Տարեգրութիւն

Ի թուականին Հայոց ՇԻԵ [1076] Գագիկ թագաւորն Հայոց ըսպանաւ որդոցն Մանդէլի, ի բերթն Կենդռօսկօի։

ՇԼ [1081] յետ որոյ Ռուբէն ազգական նորա երթեալ բնակեցաւ ի սահմանս Կոսիտառոյ. եւ անտի հասեալ ի գեօղըն Կօրմօզօլօն եւ անդ վախճանեցաւ։

ՇԽ [1091] եւ որդի նորա Կոստանդին էառ զՎահկայն։ Եւ նախ սա տիրեաց ի Կիլիկեայ, ի վերայ ազգին Հայոց։

ՇԻԹ [1080] Սուլիմանն էառ զԱնտիոք, սպանօ Սուլիմանն։

ՇԽԵ [1096] շարժեաց աստուած զմեծ բասաճն Ֆռանկաց գալ ի թափումն յԵրուսաղեմի ի ձեռն ֆռանկի միայնակեցի միոյ, ուրում անուն էր Փեռէրմիտ։

ՇԽԶ [1097] բասաճն էառ զՆիկիեա քաղաքն Յունաց։

ՇԽԷ [1098] եղեւ թափումն Անտիոքայ եւ Ուռհայոյ յանօրինաց։

ՇԽԸ [1099] եղեւ թափումն Երուսաղեմի եւ տուկն Գօնտօֆրէ տիրեաց յԵրուսաղէմի։

ՇԽԹ [1100] մեռաւ Գօնտօֆրէ եւ եկաց |246բ| առաջին թագաւոր Երուսաղէմի Պաղտինն, եղբայրն Գօտօֆրէի, կոմսն Ուռհայոյ։

ՇԾ [1101] առաւ Աղայրն յանօրինաց։

ՇԾԱ [1102] պարոնն Հայոց Կոստանդին վախճանեցաւ, եւ էառ զիշխանութիւն նորա, անդրանիկ որդին իւր՝ Թորոս։

ՇԾԳ [1104] առաւ Աքա յանօրինաց։

ՇԾԸ [1109] առաւ Տրապօլիս յանօրինաց։

ՇԾԹ [1110] առաւ Պէրուտ եւ Սայտայ ի յանօրինաց։

ՇԿԴ [1115] շինեցին քրիստոնեայքն զՔարաք եւ զՇապաք։

ՇԿԵ [1116] մեռաւ թագաւորն Երուսաղեմի Պաղտինն եւ երկրորդ թագաւորեաց Պաղտինն Տպուրքն, ազգական նոցա։

ՇՀԸ [1129] վախճանեցաւ պարոն Թորոսն Հայոց եւ էառ զիշխանութիւն Լեւոն, եղբայր նորա։

ՇՁ [1131] թագաւորն Երուսաղէմի Պաղտինն վաղճանեցաւ, եւ երրորդ թագաւորեաց իւր փեսայն Ֆուքն։

ՇՁԶ [1137] թագաւորն Յունաց Պօրֆիրօժն էառ զԿիլիկիեայ ի պարոն Լեւոնէն։ ԸզԼեւոն հանդերձ որդւովքն կապեցին եւ առաքեցին ի Կոստանդնուպօլիս. եւ մեռաւ Լեւոն։

ՇՂԲ [1143] թագաւորն Երուսաղեմի Ֆուքն վաղճանեցաւ եւ չորրորդ թագաւորեաց որդի նորա Պաղտինն։

ՇՂԳ [1144] Թորոս որդին Լեւոնի եկն ի Կոստանդնուպոլիսէ եւ էառ զՎահկան եւ նորոգեաց զիշխանութիւնն Հայոց։

ՇՂԵ [1146] եւ եղեւ երկրորդ բասաճն. եւ նորոգեաց բասաճն ֆռանգաց, յոր եկն Քուռաթն, բրուրն Ալամնաց եւ Լաւիզ ռէ տն Ֆրանցն։

ՇՂԶ [1147] ընպրուրն եւ ռէ տը Ֆրանցն պաշարեցին զԴամասկոս եւ ոչ կարացին առնուլ։

ՈԶ [1157] առաւ զԱսղալէն յանօրինաց։ Պարոն Հայոց Թորոսն վախճանեցաւ կրօնաւորեալ եւ կալաւ զիշխանութիւն նորին եղբօրն Մլեհն։

ՈԺԲ [1163] թագաւորն Երուսաղէմի Պաղտինն վախճանեցաւ։

ՈԺԳ [1164] Մլեհ եղբայրն Թորոսի սպանաւ ի Սիս. եւ իշխանքն նորա, զՌուբէն որդին Ստեֆաննէի |247ա| եդին պարոն Հայոց։ Եւ հինկերրորդ (sic) թագաւորեաց յԵրուսաղեմի Ամառի. եւ ՈԺԶ [1167] էառ զՍքանդարիա եւ զՊլպէս։

ՈԺԷ [1168] Ամառի թագաւորն Երուսաղեմի խանկարեաց զՍալահատինն եւ Հոռոմնոյն օգնականութեամբն պաշարեաց զՏատիաթն եւ ոչ կարաց առնուլ։

ՈԺԸ [1169] Պլինաս խլվեցաւ ի քրիստոնէիցն։

ՈԺԹ [1170] եղեւ շարժ սաստիկ եւ բազում քաղաք եւ բերթք փլեցան, նաեւ ի Սէհլն։

ՈԻԲ [1173] տէր Ներսէս Շնորհալին վախճանեցաւ ի Քրիստոս յօգոստոսի ԺԳ [13], օրն հինգշաբթի. ոհ։

ՈԻԳ [1174] թագաւորն Ամառին Երուսաղէմի վախճանեցաւ։ Եւ վեցերրորդ թագաւորեաց որդի նորա Պաղտին, որ անկաւ յախտս գոթութեան։

ՈԻԹ [1180] կայսրն Յունաց Մանուէլն յախտեցաւ ի Ղլիճ Ասլանէն մերձ ի Կօնն։

ՈԻԹ [1180] թագաւորն Յունաց կայսր Մանուէլն վախճանեցաւ։

ՈԼ [1181] եօթներրորդ թագաւորեցուցին զփոքր Պաղտինն՝ որդին մարգիզին, յառաջ քան զվախճանիլ Պաղտին Գոթոյն։

ՈԼԴ [1185] վախ[ճա]նեցաւ թագաւորն Երուսաղէմի Բաղտին Գոթին։

ՈԼԵ [1186] պարոն Հայոց Ռուբէնն վախճանեցաւ եւ եկաց ընդ նմայ Լեւոն եղբայրն ի[ւր]։ Թագաւորն Երուսաղեմի Բաղտին փոքրն [մեռաւ] եւ եկաց ընդ մայրն նորա Սլիպ թագուհին եւ իւրհայրգիրն Կիւ տ[ը] Լազօնեան։

ՈԼԶ [1187] կոտորումն քրիստոնէից ի Սալահադընէն մերձ յԵրուսաղեմի, յորում աւուր կալան եւ զթագաւորն Կի. եւ անյայտ եղեւ սուրբ խաչն Քրիստոսի։ Ետուն եւ զԱքա ի Սալահատինն եւ ապա զԱսղալէն, որ եւ ի սոյն ամի էառ զՍալահատինն զԵրուսաղէմ եւ զամենայն Սէհլն, բաց ի Սրոյ եւ ի Տրապօլսոյ։

ՈԼԹ [1190] կայսրն Ալամնաց Ֆտրկն խեղդեցաւ ի գետն Սելեւկիոյ եւ թաղեցաւ ի յԱնտիոք։ Եւ Ֆիլիպ ռէ տը Ֆրանցն եւ Ռիջարդ թագաւորն Ընկլիզաց անցին յայս կոյս ծովու եւ պաշարեցին ըզԱքա, որ եւ ի գալն Ընկլիզաց էառ ըզկղզին Կիպրոսին Յունաց ի Կիռսակ տուկէն։

Եւ սկ[ի]զբն եղեւ կարգաւորութեան Ալաման ֆրէրացըն։

|247բ| ՈԽ [1191] ռէ տ[ը] Ֆրանցն եւ Ընկլիզաց թագաւորն առին զԱքա ի յանօրինաց։

ՈԽ [1191] Կի թագաւորն յԵրուսաղեմի գնեաց զԿիպրոս կղզին ի թագաւորէն Ընկլիզաց։

ՈԽԱ [1192] թագաւորն Ընկլիզաց արար սէր ընդ Սալահատինն եւ դարձուցին սիրով ի ձեռըն քրիստոնէից զՃօֆրն, զԱրսուֆն, զՍզայրն եւ Կաֆաս։

ՈԽԳ [1194] թագաւորն Կիպրոսի Կի վախճանեցաւ, եւ երկրորդ թագաւորեաց Կիպրոսի Հեմրի, եղբայրն իւր։

Պարոնն Հայոց Լեւոն կալաւ զՊեմունդ բրինձն Անտիոքայ եւ եդ ի բանդի ի կլայն Սըսոյ։

ՈԽԴ [1195] ազատեցաւ Տէմունդն ի բանդէն միջնորդութեամբ Հէռի գունդին եւ եղեւ խնամութիւն ընդ պարոն Լեւոնին եւ բրինձին։

ՈԽԵ [1196] մեռաւ Սալահատինն եւ տիրեաց Մսրայ եւ Դամասկոսի Յէտլ եղբայր նորա։

ՈԽԶ [1197] պարոն Լեւոնն պսակեցաւ թագիւ եւ եկաց առաջին թագա[ւ]որ ի Կիլիկեա։

Եւ զՃպէթն թաւօվ (sic) առին յանօրինաց։

Մելիք Յետլն էառ ի քրիստոնէից զՃօֆն։

ՈԽԷ [1198] Պէրութ առաւ յանօրինաց։

ՈԾ [1201] մեռաւ Պէմունդն, իւր որդին, որ [էր] կոմսն Տրապօլսոյ։

ՈԾԱ [1202] եղեւ երկրորդ շարժ եւ կործանեցաւ բազում քաղաք եւ ապարանք ի Սէհլն։

ՈԾԲ [1203] Լեւոն թագաւորըն Հայոց էառ զԱնտիոք։

ՈԾԳ [1204] Գունթըտ ֆլան[դ]րն եւ տուկն Վանատիկացոց առին զԿոստանդնուպօլիս ի Յունաց։ Եւ եղեւ կայսր ի Կոստանդնուպօլիս Պաղտինն։ Եւ զօրքն Երուսաղէմի եւ Կիպրոսի գնացին յԵգիպտոս եւ աւերեցին բազում տեղիս ծովեզերացս։ Եւ Փիլիպ ռե տէ Ֆրանցն էառ զՆորմանդոյ աշխարհն ի թագաւորէն Ընկլիզաց։

