Բանաստեղծութիւններ

Ես Մարտիրոս լոկ աբեղայ,
Տեղւոյս անուն կոչի Կաֆա.
Ազդմամբ չարին պատահեցայ
Ի չէօլ քաղաքն Սոֆիա:

Եկաք ճանապարհէ դադրած,
Հեծեծանօք անձամբ ցաւած.
Մեք եւ գրաստք մեր խիստ սոված,
Զի էր անթիւ զօրք հեծելաց:

Գնացաք ի ժամն, դուռ ոչ էր բաց,
Յահէ զօրացն ամրափակած.
Երէց անուն չար մ' էր դրած,
Զինքն ու զիւր օրհնողն անիծած:

Անուն կոչեն իւրեան Յունան,
Ի հաւատոց դատարկ ւ ունայն.
Զօրն ի բուն շրջի մէխանան,
Տղմաթաւալ խոզի նման:

Մօրուքն է թուխ , երեսն սեւ,
Իսկի չունի քահանի ձեւ.
Բուն բովանդակ մարմնացեալ դեւ
Ի ունի յոլով չարիս զիւրեւ:

Ափսոս որ կայ գլուխն բաշ,
Ընդ սատանին եդեալ է գաշ.
Ոչ ընթրիս կու բերէ ւ ոչ ճաշ,
Գազանաբար կառնէ սավաշ:

Ձիակներուս հայիֆ արի,
Որ այն պղծոյն տունն տարի.
Բնաւ չետուր խոտ ու գարի,
Միթէ իւր ճրագն մարի:

Ես կու ասեմ թէ բեր գարի,
Կու տայ զիւր գլուխն քարի.
Ի կնոջէն ինքն է այրի,
Գրողն գայ զինքն այլ տանի:

Զօրն ի բուն շրջի խռոված,
Չեմ տեսեր իւր պէս նզոված
Կարծեմ թ'իսկի չէ մեռոնած,
Կամ թէ լոկ ձիթով է օծած:

Ժամատան դուռն չէ ի բաց
Եւ ոչ բնաւ կանթեղ վառած.
Զսուրբքն պահէ խաւար ւ ի լաց,
Աստուած ոչ տայ իւրեան կուշտ հաց:

Կերպիւ միայն գլուխն է խայտ,
Կէս կորեակի չունի հաւատ.
Զինչ որ ասես կառնէ ինատ,
Խիստ նզոված է եւ մուրթատ:

Խօսքն ու զրոյցն է բուն ղալատ,
Իւր երեսին հազար նալլաթ.
Ասի, աստուած տայ քո պէլադ,
Ջհդի ազգ ես թէ ինչ միլլաթ:

Թէ հարցանես ճուղապ չի տար,
Կամ ղօղանջէ անկարգաբար.
Եւ թէ կրկնես երկրորդաբար,
Ահեղ գոչէ, քան զդիւահար:

Նման թունիւք լցեալ իժի,
Յերեսն իսկի ծաղր չունի.
Դէմքն զազիր եւ աղտեղի,
Տեսն դժնեայ զարհուրելի:

Մնացաք մեք անդ շաբաթ մի բուն,
Զորն ասացից չարեաց պղծոյն.
Սոված թողոյր զմեզ օրն ի բուն,
Երթեալ շրջէր ինքն ի յորտուն:

Քաղաքացիք իւրմէն պէզար,
Եկեալ առ իս հարցին հնար.
Խրատ ետու առանձնաբար,
Կատաղեցաւ զերդ գազան չար:

Խիստ անզգամ եւ վատշւեր
Անյիշելի ունի չարեր.
Տունն դառնայ հիմանց աւեր,
Զինքն պատէ բարակ ցաւեր:

Առաւօտուն երբ լուսանայ,
Իւր ժամատեղն է մէխանայ.
Մինչ ի կէս օր չորս հինգ օխայ
Զեխի, ապա ի տուն դառնայ:

Հանդերձ անձին պատառոտուն,
Ըստ առակի մեծ իմաստնոյն.
Քան զՍանդիտոռն մերկագոյն,
Շրջի ընդ վայր զինչ սոված շուն:

Անպէտ մշակ, չար ոստիկան,
Զայգի տիրուն արար խոպան,
Անասնակոխ եւ անդարման,
Ինքն է դիւաց բնակարան:

Ունի եւ այլ բազում չարեր,
Որ իսկի մարդ զայն չէ արեր.
Հասցէ իւրեանն չար օրեր
Եւ զԿայէնին առցէ երեր:

Քան զայս աւելն այլ ինչ օգուտ,
Երբ նա անզիղջ է զերդ ջհուդ.
Ոչ հայ, ոչ թուրք եւ ոչ մուլհուտ,
Զինքն ծածկէ քարէ կարկուտ:

Զօր ինչ յիմովս աչօք տեսի,
Զբաներն Յունան չար երիցի,
Զքիչն ի բազմաց ձեզ գրեցի,
Ես Մարտիրոս Ղրիմեցի: