ՍԱՂՄՈՍԱՐԱՆ: Վենետիկ, հրատ. Յովհաննէս Անկիւրացու. տպ. Սալիգաթաուի. 1642:

ա

«Յիշեսջիք ի մաքրափայլ յաղօթս ձերով ընդերողք զթարգմանիչն զյովհաննէսն զանկիւրացին» (էջ ԼԸ):

բ

«Զաշխատողս ի սմա զնուաստ անկիւրացի յովհաննէս թարգմանիչս յիշեսցէք տէր որ եւ ամ բազում աշխատութեամբ ինքն մինակ զայս չափս ի յայտ եւ ի կատարելութիւն եհան» (Էջ ՄԺԸ):

ՊԱՅԾԱՌ ԸՆԴԵՐՑՈՂԱՑ ՈՂՋՈՅՆ ԵՒ ԾԱՆՈՒՑՈՒՄ`

Փառք եւ գոհութիւն անբաժանելի եւ միասնական սուրբ երրորդութեան հաւր եւ որդո եւ հոգոյն սրբո այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից: Արդ կատարեցաւ տպագրական սուրբ երգարանս զոր հոգին սուրբ թելադրեաց ի շրթունս մարգարէին եւ աստուածահօրն դաւթի. ի վայելումն եւ ի պայծառութիւն մանկանց եկեղեցոյ ամենայն քրիստնէից. Զոր եւ ես նուաստ յոգի յոհաննէսս անկիւրացիս տեսանէի զպակասութիւն գրեանց ազգիս հայոց եւ վարանէի ի մտի եթէ զինչ լինի հնար բազմանալոյ հին եւ նոր կտակարանաց. քանզի պատճառ նուազութեան այս էր զի բազում ծախիւք եւ դժուարութեամբ հազիւ կարէ ոք ըստանալ ա. գիրք. կամ բ. ս կամ երիս, թող թէ պիտոյանայ բազում:

Վասն այս պատճառի եղայ ի մտի իմոյ զարուեստ տպագրութեան օգնականութեամբ հոգոյն սրբոյ եւ աղօթիւք սրբոհոյ կուսին մարիամու աստուածածնին. եւ բարեխաւսութեամբ ընտրեալ անաւթոյն սրբոյն պօղոսի առաքելոյն. Դիմեցա յուսով եւ փափաքանօք ի Հռոմ քաղաք եւ անդ. դ. ամ բազում աշխատութեամբ եւ բազում նեղութեամբ եւ բազում չարչարանաւք. զոր չէ հնար ի գիր արկանել զոր ծածկագէտ ստեղծաւղն իմ գիտէ. Եւ հանի զպողպատն եւ զկաղապարքն զծաղիկքն եւ զծաղկագրերն բազում աշխատութեամբ:

Եւ յետոյ եկեալ հասա ի վէնէտիկ սկսա ի գործ արկանել:

Զոր եւ նկարեցաւ տպագրական երգարանս դաւթի ի թուականիս հայոց. ռղա. Ի ժամանակիս իշխանաց իշխանի պայծառագոյն Փրանկէսկոս էրիցո դուճին. մեծաւորաց հրամանաւ եւ բրվիլէճով ձեռամբ իմոյ նուաստ անկիւրացի թարքմանիչ Յոհաննէսին որ Ճիուաննի Մօլինօ կոչի ի լաւ եւ ընտիր յաւրինակէ Գառնեցոյ եւ յայլ ընտիր վարդապետաց ըստուգած եւ վկայեած օրինակէ, քննութեամբ եւ վերակացու եւ հասու լեալ տպագրեցա զսուրբ գիրքս առ ի պայծառութիւն մանկանց եկեղեցոյ ազգիս հայոց:

Դարձեալ աղաչեմ զձեզ որ հանդիպիք սմա կարդալով կամ աւրինակելով յիշեցէք ի մաքրափայլ աղաւթս ձեր զնուաստ անկիւրացի յոհաննէսս որ պատճառ եղէ թէ գրին եւ թէ տպագրելոյն. եւ զպատուական այրն Յովսէփոս Արօմաթարիօն որ ոսկով եւ արծաթով օգտեաց ինձ. Եւ զծնաւղն իմ զփոխեալն ի Քրիստոս զՄուրատ սարկաւագն. եւ զմայրն իմ զՓաշամելիքն. եւ զերկու որդիքս իմ զՄիքայէլն եւ զԳաբրիէլն. եւ զայլ ամէն արեան մերձաւորս իմ. եւ դուք ընկալջիք զնոյն:

