Պատմութիւն Հայոց

* * Զ. Եւ ի բաժանելն զթագաւորութիւն Արշակունւոյն յերկուս, առ ի հնազանդեցուցանել զկողմն արեւմտից աշխարհիս Հայոց` թագաւորին Յունաց ընդ իշխանութեամբ իւրոյ տէրութեանն, եւ զկողմն արեւելից խոնարհեցուցանելով դառն եւ բռնաւոր ծառայութեամբ` արքային Պարսից` երթեալ այնուհետեւ նախարարքն Հայոց ի վիճակէ մասին արքային Պարսից` խնդրէին իւրեանց թագաւոր ըստ բնիկ նախնի կարգին յազգէն Արշակունեաց։ 2  Եւ արքային Պարսից Շապհոյ կատարեալ զհայցուածս նոցա` շնորհէր նոցա թագաւոր Խոսրով անուն յազգէն Արշակունեաց։
       3 Քանզի նախգոյն թագաւորն Հայոց Արշակ ունէր միահեծան զթագաւորութիւնն ի վերայ ամենայն աշխարհիս Հայոց։ 4  Իբրեւ ետես, թէ խախտեալ քայքայեալ մատնեցաւ ի բաժանումն մեծ իշխանութիւն թագաւորութեան ազգին իւրեանց` մեծաւ տրտմութեամբ խռովեալ տարակուսէր յանձն իւր. տեսանէր նախ զանկանելն ընդ լծով ծառայութեան երկուց թագաւորաց զաշխարհս Հայոց. եւ դարձեալ` զմեծ մասն, զլաւն եւ զպիտանին եւ զարգաւանդն աշխարհիս Հայոց ունել ի բաժին արքային Պարսից. քանզի թէպէտեւ հասեալ բազում գաւառք այլ ի ժառանգութիւն մասին թագաւորին Յունաց` սակայն համեմատէին այն միայն Այրարատեան գաւառին։ 5  Խորհուրդ բազմածուփ հանդերձ իւրովք սիրելեաւք ի մէջ առեալ թագաւորն Արշակ` մտայոյզ լինէր ի սիրտ իւր ասե լով. «Թէպէտ երբէք մինչեւ ցայժմ կամ հակառակութեամբ կամ սիրով եղեալք մեք ընդ միմեանս` զգացուցեալ էր մեր նոցա գործով պատերազմի, որպէս եւ պարտ էր ճանաչել առն զփորձ միւսոյ եւս լաւագունի քան զինքն. եւ թէ խոնարհեալ դիպէաք ի սէր առ միմեանս` սակայն եղբայր լինէաք հաշուեալ նոցա, պատուով եւ գահակցութեամբ ըստ կրսերագոյն մասին, եւ ոչ բնաւ անկեալք ի բաժին` զանուն ծառայութեան ստացեալ կրէաք յանձինս։ 6  Իսկ այժմ, յաղագս ցասուցանելոյ մեր եւ մերոց առաջնոցն զերկայնամիտ եւ զքաղցր Աստուած` մատնեալ անկաք ի ստրկութիւն, եւ խոնարհեալք յանարգութիւն` անողորմութեամբ գտեալք ի բաժանումն. այլ եւ զգեղեցիկ տեղիս հանգստի մերոյ եւ բնակութեան տեսաք ժառանգեալ ամբարհաւաճ եւ անաստուած ազգին Պարսկաց։ 7  Վասն որոյ ընտրելագոյն լիցի ինձ թողուլ զանձկալի եւ զամենատենչ վայրս երկրիս Այրարատոյ, զբնիկ եւ զսեպհական տեղիս նախնեաց իմոց, եւ գնալ զկնի աղքատութեան եւ կեալ բաղձալի կարաւտանաւք` քան թէ սիրել զկենցաղս աշխարհիս, զոր իբրեւ թողլոց եմք ակամայ. եւ ընտրել զբնակութիւն մասին այսորիկ` քան բնակել անարգանաւք ի մէջ անաւրինաց եւ կեալ միշտ ցաւաւք մտաց զյեր կար եւ կամ զկարճ կեանս անյայտ կենցաղոյս, եւ վախճանել անարգութեամբ, ըստ որում ոչ արժանի թագաւորական պատուոյ եւ շքեղութեան»։