Գիրք Դատաստանի, Բ խմբ.

ՃԸ.
ՅԱՂԱԳՍ ԴԱՏԱՍՏԱՆԱՑ ԱՄՈՒՍՆՈՒԹԵԱՆ ԵՒ ՔԱՆԻՈՆՈՒԹԵԱՆ ԱԶԳԱԿԱՆԱՑ:

108. Զի որպէս առ ամենայն մերաթոռակիցս հարկ եղեւ գրել ի նոյն ութուտասն ամիտէրութեանն Խոսրովայ որդւոյ Որմզդի, զնոյն եւ առ քոսրբութիւնդ հարկեցաք գրել - պինդ ունել զպատուէրՀոգւոյն Սրբոյ ի ձեռն օրինաց եւ մարգարէից, զորսառաքելական կանոնադրութեամբ հաստատեցին սուրբ եւուղղափառ վարդապետքն: Բայց մանաւանդ առաւելագոյնզգուշանալ յանիծեալ յամուսնութենէ մերձաւորաց, որազգաւ մօտաւորութիւն է եւ կործանին յայնքան չարիս: Քանզի ոչ միայն զխառնակութիւն ազգահամարութեաննգործեն այնպիսիքն, այլ եւ զագահութիւն, զոր արմատ էամենայն չարեաց ասաց առաքեալն, զհեթանոս օրէնսանաստուածս լինել, որպէս եւ նախամարգարէիւնծանօթացոյց ամենայն աստուածապաշտաց: Եւ բիւր եւայլ չարիս, որպէս եւ իմաստնոց յայտնի է: Զի թէաստուածային բերանն անիծանէ զմարդիկ որ փոխենզընկերի եդեալ սահմանս, իսկ զԱրարչին զբոլորեցունզսահմանադրութիւն եւ զպատուէր առ ոտն հարուն եւարհամարհողք լեալք, մեծի բարկութեան արժանի է, այլվասն նոցա եւ այլք: Եւ յայտ անտի է` զի ի հնումն, զորսելից Աստուած, այսպէս ասաց թէ` ըստ կրօնից ազգացԵգիպտացւոց եւ Քանանացւոցն մի' երթայցէք, ես եմ ՏէրԱստուած ձեր: Եւ ի կարգ արկեալ` զայսպիսի անկողինսկոչեաց խայտառականաց առականս, որով ամբարիշտքնվարէին: Հրաժարեցոյց յառաջին ազգէն եւ ապայերկրորդէն, եւ հասեալ յայն` զոր մեք խորթս կոչեմք`եւ ասէ` մի' յայտներ զի համհօրեայ քոյր քո է: Եւ ապայետ ոչ սակաւ բանից եւս զարմանալոյ արժանի իմննշանակէ. քանզի իբր ասաց թէ համհօրեայ քոյր քո է, դարձեալ երկրորդէ այսպէս թէ` զառականս կնոջ եւզդստեր նորա - որ լինի մին կին եւ միւսն խորթ, - միյայտնեսցես եւ զդուստր ուստեր նորա, - այսինքն է`զխորթին, - եւ կամ զդուստր դստեր նորա մի' առնուցուս, քանզի ամբարշտութիւն է: Ապա վերագոյն քան զայսնշանակէ, որ նոյն մեզ երրորդ ազգ կարծի ըստ յառաջյայտնագոյնդ առնելոյ մեր, զառականս դստեր ուստերքոյ կամ դստեր դստեր քոյ մի յայտնեսցես: Բայց մի' ոքկարծեսցէ զասացեալս ի վերայ ծնողին միայն, այլ եւորք ի նմանէն, քանզի այս կատարեալ յիմարութիւն է. քանզի ոչ ուրուք եղբայր առանց հօր եւ կամ քոյր, այլթէեւ հօրաքեռ որդի եւ կամ մօրաքեռ, քանզի եւազգակցութիւնն մի եւ նոյն է եւ որդւոց: Զի որպէսառաջին եւ երիր եւ երկիր ազգ ասին, այսպէս եւեղբօրորդւոյն եւ կամ այլոց առ միմեանս առաջին ազգնեւ երկրորդն եւ երրորդն եւ քառորդ` ազգ ասին: Եւ ոչայսչափ, բայց եւ այլ որոշումն արժանի զարմանալոյուսուցանէ աստուածազանն մեզ օրէնք` զառականս նուոյմի' յայտնեսցես եւ զդուստր դստեր կամ զդուստրուստեր նորա մի' առնուցուս: Որ ցուցանէ զայս իբր թէմեռեալ որդւոյն, եւ նուոյն առն այլում եղեալ եւծնեալ ուստր եւ նորա կին առեալ այլ դուստր ծնանիցի, մի' առնուցուս զնա կնութեան, զի ամբարշտութիւն է: Այսու զկատարեալն իսկ զսահման ցուցանէ եւ թէ ցո՞րսխորշելի է յամուսնութենէ: Իսկ Սուրբ Հոգին Ովսեաւմարգարէիւ զամենայն անհնարին աւ զչարաչար մեղսփոքր համարեցաւ առ այսու յանցմամբ եւամբաստանութեամբ: Լու'ր որ զասացեալս նշանակէ` եթէլոկ անուամբ գոյ զի'նչ հարազատութիւն ի միջի կայ, ասէ, դատաստան Տեառն է ընդ բնակիչս աշխարհի, զի ոչ ճշմարտութիւն եւ ողորմութիւն եւ գիտութիւնԱստուծոյ ի վերայ երկրի, այլ անէծք եւ ստութիւն եւգողութիւն եւ շնութիւն եւ սպանութիւն հեղեալ է իվերայ երկրի: Իսկ աւելի ամբարշտութիւն եւ կսկծելիմեղք այն են, որ արիւն ընդ արիւնս խառնեն, որ էազգականաց ամուսնութիւն: Եւ հատուցումն այնմ զայսպատմէ վասն այդր, ասէ, սուգ առցէ երկիր եւ նուազեսցիամենայն բնակչօքն իւրովք, այլ եւ գազանք անապատի եւսողունք եւ թռչունք երկնից պակասեսցին, զի ոչ ոք էրոր յանդիմանէր եւ դատէր: Արդ` մինչ բաննյանդիմանութեան եւ դատելոյ զայնպիսիսն ձեզհաւատացաւ եւ անփոյթ առնես` ե'ւ զանձն դատապարտես, ե'ւ որոց իշխեսն. բայց եթէ արեան յարիւն ոչ տասխառնիլ որ մինչեւ անուն մերձաւորութեան սպառի, արդարութեամբ կատարեալ զարդարես զքո վիճ ակդ: Իսկյանդգնելոցն եւ պատերազմասիրաց ընդ Հոգւոյ Սրբոյ`բան կանոնին զոր երանելի հարց ի Քրիստոս հաստատեալէ եւ մինչեւ ցայժմ իբրեւ զարեգակն անշիջանելի պահի, նոցա զայս աւանդեսցես - սկիզբն ի հինգերորդէնյառաջ. քանզի որ յանսանոցն բնութիւն սիրելի էրանկանել, այնց ողորմութիւն արարեալ զսահմաննմեղմացուցին, բայց լաւացն բնիկն է, որում տեղեակ էեւ քո սրբութիւնդ:

«Յամենայն գրեթէ ի կանոնսայսոցիկ եդաւ սահման, այլ լիովին աստ, զոր առեալեցոյց յօրինաց եւ ի մարգարէից: Զո'ր եւ մեզ քննելի էզայսոսիկ թէ ո՞ր արդեօք յաւելուած ըստ նորոյն եղեւի ձեռն կանոնաց: Քանզի օրէնքն հրաժարեցոյց զառ իհօրէ եւ զառ ի մօրէ քեռէ, որէ ըստ այսմ` թէ պատահիառնուլ կին եւ նորա իցէ դուստր, եւ եթէ զկնի առնլոյնծնանիցի, իսկ կանոնք ըստ այսմ` մի' տալ զխորթսմիմեանց եւ մի' զառ ի նոցանէ ծնունդս մինչեւ ի զարմներրորդ, ապա ծնեալ ի ծնողաց խորթուցն, մինչեւցորդիսն որ առանց խորթուցն, որ լինին հինգերորդազգ, ապա ամուսնասցին: Զխորթս միմեանց -զխորթակիցսն ասէ մինչեւ ցերրորդն, յայտ է զիզչորրորդին հրամայէ. եւ ծնեալ ի ծնողաց խորթուցնմինչեւ ցորդիսն - երրորդին ասէ, որ խորթօքն լինիչորրորդ եւ ծնողօքն հինգերորդ: Եւ զայս ասէր` թէպատահի մին ի խորթուցն եւ մին ի ծնողացն խորթուցն, եւ կամ ի խորթուցն ծնողաց չորրորդ եւ խորթնհինգերորդ, ապա ամուսնասցին: Եւ զի օրէնքնզհօրաքոյր եւ զմօրաքոյր յիշէ, իսկ կանոնք զծնունդսոցա եւ զծնունդ զեղբօր մօր եւ զայլոց միապէսհրաժարեցուցանէ. զխորթոց եւ զթոռանց, որ յորդւոյ եւի դստերէ, եւ զեղբարց ծնունդս կանոնք եւ օրէնք միօրինակ հրաժարեցուցանեն նմանապէս եւ զծնունդս որ ինուէե: