ԻՆՆԵՐՈՐԴ ՏԱՂԱՇԱՐՔ

 

Ա.

Երկուս ի մէկտեղ բերած զերդ ընկեր կ՚ասեն թէ պահէ՛.

Ու չորս բընութիւնս օտար հետ իրաց կ՚ասեն թէ սազէ՛.

Հինգ դուռն է ի բաց թողած, զայդ ամուր կ՚ասեն թէ փակէ՛,

Զիս հոգս ի յայսոց միջին զերդ կըրակ ըզմոմ կու հալէ։

 

Բ.

Զերկուս ընկեր ո՞նց պահեմ, մէկըս հող մէկըս հոգի է.

Հոգիս թէ ի վեր քարշէ, հողըս ծանր ի վայր կու հակէ.

Վախեմ թէ հողոյս լըսեմ, նա հոգոյս յոյսըն պակասէ.

Ու հետ հոգոյն ո՞վ թըռչի՝ երբ նորա տունըն հեռի է։

 

Գ.

Զայս չորս յիրար ո՞նց սազեմ, ամէն մէկ յինքըն կու քարշէ.

Չոր հողըս խուշկիկ առնէ, ջուրըս գէճ կու ցըտացնէ.

Քամին զիս յերերք ունի, կըրակին բոցըն կու վառէ.

Հընցգուն սիրելի չարկամ մէկտեղ ո՞վ իսկի տեսել է։

 

Դ.

Հինգ դուռն է ի բաց թողած, թէ՝ Փակէ՛ որ գող չիմըտնէ.

Այս բերդս է գանձով ի լի ու հազար չարկամ կու մըտնէ.

Զչարկամս ես ի յիս ունիմ որ զդըռուիս յերակ կու քակէ.

Թագւորս որ ի ներս նըստել, նա զսա էլ գողըն կու խաբէ։

 

Ե.

Խելօքին հարցուկ եղան թէ զպատճառն ո՞վ իսկի գիտէ,

Աստուած է՞ր հոգին ստեղծել ՚ւ ի հողէ մարմին կապել է։

— Կարծեմ վասն այնոր արար՝ թէ ի վեր քաշել զնա կարէ,

Կամ զհոգին ի մէջ մարմնոյն քան զխալաս ոսկի նա զուգէ։

 

Զ.

Աւա՜ղ զայն որ շատ դատել, մարդ չըկայ որ զելըն ճանչէ.

Հաշուե՛ց թէ մարգրիտ ուին ու յառջեւ խոզին կու թափէ.

Խոզըն ճուհար ե՞րբ ճանչէ, զօրն ի բուն զաղբըն կու փորէ.

Կոխէ նա ըզքո ճոհարն եւ դընչովն նա ըզքեզ խոցէ։

 

Է.

Ճանպհորդ քեզ յայնժամ ասեմ որ զճամպհի ղատրըն գիտենաս.

Ծընել ես ՚ւ աշխարհս եկել, տո՛ւր խապար թէ ո՞ւստի կուգաս.

Եկել ես յօտար երկիր, մէկ ցուցո՛ւ թ՚ինչո՞ւ կու կենաս,

Մեռնիս դու ի հող մըտնուս, մէկ ասա՛ թէ ո՞ւր կու գընաս։

 

Ը.

Դու ըզքեզ ճանպհորդ գիտես ՚ւ ի ճամպհէդ ի դուրս կու գընաս.

Սիրես մանկութեան անուն ու նըստեֆ մանկան չունենաս.

Ճանպահս է բարակ ու նեղ, դու խըփել ես զաչուիդ ու գնաս.

Քաղցր է մանկութեան անուն, դու լեղի ՚ւ անհամ կու կենաս։

 

Թ.

Եղբայր սիրելի  որդի, որ ի յայս հողըս կու կենաս,

Յաշխարհս ես ի բան եկել, զաչքըդ բա՛ց թէ յո՞ւր կու գընաս.

Խըրատ մի քեզ տայ կամիմ, զուգեմ օղ քան զոսկի խալաս.

Սիրես ՚ւ ի յականջդ ածես՝ եթէ դու զկեանքըդ կամենաս։

 

Ժ.

Դաւիթ արքայի որդին Սողոմոն զայս մեզ կու ասէ.

Ըզխրատն իմաստնոյն դու տո՛ւր, առաւել նա ըզքեզ սիրէ։

Թէ անգէտ ՚ւ անմիտ մարդոյն խըրատ տաս նա ըզքեզ ատէ,

Ու թուր ու դանակ առնու, թէ կարէ նայ զքեզ սպանանէ։

 

ԺԱ.

Գանգատ եմ ու խոց, եղբա՛րք, սիրտս ի վեր արիւն կու բերէ.

Ի մանկութենէ ի վեր զիս ուսման հոգսըն կու մաշէ.

Եկեր եմ գերի անկել, ճար չըկայ որ մէկ մի գընէ.

Դատիմ քան զամէն մըշակ, նայ մարդ կայ որ դեռ կու խոցէ։

 

ԺԲ.

Չորս բան ա՛ռ խըրատ յինէն, որ զամէն աշխարհս քեզ արժէ.

Զայլոց մեղք դու մի՛ քըններ, զքոյդ յերակ մըտօքդ անդիճէ՛։

ԶԱստուած մօտ ի քեզ դու տես ու զմահու օրըն դու յիշէ՛.

Ըզխրատս ի սըրտիդ տընկէ՛, զքեզ յամէն չարէ սա պահէ։

 

ԺԳ.

Զքո մեղքն իսկի մի՛ մոռանր, որ խոնարհ զանձնըդ կու պահէ.

Զայլոց մեղք դու մի՛ քըններ, որ Աստուած ըզքեզ չըդատէ.

ԶԱստուած թէ ի մօտ հայիս, մեղքն իսկի ըզքեզ չըխաբէ.

Ով որ զօր մահուն յիշէ, զայս աշխարհս բընաւ չըսիրէ։

 

ԺԴ.

Դաւիթ մարգարէն ՚ւ արքայն սիրելեացն ըզսէրն է գովել,

Ընցգուն վայելուչ ՚ւ աղւոր են եղբարքս ի մէկտեղ եկել,

Քան զԱհարոնի գըլուխն որ ծաղկանց իւղովն էր օծել,

Կամ ցօղն Ահերմոն լերին ՚ւ Թաբօր քաղցրիկ նա ցօղել։

 

ԺԵ.

Ձեր գալդ է բարի, եղբա՛րք, որ ի յայս տեղիքս էք եկել,

Յաշխարհս ենք տըրտում ամենքս ու խոցով մեր սիրտն է լըցել.

Ձեր խօսքըդ մեզ դեղ եղաւ, ձեր տեսո՛վըդ ենք խընդացել.

Հազար երնէկ այս աւուրս, որ մէկտեղ ենք մենք ժողովել։

 

 

ժԶ.

Թագաւոր ու սուլդան ՚ւ իշխանք, որ ի բարձր աթոռ էք նըտսել,

Շատ ճորտ ու ծառայք եւ զօրք կան ի ձեր առջեւըդ կանգնել.

Ահեղ ու սաստիկ հրաման ու հանդէս էք դուք յօրինել.

Ուղորդ դատաստան արէք, զի ձեզ ա՛յլ ատեան կայ պահել։

 

ԺԷ.

Հըզօր թագաւորք ՚ւ իշխանք որ դարպաս էք դուք յօրինել,

Չայուշ ու պահնորդ դըրել , զձեր երեսդ ի մարդոյ պահել,

Գանգատ ու զըրկած մարդիկ անճարակ են շատ շիւարել,

Դըրէք միտ ու դատ արէք, զերդ Աստուած են առ ձեզ եկել։

 

ԺԸ.

Շաղուած ես ի չորս իրաց, այդ ցեղ շէնքն ամուր չըլինի.

Օդըն հողուն ի՞նչ նըման, հուր ու ջուրն են խիստ ատելի.

Ի հակառակաց ստեղծած եւ եղած ես մարդ կենդանի.

Վերնայ օդն ու հուրն ու ջուրն եւ մարմի՛նըդ դառնայ փոշի։

 

ԶԹ.

Երնէկ ես նորա ասեմ որ յաշխարհս ի սուգ կու կենայ,

Զիւր մեղքն ի յիշումն ածէ, զօրն ի բուն նա նըստի ու լայ.

Արտասուքն սապոն լին, սեւութիւնն ըսպիտականայ,

Թէ չէ օր հարսնեցըն գայ, նա հանդերձ հարսին չունենայ։

 

Ի.

Զաղըն գէմ բարի ասեն, տէր Յիսուս որ զայս հրամայէ.

Զանհամն ինքն ի համ բերէ ու զնեխածն անուշացընէ.

Էնց մարդ որ շընորհք ունի, կա՛մ ուսմամբ կա՛մ ի բնութենէ,

Համեմ է հոգոց մարդկան ու զհիւանդ հոգիս բըժըշկէ։

 

ԻԱ.

Զաղըն անհամ ո՞վ տեսել թէ լինի նա պիտանացու.

Ո՛չ աղբ է պարտէզն ածեն, ո՛չ է քար՝ պատըն շարելու.

Նըման է բանի տընտեսն եւ խայթոց ունի զէտ մեղու.

Պաշտօն յամենոց ուզէ, չասէ զանձն իւր մահկանացու։

 

ԻԲ.

Լաւ մարդ ես նորա ասեմ որ բանայ զբերանըն համով.

էնցեղ լեզուն գին չունի, թէ լընուն տուն մի ջաւհարով.

Աստուած երբ զաշխարհս արար, զհողն ու ջուրն ու զօդըն հըրով,

Մըթխալ մ՛աւելի չարար, այլ կըշռեց զամէնըն չափով։

 

ԻԳ.

Լեզուն է գործիք բանի, արդարոյն՝ զերդ խալաս ոսկի.

Մարդոյն է մէկ փերթ աբել եւ օձին է երկու ճըղի.

Այն մարդն որ երկու խօսի, զմէկըն քաղցր եւ զմէկըն լեղի,

Օձին է եղբայր եղեր եւ զնորա անէծքն ընդունի։

 

ԻԴ.

Ծառին ճիւղն երբ չոր լինի, ո՞վ մընայ թէ իսկի ծաղիկ։

Սպիտակ մազն որ սեւ ներկեն, ո՞վ ասէ թէ ըսպիտակի.

Բայց մարդ մեղաւոր ու սեւ ես գիտեմ որ կու սպիտակի.

Աստուած մէկ բանիկ կ՚ուզէ որ ասէ «մեղա՜յ» ու քաւի։

 

ԻԵ.

Կաֆայ մի կամիմ ասել որ արժէ ջաւհար մի բոլոր.

Մարմինդ է ի նաւ նըման, խելքըդ ծով թէ չունի ժըխոր։

Զմիտքըդ նաւավար դու  տես, որ բարձեալ է գանձ շահաւոր.

Թէ յեզր ի ծովուդ հանես՝ նայ առնէ ըզքեզ փառաւոր։

 

ԻԶ.

Կանթեղին մըտիկ արա՛, ջուրն ու ձէթն ու հուրն ի լըման.

Կանթեղըն մըտաց նըման, ջուրն՝ ուսման, ձէթըն ՝ գիտութեան.

Քանի զմիտքըդ սուրբ ունիս ու ջանիւ ես սիրող ուսման,

Հոգիդ է պայծառ գունով, որ լոյս տայ քեզ ի մըթութեան։

 

ԻԹ.

Հաւատն է անառիկ բերդ՝ ով առնէ ըզնա հայրենիք,

Թէպէտ թշնամիք ուն որ բերեն շատ մըճեր ու նիգ.

Թուման մի հեծել կանգնի ու լինի յինքըն նետաձիգ,

Նայ զայն մասխարայ դընէ եւ թքնու զինչ ի խամաճիք։

 

ԻԸ.

Թէ դու ի սըրտանց քըննես, նա կենցաղս յերակ խաբող է,

Աւուրք մի խընդալ կուտայ, բայց յերակ ի լաց կու պահէ.

Այի մարդն որ աւտայ սըմայ կամ աստէն իւր տուն կու շինէ,

Չաւտամ թէ նա  խելք ունի, աւատա՛ որ խիստ յիմար է։

 

Լ.

Թէ ուզես՝ հանգչիս, եղբա՛յր, անդէնին դարպաս դու շինէ.

Զհիմըն հաւատոյ դու դիր ու յերակ անշարժ կու պահէ.

Զինչ որ քեզ բաժին հասնի, անդէնին դու զայն յօղարկէ՛.

Յորժամ ի քո տունն երթաս, նայ բարեօք քան զնուռն ի լին է։

 

ԼԱ.

Զով որ կու սիրէ Աստուած, նայ սակաւ մի աստ կու տանջէ.

Փորձէ թէ նա սէր ունի՞ առ Աստուած, չարին համբերէ՞.

Թէ զսէրն ի սըրտաց ունի առ Աստուած, նա խիստ յօժար է.

Տանջանքըն թըւի նըմա թէ իւղով զանձըն կ՚օծանէ։

 

ԼԲ.

Ով իմ խըրատիս լըսէ, նայ զանանց բարին ժառանգէ,

Անդէն պարզերես լինի ՚ւ ումեքէ իսկի չամաչէ.

Յորժամ յարութիւն լինի, փողն երկու ձայնիւ տի գոչէ.

Ով աստէն ճարտար կացեր, նա զԵկա՛յք ձայնըն տի լըսէ։

 

ԼԳ.

Աշխարհս է ի գով նըման, ով որ գայ՝ անթաց չիմընայ.

Յայս ծովս ես ի նաւ նըստայ, գընաց նաւս եւ ես չիմացայ.

Յեզեր մօտեցեր է նաւս, կու վախեմ՝ քարի դիպենայ,

Քակուի իմ աղուոր շինուածս ու տախտա՛կըս մէկմէկանայ։

 

ԼԴ.

Աստուած  կուսէն ծընալ, կոյսն ամբողջ եւ սուրբ մընացեալ,

Հինգ ըսքանչելեօք անճառ որ մարդկան անհաս երեւեալ.

Ի մի ենթակայ եկեալ հուրն Աստուած եւ հողն եռացեալ,

Մարմին եւ Ստեղծօղն երկնից՝ նոր խառնեալ եւ յոյժ միացեալ։

 

ԼԵ.

Զաջն աշխարհաստեղծ եղեալ ՚ւ ի խաչին զթեւըն տարածեալ.

Ոսկըր ջըլապատ եւ մորթ թանձր, Աստուած ի փայտ բեւեռեալ.

Կողըն սըրահերձ եղեալ, ջուր ՚ւ արիւն ըզմեզ նորոգեալ.

Եօթըն անգամ ձայն ածեալ, որ զեօթանց կենցաղս յօրինեալ։

 

ԼԶ.

Անեղն Աստուած մադ եղեալ, նըմայ պարտ էր զայս ներգործել,

Արեամբն Աստուծոյ ըզմեզ ի մեղաց սըրբել ՚ւ ազատել,

Զմարդիկ ի մահու գրաւել, ի յերկինս ի կեանս հրաւիրել,

Հրեշտակաց ընկեր առնել, զՆա օրհնել եւ փառաւորել։

 

Լէ.

Զարեւն ի յերկինս իմա՛յ եւ լուսոյն նադար դու արա՛յ.

Որպէս որ ճարակ չըկայ ի նիւթոյն՝ լոյսն որ հեռանայ.

Յորժամ որ արեւն երթայ, լոյսն անճառ աղբիւր ցոլանայ,

Հուրն եւ ճառագայթն եւ նիւթն միացեալ որ երկու չէ նայ։

Այսպէս ի Քրիստոս ասա՛յ, դաւանումն է սրետ, հաւատա՛յ.

Եւ մի՛ լինիցիս թերի, չու տըղա՛յ տըխմար ՚ւ անիմայ։

 

ԼԸ.

Սիեղծօղ է Քրիստոս եւ լոյս ՛ւ աշխարհիս տէր անտարակոյս.

Հոգի ու մարմին ու միտք, որ եղեւ փըրկիչ գերելոյս.

Թէ չէր միացեալ հողոյս ընդ Բանին Աստուած մեռելոյս,

Ապա զկապանն ո՞վ լուծէր երբ չըկայ մեզ ելնելու յոյս։

 

ԼԹ.

Շատ թագաւորաց մեծաց յիմաստնոց արանց լըսեցի,

Թ՚այնչափ չիկըշտանայ մարդն՝ աստնւորովս մինչ որ  մեռանի.

Տանին գերեզման դընեն եւ հողով իւր աչքըն լըցուի,

Ապա փոշիմնայ ՚ւ ասէ թէ՝ Հերի՛ք է ՚ւ այլ չիպիտի։

 

Խ.

Տեսայ իմ հոգոյս հոգին որ մեռաւ ի հող թաղեցաւ,

Դարձեալ իմ սիրուս համար նա յարեաւ ու շատ դատեցաւ.

Ի սուր ՚ւ  ի կըտուր երեկ ու քանով նա քարկոծեցաւ,

Ի հուր ՚ւ ի գեհեն մըտաւ, իմ հոգոյս հոգի ջահեցաւ։

 

ԽԱ.

Երկուս ընդ իրար կըռուին, մէկ ի մէկ իսկի չինմանին.

Մէկ էլ ի նոցա միջին էր մեռած ՚ւ անկած ի տեղին.

Այնոք որ ըզկռիւն արին՝ շատ արիւն ի վայր թափեցին,

՚Ի ի յայն արենէ ցօղին շունչ տըւաւ անկած մեռելին.

Ծեր մ՛այլ բարեխօս բերին, որ եպագ զերես մեռելին,

Եւ յայն համբուրէ ծերին լոյս ծագեաց մըթան գիշերին։

 

ԽԲ.

Աւա՜ղ, մեզ հայիլ պիտի յայն արեւն որ լոյս կու ծագէ.

Շատ կայ ի յարեւ նըման, ի պընչէն օձըն կու վազէ.

Գիտուն մարդն  յարեւ նըման, խօսքըն լուս պայծառ կու ծագէ,

՚Ի անգէտ մարդն օձու նըման, հանապազ ըզմարդ կու խոցէ։

 

ԽԳ.

Մարդ կայ որ հազար արժէ, հազար կայ որ մէկ մի չարժէ։

Այն մարդն որ հազար արժէ, անգէտին մօտ մէկ մի չարժէ։

Բազան ի յանտառ մորին՝  թէպէտ բու, թէպէտ բազայ է.

ճուհարն ի ծովուն միջին՝ թէպէտ քար թէպէտ ճօհար է.

Խելօքն ի յանգէտն ի մօտ միտք արա՛ թէ ի՞նչ նըման է,

Ճըրագն ի յառվեւ կարին կու վառի ՚ի ինքըն չիգիտէ։

Խելօքն է ի ծով նըման որ քանի չափես կու տանի.

Անգէտն է ի տիկ նըման, փարչ էւել լընուս նա պատռի։

 

ԽԴ.

Այս աստընւորիս բարիքն չէ մարդոյ իսկի մնացական.

Աշխարհս է քարվան նըման, դասք մի գան ու դասք մի կ՚երթան։

Աշխարհս ի տօլապ նըման, որ ի վեր ՚ւ ի վայր թաւալի.

Վերինըն ի վայր դառնայ, եւ վարինն ի վեր թաւալի։

Մըտիկ դու հիւսանն արա՛, որ թապութ, որրոց շինէ նա,

Մէկըն գայ եւ մէկն երթայ, նայ իւր բան պակաս չիմընայ։

 

ԽԵ.

Աշխարհս է ոչինչ նըման, շատ դատին՝ դառնան փոշիման.

Հալալ ու հարամ անեն՝ հոս թողուն ՚ւ ի հոն կու գընան.

Ջան արա՛ գործէ՛ բարի, որ յետոյ չլինիս փոշէման,

Թէ չէ Ադամայ դրախտէն քեզ կանանչ տերեւ մի չիտան։

 

ԽԶ.

Աշխարհս է կանանչ մարգեր, մենք ի մէջն ենք կաքւու ձագեր.

Գըրօղն է եղեր բազա՝ կու գըրէ մէկ մէկ դար ի վեր։

Մանկտի՛ք, երբ ի տաց նըստիք, ձենեցէք աղքատք ձեզ ընկեր.

Մեռնիք ՚ւ ի յանդէն երթայք, կու նըստիք քանց մէկ մ՚այլ ի վեր։

 

ԽԷ.

Ելայ ժողվեցի զիմ մեղք ու դըրի առջեւս ու լացի.

Յանդէնըն կարվան կ՚երթար, շալկեցի ՚ւ ի հետ գընացի.

Հրաշտակն այլ ի դէմս ելաւ թ՚ «Ո՞ւր կ՚երթաս ողորմի ու լալի.

Այդ շալկիկդ որ դու ունիս՝ անդէնին քեզ տեղ չի ընկնիր։

 

ԽԸ.

Մէկ մարդ մի ճուհար ունէր ՚ւ ի խելաց շահել չըկարաց.

Զինչ խելքն ի վերայ եկաւ՝ նայ գընաց ճուհարն ի ձեռաց.

Գընաց նա ի վայր նըստաւ ողորմիկ ու շատ մի իլաց.

Նոր լացն այլ ի՞նչ շահ է երբ գընաց ճուհարն ի ձեռաց։

 

ԽԹ.

Հոգին հողվըրտովն անցաւ ու զմարմինն ի հողն անիծեց,

Թէ «Զմեղքն ես ու դու արաք, յանդէնն ի՛մ երեսն ամաչեց»։

Մամինն ի հողուն ի դուրս այս խօսօք զհովին վըճարեց,

«Ես հող էի՝ հող դարձայ, քո ամալն է որ զքեզ պատրեց»։