ՈԾԴ [1205] մեռաւ թագաւորն Կիպր[ո]սի Հեմրին։

ՈԾԵ [1206] մեռաւ բրինձն Անտիոքա Պէմունդն եւ եկաց որդին Պէմունդն կոյրն։

ՈԾԶ [1207] թագաւորըն Հայոց Լեւոն կալաւ զՍեւաստիոսն հեռի որ |248ա| դօվքն եւ զԿոստանց Խումարտիաշն, եւ Ճօլինն եւ զՊաղտինն։ Եւ զտէր Յովհաննէս կաթուղիկոսն ընկեցին յաթոռոյն եւ եդին զտէր Դաւիթն Արքակաղեցին։

ՈԾԷ [1208] Պէմունդ բրինձ Անտիոքա[յ] խանկարեաց իւր ձիաւորքն եւ զԱնտիոքա[յ] Գումինն, որ մարտեալք էին ընդդէմ նորա, կալաւ եւ զպատրիարքն եւ եդ ի բանտի, որ եւ անդ վախճանեցաւ։ Եւ Խոսրոֆ շահ սուլթանըն յԻկոնիոյ, որդի Ղլիճ Ասլանին էառ զԲեր[դ]օսն ի Հայոց եւ կալաւ ըզտէր նորա Գրիգորն, որդին Լեւոնի։

ՈԾԸ [1209] պատերազմեցաւ լաշքեարին ընդ սուլթանն յԻկոնիոյ ի Խոնաս. եւ սպանաւ սուլթանն, եւ եկաց ի տեղի նորա Ազըտին Գագազուզն։

ՈԾԹ [1210] պսակեցաւ ռէ Ճուանն ընդ թաքուհին Մարիայ, որ եղեւ տասներորդ թագաւոր Երուսաղեմի։ Եւ Լեւոն թագաւորն Հայոց էանց ի Կիպրոս եւ էառ իւր կին զքոյր թագաւորին զՍպիլն, որ է Ելիսաբէթ։

ՈԿ [1211] վախջանեցաւ տէր Դաւիթն եւ դարձեալ եղեւ կաթուղիկոս Հայոց տէր Յովանէսն։

ՈԿԲ [1213] Հաշիշիքն սպանին զՊէմունդ բրինձն Անտիոքա։ Եւ եղեւ մեծ պատերազմն ընդ ըՍպայնաց թագաւորքն եւ ընդ մզրպիքն։

ՈԿԳ [1214] Ֆիլիպ ռէ տէ Ֆրանցն խանգարեաց զբրուրն Ալամնաց զՕդն. եւ Լաւիզ, որդին ռէ տը Ֆրանցին խանգարեաց եւ զԻնկլիզաց թագաւորն զռէ Ճուանն։

ՈԿԴ [1215] Իննօնցէնցիոս պապն արար ժողով ընդհանրական ի Հռոմ, վասն թափմանն Երուսաղէմի։ [Եւ էին ի ժողովքն] ՆԻԲ [422] եպիսկոպոսաց եւ ՀԲ [72] արքեպիսկոպոսաց։

Եւ ՈԿԵ [1216] մեռաւ ըպրուրն Ալամնաց եւ եկաց հետ նորին Ֆտրիկն։ Եւ թագաւորն Հայոց Լեւոն էառ դաւօվ ի գիշերի զԱնտիոք եւ կացոյց անդ բրինձ ըզՌուբէն, թոռ եղբօրն իւրոյ։ Եւ ծնաւ դուստր Լեւոնի թագաւորին Զապէլն։

Եւ Քաքաուզ սուլթանն պաշարեաց զբերթ Կապանն եւ կալաւ զիշխանն Հայոց Կոստանդին Գօնտօստապլն, որ կոչեցաւ աւագ պարուն եւ զԿոստանդին, Լանբր|248բ|օնին տիրոչ որդին եւ Կեռսակ Մամուազոյ տէրն եւ զայլսն։

ՈԿԶ [1217] եկն թագաւորն Ընկլիզաց յայս կոյս ծովուն եւ շինեցաւ Ջաստել Բլրին բերթանքն Դամբլցեց եւ ռէ Ճոյտնն եւ պատրիարքն շինեցին զՍզայրին բերթն։

ՈԿԷ [1218] թագաւորն Կիպրոսի Ոյկն մեռաւ ի Տրապօլիս. եւ զօրքն քրիստոնէից գնացին ի Տիմիաթն։ Մեռաւ եւ թագաւորն Սպայնոց Ալֆուն Սլպօնն։ Թագաւորն Հայոց Լեւոն ետ դին սուլթանին զբերթն Լուլվայ եւ զԼաւղատի եւ ազատեաց զկալանաւոր իշխանս իւր։

ՈԿԸ [1219] առաւ զՏիմիաթն յանօրինացն։ Պէմունդ բրինձն խլեաց զԱնտիոք ի յՌուբենայ։

Եւ վախջանեցաւ թագաւորն Լեւոն։

ՈԿԹ [1220] մեռաւ Ֆիլիպ ռէ տը Ֆրանցն եւ թագաւորեաց որդի նորին Լաւիզն։ Պարոն Վահրամն, մարաջախտն Հայոց եւ այլ իշխանքն կամեցան պարոնացնել Հայոց ըզՌուբէն բրինձն. եւ պայլն Հայոց Կոստանդինն կոտորեաց զնոսա մերձ ի Սիս, եւ կալաւ զբրինձ Ռուբէնն եւ զիշխանքն, տարան ի Տարսիս։ Վախջանեցաւ Հայոց կաթուղիկոսն տէր Յոհաննէս եւ եղեւ տէր Կոստանդին Բարձրբերթցին։

ՈՀ [1221] թագաւորն Հայոց Լեւոն մահուամբ վախջանեցաւ ի Քրիստոս։ Կուրուսին քրիստոնեաքն զ[Տ]ամիաթն։ Թագաւորեաց Հայոց Փիլիպպ, որդի կոյր բրինձին, ամուսնանալով ընդ Զապէլ, դուստրըն Լեւոն թագաւորին։ Եղեւ սաստիկ շարժ եւ փլոյց զԱֆն ի Կիպրոս կղզին։

ՈՀԴ [1225] թագաւորըն Հայոց Փիլիպն ընբռնեցաւ ի յիւրոց զօրացն։

ՈՀԵ [1226] Ալամնա ֆրերքն սկիզբն արարին շինել Մունիօրտին։ Եւ թագաւորեաց Հայոց ամենաբարին Հեդոմ, որդին Կոստանդիեայ աւագ պարոնին Հայոց։

ՈՀԶ [1227] յեկեղեցին Հռոմայ կանգնեցին զսուրբն Ֆրանցէս եւ Անտօն զֆրերմնուրացն եւ կարգեցին զտօնք նոցա։ Քուրետին տիրեաց Դամասկոսին։

ՈՀԷ [1228] ըմբռըուրն Ֆտրիկ եկն այս կոյս ծօվուն եւ շինեաց զՋաֆն։

ՈՀԸ [1229] ըմբրուր Ֆտրիկն արար սէր ընդ Մէլէք Քէմլն եւ դարձուցին |249ա| սիրով ի քրիստոնեայս զԵրուսաղէմ եւ զՆազարէթ եւ զՍիոն։

ՈՁ [1231] Լունկուպարտքն առին զՊէրութայ քաղաքըն եւ բերթն ոչ կարացի[ն] առնուլ։

ՈՁԱ [1232] Լունկուպարտքն խլեցին զԿիպրոս եւ Պէրութայ տէրն վերստին էառ ի նմանէ։

ՈՁԲ [1233] մեռաւ բրինձն Անտիոքայ՝ Պէմունտ Կոյրն եւ եկաց բրինձ Պէմունդ խեղն։ Լունկուպարտքն առին զԿէռին բերթն ի Բէրութայ տէրէն եւ ի Ջնուիզացն։

ՈՁԷ [1238] ըռէ Տրակունն Տօնճանն էառ զՎալան քաղաքն յանօրինացն։

ՈՁԸ [1239] ըռէ տ[ը] Նաւարն եւ այլ կոմսերք եկին յայն կոյս ծովուն եւ կռուեցան ընդ Մսրայ հեծելին, Խէչն ղալէու եւ անօրէնքն յաղթեցան ի քրիստոնէից, եւ մեծ կոտորում արարին։

ՈՁԹ [1240] արարին սէր քրիստոնեայքն ընդ ի սուլթանն Դմիշխայ Շամէ եւ առին սիրով յանօրինաց զԻպաֆօրթն, զՍաւէթն եւ զԵրուսաղեմի ամենայն երկիրն։ Եւ գունդ Ռիջարթն շինեաց զԱսղալան եւ դարձեալ ռէ տ[ը] Նաւարն յիւր աշխարհն։

ՈՂ [1241] Պէրութայ տէրն սկսաւ շինել զԱրսուֆ բերթն։ Եւ ընպրուրին խալէքն բռնեցին զՃնուիզաց խալէքն, որ եպիսկոպոսունքն տանէին ի Հռոմ։

ՈՂԲ [1243] եղեւ դարձեալ սէր ընդ Սեհլին քրիստոնեայքն եւ ընդ Դմիշխայ սուլթանն, զԵրուսաղէմ իւր ամենայն յերկրօվն, բաց ի Յերիքովէ, եւ զնա փլոյց։

ՈՂԳ [1244] Խարազմիքն մտին աշխարհ յԵրուսաղեմի եւ պատերազմեալք խանկարեցին զՍէհլին քրիստոնեայսն եւ կալան բազում իշխանս։

ՈՂԴ [1245] թագաւորն Հայոց Հեդոմ էառ զՊռականա ի Հոռոմայ սուլթանէն Քարմտիւք։ Սուլթան Խիւթատնին զօրքն պաշարեցին զԱրսուս, որոց էին զօրագլուխք Շամուտին սահիպն եւ Կոստանդին տէրն Լամբրօնին։ Ինուսաթ պապն արար ժողով ընդհանրական ի Լիոն քաղաք եւ բանադրեալ հանաւ ի ժառանգութենէ Ֆտրիկ ընմպրուրն։

ՈՂԵ [1246] թագաւորն Հեդոմ առաքեաց զեղբայրն իւր պարոն Սմպաթն գունտուտապլն ի Կիուկ խանն։ Եկաց թագաւորն Կիպրոսի |249բ| Հեռի յետ մահուան իւրու Ալիծ թագոյն։

ՈՂԶ [1247] սուլթանն Մսրա էառ ի քրիստոնէից զՊապարի եւ զԱսղալան։

ՈՂԷ [1248] Լոյիըզ րէ տը Ֆրանցն եկն յայս կոյս ծովուն ի Կիպրոսն։

ՈՂԸ [1249] ըռէ տը Ֆրանցն էառ զՏամիաթն ի Աքա։ Սկսաւ առաջի շմորն ընդ Ճնուէզն եւ ընդ Պիզանքն։

Ի թվականիս Հայոց ՈՂԹ [1250] եւ յունիսի ԻԹ [29] կատարեցաւ ի սորայ պապն իմ եւ տէրն Լամբրօնի։ Ըռէ տը Ֆրանցն խանկարեցաւ եւ բռնեցաւ ի Մս[ր]այ սուլթանէն եւ ի նոյն ժամոյն մսրձիքն (sic) սպանեցին զիւրեանց սուլթանէն եւ աստուծով ազատեցին զըռը Ֆրանցն եւ առին գին ՃՌ [100000] մարկ արծաթոյ։

Չ հարիւր [1251] Պէմունդ բրինձն Անտիոքա վախջանեցաւ եւ փոխանորդ[ե]աց որդի նորա եւս Պէմունդն։

ՉԱ [1251] ըռէ տը Ֆրանցն շինեաց զՃաֆն Ճուլիան, սա յետոյ պսակեցաւ ընդ Ֆիմի, դուստր Հեդմոյ Հայոց թագաւորն։ Վախճանեցաւ Զապէլ թագուհին։

ՉԲ [1253] ըռէ տը Ֆրանցն վերըստին շինեաց զՍայտայ։ Հեռի թագաւորն Կիպրոսի վախճանեցաւ։ Եւ Հեդոմ թագաւորն գնաց ի Մանկո խանն։ Եւ ամուսնացուցին Զապէլ դուրստր (sic) նորա, Պէմունդ բրինձին Անտիոքա եւ կոմսին Տրապօլսայ։

ՉԳ [1254] ռէ տը Ֆրանցն դարձաւ իւր աշխարհն։ Վախջանեցաւ Քուռաթ որդի ըմրուրին։ Ազաճարիքն եւ Իսլամ պէկն յայտնեցաւ։

ՉԵ [1256] սկսաւ կռիւն ընդ Ճնիւիղքն եւ ընդ Վնիսաքն յԱքա։ Թագաւորն Հայոց Հեդոմ եկն ի Մանկու ղանէն եւ արշաւեաց զօրքն ի գաւառն Հոռոմաց, ի Մուռնտինն եւ այլն։ Եւ ձիւրեցոյց զորդին անդրանիկ զԼեւոն։

ՉԷ [1258] Վնիսանքն խարգարեցին (sic) զՃնուիղքն յԱքա եւ փլուցին Զիպանց պուրճքն։

Հուլաուն խանն էառ զՎալամութ եւ կոտորեաց զհաշիշիքն։ Հուլաունն էառ Բաղտատ։

Եւ վախճանեցաւ թագաւոր եղբայրն Հայոց զպարոն Լեւոն մարաջախտըն։

ՉԸ [1259] թագաւորն Հեդոմ գնաց ի Տրապօլիս յօգնու|250ա|թիւն իւր փեսայ բրինձին։ Եւ թագաւորեցոյց զորդին իւր պարոն Թորոսն։ Եւ ձեռնադրեցաււ եղբայրն իւր տէր Յովաննէս եպիսկոպոսն։ Եւ առին զՄունդաս բերթն յանօրինաց։ Եւ ի նոյն ամին զօրք Հայոց պաշարեալ կոտորեցին զՀոռմոց սուլթանին հեծեալքն, որք պաշարեալ էին զՄունդասս։

ՉԹ [1260] Հուլաունն էառ զՀալապ պատերազմաւ եւ Դամասկոս ընդ ձեռամբ արար։ Եւ ի սոյն ամի Խութուզ սուլթանն կոտորեաց զՔիթբուղայն։ Հեդոմ թագաւորն գնաց ի Յուճն, հետեւէալ՝ ի Ճախին։ Պունդուխտարն սպան զԽութուզ սուլթանն եւ ինքն եղեւ սուլթան Մսրայ։ Ճուլիան Սայտայու տէրն ծախեաց ղանբլուն զՍայտէ եւ զՊիաֆօրթն։ Թուրքմանքն բռնեցին զՊէրութայ տէրն եւ ծախեցին ի ԻՌ [20. 000] կարմիրս։

ՉԺ [1261] Պալիան Արսուֆին տէրն ծախեաց զԱրսուֆն Ոսպիթլուն։ Վախճանեցաւ թագուհին Կիպրոսի Բլաժանսն։

Եւ եղեւ պայլ Կիպրոսի Ոյն տ Լազոնեայն։ Պալիօլօղն էառ զԿոստանդնուպօլիս ի Ֆռանկացն։

Ի նոյն ամին թագա[ւ]որն Հեդոմ փեսայեցոյց զԿոստանդին, զորդի տեառն Սուրվանդիքարին, ի դուստրն իւր յՌիթայն։ Եւ ի սոյն ամի մեռաւ Ճաւրի, տէրն Սարվանդիքարին։

ՉԺԱ [1262] Ըռէջառն էառ զՄարսէլն սղարով։ Վախճանեցաւ թագաւորի հայրն Հայոց զԿոստանդին աւագ պարոնն։ Հեդոմ թագաւորն գնաց ի Մանիաւնն եւ խանգարեաց զԽարամանն։ Ի սոյն ամի կարգեցաւ թագաւոր որդին Հայոց Լեւոն. եւ ի նոյն ժամու խառնեցաւ Լանբրօն ընդ թագաւորին Հայոց։

Եւ ի սոյն ամի ծնաւ անդրանիկ Լեւոնի թագաւորն Զապլունն։

ՉԺԲ [1263] Հեդոմ թագաւորն եւ Ռուգնատին սուլթան եւ արղուչիքն ժողովեցան Յարակլիա, վասն բերթերաց սնօռաց բաժանելոյ։ Վնէսիանացն Ծ [50] խալէ եւ թարիթն պաշարեցին զՍոյր եւ ոչ կարացին առնուլ. եւ Ճնուիզացն Ի [20] խալէ շահեցան զիւրեանց կարաւանին կէսն, որ ի Վնիժէն կուգային։ Ըզռէճառլն թագուցին թագաւորն Սիկիոյ. եմուտ ի Բուլն եւ |250բ| խանգարեաց զՌէմաֆրէ։

ՉԺԳ [1264] Ֆնդըխտար սուլթան Մսրայ էառ զԱրսուֆն յՈսպիթլէն. Տուրպան սղարէց Պիրն։

ՉԺԴ [1265] [մեռաւ] պարոն Օշինն, թագաւոր եղբայրն Հայոց, տէրն Կիւռիկոսոյ, ԻԵ [25] դեկտեմբերի, օրն ուրբաթ։ Սոյն ամի ծնաւ թագաւոր որդին Հեդոմ։

ՉԺԵ [1266] Ֆպնդխտտար (sic) սուլթան Մսրայ էառ ի Դանբլէն զՍաւէտ եւ զԱրասուս։

[Ս]մընլմօթն զօրօք անօրինաց կոտորեաց զօրս Հայոց ի Մառին եւ կալաւ զթագաւոր որդին Հայոց, զպարոն Լեւոնն եւ միւս որդին, Թորոս սպանին եւ եմուտ յերկիրն Հայոց գ[ե]րեաց եւ աւերեաց մինչեւ ի Բարձնբերթն (sic) եւ յԱտանայ։

Եւ վախճանեցաւ գունդն Ճաֆուն սիր Ճուանն։ Եւ ի սոյն ամի ծնաւ դուստրն թագաւորն Հայոց Ֆիմին։

ՉԺԶ [1267] Ճնուիզացն ԻԸ [28] ղալէք այրէցին զԱքայու մինայն եւ ի դառնալն առին Վնիսեանքն ի նոցանէ Ե [5] ղալէք։ Վախճանեցաւ թագաժառանգն Կիպրոսի Կեթն եւ թագուեցաւ թագաւոր Ոյկ տ Լազօրեայն։

ՉԺԷ [1268] Պնդուխտար սուլթանն Մսրայ էառ զՃաֆն եւ փլուցին զՊիաֆօրդն։

Եւ դարձեալ էառ զԱնտաք եւ փլոյց։

Ձեռնադրեցին կաթուղիկոս զտէր Յակոբ։ Եւ ազատեցաւ թագաւոր որդի Հայոց Լեւոնն ի Մսրայ։

Ըռիճարլն խանկարեաց զՔուռատինն եւ եսպան զնա։

ՉԺԸ [1269] փլան ի շարժէ Սարվանդիքարն եւ Համուսն։ Եւ ի սոյն ամի ծնաւ դուստր Լեւոն թագաւորն Հայոց Սպիլն։

ՉԺԹ [1270] ռէ տէ Ֆրանցն պաշարեաց զԴունիզ եւ անդ մեռաւ։ Եւ թագաւորեաց որդի նորա Ֆիլիպն։ Եւ վախջանեցաւ թագաւորն Հայոց Հեդոմ եւ տիրեաց որդի նորա Լեւոնն։

Պնդխտար սուլթանն էառ զՔրատն յՈւսպիթլէն, եւ Զասպէլ Պլանկն ի Դանբլէն, եւ Ճպլաքարն ի բրնձէն, եւ զՄունֆօրդն յԱլամննեացն, եւ բերթ մի ի Հաշիշեանցն։

Տաճիկ ղալէք ԺԴ [14] կոտորեցան ի Կիպրոս կղզին եւ բռնուեցան ի տաճկաց ԳՌ [3000] ծառայս։ Սիր Օտաւարտ, որդի թագաւորին |251ա| Ընկլիզաց եկն յԱքայ։ Ընտրեցին պապ Հռոմայ Գրիգորիսէն, որ եկեալ էր յաղօթաւորութիւն հետ սիր Օտօարտին եւ կայր ի յԱքայ եւ անտի տարան ի Հռոմ վասն պապութեան։

Եւ ծնաւ թագաւորն Լեւոն զԹորոսն։

ՉԻԱ [1272] հաշիշիքն զարկին սիր Օտուարտին Ե [5] դանակ արքն ի յԱքաոյ բերթն. եւ ի սոյն ամի անցեալ գնաց յաշխարհն իւր։ Եւ ծնաւ որդի թագաւորն Լեւոնի զՌուբէնն։ Մուլօվոնին տէրն սիր Լեւոն եւ Ապըլղարիպն մռտեցին եւ բռնեցին ի Փարվանայն եւ ի Թաթարն։ Եւ գնաց պարոն Սմբաթ Գունդուստապլն ի թաթարն յԱրղու[ն], վերայ Լեւոն թագաւորին։ Ի սոյն ամի զարկին հաշիշիքն պարոն Վահրամայ։ Լեւոն թագաւորին փէսայն մռտէց Սիրիկի եւ գնաց ի Փարվանայն եւ ի թագաւորն յԱրղուն, ի վերայ պարոնին թագաւորութեան։

ՉԻԲ [1273] Գրիգոր պապն արար ժողով ընդհանրական ի Լիոն քաղաքի։ Վախճանեցաւ Պէմունդ բրինձ, միւս Պէմունդն, իւր որդին, որ եւ եղեւ վերջին բրինձ յազգէ նորա։ Ի սոյն ամի ծնաւ դուստրն Լեւոն թագաւորին Հայոց Զապլուն։

ՉԻԳ [1274] Պնդուխտար Մսրայ սուլթանն եմուտ աշխարհս Հայոց եւ խլեաց զՄսականդարայն եւ աւերեաց յերկիրն ի Մար[ա]շա[յ] մինչեւ ի Կօռիկօսն։

Վախճանեցաւ Ջուլիան Սայտայու տէրն։

ՉԻԵ [1276] թագաւորն Լեւոնի ծնաւ Սմպատն եւ Սպիլն խեղէփք։

ՉԻԶ [1277] Ռէջառլինն Զ [6] խալէ եկին յԱքա եւ տիրեցին յԱքաու ընդ Ռէջառլին դեացն եւ կոչեցաւ Ռէջառլն թագաւոր յԵրուսաղէմի։

Եւ ի սույն (sic) ամի ծնաւ թագաւորն Հայոց Լեւոնի Կոստանդինն։

ՉԻԷ [1278] թագաւորն Լեւոնի ծնաւ Ռիթան եւ Ութիֆանօն խեղէփք։ ՉԻԸ [1279] թագաւորն Լեւոն ծնաւ զՆերսէսն։

ՉԼԱ [1282] Մանկօ Տամօր, եղբայր Ապաղա խանին պատերազմեցաւ մուղխալ զօրօքն ընդ Ալֆի Մսրայ սուլթանին, ի դուռն Համսայ, եւ կատարեցան յանօրինաց բազումք։

Եւ ապա մուղալն ի փախտուստ դարձաւ, վասն որոյ ի զօրացն Հայոց կորեան աւելի քան զԲՌ [2000] ք[րիստոնեայք]։

ՉԼԲ [1283], թուրքմանք տիրեցին Մանօն, յետ Ե [5] ամի պաշարման նորա։

Եւ վախճանեցաւ |251բ| Ապաղա խանն եւ իւր եղբայրն Մանկօ Տամօրն եւ Ահմատն խան նստաւ։

Ի սոյն ամն ծնաւ թագաւորն Լեւոնի Օշէնն եւ Ալինախն խեղեփք։

ՉԼԳ [1284] եղեւ թափումն Անամօռին ի թուրքացն։ Վախճանեցիաւ (sic) թագաւորն Կիպրոսի Ոյկն տ Լազօնեայ եւ թագաւոր[ե]աց որդի նորին Ճուանն։

ՉԼԴ [1285] փոխեցաւ ի Քրիստոս ամենագովելին հոգով եւ գեղեցկական տեսօք առաքինի մայր իմ, Կեռան թագուհին Հայոց, յոգոստոսի ԻԹ [29]։

ՉԼԴ [1285] սպանաւ Ահմատ խանն եւ Արղուն, որդի Ապաղին, նստաւ խան։

Վախճանեցաւ թագաւորն Կիպրոսի Ճուանն եւ թագաւորեաց եղբայր նորին Հեռին։ Ալֆի սուլթանն Մսրա էառ զՄարղապն յՈսպիթլէն։

ՉԼԵ [1286] վախճանեցաւ Փիլիպ ռէ տը Ֆրանցն եւ թագաւորեաց որդի նորա Փիլիպպն։ Վախճանեցաւ թագաւորն Արակունաց Փեռն եւ թագաւորեաց որդին իւր Ալֆունն։ Հեռի թագաւորն Կիպրոսի գնաց յԱքա եւ բռնութեամբ էառ ըզնա եւ պարոնութիւն նորա, Յառէջառլին գործաւորեացն եւ անդի գնաց ի Սուր եւ անդ թագաւորեաց թագաւոր Երուսաղէմի։

ՉԼԶ [1287] Ալֆի սուլթանն Մսրայ էառ զԼատիկն ի բր[ն]ձէն։ Եւ ի սոյն ամի կարգեցաւ պարոն Թորոսի քոյրն ընդ թագաւորն Կիպրոսի։

Սիկիլոյ ղալէքն խանկարեցին ծովօվ զՌէջառլին որդին եւ իւր իշխանսն։

ՉԼԷ [1288] փոխեցաւ ի Քրիստոս բարեպաշտ թագաւորն Լեւոն փետրվարի Զ [6] եւ նստաւ յաթոռ պարոն անդր[ան]իկ որդին Հեդոմն։

ՉԼԸ [1289] մեռաւ Արղուն խանն եւ նստաւ եղբայր իւր Քեղարթունն։

Ի սոյն ամի ծնաւ պարոն Թորոսի որդին Լեւոնն։

Ալֆի սուլթանէ էառ ի քրիստոնէից զՏրապլուսն։

ՉԼԹ [1290] մեռաւ Ալֆի սուլթան Մսրայ. եկաց սուլթան որդին իւր Աշրաֆն։

ՉԽ [1291] Աշրաֆ սուլթանն Մսրայ էառ զԱքայ ի քրիստոնէից եւ թողին քրիստոնեաքն առանց պատերազմի զՍուր, զՍայտէ, ըզՊէ|252ա|րութ եւ զԱտրտուզ եւ զՋաստել Բլրինն։

Եւ այսմ ամի ջնջեցաւ տէրութիւն քրիստոնէիցն ի Սեհլէն։

ՉԽԱ [1292] Աշրաֆ սուլթանն Մսրայ էառ զհայրապետանիստ տեղեակն (sic) զՀոռոմկլայն եւ գ[ե]րեաց զկաթուղիկոս տէր Ստեփաննոսն։ Վասն սիրոյ ետ թագաւորն Հայոց Հեդոմ զանմատչելի դղեակն զՊեհեսնի։

Յայսմ ամի մոլորումն եղեւ զատկի, զի մոլորեցան ասորիք եւ ասորիքն նեստորքն եւ մասն ինչ ի Հայոց։

ՉԽԲ [1293] Աշրաֆ սուլթան սպանաւ յիւր ծառայիցն եւ եղեւ սուլթան Քիթպուղայն։ Հեդոմ թագաւորն Հայոց ետ զթագաւորութիւնն յեղբայրն իւր Թորոս եւ ինքն կրօնաւոր[ե]աց ի Քրիստոս։

Ճնուիզացն ղալէք ԺԲ [12] կռուեցան ի յԱյաս ընդ ԼԲ [32] ղալէք եւ ընդ դարիթ Վնիսեացոցն եւ շահեցան ի նոցանէ ԻԴ [24] ընդ դարիթ եւ ընդ խալէ։

Դաւ եղեւ Հեդոմոյ թագաւորն իւր իշխանացն, որք էին գլխաւորք պարոնայք Հեդոմ Կուռիկոսոյ տէրն եւ եղբայր իւր Օշին-Կանչոյն տէրն եւ բազումք յիշխանացն Հայոց։ Եւ ի սոյն ամի ամուսնացուցանելն Հեդոմ թագաւորն զքոյրն իւր, հետ եղբօր թագաւորին Կիպրոսի ընդ սիր Ամառի, նա միջնորդութեամբ հայ եւ ֆիրէնկ եկեղեցեաւն եւ Սիրոյ տիրոչն իւր փեսային եւ սիր Օտկրասօնին եւ այլ հայ եւ ֆիրանկ իշխանացն։

Դարձեալ էառ Հեդոմ զիւր թագն եւ թագաւորութիւնն Հայոց։ Եւ եդաւ կաթուղիկոս Հայոց տէր [Գ]րիգորն։

ՉԽԳ [1294] սպանաւ Քեղաթուն խանն եւ նստաւ Պայտունն։ Եւ ի սոյն ամին սպանաւ Պայտունն եւ նստաւ խան Խազանն որդի Արղունին։

Ի նոյն ամի գնաց թագաւորն Հեդոմ առ Պայտունն եւ գտաւ խան զԽազանն եւ Պայտունն սպանեալ։

Ի նոյն ամի մեռաւ մարաճախն Հայոց պարոն Օշինն, որդին Կոստանդինեայ տէրն Լամբրօնի։ Եւ ի սոյն [ամի] կարգեաց զքոյրն իւր ըզՌիթայն եւ եղեւ ընպրուրէս ամենայն Կոստանդնուպօլիսի։ Ի սոյն ամի փախեաւ պարոն Հեդոմ Կուռիկոսայ տէրն եւ իւր եղբայր պարոն Օշինն։

ՉԽԵ [1296] |252բ| Հեդոմ թագաւորն ետ զթագաւորութիւն իւր, ցեղբօրն իւրոյ պարոն Թորոսին։ Ի նոյն ամի դաւ եղեւ իշխանացն Հայոց, որք էին գլխաւորք պարոն Օշինն սինջալն, որդի պարոն Սմպաթայ Գունտօստապլին եւ պարոն Օշինն Բակուրեանց, որ էր ասպասալար դարպասին եւ այլ բազում իշխանք եւ ձիաւոր։ Հեդոմ թագաւորն Հայոց եւ իւր եղբայրն պարոն Թորոսն ետուն զպարոնութիւն ի պարոն Սմպաթն եւ ինքեանք գնացին ի Կոստանդնուպօլիս։

Եւ ի սոյն ամի մարտեաւ պաշտօն ընդդէմ Խազանին։

Խութուզ շահ պարոնն եկն ի վերայ նիւրն, նա կռուեցաւ ընդ իր առաջնաւորն, որ կոչի Արապ։ Խանկերէց զինքն Սուլամիշն եւ փախոյց յԱշրաֆի որդին ի յանլի ջրոյ կղզի մի։

Կռուեցան Ջնուէզքն ընդ Վնիսանքն եւ սպանին զպայլն, ԾԶ [56] հոգիք ի յայլոցն, ի քաղաքն Կոստանդնուպօլիս եւ առին առ եւ աւար բազումս։

Եւ ի սոյն ամի սպանաւ սուլթան Քիթպուղայն եւ նստաւ սուլթան Հիւսամատինն Ալչին։

[Ե]ւ ի սոյն ամի եղեւ պատերազմ մեծ ընդ Ֆռանկաց թագաւորին հեծեալքն եւ ընդ Ընկլիզաց թագաւորին հեծեալքն։