1
Ընդ
այսոսիկ
հանդերձ
աստուծով
եւ
առաջիկա
պրակքս
ՊՐԱԿՔ
ԺԳ
2
Վասն
զի
դիտաւորութիւն
ստորոգութիւնք
են,
իսկ
էակն
հոմանունաբար
ստորոգի
ստորոգութեանցն,
բայց
ամենայն
ստորոգութիւն
զընդ
ընքեամբք
տեսակացն
փաղանունաբար
ստորոգի,
որպէս
սեռ
տեսակում,
վասն
այսորիկ
Արիստոտէլ
նախադասէ
զվարդապետութիւն
հոմանունց
եւ
փաղանունց,
եւ
յայսոսիկ
նախադասէ
զհոմանունսն
յառաջագոյն
քան
զփաղանունսն,
վասն
զի
մին
քան
զերկուսն
յառաջագոյն
է։
3
Քանզի
ի
հոմանունսն
միում
պէտք
են՝
անուան
միայն
հասարակութիւն
որ
առնէ
զհոմանունսն,
իսկ
զփաղանունսն
եւ
հասարակութիւն
անուան
եւ
հասարակութիւն
իրի։
4
Բայց
վասն
զի
Արիստոտէլ
եթէ
զի՞նչ
է
հոմանունն
միայն
եւ
զի՞նչ
փաղանունն
ասէ,
թողեալ
զեթէ
էն՝
մեք
նախ
քան
զասելն
զինչ
է
զեթէ
էն
ասասցուք։
5
Եւ
յիրաւի
խնդրեմք
զեթէ
էն,
վասն
զի
ոմանք
ձեռնարկեն
ի
բաց
բառնալ
զհոմանունսն,
ցուցանելով
թէ
ոչ
են։
6
Բե՛ր
ցուցցուք՝
եթէ
են
հոմանունքն։
7
Եւ
ցուցցուք
այսպէս,
խոստովանեալ
առած
յառաջագոյն
առնլով
զայս,
եթէ
եզերեցելոցն
եւ
շարամանութիւնքն
եզերեալք
գոն։
8
Արդ՝
եզերեալք
գոն
տառքդ,
քանզի
քսան
եւ
չորք
են
թուով.
իսկ
տառիցդ
շարամանութիւնք
են
փաղառութիւնքն,
ապա
ուրեմն՝
փաղառութիւնք
եզերեալք
գոն։
9
Իսկ
փաղառութեանցն
շարամանութիւնք
են
անուանք՝
յայտ
է
եթէ
եւ
անուանք
եզերեալք
գոն։
10
Իսկ
անհատքն
անեզերք
եւ
անբաւք՝
ո՛չ
միայն
ըստ
առաջիկային,
այլ
եւ
ըստ
միշտ
լինելոյն։
11
Վասն
որոյ
ոչ
երբեք
հանդուրժէ
եզերեալն
յարաձգիլ
ընդ
անեզրին,
եթէ
ոչ
բազում
անգամ
վերայշրջեսցի.
ապա
ուրեմն
են
հոմանունքն.
քանզի
ոչինչ
է
հոմանուն՝
եթէ
ոչ
վերաշրջութիւն
նորին
անուան։
12
Արդ՝
այսպէս
ցուցեալ
Արիստոտէլի,
եթէ
են
հոմանունք
յԻմաստական
յանդիմանութիւնս
եւ
եթէ
ի
հարկէ
գոն՝
ոմանք
փորձին
ի
բաց
բառնալ
զհոմանունսն,
այսպէս
եւ
ըստ
այսմ
աւրինակի
ասելով,
եթէ
հոմանուն
իր
եւ
զանուն
հոմանուանն
ընդունի
եւ
զսահմանն.
իսկ
որք
զնոյն
անուն
եւ
զնոյն
սահման
ընդունին՝
այնպիսիքն
փաղանունք
գոն.
ապա
ուրեմն՝
հոմանունքն
փաղանունք
գոն։
13
Եւ
զի՞նչ
յայլոցն
եղիցին
հոմանունք
նոցին
հոմանունցն
փաղանունցն
ելոց։
14
Առ
որս
ասեմք
երկուս
լուծմունս,
զմին
այսպէս՝
եթէ
ոչինչ
անպատեհ
է
զնոյն
իր
եւ
հոմանուն
գոլ
եւ
փաղանուն
ըստ
այլ
եւ
այլ
անուան։
15
Քանզի
ըստ
որում
Էաս
եւ
Էաս
հոմանունք
են.
քանզի
զանազանս
ստորագրութիւնս
ունի
իւրաքանչիւր
ոք
ի
դոցանէ.
իսկ
ըստ
որում
Էաս
եւ
Էաս
հոմանունք
գոն՝
ըստ
նորին
հոմանունութեան
իմացուածոյ
եւ
անուամբ
փաղանունք
գոն.
արդ՝
ոչինչ
անտեղի
գոյ
զնոյն
եւ
հոմանուն
եւ
փաղանուն
գոլ
ըստ
այլում
եւ
այլում։
16
Եւ
կամ
այլազգաբար
ասել,
եթէ
ըստ
նորին
անուան
եւ
հոմանուն
եւ
փաղանուն
կարող
գոյ
լինել.
քանզի
ենթակայեսցին
երկուք
ոմանք
անուանեալք
Բարեխոհանէսք.
արդ՝
աստանաւր
որպէս
Բարեխոհանէս
եւ
Բարեխոհանէս
հոմանունք
գոն,
իսկ
եթէ
դէպ
լինիցի
եւ
խոհեմք
եւս
գոլ՝
փաղանունք
են։
17
Քանզի
գտանին
եւ
Բարէխոհանէսք
կոչեցեալք
եւ
բարեխորհուրդք՝
զսահմանն
եւ
զանուն
բարեխոհանութեան
ընդունելով։
18
Այս
մի
լուծումն
կրկին։
19
Երկրորդ
լուծումն,
եթէ
զանցաբանին
այնոքիկ՝
որ
ասենն
ցուցանել
զհոմանունսն
փաղանունս։
20
Վասն
զի
ոչ
ցուցին
զոր
ինչ
խոստացանն,
վասն
զի
փաղանուն
ստորոգութիւն
եւ
հասարակաբար
ընդունականանայ,
որոց
ընդունականայ
եւ
առանձինն,
թէպէտ
եւ
ոչ
գոյ
մին.
որգոն՝
մարդոյ
ոչ
ելոյ՝
կարող
գոյ
ձի
կենդանի
եւ
ասիլ
եւ
գոլ.
եւ
դարձեալ
մարդ
կենդանի
ասի
եւ
կենդանի
է,
թէպէտ
եւ
ոչ
է
ձի։
21
Իսկ
ի
վերայ
հոմանունցն
ոչ
ողջ
գոյ
այսպիսի
սահման.
վասն
զի
եւ
ոչ
մի
Էաս
յամենայն
աշխարհում
եւ
կարող
գոյ
հոմանուն
լինիլ,
այլ
Էանտեայ
ոչ
ելոյ։
22
Եւ
արդ՝
զի՞նչ
ժողովեաց
բանս։
23
Եթէ
կարող
գոյ
նոյն
եւ
հոմանուն
գոլ
եւ
փաղանուն
ըստ
այլ
եւ
այլ
անուան,
ըստ
նորին
անուան,
ըստ
այլ
եւ
այլ
նշանակութեան,
որպէս
Եւբուղոս
Եւբուղոս։
