն ԻԹ (29) կատարեցաւ ի սրոյ^{, 100} պապն իմ, տէրն Լամբրունին »։

Ըռէ տը Ֆրանցն խանկրեցաւ եւ բռնեցաւ^{, 101} ի Մսրա սուլտանէն եւ ի նոյն ժամն սպանին Մսրցիք զիրեանց սուլտանն եւ ազատեցին զըռէ տ Ֆրանցն եւ առին գին ՃՌ (100000) մարկ արծաթոյ^{, 102} ։

Չիք

Չիք

Թ 1251

Պէմունդ բրինձն Անտիոքայ վախճանեցաւ եւ փոխանորդեաց զնա որդի նորա եւս Պէմունդն։

Չիք

Չիք

ԹԱ 125 2

Ըռէ տը Ֆրանցն շինեաց զՃաֆն։ Ճուլիան, Սայիտոյ տէրն^{, 103}, պսակեցաւ ընդ Ֆիմի, դուստր թագաւորին Հայոց Հեթմոյ։

Վախճանեցաւ թագուհին Հայոց^{, 104} Զապէլ։

Չիք

Չիք

ԹԲ 1253

Ըռէ տը Ֆրանցն վերըստին շինեաց զՍայտէ^{, 105} ։

Հեռի թագաւորն Կիպրոսի վախճանեցաւ։

Հեթում թագաւորն Հայոց գնաց ի Մանկոյ խան^{, 106} ։ Եւ ամուսնացուցին զդուստր նորա զՍպիլն՝^{, 107} Պէմունդ բրընձին Անտիոքայ, կոմսին Տրապաւլսոյ։

Չիք

Չիք

ԹԳ 1254

Ըռէ տը Ֆրանցն դարձաւ ի իւր աշխարհքն։

Վախճանեցաւ Քուռաթ որդի ըմբրուրին։

Յայտնեցան Ազաճարիքն եւ Իսլամպէկն

Չիք

Չիք

ԹԵ 1256

Սկսաւ կռիւն ընդ Ճընուէզքն եւ ընդ Վնիսանքն յԱքա։

Հեթում թագաւորն Հայոց եկն ի Մանկոյ խանէն եւ արշաւեաց զաւրաւք ի գաւառն Հաւռմաց, ի Մուռնտինն եւ յայլն։ Ձիաւորեցոյց զանդրանիկ որդին իւր՝ զԼեւոն։

Չիք

Չիք

ԹԷ 1258

Հուլաուն խանն^{, 108} էառ զԱլամութ^{, 109} եւ կոտորեաց զՀաշիշիքն^{, 110} ։

Հուլաունն էառ զՊաղտատ^{, 111} ։

Վնիսանքն խանկրեցին զՃնուեզքն յԱքայ եւ փլուցին զիրենց պուրճն^{, 112} ։

Վախճանեցաւ թագաւորեղբայրն Հայոց պարոն Լեւոն մարաջախտն^{, 113} ։

Նույնը (կրճատ)

Հուլայունն էառ զՊաղտատ

ԹԸ 1259

Թագաւորն Հայոց Հեթում գնաց ի Տրապաւլիս յաւգնութիւն իւր փեսային, բըրնձին^{, 114} ։ Եւ ձիաւորեցոյց^{, 115} զորդին իւր զպարոն Թորոս։ Եւ ձեռնադրեցաւ եղբայր նորա տէր Յոհանէս եպիսկոպոսն։ Եւ առին զՄունդաս բերդն յանաւրինաց։ Եւ ի սոյն ամի զաւրք Հայոց պաշարեալ կոտորեցին զՀաւռաւմոց սուլտանին հեծեալն, որ պաշարեալ էին զՄունդաս։

Չիք

Չիք

ԹԹ 1260

Հուլաունն էառ զՀալապ պատերազմաւ եւ Դամասկոս ընդ ձեռամբ արար։ Եւ ի սոյն ամի Խութուզ սուլտանն կոտորեաց զՔիթպուղայն։

Հեթում թագաւորն Հայոց գնաց ի յՈւճն, հետ Ալիճախին^{, 116} ։ Պունտուխտարն եսպան զԽութուզ սուլտանն եւ ինք նստաւ սուլտան Մսրայ^{, 117} ։

Ճուլիան Սայիտու տէրն ծախեց Դանբլուն զՍայիտէ եւ զՊիաֆաւրթն ։

Թուրքմանքն բռնեցին զՊերութա տէրն եւ ծախեցին ի ԻՌ (20 000) կարմիր։

Չիք

Հուլայուն էառ զՀալապ եւ Դմոշխ, Պունդուխտարն նստաւ սուլտան Մսրայ ։

ԹԺ 1261

Պալիան Արսուֆին տէրն ծախեց զԱրսուֆն Ոսպիթլուն ։

Վախճանեցաւ թագուհին Կիպրոսի Բլաժանսն^{, 118} ։ Եւ եղեւ պայլ Կիպրոսա Ոյկ^{, 119} տ Լազոնեայն։

