Դաւթար (1778-1800)

Շնորհակալ եմ ամենան աշխատւթենէ ձերմէ, սակայն` ինձ այնպէս թուի թէ, նախ քան զառնել ամենայն տեղիս հռչակելն, գործեաց ո'չ սակաւ վնասս, զի թշնամիքն զգաստացեալ, ո'չ խնայեցին զոսկին դարձեալ ի աւերութիւն մեր մսխել, վասնորոյ դարձեալ եղաք աշխարհի նախատ:

Ի ձեր գրուած ապաւինեալ երիցս մատուցի կայսեր, զխնդիր եւ ո'չ միոյն պատասխան արարին, այլ ի չորորդումն տեղոյդ ստորագրութիւնն թշնամեաց գաղտովի առաքեալն ժամանեալ առ Քուչուպէյն, որպէս թէ ամենայն ազգն մեր հնազանդ եւ հլու են հայրապետական իշխանութեան Դանիէլի բայց` զԳրիգորն պղտօրէ եւ հանէ զնոսա ի ուղղութենէ, վասնորոյ Քուչուպէյն կոչեալ զիս, պատմեաց զգանկատս նոցա եւ ասաց չխառնիլ, եւ թէ ո'չ ասէ, կայսեր յայտնեցից, որ դու ես պղտօրիչն, ես թէպէտ զոր հարկն էր խոսեցայ, սակայն տեսի որ լցուցեալ են ստաբանքն. վերջապէս թողեալ բանն Աստուծոյ արդարութեան, խոյս տալն համարեցի իրաւունս, զի նախ դիան մի չունելոյս խարջի երկրորդ օգնական եկ ո'չ մի, իսկ սրբազան կաթողիկոսն երբէք ո'չ զգայ եւ ո'չ գթայ, ո՞յր վասն ուրեմն զանձնս մահու մատուցից: Այժմ պատրաստիմ աստէն ելանել, եւ գնալ ի Գրիգորիպօլ, եւ անդ աւարտեալ հոգալիքս, դիմել ի Նախիջեւան, եւ անդ սպասել Աստուծոյ իրաւանցն, տեսցուք ձեր պատմեալքն որպէս լինի, եթէ ազգն արդարապէս ս. Աթոռն կամի ի հարկէ թագաւորք եւ Աստուած ողորմելոց են, իսկ թէ ուրացեալ զայն նոր աթոռ կազմեն, այն եղիցի ի հաջոյս նոցա. մեք այժմ չունիմք երկար ինչ գրելոյ, զի ի ամենայն ժամանակի գրեալ եմք թէ աստէն ոչինչ լինի, այլ` ամենայն ինչ այդի պարտի սկիզբն լինիլ:

Խնդրեմ ապրանաց հաշիւն սիրելի եղբայր մահտեսի Միեսերիւ հասու եղեալ ինձ ի Գրիգորիպօլ ծանուցանել, զի ես անդեն աւարտեալ զամենայն հարկաւոր հոգալիս, կայսերական ռօՃկօք անցուցանելոց եմ զկեանս ի խցի միում, եթէ տէր ո'չ այց ելցէ, ըստ ձերդ յուսադրութեան, ամենայն տեղիս պարծեցաք, եւ պարծանք մեր` սրբազան կաթողիկոսն ի յերկիր կործանել ետ, զի ամենայնի մի պատՃառն նորա ժլատութիւնն է, Աստուած տեսցէ ոչինչ ունիմ գրելոյ, զի ես այս ամենայն ի վաղուց տեսեալ, հոգեկան աչօք գրեցի:

Կայսրն հրաման ետ, նոր կարքեալ կողմնակալին ի տեղի Քնորինին, վերահասու լինիլ բանին եւ գրել իւրն. ես դարձեալ մատուցի թուղթ կայսեր յայտնելով բոլոր բանին եղելութիւն, անիրաւութիւնքն Դանիէլի, եւ իրաւունքն Դաւթի, եւ ինքս չուեալ ելի աստի, զի տեսցուք զինչ առնէ Աստուած: Ես յուսամ որ Վրացիքն հոգով չափ աշխատեսցեն վասն Ճշմարտութեան, եւ լիցի յայտնեալ իրաւունքն, իմ սակաւ մի եւս աստէն մնալն բարոք էր առի տեսանել զմերձեալ վաղջանն ապա ամենեւին, զօրութիւն ո'չ մնաց, ի գոյս, եւ մանաւանդ անիծեալն Եփրեմ զյիմար Գրիգորիպօլցիս յարոյց իմ վերայ, վասնորոյ մեծ վտանգ լինի ինձ, եւ ծնողիս անվան պակասութիւն թէ ո'չ փութացայց անդր, առ ի երես առ երես հանդիպիլ նոցա:

Երբ Աստուած յաջողեսցէ ձեզ զգործս ձեռաց ձերոց, բազմակնիք թուղթն, սրբազան պատրիարգն կարէ դեսպանին մատուցանել առ ի ուղղակի հասուցանել ի ձեռս կայսեր, եւ կամ, գրաֆ Վորօնցօվին:

Սիրական իմ ցաւակից իմ Գեւորք Աղաեկեանին, սիրով եւ բազում կարօտիւ զողջոյնս նուիրեմ նոյնպէս մահտեսի Միեսերին, եւ այլ հարցանողաց:

Ներել ժտեմ, եւ այլն ամենայն զոր հարկն է գրել, ի գալոյ փոստին գուցէ ի Գրիգորիպօլու գրեցից, եւ թէ ոչ յամեցայց ի կուպէռնն մեր:

Եւ այլն մնամ վասն ձեր պատրաստական ծառայութեամբս խոնարհ

Գրիգոր արքեպիսկոպոս հայոց:

1802 նոյեմբ. 2

ի Ս. Պ.

Ներեք որ այլոց գիր չկարացի հասուցանել, այլ այսու գրով, կարեք ելս աստի դիտել: