Ժամանակագրութիւն

Որ եւ այժմ յայսմ դառն եւ դաժան ժամանակիս առաւել խաւար եղեն այս հրաշալի սրբութիւնքս եւ ամայի մնացեալ կան, եւ մեք մինչ ժամանեցաք` զաշխարհն աւերակ տեսաք եւ աշխարհի շինութիւնքն ի հիմանց խախտեալ եւ կործանեալ, որպէս ասէ Սուրբ Ներսէս թէ` Հայք ի հիմանց տապալեսցին, եւ դարձեալ թէ` Քակի արեւելք եւ չշինի արեւմուտք: Որպէս յայսմ ամի առաւել եղեւ աւերութիւն հայոց ի յերկուց թագաւորացն` թուրքացն եւ պարսից, որ Շահն (Շահսէֆի) զԵրեւանայ եւ զայլ աշխարհաց մնացեալ հայքն զամէնքն ի Պարսկացտունն վարեց, Երեւանայ ի վեր մինչ ի Թարվէզ, մինչ յԱրտաւիլն աւերակ արար:

Եւ այս Սուլթան Մուրատս որ գնաց յայսմ ամի, որ թվին ՌՁԴ (1635)ին էր, գնաց ամենայն զօրօքն ի վեր եւ զԵրեւանայ բերդն առաւ, որ երեսուն եւ երկու ամ էր, զոր նոքա առեալ էին ի թուրքացս, եւ շատ վազիրնիք գնացին բազում զօրօք բազում անգամ ի վերայ Երեւանու եւ ոչ կարացին առնուլ զնա վասն ամրութեանն, մինչ Խալիլ փաշան գնաց եւ չկարաց առնուլ զամրոցն, այլ էանց աւերելով եւ գնաց մինչ ի յԱրտաւիլ` ի շեխերաց գոռխանան: Եւ այս Սուլթան Մուրատս փութանակի էառ յետ վեց աւուր զդղեակն եւ ի ներսի պատերազմողացն, որ երկոտասան հազար էին, բնաւ վնաս ոչ արար, որ Ամիրկոնա Խանին որդին (Թահմազղուլի), որ նա էր իշխան երկրին ի հօրէն յաջորդելով, նա ինքն էր գլուխ պատերազմողացն ի յամրոցին, յորժամ ետես Խանն, որ այլ ոչ գոյ հնար ընդդէմ կալոյ, զի թօփով փլոյց զբարձր եւ զամուր աշտարակ նորա եւ խրամահատեաց զբերդն: Նա' եկեալ Խանն, անկեալ յոտս Սուլթան Մուրատին եւ սա սիրով ընկալաւ եւ կապայ ագոյց ի պատիւ նմա, եւ այլ զօրականացն հրամայեաց գնալ ազատս ուր եւ կամեսցին: Եւ եդիր երկրին տէր եւ իշխան ի վերայ ամենայն աշխարհացն Հայոց զՄուրթազա փաշան, որ խիստ հայասէր է եւ բարեկամ ազգացս հայոց, մանաւանդ եկեղեցեաց եւ եկեղեցականաց: Եւ թագաւորին անցեալ գնաց ի վերայ աւերակ երկրին Պարսից եւ զմնացեալ դատարկ շէն քակեաց եւ զծառատուկսն եւ զայգիքն յարմատոց խլեաց եւ կոտորեաց մինչեւ ի Դավրէժն, այնպէս եւ զԴավըրժոց ամրոց շէնքն, որ կիրուքարիւ էր որպէս զԱնի եւ զԵրուսաղէմայն, որ փայտեղէն շէնք բնաւ ոչ գոյր, նա' զամէնքն ի հիմանց բրեաց եւ կործեաց եւ գնաց մինչ ի յԱրտաւիլ, եւ բնաւ Շահն դէմ յանդիման ոչ երեկ, որպէս հանապազ սովորութիւն է նորա այնպէս առնել, եւ կու մնայր, որ ձմրան մնային եւ յայնժամն լինէր կոտորումն դիւրին, որպէս այլ յիմար վազիրքն առնէին:

Եւ այս թագաւորիս որ աջողութիւն ունէր յԱստուծոյ, եւ խորհեցաւ դառնալոյ անդրէն յետս եւ հրաման արար զօրացն զի վաղվաղակի գնասցեն, զի մի ձմեռն հասցէ, եւ ինքն դարձաւ դէպի յԱմթայ կողմն, որ հարաւակողմն է եւ ջեր, եւ զօրքն ցրուեցան գնացին իւրաքանչիւր տեղիս իւրեանց, եւ թագաւորն յապաղելով յետ երկու ամսով, ապա եկաւ յԸստամբօլս ի դեկտեմբերի ժը:

Եւ դարձեալ յայս թվոյս, որ ՌՁԴ (1635) էր, եկն Շահն ի մէջ ձմերան աւուրքն եւ փութանակի կրկին առաւ զԵրեւանայ բերդն: