1
Ընդ
այսոսիկ
հանդերձ
աստուծով
առաջիկայ
տեսութիւն
ՊՐԱԿՔ
ԻԳ
2
Արդ,
ի
վերուստ
դարձեալ
սկսանելով
ճառելի
է։
3
Յասելն
ի
վերուստ
սկսանելով
յայտ
արար
երկրորդ
բաժանումն
առնել
էակացն,
յանջատականն
եւ
յանանջատականն։
4
Եւ
անանջատականացն՝
են
որ
ըստ
ինքեանց
են,
եւ
են
որ
ըստ
պատահմանց։
5
Զանանջատականն
աստուստ
բաժանէ
ի
գոյացութիւն
եւ
ի
պատահումն.
քանզի
ըստ
ինքեան
ասելով՝
զգոյացութիւն
նշանակեաց.
քանզի
սովորութիւն
է
Արիստոտէլի
զբնութիւն
ըստ
ինքեան
անուանել՝
որպէս
ինքնագոյ։
6
Իսկ
ըստ
պատահմանցն
ոչ
առեալ
լինին
ի
գոյացութեանն
բանի,
եւ
ոչ
առնեն
այլ,
այլ
այլայլակ։
7
Արդ,
տես
աստանաւր՝
զիա՞րդ
զգուշաբար
ասաց։
8
Քանզի
վասն
գոյեղիցն,
որք
ի
սահմանս
առնուն
եւ
յենթագրութեան,
ոչ
քննեաց
եւ
ասաց,
թէ
ի
գոյացութեան
միայն
բանի
առնու,
զի
ցուցցէ,
թէ
եւ
յենթագրութիւնս
պատկանաւորք
գոն։
9
Իսկ
վասն
պատահմանցն,
որք
ոչ
առնուն
ի
գոյացութեան
բանի,
այլ
յենթագրութեան,
զի
ցուցցէ,
թէ
յենթագրութեան
միայն
գոն
պատկանաւորք,
ասաց՝
եթէ
ոչ
առնեն
այլ,
այլ
այլայլակ։
10
Դարձեալ
ըստ
ինքեանցն
տարբերութեանց՝
ոմանք
են
ըստ
որս
բաժանեմք
զսեռսն
ի
տեսակս,
եւ
ոմանք
ըստ
որս
բաժանեալքն
տեսակարարին։
11
Աստուստ
յաղագս
բաժանականաց
եւ
բաղկացուցչաց
զանազանութեանցն
ճառէ։
12
Զի
շնչաւորին
եւ
զգայնոյն
տարբերութիւն
ենթակայական
է
կենդանոյն
գոյացութեան։
13
Աստուստ
ցուցանէ,
թէ
ոչ
նոյն
տարբերութիւնք
են
բաղկացականք
եւ
բաժանականք,
վասն
զի
ոչ
ի
վերայ
միոյ
առեալ
տեսանին։
14
Այլ
բանականն
եւ
մահկանացուն՝
բաղկացականք
լինին
մարդոյ։
15
Յայսմ
բաժանմանէ
վեց
լինին
լծակցութիւնք.
բանականն
եւ
անբանն.
մահկանացուն
եւ
անմահն.
բանական
մահկանացուն,
բանական
անմահն.
անբան
մահկանացուն,
անբան
անմահն.
յորոց
ըստ
ոմանց
երկու
անբաղկացելիք
են,
իսկ
չորք
բաղկացելիք.
իսկ
ըստ
այլոց
երեք
են
բաղկացելիք.
եւ
յերիցն
երկուքն
գտանին
ընդմիմեամբք
եւ
մինն
տրամանկիւնի։
16
Իսկ
եթէ
չորք
են
բաղկացելիք,
երկու
տրամանկիւնիքն,
եւ
երկու
ընդմիմեամբքն։
17
Արդ,
ըստ
Պղատոնի
չորս
են
բաղկացելիքն.
բանական
անմահ,
բանական
մահկանացու,
անբան
մահկանացու,
անբան
անմահ։
18
Իսկ
զընդդիմակսն
անբաղկացելիս
զբանականին
եւ
զանբանին,
զմահկանացուին
եւ
զանմահին։
19
Իսկ
Արիստոտէլ
զանբան
անմահն
ոչ
ընդունի,
այլ
երիս
բաղկացելիս,
որում
հետեւիլ
խոստացաւ
Պորփիւրիոս։
20
Այսպէս
է
վերնագոյն
գոյացութեան։
21
Արդ,
այսպէս
ունի
եւ
գոյացութիւն,
քանզի
բաժանի
ի
շնչական
եւ
յանշունչն,
ի
զգայունն
եւ
յանզգայն,
որք
լինին
եւ
յայսմ
բաժանմանէ
վեց
լծակցութիւնք.
շնչականն
եւ
անշունչ,
զգայուն
եւ
անզգայ,
շնչական
զգայուն,
շնչական
անզգայ,
անշնչական
զգայուն,
անշնչական
անզգայուն.
որոց
տրամագծութիւնք
լինին
այսպէս
եւ
ըստ
այսմ
աւրինակի,
զոր
վերոյ
ասացաք։