Դարձեալ ծանիք զի ամենայն ինչ սորա ընտրութեամբ ժողովեցի եթէ ձեւ գրերուն եւ եթէ զշար տողերուն եթէ զթանաքն եւ զթուխթն թէ զկանոքն եւ եթէ ծաղկագրերն եթէ զպատկերն եւ եթէ զկապն, մանաւանտ զյաւրինակն որ բազում քննութեամբ եւ բազում աշխատութեամբ ի յայսչափս հասուցի աղաւթիւք ձերովք. եւ դուք որպէս վայել է ձեր սրբութեանդ այնպէս ընդունիք: Եւ այլ յիշեցէք զտղահասակ մանուկն զյովսէփոսն որ աւգնութիւն արար ինձ ի շարելն գրին եւ է. բժանամեա մանուկ զոր տէր աստուած զինքն անփորձ պահէ ի վերա երկրի ամէն:

Դարձեալ աղաչեմ յիշերէք ի Քրիստոս զտարանտացի մահտեսի աստուածատուրն որ բազում օգնութիւն արար ինձ ի սրբագրելն եւ ի յըստուգաբանել. զոր տէր աստուած տացէ զփոխարէնն աստ եւ հանդերձեալն ամէն: Ի տպագրատունն սալիգադաու»:

ՊԱՏԱՐԱԳԱՏԵՏՐ: Հայ. եւ լատին. լեզ.: Հռոմ, տպ. Ուրբանեան, 1642:

«Հայոց պ[ա]տ[ա]ր[ա]գի խորհուրդս այս Լաթին լեզուով գրեալ ինձ յանձնեցին ս[ուր]բ ժողովն Գարտինալաց. վ[ա]ս[ն] օգտու[թ]ե[ան] հայոց ազգի Եւ ես Վիցէնցիուս մականուամբ Ռիքարտուս նորին ս[ուր]բ ժողովոյն հրամանաւն առեալ տեսի եւ սրբագրեցի: Կազմեցաւ Ռոմա թվ[ականին] ռղա (1642): Ես Վիցէնցիուս Ռիքարտուս նորին ս[ուր]բ ժողովոյն Ա[ստուա]ծաբան Վարդապ[ե]տ: Ես Յոհաննէս Մուլինա թարգմանիչ հայոց. զգիրքս զայս Հայի եւ Լաթինի լեզուով գրեալ տեսի եւ կարդացի. եւ վկայ եմ վասն ճշմարտութե[ան], զի ամենեւին հաւասարին միմեանց բարի եւ ստոյք:

ԺԱՄԱԳԻՐՔ: Նոր Ջուղա, հրատարակութիւն Խաչատուր Կեսարացու, տպ. Ամենափրկիչ վանքի, 1642:

ՀԱՏՈՒԱԾ «ԳՈՎԱՍԱՆՈՒԹԻՒՆ ՍԱՂՄՈՍԻՆ» ՈՏԱՆԱՒՈՐԻՑ.

Ով վայելող ս[ուր]բ մատենիս

Մաղթեմ յիշել զեղկելիս.

Ազարիայ շարօղ տառիս

Դաւթի սրբոյ երգարանիս:

Նաեւ յիշել մաղթեմ ընդ իս եւ զՍարգիսն

Ոմն շինօղ զթղթի եւ մրիս

Միւսն գիճուցօղ եւ տպօղ քարտիս:

ա

«… Որոյ ամէնառատ շնորհիւն յանկելեալ կատարեցաւ տպագրու[թ]ի[ւն] հոգէնուագ սաղմոսացն դաւթի ընդ սմին կարգաւորութի[ւն] հասարակաց աղօթից եկեղեցե[ա]ց հայաստանեայց: Յամի հազար եւ ինսներորդի եւ միակ թուոյ. Յամսեանն: Հայոց տրէի երեք: Եւ հռօմայեցոց: Յունվարի իերկոտասան: Յաշխարհիս պարսից: Արքայանիստ քաղաքիս ընդ գրոց շօշ կոչեցելոյ. որ այժմ ասպահան արտաձայնի: Ի գիւղաքաղաքիս նոր ջուղայու: Ընդ հովանեաւ ս[ուր]բ ամենափրկչի վանիցս. Որ է մենաստան կուսակրօնից բանասիրաց. Ի թագաւորութե[ան]ն պարսից Շահ սաֆւոյն: Եւ ի դիտապետ[ո]ւթեան Հայոց հանուրց սեռի: Տ[եառ]ն Փիլիպոսի երիցս երանեայ երջանիկ հայրապետի. Եւ ի վերատեսչու[թ]ե[ան] նահանգիս ընդհանուր պարսկաստանի հեզահոգի արհի եպիսկոպոսի եւ շնորհազարդ Վարդապետի Տեառն Խաչատրի. որ է բնիկ քաղաքաւ կեսարացի: Որոյ ջանիւք եւ աշխատութ[եամ]բն եղեւ տպագրութիւնս այս ի մէջ տոհմիս հայկազեան. Քանզի այս ամէնաերջանիկ վարդապետս Խաչատուր օր ըստ օրէ տեսանէր զտպագրու[թ]ի[ւն]ս ի մէջ ազգացն լատինացւոց ցանկայր միշտ որպ[է]ս զի լիցի ի մէջ Հայաստանե[ա]ց եւս: եւ յարաժամ խնդրէր հնար գիւտ ի արուեստիս այսորիկ Եւ իբրեւ ոչ գտաւ ուստեք առ ի լնուլ զփափաք ցանկութե[ան] իւրոյ, ապաւինեալ այնուհետեւ ի հոգին ս[ուր]բ որ բաշխէ զշնորհս իւր առատապէս որք յուսան ի նա սկսաւ աշխատիլ իւրով միաբան ուխտիւն մինչ զի ի կատար էհան զտպագրու[թ]ի[ւն] եւ սփռեալ տարածեաց զգիրս ի մէջ հայաստանեացս: Որ եւ ժամագիրքս զայս աշխատասէր կամօք ջանացեալ յաւարտ էհան ձեռամբ իւրով: Որ եւ մաղթեմ վայելողացդ եւ պատահողացդ զի խնդրեսջիք ի ք[րիստոս]է տ[ա]լ սմա երկարակեաց խաղաղու[թեամ]բ առողջ կեանք: Եւ յետ աստի կենացս ընդ սրբոց աշխատաջան վարդապետացն դասաւորիլ ի փառս ա[ստուծո]յ, ամէն: Այլեւ խնդրեմ անմեղադիր լինել սակս անյարմարութե[ան] քանզի ամենեւին ի վարդապետ[ա]ց ոչ է տեսանել այլ իւրով հանճարովն ըստ պարգեւելոյն սմայ ի հոգոյն սրբոյ այսք[ան]ն յայտ ածեալ երեւեցոյց վասն օգտի բազմաց:

Ընդ սրբոյ երջանիկ հօրս յիշել մաղթեմ զմաքրասուն աշակերտեալ մանկունս իւր: Զտէր Սիմէօն քաջ եւ արի ա[ստուա]ծաբան վ[ա]րդապետն որ է աղբեւր իմաստու[թ]ե[ան]: Եւ զհեզահոգի Տէր Դաւիթ վարդապետն ճգնասէր Եւ զծերունի Տէր Մկրտիչն: Եւ զտէր Բաղտասար վարդապետն: Եւ զՅովանէս վարդապետն. Որ գնացե[ա]լ շրջի յաշխարհին լատինացւոց որպէս զի ուսեալ ի նոցանէ եւ եկեալ ուղղեսցէ եւ հաստատեսցէ զսա ի մէջ հայաստանե[ա]ց:  Ընդ որս յիշել աղերսեմ եւ զայլ աշակերտեալ սրբամիտ սարկաւագունս: Ըզտէր աւետիսն խոհեմ: ԶԽաչատուրն զՍահակն, որք միշտ աշխատին ի վերայ գործառնութեանս: ոմանք սրբագրելով եւ այլք կազմելով: Այլ եւ յիշել հայցեմ ի ս[ուր]բ աղօթս ձեր: Զմեծ Յովանէսն այս քաջագօտի որ է վերակացու ս[ուր]բ ուխտիս որպէս հայր հասարակաց խնամէ զամսեան: նաեւ զծերունի խոհարար: Զտէր Յուսիկն որ ծեր գոլով սպասաւորու[թ]ի[ւն] առնէ եղբարցն ամենեցունց: Որոց Ք[րիստո]ս լիցի վարձահատուց վաստակոց իւրեանց: Ընդ սոցին յիշել պաղատիմ եւ զիս զտառապեալ հէքս զկըրկին մարդով խօթացեալ Սիմէոնս կարոտ բանի: Որ տկար անձամբ սակաւ ինչ աշխատեցայ ի վերայ սրբագրու[թ]ե[ան] սորա հինգ կանոնիւ չափ եւ ի վ[ե]ր[ա]յ տօնացուցին գըլխովին իսկ»:

բ

«Գիտէսջիք ով տօնասէրք զի մեծ եւ երանելի հայրապետն Տէր Մովսէս որ նորոգե[ա]ց զս[ուր]բ էջմիածինն ըստ արժանոյն գովասանութի[ւն] առաքինասէր վարուցն եւ աշխատաջան վաստակոցն որ ի վեր[այ] կարգաց եկեղեցւոյ եւ կրօնից հաստատութե[ան] ուներ այլում թողից ասել եւ կամ բաւական համարեալ մեր զոման[ց] զյառաջագոյն ասացեալսն: Սա ինքն վերոյ ասացե[ա]լ ս[ուր]բ հայրս մեր սահմանեաց տասն շարական ասել օրհնու[թ]ի[ւն]. վասն բազում խորհրդոյ տասնե[ա]կ թուոյն: Այլ եւ վերածելով զմեծ փիլիսոփայն եւ զհաւատարիմ քան[անա]յ[ա]պ[ե]տն զս[ուր]բն ստեփաննոս: Որ զաւագ օրհնութիւններն տասն տասն շարական արար եւ ոչ աւելի կամ նուազ. ըստ տասն դասուց բանական[ա]ց նմանապէս եւ սրբազան հայրս կանոնեաց տասն շարական առել օրհնու[թ]ե[ան]ն ի փառս ք[րիստոս]ի եւ սրբոց նորա. Եթէ հաճեսցին կամք եղբարու[թ]ե[ան] ձերոյ տ[եառ]ն գոհու[թ]ի[ւն]. Եւ եթէ ոչ ախորժիցէք կամք ձեր եղիցին. Իսկ` զմեզ ի մեղադր[ա]նաց եւ ի բամբասանաց ազատ թողուլ աղաչեմք: Աւարտ էառ ժամագիրքս բոլորովին ի թուին հայոց, ռ. ղ. եւ ա. Յապրիլ ամսոյ. իա. շնորհօք ք[րիստոս]ի ա[ստուծո]յ մերոյ տ[եառ]ն ամենակալի: Որ է օրհնեալ յաւիտեանս ամէն:

Խնդրեմք ի ձէնջ որք պատահիցէք այսմ տպագրութեան յիշեսջիք ի ս[ուր]բ յաղօթս ձ[ե]ր զաշխատօղսն այսմ տպագրութե[ան]ս: Զտէր Յակոբն. Զմարգարէն: Զբ[ա]ղտասարն: ԶՍարգիսն: Եւ Ղազարիայն: Ընդ սոսին եւ զնուաստ: Սիմէօնս որ սակաւ ինչ աշխատեց[ա]յ ի վ[երա]յ սրբագրութե[ան] սորա: Եւ որք յիշէքդ յիշեալ լիջիք ի ք[րիստոս]է ա[ստուծո]յ մերոյ որ է օրհնեալ յաւիտեանս ամէն:

գ

«Զխաչատուր վարդապետս յիշեցէք ով սուրբ ընթերցողք եւ դուք յիշեալ լիջիք ի Քրիստոսէ» (Էջ Մ(200)):