Պալիաւլաւղն էառ զԿոստանդինուպաւլիս ի Ֆռանկնոյն ։

Ի նոյն ամին Հեթում թագաւորն Հայոց փեսայացոյց զԿոստանդին, զորդի տեառն Սարվանդիքարին, ի դուստրն իւր յՌիթայն։ Եւ ի նոյն ամի մեռաւ Ճաւֆրի^{, 120}, տէրն Սարվանդիքարին ։

Պալիալօղն էառ զԿոստանդինուպօլիս ի Ֆռանկնոյն։

Չիք

ԹԺԱ 1262

Ըռէ Ջառն էառ զՄարսէլն սղարով։

Վախճանեցաւ թագաւորահայրն^{, 121} Հայոց Կոստանդին աւաք պարոնն։ Հեթում թագաւորն Հայոց գնաց ի Մանիաւնն եւ խանկրեաց զԽարամանն։ Ի սոյն ամի կարգուեցաւ պարոն թագաւորորդին Հայոց Լեւոն^{, 122}, որ եւ ի նմին ժամու խառնեցաւ Լանբրուն ընդ թագաւորութիւն^{, 123} Հայոց։

Ի սոյն ամի ծնաւ անդրանիկ դուստր Լեւոնի թագաւորին^{, 124} ՝ Զապլունն ։

Չիք

Ծնաւ Լեւոնի /// Զապլունն ։

ԹԺԲ 1263

Հեթում թագաւորն Հայոց եւ Ռուգնատին սուլտանն եւ արղուչիքն ժողովեցան յԱրակլիայ, վասն բերդերոյն եւ սինաւռին^{, 125} բաժանելոյ ։

Վնէսիանացն Ծ (50) խալէ^{, 126} եւ դարիթն պաշարեցին զՍուր^{, 127} եւ ոչ կարացին առնուլ, եւ Ճնուիզացն Ի (20) խալէ շահեցան զիրենց կարվնուն կէսն, որ ի Վնիժէն կու գային։

Ըզռէ Ճառլն թագեցին, թագաւորն Սիկիոյ եմուտ ի Բոյլն^{, 128} եւ խանկրեաց զռէ Մաֆրէ ։

Չիք

Չիք

ԹԺԳ 1264

Պնտուխտար^{, 129} սուլտան Մսրայ էառ զԱրսուֆն յՈսպեթլէն: Տուրպայն սղարեց զՊիրն^{, 130} ։

Չիք

Չիք

ԹԺԴ 1265

Վախճանեցաւ պարոն Աւշին թագաւորեղբայրն Հայոց, տէրն Կուռիկոսոյ, ԻԵ (25) ի դեկտեմբերի, յուրբաթ։

Ի սոյն ամի ծնաւ թագաւորորդին Հեթում։

Չիք

Ծնաւ թագաւորորդի Հայոց Հեթումն ։

ԹԺԵ 1266

Պնտուխտար սուլտան Մսրայ^{, 131} էառ ի Դամբլէն զՍաֆէթ^{, 132} եւ զԱրասուս։

Սըմլմաւթն^{, 133} զաւրաւք անաւրինաց^{, 134} կոտորեաց զաւրս Հայոց ի Մառի եւ կալաւ զթագաւորորդին Հայոց զպարոն^{, 135} Լեւոն եւ էսպան զմիւս որդին զպարոն Թորոս եւ եմուտ յերկիրն Հայոց, գերեաց եւ այրերեաց^{, 136} մինչեւ ի Բարձրբերդ եւ յԱտանայ ։

Վախճանեցաւ գունթն Ճաֆուն սիր Ճուանն։ Եւ ի սոյն ամի ծնաւ դուստրն թագաւորն Հայոց Ֆիմի ։

Սմլմօթն զօրօք անօրինաց կոտորեաց զզօրս Հայոց ի Մառի եւ կալաւ զորդին թագաւորին՝ զԼեւոն եւ սպան զԹորոսն, զմիւս որդին եւ գերեաց եւ այրեաց զՀայք մինչ ի Բարձրբերդ եւ յԱտանա^{, 137}:

Սմլմօթն կոտորեաց զաւրս Հայոց ի Մառի եւ կալաւ զԲ (2) որդին թագաւորին՝ զԹորոս եսպան եւ զԼեւոն տարաւ գերի ի Մսր եւ մտաւ յերկիրն եւ գերեաց զերկիրն մինչեւ ի Բարձրբերդ։

ԹԺԶ 1267

Ճնուէզացն ԻԸ (28) ղալէք այրէցին զԱքայոյ մինայն եւ ի դառնալն առին Վնիսիանքն ի նոցանէ Ե (5) ղալէ։

Վախճանեցաւ թագաժառանգն Կիպրոսի Ոյկ Էթն^{, 138} եւ թագուեցաւ թագաւոր Ոյկ տ Լազաւնայն^{, 139} ։

Չիք

Չիք

ԹԺԷ 1268

Պնտուխտար սուլտանն Մսրա էառ զՃաֆն եւ փլոյց զՊիաֆաւրթն։ Եւ դարձեալ էառ զԱնտաք եւ փլոյց։

Ձեռնադրեցին կաթուղիկոս զտէր Յակովբ։

Ազատեցաւ թագաւորորդին Հայոց ի Մսրա պարոն Լեւոն^{, 140} ։

Ըռե Ջառլն խանկրեաց զՔուռատինն եւ եսպան զնա ։

Պնտուխտար սուլտանն Մսրայ էառ զՃաֆն եւ փլոյց զՊիաֆօրդն ։

Պնդուխտար սուլտանն էառ զԱնդաք եւ փլոյց։

Եւ նստաւ կաթողիկոս տէր Յակովբ։

Ազատեցաւ թագաւորորդին ի Մսրայ՝ Լեւոնն ։

ԹԺԸ 1269

Փլան ի շարժէ Սարվանդիքարն եւ Համուսն^{, 141} ։ Եւ ի սոյն ամի ծնաւ դուստր Լեւոն թագաւորին Հայոց՝ Սպիլն ։

Չիք

Նույնը

ԹԺԹ 1270

Ըռէ տէ Ֆրանցն պաշարեաց զԴունիզ եւ անդ մեռաւ։ Եւ թագաւորեաց որդի նորա Ֆիլիպն։

Վախճանեցաւ թագաւորն Հայոց Հեթում եւ տիրեաց^{, 142} որդի նորա Լեւոնն։

Պնտուխտար սուլթանն էառ զՔրատն յՈսպիթլէն, եւ Ջաստել^{, 143} Պլանկն ի Դամբլէն, եւ Ճպլաքարն ի բրընձէն, եւ զՄունֆաւրթն յԱլամնեացն, եւ բերդ մի ի Հաշիշեցն։

Տաճիկ ղալէք ԺԴ (14) կոտորեցան ի Կիպրոս^{, 144} կղզին եւ բռնուեցան ի տաճկացն ԳՌ (3000) ծառայ ։

Սիր Օտաւարտ, որդի թագաւորին Ընկլիզաց եկն ի յԱքա։

Ընտրեցին պապ Հռովմայ զարժանաւորն^{, 145} Գրիգորիոս, որ եկեալ էր յաղաւթաւորութիւն հետ իր Աւտուարտին եւ կայր ի յԱքայ եւ անտի եկեալ տարան ի զնա ի Հռոմ^{, 146}: վասն պապութեան

Ծնաւ որդի^{, 147} թագ ( աւորին ) Լեւոնի՝ Թորոսն ։

Չիք

Վախճանեցաւ թագաւորն Հայոց Հեթում եւ նստաւ յաթոռ որդի նորայ Լեւոն եւ ծնաւ իր որդի մի Թորոս։

ԹԻԱ 1272

Հաշիշիքն զարկին սիր Աւտուարդին Ե (5) դանակ զարք ի յԱքաոյ բերդն, եւ ի սոյն ամի անցեալ գնաց յիւր աշխարհն ։

Ծնաւ որդի թագաւորին Լէոնի՝ Ռուբէնն։

Մոլովոնին տէրն սիր Լեւոն ու Ապըլղարիպն մռտեցին ու բռնեցին ի Փարվանայն ու ի Թաթարն։

Ու գնաց պարոն Սմբատ Գունդուստապլն ի Թաթարն ի յԱրղու, ի վերայ Լեւոն թագաւորին։

Ի սոյն ամի զարկին հաշիշիքն պարոն Վահրամայ։

Լեւոն թագաւորին փէսայն մռտէց Սիր Իկի եւ գնաց ի Փարվանայն ու ի Թաթարն^{, 148}, ի յԱրղուն, ի վերայ իր^{, 149} պարոնին թագաւորութեան։

Չիք

Չիք

ԹԻԲ 1273

Գրիգոր պապն արար ժողով ընթ(ան)րական ի Լիոն քաղաք։ Վախճանեցաւ Պէմունդ բրինձն (եւ եկաց) միւս Պէմունդն, իւր որդին, որ եւ եղեւ վերջին բրինձ^{, 150} յազգէ նորա։

Ի սոյն ամի ծնաւ դուստրն Լէոն թագաւորին Հայոց Զապլուն։

Չիք

Չիք

ԹԻԳ 1274

Պնդուխտար սուլտանն Մսրայ եմուտ զաւրաւք յերկիրն^{, 151} Հայոց եւ խլեաց զՄսա կանդարայն եւ աւերեաց յերկիրն ի Մար ( ա ) շա մինչեւ ի Կաւռիկոս։

Վախճանեցաւ Ճուլիան Սայիտոյ^{, 152} տէրն ։

Պնտուխտար եմուտ յերկիրն Հայոց եւ աւերեաց

Չիք

ԹԻԵ 1276

Թագաւորին Հայոց Լէոնի ծնաւ Սմբատն եւ Սպիլն խեղէփք^{, 153} ։

Չիք

Նույնը

ԹԻԶ 1277

Ըռէ Ջառլին Զ (6) խալէ եկին յԱքայ եւ տիրեցին Աքայոյ ընդ ռէ Ջառլին դեաց եւ կոչեցաւ ռէ Ջառլն թագաւոր յԵրուսաղէմի։

Եւ ի սոյն ամի ծնաւ թագաւոր(ի)ն Հայոց Լէոնի՝ Կոստանդինն։

Չիք

Ծնաւ թագաւոր ( ի ) ն Կոստընդինն ։

ԹԻԷ 1278

Թագաւորին Հայոց Լեւոնի ծնաւ Ռիթայն ու Թիֆանաւն^{, 154} ՝ խեղէփք։

Չիք

Թագաւորին Լեւոնի ծնաւ Ռիթայն եւ Թեֆանօն ։

ԹԻԸ 1279

Թագաւորին Հայոց Լեւոն ծնաւ Ներսէսն։

Չիք

Նույնը

ԹԼԱ 1282

Մանկաւ Տամուր, եղբայր Ապաղա խանին պատերազմեցաւ Մուղալ զաւրաւքն ընդ Ալֆի Մսրա սուլտանն, ի դուռն Համսա, կատարեցան^{, 155} յանաւրինաց բազումք։

Եւ ապա Մուղալն ի փախուստ դարձաւ: Եւ յայնմ փախուստի կորեան ի զաւրացն Հայոց աւելի քան զԲՌ (2000) այր:

Մանկօ Տամուր եղբայրն Ապաղայ խանին պատերազմեցաւ Մուղալ զօրօք ընդ Ալփի Մսրայ սուլտանն եւ կատարեցան յանօրինաց բազումք։ Եւ ի փախուստն Մուղալին՝ կորեան երկու հազար քրիստոնեայք:

Նույնը (կրճատ)

ԹԼԲ 1283

Թուրքմանք տիրեցին Մանաւնին^{, 156}, յետ Ե (5) ամի պաշարման նորա։

Եւ վախճանեցաւ Ապաղա խանն եւ իւր եղբայրն Մանկօ Տամուրն: Եւ Ահմատն խան նստաւ։

Եւ ի սոյն ամի ծնաւ թագաւորին Հայոց Լեւոնի՝ Աւշինն եւ Ալինախն խեղեփք։

Մեռաւ Ապաղայ խանն եւ Մանկօ Տամուրն, եւ նստաւ Ահմատն խան:

Ահմատ խանն նստաւ խան։ Եւ ի յայս տարիս ծնաւ Օշինն եւ Ալինախն ։

ԹԼԳ 1284

Եղեւ թափումն Անամուռին ի թուրքաց։

Վախճանեցաւ թագաւորն Կիպրոսի Ոյկն տ Լազաւնեա եւ թագաւորեաց որդի նորա Ճուանն:

Չիք

Չիք

Թ Լ Դ 1285

«Փոխեցաւ ի Քրիստոս ամենագովելին հոգւով եւ գեղեցիկն տեսով առաքինի մայրն իմ, Կեռան թագուհին Հայոց, յոգոստոսի^{, 157} ԻԹ (29)»:

ՉԼԴ (1285) սպանաւ Ահմատ խանն եւ Արղուն^{, 158}, որդի Ապաղային եղեւ խան։

Վախճանեցաւ թագաւորն Կիպրոսի Ճուանն եւ թագաւորեաց իւր եղբայրն Հեռին։

Ալֆի սուլտանն Մսրա էառ զՄարղապն յՈսպիթլէն ։

Սպանաւ Ահմատ խանն եւ Արղունն, որդին Ապաղին, եղեւ խան ։

Փոխեցաւ ի Քրիստոս Կեռան թագուհին:

Թ Լ Ե 1286

Վախճանեցաւ Ֆիլիպ ռէ տը Ֆրանցն եւ թագաւորեաց որդի նորա Ֆիլիպն։

Վախճանեցաւ թագաւորն Արակունաց Փեռն եւ թագաւորեաց իւր որդին Ալֆունն^{, 159} ։