Հայ «հնատիպ» գրքի յիշատակարաններ

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

ՍԱՂՄՈՍԱՐԱՆ: Մարսել, տպագր. Ոսկան Երեւանցու եւ Սողոմոն Լեւոնեանի, տպ. Ս. Էջմիածնի եւ Ս. Սարգսի, 1673-1674:

 

«ԾԱՆՈՒՑՈՒՄՆ ԱՌ ԸՆԹԵՐՑՕՂՍ». Օրհնութիւն Հօր ծնօղին ամենակալի. եւ գոհութիւն Որդւոյն միածնի էիցս հաստչի: Բարեբանութիւն Հոգւոյն փառակցի զարածս ամենայն զարդարողի: Եւ փառաբանութիւն երկրպագութ[եսմ]բ եռանձնեայ երրորդութեանն, եւ միոյ Ա[ստուա]ծութեանն: Այժմ եւ անզրաւ յաւիտենի: Ամէն: Որ մշտահեղ շնորհիւն իւրով եւ ամենաբաւական ողորմութեամբն ետ զկարողութիւն ամենանուաստի պաշտօնէիս, ի վերջացեալ դարուս եւ ի վշտապատում ժամանակիս հասուցանել յեզր եւ աւարտ զվայելչատիպ եւ զբարեձեւ գերգարանս ղաթեան. ի փառս ամենավայելչի անուան իւրոյ սըրբոյ. եւ ի պարծանս մատակարարչացն խմբի ի պէտս հայկազնեաց: եւ ի զբօսանս բնաւից ուսումնասիրաց անձանց: Ըստ իւրաքանչիւրն չափ ու հասակի հաւատացելոց ի Տ[է]ր Ք[րիստո]ս: Ի բուին Փրկչին 1674 ի տասն նոյեմբերի: իսկ ըս[տ] հայոց կալուածի. ռճիգ: Երեսունն հոկտեմբերի: Ի տպարանիս Սրբոյ Էջմիածնի. եւ Սրբոյն Սարգսի զօրավարի: Ի Հայրապետութեան Տեառն Յակօբայ երջանկի ամենայն Հայոց Կաթուղիկոսի: Գիտապետի յԱ[ստուա]ծաէջ գահոյի նոյ նոյ Սրբոյ Էջմիածնի: Ի ճշմարիտ եւ ստոյգ յօրինակէ Տեառն խաչատրոյ կեսարացւոյ մեծի հռետորի:

Արդ` որք հանդիպիք հոգեռնւագ մատենիս այս ընթեռնլով կամ օրինակելով, յիշեսջիք, յաղօթս ձեր, զբազմաշխատ հոգեւոր մշակն Ք[րիստոս]ի: Եւ յոգներախտ մատռուակն գիտութեան ի ձեռն բազմութե[ան]ց գրեանց ցեղին հայկազունեաց. զՏէր Ոսկան Ա[ստուա]ծաբան վարդապետն եւ զերկրորդ թարգմանիչն, որ յսկզբան առաջին տետերն սաղմոսիս հանգեաւ ի Ք[րիստո]ս, ի հազար հարիւր քսան եւ երեք թուին յամսեանն փետրվարի դ: որոյ յիշատակն օրհնութեամբ եղիցի. եւ Տ[է]ր Ք[րիստո]ս ի հոգիս նորին գթասցի. եւ մեզ մեղաւորացս ողորմեսցի. ընդ տեառնս իմում յիշեսջիք եւ ի Ք[րիստո]ս հանգուցեալ զեղբարսս սորին, զյովանէսն: եւ զմիրզախնն: եւ զքոյր սոցին մայրն իմ զհռիփսիմէն: եւ կենդանի զեղբայր սոցին զբարեպաշտ եւ զՔ[րիստո]սասէր պարոն աւետիսն պատճառն հաստատութեան գործարանիս. ընդ սոցին յիշեսջիք եւ զհայրն իմ, զպօղոս ա[ստուա]ծաբան վարդապետն: հուսկ յետին եւ զիս զարուպս ամենից նուաստից զսաղօմոն պաշտօնատարս. որ զկնի մահուան քեռոյն իմոյ հարազատի Տ[եառ]ն Ոսկան վարդապետի. յոգումբ վշտիւք եւ բզամօք չարչարանօք ածի զսա արարս. եւ դեռեւս կայ կիսակատար սաղմոսն ատենի: զի հասեալք էաք յութերորդ տետրն բարձաւ ի կենաց աստի ծերունին իմ պատուական եւ շիջաւ ճրագ գործարանիս լուսաւորութեան. եւ բարձաւ յոյս իմ աստէն պարտուցն եւ ցաւոցն ազատութե[ան] միանգամայն եւ անձանց մերոց կեցութե[ան]. եւ հարկ ի վերայ իմ կայ դատաստանաւ առ ի կատարել բազմօք ծախիւք զատենին զսրոյ զպատճառն սմին իրի. եւ զպատմութիւն մահուան վարդապետին եւ զկենդանածիր կտակ նորին ընթեռնլոյ էք յայլում վայրում զամենայնն յամենայնի. ի յուշ արարութիւն հոգէկիր վաստակոց եւ գործոց նորին եւ իւրն յարաժամ անմոռանալի, առ ի հատուցումն երախտեաց նորին ձեզ որդւոցդ իւրոյ հոգեւորի. եւ մի մնալ պարտական երախտեացն նորին հատուցման, ըստ կնքեցելոյ բանին սրբոյն ներսեսի: եւ զի թէպէտ չէ սա ծնօղ ըստ մարմնոյ սերի, բայց առաւելէ հոգին ըստ անշուշտ բանին Յ[իսուս]ի: Որովք եւ դուք յիշեալք լինիջիք առաջի Ք[րիստոս]ի. եւ անուանք ձեր եւ ննջեցելոցն ձերոց յամենայնի, գրեցեալք լինիցին եւ գիրս դպրութեան կենացն անմահի: Որում փառք եւ զօրութի[ւն] յաւիտեանս յաւիտենից: Ամէն:

Բայց եւ այս ինչ հարկաւոր եւ պատշաճիմն թուի ինձ, ծանուցել ձեզ տեարցդ իմոց եւ հարցդ եւ եղբարցդ. եւ ըստ իս պաշտօնատարաց անձանց. ի վերայ հիքոյս հասեալ վշտացն եւ հարուածոցն, զորս կրեցի զկնի մահուան վարդապետին աստ ի մարսիլիայ. եւ կրեմ տակաւին: Քանզի նաւն իմ հեզահոգի. զկնի վախճանին իւրոյ. եծող վասն իմ զցաւս անբուժելիս. եւ զփորձութի[ւն]ս անելս: զբարդութիւն պարտուցն ասեմ աւելի քան զքսան հազար մառչիլաց. թէ աստ ի Մարսիլիայ. եւ թէ յամստէրդամ եւ յայլ ուրեք: եւ զգումարումն պարտատիրացն: եւ զժողովումն ի մի վայր հնից եւ նորոց թշնամեաց եւ բնաւից նեղչաց ամենից կողմանց. զորս անկարելի է զամենայնն ընդ գրովք արկանել. վասն զի ընդ մտանելն լուսաւոր հոգւոյն գերեզման. մատնեցայ էս տառապեալս յոգնատեսակ եւ զանազանից նեղութեանց. կրելով յարաժամ ի ձեռանէ մերայնոց եւ յօտարաց. ի հայոց եւ ի ֆռանկաց. ի մերձաւորաց` եւ ի հեռաւորաց. ի կերպարանեցեալ բարեկամաց, եւ յանձնախնդիր թշնամեաց. որք միանգամայն համարէին փշրել զվտիտ անձն իմ ժանեօք կամակորութե[ան]ց իւրեանց. եւ կենդանւոյն մուծանել զիս ի յերկիր:

Ուստի եւ իմ ի յահարկու սրտաբեկութեանցս յայսցանեաց. պակուցեալ սասանեցայ. եւ կամ, զի դեռեւս եմ մատնեցեալ: եւ ոչ զոք գտի ճշմարտիւ այցելու ինձ, ի պանդխտակոշկոճ նեղութեանս ի մում. վասն զի տեարց նմոց եւ ի բարեկամաց, յաւէտ ի Հոգեւոր տիրէն Տեռան Յակոբայ գործարանիս եւ գործակալացն իւր բարեխնամի, ոչ ընկալայ բնաւ զհամբաւս յուսոյ ազատութե[ան] ընդ այսո ամենայնի անյաջողութ[եամ]բ. եղէ ողորմելի քան զամենայն նեղեալս երկրի: Որովք ամ[ենայն] վիշտք եւ չարչարանք կոչեցան ինձ հայր, տառապանք եւ կսկիծք անուանեցան ինձ մայր: կշտամանք եւ բնաւք հարուածք, ասացան ինձ քոյր եւ եղբայր ընդորս եւ իմ բազմեալ ի գլուխս ողբերգակցաց զսուուգ տրտմութեամբ եւ զամենայն աղէտս համբերութեամբ ստացայ կենաց իմոց սատար:

Վասն որոյ սրտնառաչ մաղթանք հայցեմ ի ձէնջ ցաւակցիլ եւ ձեզ ինձ ըստիս ի չարչարանս իմ. եւ պաղատիլ յօժար սրտիւք առ տէր վասն իմ, զի տացէ ինձ զթութիւն առաջի նեղչաց իմոց: Եւ թեւօք ողորմութեան ամենագութ կամաց իւրոց հանցէ զիս զվշտօք պարաւանդեցեալս ի լեառն ազատութեան մուծանելով յօթեւանս հօր կրկին կենօք անդերձ ձեօք. ի փառս անբաւ մարդասիրութեանն իւրոյ, որ է օրհնեալ անգրաւ յաւիտենիւ. Ամէն»: