[1]
«Ժամանակագրութիւն
Պետրոս
դի
Սարգիս
Գիլանենցի
ջուղայեցւոց
բարբառով
գրած»,
տե՛ս
«Կռունկ
Հայոց
Աշխարհին»,
1863,
էջ
81-112
եւ
181-212:
Հմմտ.
«Дневникъ
осады
Испагани
Афганами,
веденый
Петросомъ
ди
Саркисъ
Гиланенць.
въ
1722
и
1723
годахъ.
Матерiиалы
для
исторiи
Персiи.
Переводъ
и
объясненiя
К.
Патканова
(Приложение
къ
XVII–му
тому
Записокъ
Имп.
Акад.
наук,
№
3,
pp.
XXXII+57),
Спб.,
1870.
Պատմական
գրականութեան
մէջ
Գիլանենցին
ուշադրութեան
են
առել՝
Г.
Эзов,
Снош.
Пет.
Вел.
съ
арм.
народомъ.
Введенiе,
LXI-LXIII
եւ
Լէօ,
Հայկական
տպագրութիւն,
Թիֆլիս,
1901,
Բ
տպ.,
էջ
329
եւ
հետ.:
[2]
Այստեղ
յիշուած
գրութիւնները
պահուած
են
Моск.
Главн.
Ахивъ
Мин.
Иностр.
Дълъ.
Дъла
армянскiя.
1725.
№
1,
ներքոյ
(«Добешенiя
Армянскаго
Архiерея
Минаса
вартапета
о
усилнъишей
просбъ
Армянскаго
народа
прислать
къ
нимъ
начальника
могущаго
имъ
руководствовать
по
причинъ,
что
главный
ихъ
начальникъ
Петръ
Сергеевъ
на
баталiи
убитъ.
»):
Գործի
մէջ
գտնուած
թղթերից
կարեւոր
են՝
ա.
Մինաս
վարդապետի
1725
թ.
1-ն
փետրուարի
թուակիր
մի
զեկուցումը
ցարին
(fol.
2r–3r),
բ.
Կուրբատօվի
1725
թ.
ապրիլի
12-ի
զեկուցումը
արտաքին
գործոց
կոլլեգիային
Գիլանի
գործերի
համար
Մինաս
վարդապետի
Մոսկուայից
Պետերբուրգ
գնալու
ցանկութեան
մասին
(fol.
4r–5r),
գ.
Յովհաննէս
(Иванъ)
անունով
հայի
Գիլանից
Մինաս
վարդապետին
գրած
1725
թ.
17-ն
յունուարի
թուակիր
նամակը
(fol.
9r–13r):
Այս
նամակի
հեղինակը,
ինչպէս
վկայում
է
Մինաս
վարդապետը,
եղել
է
Պետրոս
Գիլանենցի
գործակիցներից
եւ
նրա
այն
«լաւ
եւ
հաւատարիմ
ընկերը,
որին
ինքն
Պետրոսը
վստահանում
էր
իր
գաղտնիքները».
նամակագիրն
ինքը
ամփոփում
է
իր
դժբախտաբար
միայն
ռուսերէն
թարգմանութեամբ
մեզ
հասած
գրութիւնը
այս
խօսքերով.
«Все
вышеписанное
покойникъ
Петръ
писалъ,
а
я
съ
того
сiе
пишу
копiю».
(fol.
12v),
դ.
Մինաս
վարդապետի
1725
թ.
19-ն
օգոստոսի
թուակիր
դիմումը
Կատարինէ
Ա
կայսրուհուն
(fol.
27r–28v):
Վերջին
թղթով
Մինաս
վարդապետն
ընթացք
է
տալիս
նախորդ
գրութեան
մէջ
արուած
դիմումներին:
Այդ
թուղթը,
որի
մէջ
խօսք
կայ
նաեւ
հայերի
ընդհանուր
քաղաքական
ակնկալութիւնների
մասին,
զետեղում
ենք
սոյն
յօդուածի
յաւելուածում:
