Հայ միջնադարեան պատմական ողբեր

Դ. ՏԱՂ ՎԱՍՆ ՅԱԿՈԲ ՎԱՐԴԱՊԵՏԻՆ ԵՒ ԸՆԿԵՐԱՑ ՆՈՐԻՆ

 

Կամիմ ես բան մի խօսել, խօսելոյ ոչ եմ արժանի,

Հոգիս ի ձեռաց թողի, հողեղէն մարմինս սիրեցի:

 

Լըցեալ եմ զերսուն տարին, չեմ կեցեալ ի պատուիրանին,

Հոգիս է մեղօք լըցեալ, եւ մըտօքս եմ տարակուսեալ:

 

Հանցեղ ժամանակ հասաք, այլազգեաց մեք կոխան եղաք,

Պէսպէս փորձանաց դիպաք եւ Տաճկաց  սըրէն խոցեցաք:

 

Զօրէնս աստուծոյ թողաք, սատանայի կամք սիրեցաք,

Այսպէս ժամանակ հասաք եւ բազում չարի դիպեցաք:

 

Վայ է մեր Հայոց ազգին, որ բազումք ըզմեզ կոխեցին,

Մեր փառքն ի մեզնէ առին, մեր տանէն հանեալ վարեցին:

 

Զերկիըն Հայոց ազգին Թաթարին ազգն աւերեցին,

Վանայ մինչեւ յԵզընկայ շինութիւն բընաւ չի թողին:

 

Շատ վանք եւ եկեղեցիք ի հիմանց խախտեալ փըլուցին,

Բազում գիրք աստուածաշունչ զայն ամէնն առեալ գերեցին:

 

Շատ բերդ եւ քաղաք առին, շատ երկիր հըրով այրեցին,

Կացինն ի ձեռներն առին զբոյս ու տունկ զամէնն կըտրեցին:

 

Ողորմ ՚ւ ողբալի բաներս, որ եղաւ Արճէշ գաւառին,

ԶՅակոբ քաջ րաբունապետն երեսուն հոգով սպանեցին:

 

Ամսեանն ի օգոստոսին, տասնուչորս աւուր, կիրակին,

Փոխման սուրբ Աստուածանին անօրէնքն զնոսա պատեցին:

 

Մինչդեռ ի պաշտօն էին ի ժամու ահեղ գիշերին,

Յակոբ վարդապետըն սուրբ մեկնութիւն առնէր երազին:

 

Ասաց իւր միաբանիցն, թէ՝ «Փութով նըշխա՛րք կազմեցէք,

Գիշերս ես երազ տեսայ, կու վախեմ, այլ մի՛ ծուլանէք:

 

Որդի՛ք, անհոգ մի՛ կենայք, միմեանց խոստովանեցէ՛ք,

Իմ սիրտս ի փորիս կայրի, դուք բընաւ անհոգ կու այնէք»:

 

Յորժամ զպաշտօնն արարին, ժամարարքն ըսպաս դընէին,

Յանկարծ դըղըրդումն եղեւ, թէ՝ եաղիքն ըզմեզ կոխեցի՜ն…

 

Անողորմ ի ներս մըտին, սուսերօք զնոսա սպանեցին,

Մինչդեռ պատարագէին, զամէնայն սըրով մաշեցին:

 

Մինչդեռ կենդանի էին, օրհնութիւն վերառաքէին,

Բազում լալիւ ողբային, առ Քրիստոս ձայնիւ գոչէին:

 

Յորժամ նահատակեցին եւ զտաճարն հըրով այրեցին,

Մարմինք սուրբ երանելեացն տաճարէն այլ ոչ փոխեցին:

 

Յակոբն էր ընտրեալ ազգօք եւ լըցեալ եօթնարփեան շնորհօք,

Մաքուր յաշխարհի կացեալ, զարդարեալ անճառ պըսակօք:

 

Եղուկ ու վա՜յ մեր անձանցս, որ աչօք մերովք զայս տեսաք,

Ողորմ ՚ւ ողբալի եղաք, հայրենեաց մերոց զըրկեցաք:

 

Ով որ զայս բաներս ասէ, զվարդապետն բերան մի յիշէ՝

Քրիստոս զիւր մեղքըն ջընջէ, գեհենի հըրոյ ազատէ: