Ողբ Եդեսիոյ

Արդ, զայս տեսեալ բռնաւորին եւ կամակոր չար վիշապին,
Սողայր եւ գայր նման օձին եւ նենգաւոր թիւնաւորին`
Առ ի խայթել գարշապարին, եւ հարկանել գաղտնի նետին,
Այն որ ղօղեալ եւ թաքուցեալ, ծածկեալ ունէր զնենգն ի սրտին.
Եւ դարանեալ գայլն ի մայրին, ինձն թաքչէր յանապատին,
Որում անուն իւր կոչէին Զանգի` չարեաց գործօնէին:
Յարձակեցաւ յանկարծօրէն եւ յեղակարծ ժամանակին,
Յորժամ տեսին եւ ծանուցին, որ զօրականքն իմ աստ չէին:
Յայնժամ պատեալ շուրջանակի, զիս պաշարեաց զօրօք նորին`
Արաբացւոց մոխրականին, որ ըստ անուանն իսկ ոչ թուին`
Ելիմացիք եւ Քետացիք, անթիւ բազում լէգէոնին:
Շամբք եւ հօտիւք պատեալ կային, անել ՚ւ անմուտ զիս առնէին,
Միշտ հանապազ մարտնչէին, օր ըստ օրէ զիս նեղէին:
Ձեւ զանազան փոփոխէին, նոքօք ի մարտ վառեալ գային
Զրահաւորք, մկնդաւորք, ճօշիւք ծածկեալ բոլոր անձին,
Սունաւորք, աղեղնաւորք, նետիւք հարեալ խոցոտէին,
Պատնէշ կանգնեալ մեքենայիւք, ռմբաքարս հոսէին:
Ծեծէին, հարկանէին, անհնարին տագնապէին.
Բայց այսոքիւք ոչ կարացին յաղթել քաջացն, որ յիս կային:
Մինչեւ ի յայլ հնար մտեալ այն խորամանկ նենգաւորին.
Որպէս խլուրդն փորէին, ներքոյ հիմանն ամրականին,
Սիւնս եւ նեցուկ հաստատէին աշտարակացն եւ պարսպին,
Առ ի յայրել պատրաստէին, որպէս օրէն է այս նոցին:
Յայնժամ բարբառ արձակէին առ ժողովուրդս քաղաքին.
Մի' յամառել ընդդէմ նմին, զի մի' մահու մեռանիցին,
Այլ տալ յօժար եւ կամովին, զի բարութեանց պատահեսցին:
Եւ զայս լուեալ` ժողովէին քաջն եւ արիքն ի միասին:
Պնդէին, հաստատէին, ուխտ եւ դաշինս դնէին`
Ո'չ յերկուանալ ի հանդիսին, ո'չ լքանել պատերազմին.
Ո'չ հաւանել բանից նոցին, եւ ո'չ բանալ կամաւ նմին,
Այլ բարիոք վարկանէին, զի անդանօր մեռանիցին,
Քան թէ ստել մեծի ուխտին եւ վայելել յառօրէին:
Մակաբայեանց նմանէին եւ Վարդանանց պատերազմին,
Միշտ առ միմեանս ձայնէին, աղաղակաւ զայս ասէին.
Մի' երկիցուք զանգիտելով, եղբա'րք, ի սրոյ մահկանացուին
Եւ ընդ քաջացն արիութիւն մի' խառնեսցուք զերկիւղ վատին.
Անուն բարեաց ժառանգեսցուք, որ ընթանայ յազգ երկրածին:
Անդրդուելի կազմել զհոգին վասն յուսոյ երկնաւորին.
Մեզ օրինակ բարեաց աստէն ունիմք բազումս ի հանդիսին`
Զվկայիցն բազմութիւն, որ քան զթիւ գերազանցին,
Որք յաղթեցին չար իշխանին` երեւելոյն եւ անյայտին:
Ի մարդկանէ այժմ գովին եւ յԱստուծոյ փառաւորին,
Ի հանդերձեալսն պսակին, արեգական նման ծագին:
Փոքր ինչ է վիշտն, զոր կրեցին, անբաւ` բարիքն, որ պարգեւին,
Չարչարեցան ի վայրկենին, բայց ժառանգեն զյաւիտենին:
Նմանեսցուք սուրբ վկայիցն, որք Քառասունք վերաձայնին,
Որք միաբան ընթանային, յաղթող գտան յասպարիզին:
Մի' նմանել թոյլ եւ վատին, զոր բաղանիքն կորուսին,
Այլ` պսակացն տեսողին` իմաստախոհ բաղնապանին.
Հանդիսադիր մերոյ մարտին չէ' ի ցեղէ հողեղինին,
Եւ ոչ եդաք զյոյս մեր ի մարդ` մահկանացու եւ երկրային,
Այլ զօրագլուխն հրեշտակաց, որ է յաթոռ քերոբէին.
Նա յարդարիչ պատերազմին եւ պարգեւիչ յաղթանակին:
Առ որ ունիմք անքակտելի զհաւատ եւ զյոյս առ սիրելին,
Յորմէ կրկին մեզ պարգեւին, թագ եւ պսակ բրաբիոնին:
Զի թէ յաղթեմք` պսակիմք, ՚ւ անուն բարեաց մեզ քարոզին,
Եւ թէ մարմնով յաղթահարիմք, լուսով հոգիք մեր փայլեսցին:
Ընդ արդարոցն դասեսցուք յարքայութեան Հօրն վերին,
Յանզրաւական հարսնարանին, զոր խոստացեալէ յաղթողին:
Զի թէ աստուստ տարագրեսցուք, որ հայրենեաց կոչի գետին,
Որ է պայծառ յերեւելիս եւ վայելուչ աչաց բերին,
Այլ փոխանակ անցաւորին ժառանգեսցուք զանանց բարին`
Ի փափկութեան լուսոյ դրախտին, յորմէ ամկաւ մարդն առաջին,
Յանմահութեան անախտ վայրին, ի սեփական մեր հայրենին:
Եւ փոխանակ այս քաղաքի, որ է շինուած սա մարդկային,
Ունիմք շինուած մեք յԱստուծոյ, անձեռագործ եւ երկնային,
Որոյ շինող ճարտարապետ աջ արարչին է անեղին:
Այն, որ կանգնեաց կամար զերկին, կացոյց ի նմա զդասս վերին,
Այն, որ զերկիրս հաստատեաց, եւ զորս ի սմա` մինչ ոչ գոյին:
Արդ, մեք ի նա հաստատեցաք զյոյս եւ զհաւատ, սէրն ընդ նոսին,
Զի թէ կամի եւ կեցուսցէ, փառք եւ պատիւ տացուք նմին:
Ապա թէ ոչ զայս ախորժէ, այլ տայ ի ձեռս անօրինին,
Յայսմ առաւել մեք գոհասցուք, զի տնօրինէ մեզ զբարին,
Որպէս զհայր գթած խրատէ վասն մեղաց մեր, որ լինին:
Բայց եւ դարձեալ մխիթարէ, որպէս բնութիւն է այս նորին,
Եւ զտղայս Բաբելոնի մատնէ զօրաց քրիստոնէին,
Կալնուլ զոտից մանկանց նոցին եւ հարկանել պինդ զքարին:
Որ քակեցէք այժմ, ասացին, եւ մինչ ի հիմն հասուցին.
Քանդեսցին, աւերեսցին, եւ ի հիմանց տապալեսցին,
Զերդ վաղափուլն աշտարակին, զոր շինեցին դարձեալ նոքին,
Եւ կամ դժոխքն անդնդային, զոր աւերեաց աջ հզօրին:
Արդ, նոքա զայս եւ այսպիսիս միշտ առ միմեանս գոչէին,
Իբր ատամունքն վարազին, բանիւ զիրեարս սրէին:
Քաջալերէր հայրն զորդին. որդիքն ի մարտ պատրաստէին:
Անդ ո'չ իշխան էր պատուական, եւ ո'չ կրտսեր` ի տեղ վերջին,
Այլ միաբան եւ հաւասար, միախորհուրդ ամենեքին:
Միշտ հանապազ քարոզէին հրապարակաւ եւ առտնին:
Եպիսկոպոսք եւ քահանայք` իւրաքանչիւր դաս իւր ցեղին.
Անդրդուելի կալ ի մարտին, արիաբար` ընդդէմ չարին:
Մի' երկնչիլ ի սրոյ նորին, որ սպանանէ միայն զմարմին,
Այլ յայնմանէ' զարհուրեսցուք, որ գեհենին տայ զերկոսին,
Միայն զնա' մեք սիրեսցուք, որ պսակէ զիւր սիրելին.
Համբերութեամբ ստասցուք զոգին, վարձս ընկալցուք զանպատմելին: