Պատմութիւն պատերազմին Խոթինու

ՅԱՂԱԳՍ ՊԱՏՐԱՍՏԵԼՈՅ ՕՍՄԱՆԱՅ ԶԱՄԵՆԱՅՆ ԶՕՐՍ ԻՒՐ, ԵՒ ԳԱԼՈՅՆ ՄԻՆՉԵՒ Ի ԳԵՏՆ ԹՈՒՆԱՅԻ

Յայնժամ իբրեւ ընթերցաւ զիմաստութեամբ պատասխանիսն արքային Իլախաց, երկրորդ Նաբուգոդոնոսորն Օսման զայրանայ յոյժ լի տրտմագին ցասմամբառաւել քան զառաջինն, կոչէ առ ինքն զմեծամեծս եւ զնախարարս իւր, զպետս եւ զգաւառակալս, զզօրս եւ զզօրագլուխս, զդռնապետս եւ զզօրականս, եւ ասէ ցնոսա ցասմամբ. Երթայք հանդերձեցէք ինձ այսր վաղվաղակի զամենայն սպառազինութիւնս մարտից, զի ահա կամիմ ելանել ի վերայ ապստամբ բնակչաց աղխարհին Իլախաց, զի զամենայն զզօրութիւն նոցա խորտակեալ բարձից յերկրէ։

Իբրեւ լուաւ զայս ոմն ի խորհրդականացն իւրոց, որ նախնին ամենեցուն, կոչեցեալն միւֆտի, յառաջ մատուցեալ մեծաւ երկիւղիւ եւ ասէ. Ո՛ղջ լեր, ո¯վ ամենամեծ եւ անյաղթելի կայսր. եթէ եգիտ ծառայ քո շնորհս այսօր առաջի արքայիդ խօսել բանս սակաւս, եւ արդ՝ զի՞նչ փոյթ է քոյին անկարօտ մեծութեանդ այդպիսի հակառակմունք աղմկաց եւ անօգուտ կորստենէ արանց մերոց եւ օտարաց. միթէ ո՞չ ունիս բաւականապէս ընդ լծով ծառայութեան քո այնչափ ազգ եւ ազինս. զայլս եւ այլ բազում բանս ողոքականս ասէր նմա. եւ նա ոչինչ օգտեալ այնքան խօսից առն այնորիկ, այլ խոժոռեալ զերեսս իւր անգոսնելով զնա եւ ասէ. Ի բաց գնա յինէն, ո¯վ դու զառածեալ ալեւոր, եւ այլ մի՛ երեւեսցիս առաջի աչաց իմոց, ապա թէ ոչ ահաւասիկ առաքեցից զքեզ ի մետաղն՝ որ ոչ ելանիցես անտի մինչեւ յօր մահուան քո։ Եւ գնաց այրն լի տրտմութեամբ յանդիմանեալ |234ա| ի նմանէ, եւ յայսմհետէ ոչ եւս կարէր համարձակիլ ոք կամ իշխել յիշել ինչ վասն այնպիսի իրաց։

Ապա յետ այսորիկ արձակէ զբազումս ի դռնապանաց եւ ի ծառայից իւրոց՝ բարձր հրամանաւ ի կայս եւ ի կոյս կողմանս եւ յոլորտս տիեզերաց երկարաձիգ աշխարհին իւրոյ առ հեռաբնակ զօրսն իւր, քարոզել եւ ասել. Այս ինչ յայտնի լիցի ձեզ ամենեցուն՝ որք եքդ առկայացեալք հնազանդութեամբ ընդ իշխանութեամբ մերոյ. կամ եղեւ իմում թագաւորութեանս, զի ամենեքին փութապէս ընթացիւք յառաջեսջիք ի մայրաքաղաքն Կոստանդնուպոլիս՝ առանց ընդդիմութեան եւ հակառակելոյ։

Եւ ժողովեցան առ նա յաւուրսն այնոսիկ անթիւ բազմութիւն ժողովրդոց յոյժ յոյժ ոչ միայն հազարապետաց եւ գաւառապետաց հանդերձ հեծելագունդ զինուորաց, այլ եւ ռամկաց եւ շինականաց, քաղաքականաց եւ գեղջկաց, որք եւ առհասարակ ժամանեցին անդ իբրեւ զմրրիկ յօդոյ, կամ որպէս զերամս ճայեկից։

Եւ իբրեւ ետես կատարեալ զամենայն կամս իւր Օսման, ապա հրամայէ բանալ զամենայն տունս գանձուց եւ զինուց, եւ պատրաստէ զբովանդակ կահս պատերազմաց, զզէնս եւ զասպարս, եւ բազում ջոկս ուղտուց եւ գոմշուց, զի կրիցեն զզարհուրեցուցիչ զէնսն՝ որ թոփ եւ թֆանկք կոչեն, եւ զանթիւ գանձս ոսկւոյ եւ արծաթոյ, զկերակուրս եւ զըպելիս, եւ ո՞վ կարէ ճառել զբազմութիւն զօրացն անհաւատից։

Յայնժամ յարուցեալ գայ մեծաւ զօրութեամբ եւ աներկիւղ դիմօք մինչեւ ահարկու գետն՝ որ կոչի Թունա, եւ զոր ի ճանապարհին եւ ի վերայ ջուրցն՝ թէ որպիսի՞ կամուրջս հնարեցին, այժմ երկարել ոչ կամիմ, այլ զայն ի ծանօթութիւն լաւագոյն մտաց քննողիցն առնեմ ապաստան, գիտելով զասացեալն, եթէ առաւելութիւն բանից պատերազմող է լսելեաց։