Պատմութիւն Աղուանից աշխարհի

ԳԼՈՒԽ ԺԲ
Հարկապահանջելն Վարազ Տրդատայ՝ Աղուանից իշխանի եւ երթն ի Յոյնս, տալ պատանդ զորդիսն իւր եւ գալ յաշխարհ իւր, եւ Միքայելի փոխանորդել զաթոռն Աղուանից զկնի Սիմէոնի

Ընդ նուազել ի սպառ թագաւորութեաննՊարսից եւ զօրանալ ազգին հրաւային Տաճկաց՝սաստկանային սակք հարկահանաց աշխարհի, առաւելկողմանցս արեւելից. զի իշխանն Աղուանից՝ ՎարազՏրդատ ընդ երիս հարկէր՝ Խազրաց, Տաճկաց եւ Հոռոմոց։Իսկ խստագոյն նեղութիւն ի Հռովմայեցւոցն հասեալնմա հանդիպիւր. զի հանդերձ որդւովք իւրովքյարքայաբնակ քաղաքի անդ արգելեալ լինէր իկայսերէն. եւ տուեալ ի պատանդ զորդիսն՝ եւ ինքնիշխանն անդ խօթացեալ մնայր: Զի այսպէս ասեն զօդոցերկրին, եթէ ժանտաբերք են՝ տարամուտ ազգաց մտեալյաւուրս գարնանայնոյ առժամայն հիւանդանան, եւհերքն եւ մուրուքն ճողին յայս պատճառս։ Եւ իյերկարելն Վարազ Տրդատայ ի միում աւուր եղեւթագաւորին Հռովմայեցւոց ընտրել ակունսպատուականս, եւ կոչեալ զիշխանն Աղուանից՝ ցուցանէրնմա. եւ նորա խորամանկեալ ասէ. «Ի տան իմումպատուականագոյնք գտանին քան զայդոսիկ, տաց զայնսձերոյդ աստուածապսակեալ անձինդ, զի վայել է իսկձեզե։ Եւ այն ամ հինգ էր իշխանին կալն ի Հոռոմս։ Եւվասն այսր իրի զերծեալ Աստուծոյ օգնականութեամբն՝եկն եհաս յաշխարհն իւր, եւ յայնմհետէ ետ զաշխարհսարեւելից ի Տաճիկս, եւ նոցա միայն հարկէր։

Եւ եղեւ ի նմին աւուրս Վարազ Տրդատայ սովանտանելի յԱղուանից սահմանս. վասն որոյառասպելաբանիւր յոմանց եթէ. «Ես կորեակ ի Շակաշէնգաւառի ծածկեալ կայի ի վայրին Կակուայ, եւ զանցառնէին զինեւ բազմութիւնք գնողաց եւ ոչ գնէին զիս. եկն ժամ բարի, որ եղբայրն իմ Սով տիրանայր. եւ ահագտայ ես ելեալ ի սեղանն Վարազ Տրդատայ իշխանի եւԵղիազարու կաթողիկոսի։ Եւ որք կերանն զիս՝արիւնաբերք եղեն, անմեղադիր լերուքե։

Իսկ Վարազ Տրդատայ՝ Աղուանից իշխանիորդիքն՝ Գագիկ եւ Վարդան, որք ի Յոյնս էին պատանդք, վասն խռովութեան թագաւորին կացին ի մթին տան ընդերկրաւ զամս ԺԲ եւ պատճառք հօր նոցա զաշխարհսարեւելից ի Տաճիկս տալն եղեւ։ Եւ ի վախճանելնՅուստիանոսի Հոռոմոց թագաւորի, Վարդան Փիլիպիկոսթագաւորեաց, որ էր յազատացն Հայոց. եւ յիշեաց զորս իխաւարային բերդին էին արգելեալ կենդանւոյն. եւհրամայեաց թագաւորն հանել զնոսա յանտանելիտանջանացն, որոց տեսութեան աչացն խաւար էրծածկեալ։ Ապա առ փոքր փոքր ածեալ ի լոյս՝ ետպարգեւս թագաւորն եւ արձակեաց զնոսա յաշխարհնիւրեանց. շնորհեալ Գագկայ մասն ի կենսատու խաչէն՝զլոյսն տիեզերաց։ Եւ նորա եկեալ ետ զմեծ պարգեւնցՄիքայէլ՝ Աղուանից կաթողիկոս. եւ կանգնեցին նշանտէրունական, յորում կայ գիր այսպէս. «ՔրիստոսԱստուած, յիշեա զկամաւոր չարչարանս քո ի վերայսորա, որ վասն մերոյ փրկութեան. եւ ընկալ զնշանսզայս, զոր ետուր երկիւղածաց քոց. եւ ներեա յանցանացիմոց՝ Միքայելի՝ Աղուանից կաթողիկոսի. եւ ողորմեաԱղուանից աշխարհիս՝ փրկելով յամենայնփորձութեանց, զի յաւուր գալստեան քո արժանի լիցուքկալ ընդ աջմէ քումմէ։ Եւս աղաչեմ վասն Գագկայծառայի քոյ եւ քեռ սորա Մարիամայ, եւ Վարազոյիոսկերչի մեծիե։