Նոյեմբերի
16
էն
արձակեալ
թուղթ
ձեր,
ամսոյս
6
ին
ընկալայ,
որով
գիտացի
զառողջութիւն
պատուական
ձերում
անձին,
եւ
խաղաղութիւն
կողմանցդ,
նովաւ
շնորհեցալ`
սրտադիւրեցայ,
տեսիլք
երազոց
ձերոց`
տակաւին
ունին
ժամանակք
լրութեանց,
զի
եւ
աստ
բազումք
մխիթարեն
զմեզ
տեսլեամբք
իւրեանց,
բայց
կատարումն
նոցին
ի
Տեառնէ
է
սպասելի,
Եփրեմն
ի
կրկնել
խնդրոյն
առ
ողորմած
կայսերն,
հրամայեալ
է
յայտնել
յինքեան,
բաւական
համարեալ
զիւրեան
ըստացեալ
պատիւն,
ելանել
ի
քաղաքէ,
եւ
գնալ
առ
իւրայինսն,
եւ
թէ
զինչ
է
լեալ
նորին
Եփրեմի
խնդիրք`
չէ
յայտ,
այլ`
ի
պատասխանոյն
իմանալի
է,
զի
Եփրեմն
եւ
ի
ներկայութեան
իմում
երկիցս
խնդրեաց
ի
կայսերէ,
խաչ`
գաւալէր,
եւ
ռօՃիկ,
թւի
թէ
դարձեալ
խնդրեալ
է,
որ
ընկալեալ
է
յինքեան
յարմար
պատասխանին,
եւ
ինքն
գրեալ
էր
աստ
իւրոցն,
թէ
ես
ելանել
ունիմ
աստեն,
ներ
քանի
աւուրց,
եւ
դիմել
ի
Հաշտարխան:
Մինչդեռ
ապրանքն
անտէր
կարծէր,
կամէր
այսկոյս
դիմել,
մինչ
քաղաքացիքն
ի
տեղի
պարտուց
իւրեանց
ընկալան,
եւ
իւրն
գրեցին
թէ,
ընդ
Յովսէփայ
եթէ
հաշիւ
ունիս,
դու
նոցին
ժառանկացն
խնդրեա'
մեզ
զայս
ապրանք
ի
ձեռն
պատրաստ
գտեալ
ի
տեղի
մերոյս
պարտուց
ընկալեալ,
աւարտեցաք
զդատ
մեր
որ
ընդ
արհոյն
Գրիգորի,
եւ
պատշաՃաւոր
գիր
ետուն
ինձ,
որ
այսմ
հետէ
առնելիք
տալիք
չունիմք
ընդ
ձեզ,
ի
կողմանէ
մերում
հասարակութեան,
եւ
ո'չ
թէ
ընդ
բարերարին
մերոյ
Յովսէփայ,
եւ
նախ
քան
զայս
զոր
ինչ
գանկատ
արարեալ
է
անուն
մեր
Եփրեմն
բողոքելով
առ
կայսր,
հաղորդութիւն
եւ
տեղեկութիւն
չեմք
ունեցեալ,
եւ
զայս
գիր
բազմութիւն
ժողովրդեանն
ձեռն
արկեալ,
մաղիստրաթի
կնքով
ամրացուցեալ
ետուն
մեզ,
զայս
ամենայն
ունիմ
թարգմանել
եւ
առ
կայսր
հասուցանել,
եւ
այսու
ամենայնիւ
ցուցանել
որպէս
միով`
նոյնպէս
ամենայն
կողմանց
զխափեփայութիւն
նորա,
որ
զինքն
ի
տեղի
բազմաց
կացուցեալ,
մատուցաներ
զխնդիր
ի
դիմաց
ընդհանուր
աշխարհի,
ահա
տեսցէ
կայսրն
եւ
մինիստերքն
նորին
տւեալ
թղթոց
զուղղութիւնն,
եւ
այլն
սպասեցից
մինչեւ
լսել
կատարեալ
զելն
նորա
ի
Սանկթ
Պետրբուրխու:
Անցեալսն
գրեալ
էի
առ
ձեզ
թէ
ի
թշնամեաց
դարձեալ
յաղթահարիմ,
սակայն
ո'չ
այնպէս,
զի
գրեալ
էր
կուպեռնաթն
առ
մեզ
զստոյգն,
որ
ըստ
բանիւ
յայտնելոյն
մերոյ
ինքեան,
զկամս
մեր,
ծանուցեալ
է
Քուչուպէյին,
եւ
նա
գրեալ
էր
ուր
երկոցունց
այս
քաղաքացս
կամիմք
բնակել
յայտնեսցուք
ինքեան,
մեք
զՆախիջեւանն
ընտրեցաք
ըստ
խնդրոյ
եւ
հաՃութեան
տեղոյ
բնակչացն,
եւ
դիմելն
մնաց
ի
հաՃոյս
մեր,
ի
առաջակայ
գարնան
գուցէ
երթամք:
Մեք
աստի
շարժիլն
երկնչէաք
յաղագս
դիւրափոփոխ
գոլոյ
բնակչացս
սորին,
երբ
այն
գիրն
ստացաք
եւ
ապրանաց
բանն
աւարտեցաք,
փոյթ
չէ
հեռանալն,
թող
այսուհետեւ
հարիւր
աչօք
եւ
ձեռօք
մտցէ
այսր
Եփրեմն,
զի
այժմ
առաւել
հաւատ
նւիրեմ
մարգարէական
բանիցն,
թէ,
արդարն
փըրծանի
յորսողաց
եւ
փոխանակ
նորա
մատնի
այր
անպարիշտ,
դարձեալ
թողում
ամենազօր
կամացն
Աստուծոյ
զվիՃակ
իմոյս
բարեպաշտութեան:
Սիրական
որդոյդ
կողմանէ
քանիցս
գրեալ
եմ
ի
Նախիջեւան
եւ
ի
Մօզդոկ,
Նախիջեւանու
գրեն
ո'չ
գալն,
իսկ
ի
Մօզդոկու
ո'չ
պատասխանեն:
զՁեր
գալուստն
սակաւ
մի`
յամեցոյ,
երբ
երթայց
ի
Նախիջեւան
անտի
հասարակութեամբ
խնդրագիր
առաքեցից
գալ
ձեզ
ի
սեփական
յաթոռ
եւ
վիՃակ
ձեր,
եթէ
մեք
տակաւին
այսպէս
անպիտան
լինիցիմք
անկեալ:
Աստուծոյ
ապաւինութեան
է
մնացեալ
զմերս
գործ,
եւ
ո'չ
թէ
Թամարոյի
եւ
կամ
այլոց,
զի
ամենայն
ոք
զիւրն
հոգայ:
Աստի
ելանելս
տաց
գիտել
ձեզ
որ
յայնժամ
թուղթքս
առ
քնեազ
Բարսեղն
ուղեւորեք,
հասուցանել
մեզ,
բազմօք
աշխատին
Եփրեմեանքն
դարձուցանել
զՊողոս
Թումանովն
ի
կողմն
իւրեանց,
բայց
ո'չ
մարթանան,
եւ
զիարդ
հնար
է
առն
քրիստոնէի
զկնի
անմաքուր
շաղւացն
նոցա
երթալ,
մանաւանդ
զԹումանովն,
որ
երկրորդ
է
հարազատութեամբն
առ
մեզ,
Գեւորք
քրիստոսազօր
Աղաեկովի,
եւ
սորա
անհամաձայնութիւն
բազում
վնասս
գործէ
նոցա,
եւ
ամօթ
նախատանաց
ածէ,
զի
աստ
ազնւաց
գլուխն
է
եւ
գաւառական
պետ,
որ
ըստ
ռուսաց,
Դվորեանսկի
Բրետվոտիթել,
այսինքն
ազնւաց
առաջնորդ,
որպիսի
թուղթս
եւ
խնդրեն
չարքն,
բոլորն
զներհակն
գրեալ
առաքի,
վասնորոյ
կրեն
զմեծ
ամօթս,
ո'չ
թէ
զսուտն
գրի
որպէս
թէ
մեր,
քաւ
լիցի
այլ`
զստոյգ
Ճշմարիտն,
որ
կործանէ
զխաւարասէրս,
եւ
ըստ
ջղջկանն`
ղլացուցանէ
զաչս
զգեղեցիկ
լոյսն
արեւոյն,
որ
զաշխարհս
այնու
մխիթարի,
սապէս
եւ
նոցա,
հետեւողացն
խաւարաընթաց
չարեաց,
այսինքն
դիւաց.
ո'չ
դադարիմ
կարդալ
զանուն
Տեառն
զօրութեանց,
երգելով
զերգս
Դաւթի,
դատեա'
Տէր
զայնոսիկ
որք
դատեն
զիս,
մարտի'ր
ընդ
այնոսիկ
որք
անիրաւաբար
մարտնչին
ընդ
յիս,
առ
զեն,
եւ
այլն:
Եղիցի՞
արդեօք
օր`
որ
համարձակ
կարացից
ժողովրդովք,
օրհնեսցո'ւք
զՏէր
զի
փառօք
է
փառաւորեալ,
զհեծեալս
եւ
զերիւարս
ամեհի
Լազրեանց
եւ
Եփրեմի
ընկեց
ի
ծովս
դժոխոց,
երանի
լինի
ժամոյն
եւ
ժամանակին,
որ
տացէ
մեզ
տեսանել
զայն,
եւ
այլն
եղիցի
անուն
Տեառն
միշտ
օրհնեալ:
Տեղոյդ
տպեալ
օրացոյցն
տեսաք,
յաղագս
առաջագայ
տարոյս
զկաթողիկոսական
անունն
լռեալեն,
եւ
միայն
պատրիարգինն
եդեալ,
թւի
թէ
վերակացուն
դեւ
Մերսոպն
է
լեալ:
Տէր
կուրացուսցէ
երկոքին
զաչս
նորա,
մի
եւս
տեսանել,
զոր
տեսեալ`
ո'չ
իմանայ:
Պատւելի
Անտօն
փեսայիս
եւ
Գայանէ
քեռս
օրհնութիւն
տամ,
համահաՃական
թուղթ
նոցա
ընկալայ,
եւ
ուրախ
արարի
զհարսս`
եւ
զեղբայրս,
գրեցից
նոցա
ի
դադարիլս
ուրեք,
վասն
մսխից
մի'
հոգասցեն,
իսկ
վասն
արհեստի
նորա`
որպէս
աստ,
նմանապէս
ի
Նախիջեւան
ունի
զբազում
շահաբեր
արդիւնատւութիւնս
տալ
յինքեան:
Որդի
Փիլիպպոսին
օրհնութիւն
տամ,
հայրն
նոցա
այսքան
օրս
աստ
լինի,
զգրեալ
եմք
բերել,
եւ
քոյր
Կատարինէն
զոր
նշանեալ
է
աստ,
եւ
կամ
կամի:
Վասնորոյ
պարտի
գալ
եւ
ինքն
ընդ
քեռն
եւ
փեսային
իւրոյ,
եւ
լինիլ
սուտիթ,
եւ
ապա
երթալ
ի
վաՃառ,
թէ
հաՃի
իբրեւ
պոտտան
ռուսաց,
ազատ
գոլով
հարկաց:
Վասն
զաւակաց
եղբօրս
լիցին
միամիտ
են
կենդանի:
Միայն
չգրելոյս
ամենից
անունն
այն
է,
որ
թարց
մտածմանց
ո'չ
գայ
ի
միտս,
վասնորոյ
չէի
գրեալ,
այժմ
ողջունիւ
ամենեքեան
համբուրեն
զձեռս
հարցանող
մօրաքեռ
իւրեանց,
մանաւանդ`
իւր
Յարութիւնն,
որ
եւ
իմ,
որ
ընկալեալ
ունիմ
յատուկ
ի
որդեկրութիւն
իմ:
Եւ
համայն
հարցանողաց
մերոց,
բարերարաց
եւ
սիրելեաց
մատուցանեմք
կարօտական
զողջոյն
եւ
սէր,
որպէս
մեծապատիւ
արհեաց,
նոյնպէս
յարգոյամեծար
իշխանաց,
եւ
այլն
մնամք
վասն
ձերում
գերայարգութեան
պատրաստական
ծառայ
եւ
աղօթարար
խոնարհ
Գրիգոր
արքեպիսկոպոս
սրբոյ
Էջմիածնի:
դեկտ.
15
1803.
ի
Գրիգորիպօլ.
