ԵՐԿՐՈՐԴ ՓՈՒՆՋ

56. [ՔՈ ՁԱԳՆ Ի ԱՆԻ ՏԵՍԱՅ]

Կաքաւն ի քարին նստէր,

Կու ձգէր պղտոր արտըսունք.

Հրեշտակն ի վերովն անցաւ,

Թէ. — Ի՞նչ կու լաս, ի՛մ հաւ թեւաւոր:

 

Դարձաւ ու ճուապ յերետ.

— Հայ, գնա՜յ, իմ ծո՛ւռ դատաւոր.

Ձագուքս ի բնէն առին,

Ո՛չ ի սար գիտեմ, ո՛չ ի ձոր:

 

— Քո ձագն ի Անի տեսայ,

Ի Անի ու Սուրբ Նշանի.

Քո ձագտ` ի ծախողին գրկին,

Կու նայէր ի դէմ գնողին.

— Ծախեցէ՛ք ու մի՛ վախէք,

 

Վա՜յ հազար իմ կորսընօղին:

Գընօղն ալ հարցունքս ընկաւ,

Թէ. — Քեզ ո՞ր մարիկն է բերեր:

— Զիս մարի՛կն չէ բերեր,

Գետ Յորդան յաղբիւրն է բերեր.

Քաջ արձիւն` ծիծ տվել,

Սոս բազան է կըսկըցուցել:

 

57. ՏԱՂ ՊԻՒԼՊՈՒԼԻ

Պիւլպիւլն էր կայնէր քարին ճօթին,

Կուտ կուտէր, այրիւն կու հեղար.

Իմ տէրս վէրեւէս անցաւ,

Ըսաւ, թե. — Ի՞նչ գու լաս, ի՞նչ չես լար,

Ի՛մ հաւք թեւաւորս:

 

— Ձագերս ի ծօցէս տարեր են.

Ես` մէ ղէրիպ բեքէրմէյի,

Ան պաղջին պատին թառեցա.

Էրնէկ կու տայի ա՛ն մարդուն,

Օր ա՛ն պաղջին բանլիքն ի վրան,

Բացեց ու պաղչան մտաւ,

Վարդ քաղեց,

Թէփսին շարեց,

Յետ ղրկեց եարին նամօլա.

Առաւ ու բարձին դրեց,

 

Շեղմէքին էրեսն ի վրան:

Փուշն անկաւ ոսկի սնտուկ,

Մէջն կար ղէրիպ ճնճղուկ.

Ոսկի սնտուկը կոտրեցաւ,

Ղէրիպ ճնճղուկը թռաւ,

Վարդին թէրին թառեցաւ,

Փո՛ւշ ունի, պոջը արիւնաւ:

Անգէտն իմ շալակս եմ առեր.

— Թո՛ւ, — կըսէ, — յոտւիս կը ցաւի: —

Զարհուրած աջերս լացուցի,

Յենարատ ձեռներս ջարդեցի:

Անո՜ւշ:

 

58. ՏԱՂ ՍԻՐՈՅ ԵՒ ՊՈՒԼՊՈՒԼԻ

Պուլպուլ կայնե քարին ճօթին,

Կուտ կուտեր, այրոյն կու հեղար:

Մեր տէրն եկաւ, վերեւէն անցաւ.

— Ի՞նչ գու լաս, իմ հայր թագաւոր:

 

— Ի՞նչ լամ, ի՛մ հայր թագաւոր.

Ձագերս ի ծօցէս տարեր են:

 

Գույն հազար-հազար ծաղկունք.

Ես քարի բօքարմէի,

Ան պաղջին բանլիք վերան,

Բացեց ու պաղջան մտաւ,

Վարդ քաղեց, թափսին շարեց,

Յետ ղրկեց` յեարին նաւօրեալ:

Առաւ ու բարձին շարեց`

Շէկմէի յերեսն ի վերան:

 

Ովն ի կար ոսկի սնտիկ,

Մէջն ի կար ղարիպ ճնճղիկ.

Կօտրեցաւ ոսկի սնտիկ,

Թըռաւ էն ղարիպ ճնճղիկ.

Թըռաւ ու պախջան մտաւ,

Վարթենին թերնին ճօճեցաւ:

 

Ըսի, թէ. — Վարթենին թերինին վերան մի՛ ճօճար,

Փո՛ւշ ունի, ոտիտ կարունէ եղէ:

Գիտունին վեր մի՛ լիներ:

Անգետնու սիրելի, շալակս եմ առեր,

Դեռ կասէ. — Օտվիս կը ցաւի:

Ծարուրած աչերս լացուցեր.

Հեներած ձեռգիս ջարդեցեր:

 

59. [ՈՂԲ ԲԼԲՈՒԼԻ]

Բըլբուլն էր նստել վարդուն,

Հենց կու լէր` ինչ մարթ մեղաւոր.

Հրեշտակ յերկընքօվն անցաւ.

— Է՞ր գոյ լաս, ի՛մ հաւք թեայւոր:

 

— Տարին տասներկու ամիս

Իմ սիրած յարն կու տանիս.

Վախիմ, թէ զիս էլ տանիս,

Խեղճ իմ մեր, որ որդի չունի:

 

Իմ մեր, որ որդի բերա`

Ասեմ. — Ես մեռայ, տարէք, թաղէցէք,

Իմ յար տանէ դուս չը գայ,

Ձեզ հալալ, տարէք, թաղէցէք.

 

Փըթած փետ ե՞ր չբերէ…

 

60. ՏԱՂ Ի ՎԵՐԱՅ ՊՈՒԼՊՈՒԼԻՆ

Պուլպուլ նստէր վերայ ցախին

Ու լաց կասէր վերայ վարդին.

— Իմ գեղեցիկ վարդս է տարած,

Զիս անողորմ է լացուցած:

 

Հաւքերն ամէն վրաս եկած,

Զիս անողորմ էն լացուցած,

Թէ. — Դու ի՞նչ խիստ մեղաւոր ես,

Որ քո սիրուն վարդն է տարած.

Գնայ ի վեր` սարերն, հառչէ,

Միթէ լսէ ստեղծօղն քեզ,

Այն վարդին հոտն բուրէ,

Քոյ այրած սրտիկ հովցընէ: —

 

Պուլպուլն ելաց, լալով ասաց,

Թէ. — Իմ սրտիկս է խիստ խոցած,

Վարդս տարած…

 

61. [ՈՂԲ ԿԱՔԱՒՈՒ]

Կաքւուկն ալ վրայ քարին

Կուլար, արցունքն էր պղտոր.

Տէրըս վերէն հարցաւ.

— Ի՞նչ կուլաս, ի՛մ հաւ թեւաւոր:

 

— Կուլամ ու սրտանց կուլամ.

Ձագս բունէս է տարած,

Ոչ ի սար գիտեմ եւ ոչ ալ ի ձոր.

Ո՛չ գիտեմ` ձորերն ինկաւ,

Սելն ելաւ քըշեց, տարաւ.

Ո՛չ գիտեմ` կուռ կաղնին ինկաւ,

Հովն ելաւ` խեչերով ծածկեց:

Երթամ, իյնիմ լեռնէ-լեռ,

Իմ սիրուն ձագը փռռիմ.

Գտնամ նը` առնիմ, դառնամ,

Չի գտնամ` երթամ, հեռուընամ:

 

Պիւլպիւլը պախճան իջաւ,

Վարդին թուփը թառեցաւ,

Բացաւ ալ շիշէ բերնակ,

Կանչեց` թա որ լուսացաւ.

Պիւլպի՛ւլ, հերիք է կանչես,

Ճիկէրըս փորս եփեցաւ:

 

Գարուն է եկեր` ելեր ելման ջուրերը,

Նոր ին բուսեր առուըզերին խոտերը,

Վրէն ին անցեր կաքւին իզերը,

Անուշ կուգայ իմ աղբօրըս հոտերը…

 

62. [ՏԱՂ Ի ՎԵՐԱՅ ՊԱՆԴՈՒԽՏԻ]

Ան բարձր սարին վրայ կաքւուկ մ՚ է նստեր,

Կուտ կուտէ, արցունք կու թափէ:

— Կաքուուկ, դուն ինչո՞ւ կու լաս.

Թող էրթայ ղարիպին տէրը լայ:

— Դուռը չե՛մ գիտեր ղարիպիս:

— Էկուր` նշանով ցուց տամ`

Քու ղարիպը ւո՛ւրտեղ կը կենայ.

Դռնուկն է բոյախանայ,

Նուշ առէ, ամրակ կը ծախէ.

Ամենուն` արժան-արժան,

Ինձ տեսեր` սուղ կը ծախէ.

Թուխ աչքեր կիշեռք ըրեր,

Ունքերով վեր կը քաշէ:

 

63. [ԿԷԾ ՄԸ ԿՐԱԿ…]

Կաքուիկ նստեր վեր քարին,

Օր կուլար` արցունքն էր արին:

— Սեւ կաքուիկ, ինչո՞ւ կուլաս:

— Ինտո՞ր չի լամ, որ ձագերս են տարած,

Ձագերս բուներնէն տարած,

Իմ սիրտս են էրած.

Ո՛չ գիտեմ` ավճիները տարած,

Ո՛չ գիտեմ` հարաւին հովը քշած:

 

— Սեւ-կաքուիկ, դուն ո՞ւր տի թառիս:

— Բարձր խաւախին վրայ կ՚ թառիմ:

— Սեւ-կաքուիկ, թէ ատոր տէր գայ, ու՞ր:

— Ուռիին ու մորիին վրայ` խարաբաս կթառիմ:

— Թէ հոն էլ չթողե՞ն:

Կէծ մը կրակ կըլլիմ`

Ես զիս կը վառիմ…

 

64. [ՈՂԲ ԿԱՔԱՒՈՒ]

Ելեալ կարկաջէր կաքաւն,

Ելեալ կարկաջէր կաքաւն.

— Հաւեր, է՜, հաւեր, հաւեր, է՜: —

Ու գանգատն առնէր ձագերուն.

— Ելայ ՚ւ ի սարերդ անկայ,

Ելայ ՚ւ ի սարերդ անկայ,

Հաւեր, է՜, հաւեր, հաւեր, է՜,

Ի կանաչ դաշտըն նայեցայ:

Իջայ ՚ւ յորոգայթ անկայ,

Իջայ ՚ւ յորոգայթ անկայ,

Հաւեր, է՜, հաւեր, հաւեր, է՜,

՚Ւ ի վարմի մէջըն պատեցայ:

Եկին, զիս ի վեր առին,

Եկին, զիս ի վեր առին,

Հաւեր, է՜, հաւեր, հաւեր, է՜,

Զմահաբէր սուրըն ցըցուցին:

Այս իմ կարմըրիկ կըտուցս,

Այմ իմ կարմըրիկ կըտուցս,

Հաւեր, է՜, հաւեր, հաւեր է՜,

Որ փողքովս ի վեր կըտրեցին:

Այս իմ կարմըրիկ արիւնս,

Այս իմ կարմըրիկ արիւնս,

Հաւեր, է՜, հաւեր, հաւեր, է՜,

Որ գետին ի վայր վաթեցին:

Այս իմ կարմըրիկ տօտիկս,

Այս իմ կարմըրիկ տօտիկս,

Հաւեր, է՜, հաւեր, հաւեր, է՜,

Կոճերովս ի վայր կըտրեցին:

Այս իմ հատ ու մատ փետրիկս,

Այս իմ հատ ու մատ փետրիկս,

Հաւեր, է՜, հաւեր, հաւեր, է՜,

Մէկ` ի սար եղեւ, մէկ` ի ձոր:

Ա՛յն, որ ի սարերն անկաւ,

Ա՛յն, որ ի սարերն անկաւ,

Հաւեր, է՜, հաւեր, հաւեր, է՜,

Զայն ելաւ քամին ու տարաւ:

Ա՛յն, որ ի ձորերն անկաւ,

Ա՛յն, որ ի ձորերն անկաւ,

Հաւեր, է`, հաւեր, հաւեր, է՜,

Զայն ելաւ հեղեղն ու տարաւ:

Զինչ սուրբ Գրիգորի նըման,

Զինչ սուրբ Գրիգորի նըման,

Հաւեր, է՜, հաւեր, հաւեր, է՜,

Զիս ի Խոր Վիրապն իջուցին:

Առին ՚ւ ի թեփսին դըրին,

Առին ՚ւ ի թեփսին դըրին,

Հաւեր, է՜, հաւեր, հաւեր, է՜,

Ի մըջլիսն ի շուռջ կու ածին:

Զինչ սուրբ Յակովկայ նըման,

Զինչ սուրբ Յակովկայ նըման,

Հաւեր, է՜, հաւեր, հաւեր, է՜,

Մասը—մասըն կըտրատեցին:

Ըզլօշն ինձ պատանք բերին,

Ըզլօշն ինձ պատանք բերին,

Հաւեր, է՜, հաւեր, հաւեր, է՜,

Ու կարմիր գինով թաղեցին:

 

65. [ՈՂԲ ԿԱՔԱՒՈՒ]

Կաքաւն ի քարին նստել

Ու գանգատ կայնէր հաւերուն.

— Ա՜յ հաւեր, ա՜յ: —

Ու գանգատ կանէր.

— Ի բարձր ի լեռունքդ ելայ

Ու յայտ կանաչ մարգերտ հայեցայ,

Ա՜յ հաւեր, ա՜յ:

Գնացի յորոգայթ ընկայ`

Ի վարմին մէջն ՚ւ ի յապռին.

Ա՜յ հաւեր, ա՜յ:

Եկին, զիս ի վեր առին,

Զիմ երկու ոտքս կապեցին.

Ա՜յ հաւեր, ա՜յ:

Զայս իմ կարկըջան փողկունքս`

Յակնջէ—յականջ զինեցին,

Ա՜յ հաւեր, ա՜յ:

Զայս ի վարդագոյն արիւնս`

Ի փողոց ի վայր վաթեցին.

Ա՜յ հաւեր, ա՜յ:

Զայս իմ գրւական ոտւիս`

Ի ծնգէ ի ծունգ կտրատեցին.

Ա՜յ հաւեր, ա՜յ:

Զայս իմ գոյնզգոյն փետուրս`

Մէկ` ի սար հանին, մէկ` ի ձոր.

Ա՜յ հաւեր, ա՜յ:

Ա՛յն, որ ի սարին ելաւ`

Զայն ելեր հողմերն ու տարել.

Ա՜յ հաւեր, ա՜յ.

Ու ա՛յն, որ ձորն իջել`

Զայն ելել հեղեղն ու տարել.

Ա՜յ հաւեր, ա՜յ:

Ու Արիոսի նըման`

Զիմ աղիքս ի վայր վաթեցին.

Ա՜յ հաւեր, ա՜յ,

Ու սուրբ Գրիգորի նման`

Զիս ի խոր Վիրապն իջուցին.

Ա՜յ հաւեր, ա՜յ.

Սուրբ երից մանկանց նման`

Զիս ի կրակն խորովեցին.

Ա՜յ հաւեր, ա՜յ.

Ու սուրբ Յակովկա նման`

Մասըն—մասն բաժանեցին.

Ա՜յ հաւեր, ա՜յ.

Ու լօշէ պատանք դրին

Ու գինով տարան թաղեցին.

Ա՜յ հաւեր, ա՜յ:

 

66. ՏԱՂ Ի ՎԵՐԱՅ ԿԱՔՒՈՅՆ

Նըստեալ կայր ու լար

Կաքւուկն ի վերայ քարին.

— Ա՜յ հաւեր: —

Ու գանգատ կաներ

Ձագերուն թռչուն.

— Ի բարձն լերունք ելայ,

Ի կանաչ մարգեր նայեցայ.

Իջի, որոգայթ անկայ`

Ի վարմին ի մէջ ծովակին.

Ա՜յ հաւեր: —

Ու գանգատ կաներ

Ձագերուն` թռչուն.

— Եկին, զիս ի վեր առին,

Զահաբեկ սուրըն ցըցուցին.

Ա՜յ հաւեր: —

Ու գանգատ կաներ

Ձագերուն թռչուն.

— Զայս իմ կարկընուկ վըզիկս`

Ականջէ—ականջ զենեցին.

Ա՜յ հաւեր: —

Ու գանգատ կաներ

Ձագերուն թռչուն.

— Զայս իմ կարմըրուն արիւնս`

Ի գետին ի վայր վաթեցին.

Ա՜յ հաւեր: —

Ու գանգատ կաներ

Ձագերուն թռչուն.

— Զայս իմ կարմրած կըտուցս`

Կըրակին կածին հասուցին.

Ա՜յ հաւեր: —

Ու գանգատ կաներ

Ձագերուն թռչուն.

— Զայս իմ մանտրուքայլ ոտունքս`

Ի ծընկացս ի վայր կըտրեցին.

Ա՜յ հաւեր: —

Ու գանգատ կաներ

Ձագերուն թռչուն.

— Զայս իմ գունզգուն փետուրս`

Մէկ` ի սար հանին, մէկ` ի ձոր.

Ա՜յ հաւեր: —

Ու գանգատ կաներ

Ձագերուն թռչուն.

— Զա՛յն, որ ի սարերն ընկեր`

Զայն ելեր քամին ու տարեր.

Ա՜յ հաւեր: —

Ու գանգատ կաներ

Ձագերուն թռչուն.

— Զա՛յն, որ ի ձորերն ընկեր`

Զայն ելեր հեղեղն ու տարեր.

Ա՜յ հաւեր: —

Ու գանգատ կաներ

Ձագերուն թռչուն.

— Եւ սուրբ Գրիգորի նման`

Զիս ի Խոր Վիրապն իջուցին.

Ա՜յ հաւեր: —

Ու գանգատ կաներ

Ձագերուն թռչուն.

— Եկին, զիս ի վեր առին,

Մէճլիսին հաւսար ցուցուցին.

Ա՜յ հաւեր: —

Ու գանգատ կաներ

Ձագերուն թռչուն.

— Եւ սուրբ Ակովկայ նման`

Մասըն—մասըն կտրատեցին.

Ա՜յ հաւեր: —

Ու գանգատ կաներ

Ձագերուն թռչուն.

— Եւ զլօշն ինձ պատանք դրին

Ու կարմիր գինով թաղեցին.

Ա՜յ հաւեր: —

Ու գանգատ կաներ

Հաւերուն թռչուն:

Ես ձայն զԵրեմիային ածեմ,

Նախահօր ու մօրն Եւային:

 

67. ՈՂԲ ԿԱՔԱՒՈՒ

Նըստեալ կայր ու լայր կաքւուկն,

Նըստեալ կայր ու լայր կաքւուկն,

Ի վերայ քարին. — Ա՜յ հաւեր: —

Ու գանկատ կանէր ձագերուն.

— Թըռչո՜ւնք, ա՜յ հաւեր:

Ի բարձր լերունք ելայ,

Ի կանաչ մարգեր նայեցայ.

Թըռչո՜ւնք, ա՜յ հաւեր:

Իջի, յորոգայթ անկայ`

Ի վարմին մէջն ի ծուղակին.

Թըռչո՜ւնք, ա՜յ հաւեր:

Եկին, զիս ի վեր առին,

Զահաբեկ սուրըն ցըցուցին.

Զայս իմ կարկըջուն վզիկս`

Յակընջէ-յականջ զենեցին.

Զայս իմ կարմրուկ արիւնս`

Ի գետինն ի վայր վաթեցին.

Զայս իմ մանրուքայլ ոտկունքս`

Ի ծնկացս ի վայր կտրեցին.

Զայս իմ կարմրած կտնուցս`

Կրակին կածըն հասուցին.

Զայս իմ գունզգուն փետուրս`

Մէկն` ի սար արին, մէկն` ի ձոր:

Զա՛յն, որի սարն էր ընկեր`

Զայն իջեր քամեկն ու տարեր.

Զա՛յն, որ ի ձորն էր ընկեր`

Զայն ելեր հեղեղն ու տարեր:

Եւ սուրբ Գրիգորի նման`

Զիս ի Խոր Վիրապն իջուցին.

Եկին, զիս ի վեր առին,

Մէճլիսին հաւսար ցըցուցին.

Եւ սուրբ Յակովկայ նման`

Մասըն-մասըն կտրատեցին.

Զլօշն ինձ պատանք դըրին.

Ու կարմիր գինով թաղեցին.

Ես ձայն զԵրեմիային ածի,

Նախահօրն ու մօրն Եւայի:

 

68. ՏԱՂ ԿԱՔՒՈՅ ՈՂԲ ԱՍԱՑԵԱԼ Է

Նստեալ կայ ՚ւ լայ կաքվուկ ի քարին,

Ահաբեկ լիներ ի ձեռն որսորդին,

Գանկատ կու այնէր թռչնոց.

— Գնալու տեղիկ մի չունիմ,

Երթամ ես ի յո՞ւր կենամ,

Որ հանգիստ, ուրախ բնակիմ:

Ի բարձր լերունք ելայ,

Ի կանաչ մարգեր նայեցայ.

Եջի, որոգայթն ընկայ`

Ի վարմին միջին ծովակին:

Եկին, զիս ի վեր առին,

Զահաբեկ սուրըն ցուցուցին.

Զայս իմ կարկըչուն վզիկն`

Ականճէ-ականճ զենեցին.

Զայս իմ կարմրուկ արիւնս`

Ի գետինն ի վայր վաթեցին.

Զայս իմ մանտրուքայլ ոտունքս`

Ի ծնկացն ի վայր կտրեցին.

Զայս իմ կարմրած կըտունցս`

Կրակին կայծըն հասուցին.

Զայս իմ գունէգուն թեպուրսն`

Մէկն սար հանին, մէկն` ձոր:

Ա՛յն, որ ի սարերն ընկեր`

Զայն ելէր քամին եւ տարեր.

Ա՛յն, որ ի ձորերն ընկեր`

Զայն ելեր, հեղեղն է տարեր:

Եւ սուրբ Գրիգոր նըման`

Զիս ի Խոր Վիրապ իջուցին,

Եկին, զիս ի վեր առին,

Մաճլիսին հաւսար ցուցուցին:

Եւ սուրբ Յակովկայ նըման

Մասըն-մաս կտրատեցին.

Եւ լօշ ինձ պատանք դրին

Ու կարմիր գինով թաղեցին:

 

69. [ԱՒԱ՜Խ, ԸԶԼԷՈՆՆ ԱՍԵՄ]

Աւա՜խ, ըզԼէոնն ասեմ,

Աւա՜խ ըզԼէոնն ասեմ,

Որ տաճկաց ձեռքն ընկել նա գերի:

     Իմ լոյս ու սուրբ կոյս,

     Սուրբ խաչն օգնական կենայ

     Լէոնիս, ամէ՜ն, տէր Յիսուս:

 

Սուլթան ի մետան ելել,

Սուլթան ի մետան ելել,

իր ոսկի գունտն կու խաղայ:

     Իմ լոյս ու սուրբ կոյս,

     Սուրբ խաչն օգնական կենայ

     Լէոնիս, ամէ՜ն, տէր Յիսուս:

 

Խաղաց, իր ընկերն երետ,

Խաղաց, իր ընկերն երետ.

— Առ խաղայ ու տուր տատայիդ:

     Իմ լոյս ու սուրբ կոյս,

     Սուրբ խաչն օգնական կենայ

     Լէոնիս, ամէ՜ն, տէր Յիսուս:

 

— Խաղայ, խաղըն քեզ վայել,

Խաղայ, խաղըն քեզ վայել,

Ես ու իմ տատան քեզ գերի:

     Իմ լոյս ու սուրբ կոյս,

     Սուրբ խաչն օգնական կենայ

     Լէոնիս, ամէ՜ն, տէր Յիսուս:

 

— Լէոն, դու տաճիկ լինիս,

Լէոն, դու տաճիկ լինիս,

Զքեզ անեմ տաճկաց թագաւոր:

     Իմ լոյս ու սուրբ կոյս,

     Սուրբ խաչն օգնական կենայ

     Լէոնիս, ամէ՜ն, տէր Յիսուս:

 

Լէոն ի բերթին նստել,

Լէոն ի բերթին նստել,

Դըստըրակն` աչիչ ու կու լայ:

     Իմ լոյս ու սուրբ կոյս,

     Սուրբ խաչն օգնական կենայ

     Լէոնիս, ամէ՜ն, տէր Յիսուս:

 

Քէրվան, որ ի Սիս կերթայ,

Քէրվան, որ ի Սիս կերթայ,

Դուք ղապար տանիք պապայիս:

     Իմ լոյս ու սուրբ կոյս,

     Սուրբ խաչն օգնական կենայ

     Լէոնիս, ամէ՜ն, տէր Յիսուս:

 

Ոնց որ պապան ալ զայն լըսեց,

Ոնց որ պապան ալ զայն լըսեց,

Շատ հեծել քաշեց երամով:

     Իմ լոյս ու սուրբ կոյս,

     Սուրբ խաչն օգնական կենայ

     Լէոնիս, ամէ՜ն, տէր Յիսուս:

 

Եկաւ, ի սուլթան ելաւ,

Եկաւ, ի սուլթան ելաւ.

Շատ գետեր էհան յարենէ:

     Իմ լոյս ու սուրբ կոյս,

     Սուրբ խաչն օգնական կենայ

     Լէոնիս, ամէ՜ն, տէր Յիսուս:

 

Իյառ զիր Լէոն որդին,

Իյառ զիր Լէոն որդին

Ու հասաւ սըրտին մուրատին:

     Իմ լոյս ու սուրբ կոյս,

     Սուրբ խաչն օգնական կենայ

     Լէոնիս, ամէ՜ն, տէր Յիսուս:

 

70. Ի ԼԵՒՈՆ ՈՐԴԻ ՀԵԹՄՈՅ Ա

Աւա՜ղ ըզԼէոնն ասեմ,

Որ տաճկաց դուռն ընկել գերի:

     Իմ լուս, իմ լուս ու սուրբ կոյս,

     Սուրբ խաչն օգնական` Լէոնիս ու ամենուս:

 

Սուլդանն ի մօյտան ելել,

Իր ոսկի գունտն կու խաղայ:

     Իմ լուս, իմ լուս ու սուրբ կոյս,

     Սուրբ խաչն օգնական` Լէոնիս ու ամենուս:

 

Խաղաց ի Լէոնն երետ.

— Ա՛ռ, խաղա ու տուր տատայիդ:

     Իմ լուս, իմ լուս ու սուրբ կոյս,

     Սուրբ խաչն օգնական` Լէոնիս ու ամենուս:

 

— Լէո՛ն, դու տաճիկ լինիս,

Ես ու իմ տատաս քէ գերի:

     Իմ լուս, իմ լուս ու սուրբ կոյս,

     Սուրբ խաչն օգնական` Լէոնիս ու ամենուս:

 

Լէոնն ի բերդին նստել,

Դաստռակն աչիցն ու կու լար,

— Քէրվա՛նտ, որ ի Սիս կերթաս,

Դուն խապար տանիս պապայիս:

 

Ոնց որ պապան ալ զան լըսեց,

Շատ հեծել քաշեց երամով,

Էկաւ ի սուլդանն ելաւ,

Շատ գետեր եհան արընեց:

Իառ զիր Լեւոն որդին

Ու հասաւ սըրտին մուրատին:

     Իմ լուս, իմ լուս, իմ լուս ու սուրբ կոյս,

     Սուրբ խաչն օգնական` Լէոնիս ու ամենուս:

 

71. ԼԵՒՈՆ Գ-ի ՎՐԱՅ

Լեոնն ի բերդին նըստել,

Դաստառակն աչերն ու կու լայր

— Քերվա՛նտ, որ ի Սիս կերթաս,

Դուն խապար տանիս պապայիս:

 

Եկաւ, ի Սուլթանն ելաւ,

Շատ գետեր եհան արընից.

Իառ զիր Լեոն որդին

Ու հասաւ սըրտին մուրատին:

 

72. [ՎԱՅՐԻ ՀԱՒՈՒԿ ՄԻ…]

Վայրի հաւուկ մի բռնած եւ բերած եւ դրած զինքն ի նեղ զնդան.

Լալով ասեր, թէ. — Լացե՛ք բաժանիլ յընկերացս, որ չեմ յիմ երամս.

Սրտայբեկեալ եւ միջայկոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս,

     Զի՞նչ լինիմ ղարիպս,

 

Եթէ հարիւր հազար գոյնզգոյն փետուր բերած` ինձ խիլաթկու տան`

Չուրախանայ սիրտ բաանելոյս յընկերացս, որ չեմ յիմ երամս.

Սրտայբեկեալ եւ միջայկոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս:

     Զի՞նչ լինիմ ղարիպս:

 

Եթէ հարիւր հազար գոյնզգոյն փետուր բերած` ինձ խիլաթ կու տան`

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացս, որ չեմ յիմ երամս.

Սրտայբեկեալ եւ միջայկոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս,

     Զի՞նչ լինիմ ղարիպս:

 

Եթէ հարիւր հազար կտրիճ էր բերած ինձ` հեծեալ ձիաւոր`

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացս, որ չեմ յիմ երամս.

Սրտայբեկեալ եւ միջայկոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս,

     Զի՞նչ լինիմ ղարիպս:

 

Եթէ մճլիս էր ծեփած ոսկով, զարդարած անգին մարգարտով`

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացս, որ չեմ յիմ երամս.

Սրտայբեկեալ եւ միջայկոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս,

     Զի՞նչ լինիմ ղարիպս:

 

Եթէ զբլբուլն ու զղումրին էր բերած ինձ` երգուսաց գուսանս`

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացս, որ չեմ յիմ երամս.

Սրտայբեկեալ եւ միջայկոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս,

     Զի՞նչ լինիմ ղարիպս:

 

Եթէ շաքարն էր մաղած եւ շաղած նշով` ինձ կերակուր կու տան`

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացս, որ չեմ յիմ երամս.

Սրտայբեկեալ եւ միջայկոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս,

     Զի՞նչ լինիմ ղարիպս:

 

Ապայ` լինի, որ թռչիմ ազատ, վերանամ, խառնիմ յիմ երամս,

Եւ օրհնեմ զԱստուած անդադար ՚ւ իջնում յիմ մուղամս,

Զարթնում ի քնոյ զերդ տղայ տխմար, որ կրկին եւ օրհնեմ զԱստուած, որ հասայ երամս,

Յա՛յն ժամ ուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացս, որ հասայ յերամս:

 

73. ՏԱՂ ՎԱՍՆ ՂԱՐԻՊՈՒԹԵԱՆ

Վայրի հաւուկ մի բռնած ու բերած, դրած զինքն ի նեղ զնդան.

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացս, որ չեմ յիմ երամ.

Սրտայբեկեալ եմ, միջայկոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս:

 

Եթէ զբլբուլն ու ղումրին է բերած` ինձ երգասաց գուսան`

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացս, որ չեմ յիմ երամ.

Սրտայբեկեալ եմ, միջայկոտոր, ճար չունիմ զի՞նչ լինիմ գերիս:

 

Եթէ հազար գունզգուն փետուր է բերած` ինձ խալաթ կու տան`

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացս, որ չեմ յիմ երամ.

Սրտայբեկեալ եմ, միջայկոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս:

 

Եթէ զշաքարն է մաղած ու բերած ինձ կերակուր կու տան`

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացս, որ չեմ յիմ երամ.

Սրտայբեկեալ եմ, միջայկոտոր, ճար չունիմ զի՞նչ լինիմ գերիս:

 

Եթէ հազար թախթի հուքմըն տան ու հարիւր հազարի տէր առնեն`

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացս, որ չեմ յիմ երամ.

Սրտայբեկեալ եմ, միջայկոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս:

 

Եթէ հազար ինձ ծառայ բերեն, անհամար հեծել ձիաւոր`

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացս, որ չեմ յիմ երամ.

Սրտայբեկեալ եմ, միջայկոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս:

 

Եթէ դարպաս է շինած ոսկով, զարդարած անգին մարգարտով`

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացս, որ չեմ յիմ երամ.

Սրտայբեկեալ եմ, միջայկոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս:

 

Եթէ հնար ու ճարակ լինէր ինձ` ելնել ի նեղ զնդանիս`

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացս, որ չեմ յիմ երամ.

Սրտայբեկեալ եմ, միջայկոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս:

 

Եթէ լինէր, որ թռչի, բարձրանայի, տեսնի զիմ երամս`

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացս, որ չեմ յիմ երամ,

Սրտայբեկեալ եմ, միջայկոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս,

 

Յորժամ խաղալով, խառնելով ու կարկաչելով իջանեմ յերամս`

Յա՛յն ժամ ուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացս, որ խառնիմ յերամ.

Զարթնիմ ի քնոյ զերդ տղայ, որ մօր գրկին ի քուն

Եւ օրհնեմ զԱստուած կենդանի, որ հասուց զիս ի յիմ երամ:

 

74. ՏԱՂ ՎԱՍՆ ՂԱՐԻՊՈՒԹԵԱՆ

Վայրի հաւուկ մի եմ. բռնած ու բերած, դրած զիս ի նեղ զընդան.

Չուրախանայր սիրտ բաժանելոյս յընկերացս, որ չեմ յիմ երամ.

Սրտաբեկեալ եմ, միջակոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս,

 

Եթէ զբուլբուլ ու զումրին բերեն ինձ երգասաց գուսան`

     Չուրախանա՜մ:

Եթէ հազար գոյնըզգոյն փետուրներ ինձ բերեն խալաթ տան`

     Չուրախանա՜մ:

Եթէ զշաքարն ի Մազածու բերեն կերակուր ինձ տան`

     Չուրախանա՜մ:

Եթէ հազար թախթի հուքմն ինձ տան ու հարիւր հազարի տէր առնեն`

     Չուրախանա՜մ:

Եթէ բիւր բիւրոց ինձ ծառայ բերեն, անհամար հեծել ձիաւոր`

     Չուրախանա՜մ:

Եթէ դարպաս ինձ շինեն ոսկւով, զարդարած անգին մարգարտով`

     Չուրախանա՜մ:

 

Եթէ հընար ու ճարակ լինէր ինձ` ելնել ի նեղ զընդանէս,

Եթէ լիներ, որ թռչի, բարձրանայի, տեսնի զիմ երամս.

Խաղալով, ճախրելով ու կարկաչելով խառնիլ յիմ երամս. —

     Յա՛յնժամ ուրախնայր սիրտ բաժանելոյս,

     Յա՛յնժամ խառնէի յընկերացս երամ:

 

75. ՏԱՂ ՎԱՍՆ ՂԱՐԻՊՈՒԹԵԱՆ

Վայրի հաւուկ մի բըռնած ու բերած ու դըրած զինքն ի նեղ զընտան.

Չուրախանայր սիրտ բաժանելոյս յընկերաց, որ չեմ յերամս:

 

Եթէ հազար գոյնըզգոյն թեպուր է բերած` ինձ ղալատ կու տան,

Չուրախանայր սիրտ բաժանելոյս յընկերաց, որ չեմ յերամս:

 

Եթէ շաքարն է մաղած, շաւղած ու բերած` ինձ կերակուր կու տան,

Չուրախանայր սիրտ բաժանելոյս յընկերաց, որ չեմ յերամս:

 

Եթէ զպլպուլն ու զղումրին է բերած ինձ երգ ասել կու տան,

Չուրախանայր սիրտ բաժանելոյս յընկերաց, որ չեմ յերամս:

 

Թէ հազար թախտի հուքմը տան ու հարիւր հազրի տէր առնեն,

Չուրախանայր սիրտ բաժանելոյս յընկերաց, որ չեմ յերամս:

 

Եթէ հազար ինձ մըճլիս զուգեն, քաղցըր երգով զիս զուարճացնեն,

Չուրախանայր սիրտ բաժանելոյս յընկերաց, որ չեմ յերամս:

 

Եթէ հազար ինձ ծառայ բերեն ՚ւ անհամար հեծել ձիաւոր,

Չուրախանայր սիրտ բաժանելոյս յընկերաց, որ չեմ յերամս:

 

Եթէ դարպաս մ՚ էր շինած ոսկով, զարդարած անգին մարգարտով,

Չուրախանայր սիրտ բաժանելոյս յընկերացս, որ չեմ յերամս:

 

Եթէ հընար ու ճարակ լինէր ինձ` ելնել ի նեղ զընտանէս,

Չուրախանայր սիրտ բաժանելոյս յընկերաց, որ չեմ երամս:

 

Եթէ լինէր, որ թռչի, բարձրանայի, տեսնէի զիմ երամս.

Խաղալով ու խառնելով, կարկըչելով իջնէի յիմ երամս. —

 

Յա՛յնժամ ուրախանայր սիրտ բաժանելոյս յընկերացս, որ խառնիմ յիմ երամս.

Զարթնիմ ի քնոյ, զերթ տղայ մօր գրկի ի քուն

Եւ օրհնեմ զԱստուած կենդանի, որ հասոյց զիս ի յիմ երամս:

 

76. [ՎԱՅՐԻ ՀԱՒՈՒԿ Մ՚ Է…]

Վայրի հաւուկ մ՚ է բռնած ու բերած, զինքն ի նեղ զնդան դրած. —

Չուրախանայր սիրտ բաժանելոյս յընկերաց, որ չեմ յիմ երամս.

Սրտաբեկեալ եմ, միջակոտոր, ճար չունիմ, ի՞նչ լինիմ, գերիս:

     Ճար չունիմ:

 

Եթէ հազար գունզգոյն փետուր է բերած` ինձ ղալաթ կու տան`

Չուրախանայր սիրտ բաժանելոյս յընկերաց, որ չեմ յիմ երամս:

 

Եթէ շաքարն է մաղած, շաղած, բերած` ինձ կերակուր կու տան`

Չուրախանայր սիրտ բաժանելոյս յընկերաց, որ չեմ յիմ երամս:

 

Եթէ հազար թախտի հուքմ տան ու հարիւր հազարի տէր էնեն,

Չուրախանայր սիրտ բաժանելոյս յընկերաց, որ չեմ յիմ երամս:

 

Եթէ ինձ հազար մէջլիս դնեն, քաղցր երգով զիս զուարճացնեն`

Չուրախանայր սիրտ բաժանելոյս յընկերաց, որ չեմ յիմ երամս:

 

Եթէ հազար ինձ ծառայ բերեն, անհամար հեծել ձիաւոր`

Չուրախանայր սիրտ բաժանելոյս յընկերաց, որ չեմ յիմ երամս:

 

Եթէ դարպաս մ՚ է շինած ոսկով, զարդարած անգին մարգարտով`

Չուրախանայր սիրտ բաժանելոյս յընկերաց, որ չեմ յիմ երամս:

 

Եթէ հնար ու ճարակ լինէր ինձ` ելնել ի այս զնդանէս`

Յա՛յն ժամ ուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերաց, որ հասնիմ յիմ երամս:

 

Եթէ լինէր, որ թռչի, բարձրանայի յօդս, տեսնի զիմ երամս`

Յա՛յն ժամ ուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերաց, որ հասնիմ յիմ երամս:

 

Խաղալով, խնդալով ու կարկաչելով իջնի յիմ երամս`

Յա՛յն ժամ ուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերաց, որ հասնիմ յիմ երամս:

 

Զարթնիմ ի քնոյ զերդ տղայ, որ կրկին ի քուն կու լինի

Եւ օրհնեմ զԱստուած կենդանի, որ հասոյց զիս ի յիմ երամն:

 

77. [Ի ՎԱՅՐԻ ՀԱՒՈՒԿ ՄԻ…]

Ի վայրի հաւուկ մի է բռնած ու բերած, զինքն ի նեղ զնդան դրած,

Լալով ասեր, թէ. — Լացէ՛ք բաժանել իմ յընկերացդ, որ չեմ յիմ երամս.

Սրտաբեկեալ եմ, միջակոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս,

     Զի՞նչ լինիմ ղարիպս:

 

Եթէ հարիւր հազար գուսան է բերած` ինձ երգասաց կարգած`

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացդ, որ չեմ յիմ երամս.

Սրտաբեկեալ եմ, միջակոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս,

     Զի՞նչ լինիմ ղարիպս:

 

Եթէ գոյնզգոյն փետուր է բերած` ինձ խալաթ կու տան`

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացդ, որ չեմ յիմ երամս.

Սրտաբեկեալ եմ, միջակոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս:

     Զի՞նչ լինիմ ղարիպս:

 

Եթէ հարիւր հազար կտրիճ էր բերած` ինձ հեծել ձիաւոր կարգած`

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացդ, որ չեմ յիմ երամս.

Սրտաբեկեալ եմ, միջակոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս,

     Զի՞նչ լինիմ ղարիպս:

 

Եթէ մճլիս էր ծեփած ոսկով, զարդարած անգին մարգարտով,

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացդ, որ չեմ յիմ երամս.

Սրտաբեկեալ եմ, միջակոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս,

     Զի՞նչ լինիմ ղարիպս:

 

Եթէ զբլբուլն ու զղումրին էր բերած` ինձ երգասաց գուսան`

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացդ, որ չեմ յիմ երամս.

Սրտաբեկեալ եմ, միջակոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս,

     Զի՞նչ լինիմ ղարիպս:

 

Եթէ շաքարն էր մաղած եւ շաղած նշով` ինձ կերակուր կու տան`

Չուրախանայ սիրտ բաժանելոյս յընկերացդ, որ չեմ յիմ երամս.

Սրտաբեկեալ եմ, միջակոտոր, ճար չունիմ, զի՞նչ լինիմ գերիս,

     Զի՞նչ լինիմ ղարիպս:

 

Թէ լինի—ազատիմ…

 

78. [ՎԱՅՐԻ ՀԱՒՈՒԿ ՄԻ]

Վարի հաւոկ մի բռնած ու բերած եւ դրած զինքն ի նեղ զընտան.

Լալով ասէր. — Լացէ՛ք զիմ բաժանելոյս ընկերացս, որ չեմ իմ յերամս.

Սրտաբեկեալ եմ, միջակոտոր, ճար չունիմ, թէ ի՞նչ լինամ գերիս:

 

Թէ շաքարն է մաղած, խառնած ու բերած` ինձ կերակուր կու տան`

Սապռն որ ունիմ բաժանելոյս ընկերացս, որ չեմ իմ յերամս.

Սրտաբեկեալ եմ, միջակոտոր, ճար չունիմ, թէ ի՞նչ լինամ գերիս:

 

Թէ զպըլպուլն ու զղումրին բերին` ինձ համար երգասաց գուսան`

Չուրախանայ սիրտս բաժանելոյս ընկերացս, որ չեմ իմ յերամս.

Սրտաբեկեալ եմ, միջակոտոր, ճար չունիմ, թէ ի՞նչ լինամ գերիս:

 

Թէ հազար գունզգուն փետուր է բերած` ղալաթ ինձ կու տան`

Չուրախանայ սիրտս բաժանելոյս ընկերացս, որ չեմ իմ յերամս.

Սրտաբեկեալ եմ, միջակոտոր, ճար չունիմ, թէ ի՞նչ լինամ գերիս:

 

Աղաղակեմ զինչ տղայ մօրն ի գրկին ի քուն, ի՛մ տէր, քեզ մեղայ,

Որժամ զարդիմ ի քնոյ եւ օրհնեմ զԱստուած կենդանի:

 

79. [ԿԱՆՉԷ՛, ԿՌՈ՛ՒՆԿ, ԿԱՆՉԷ՛…]

Կանչէ՛, կռո՛ւնկ, կանչէ՛, ձայնդ բարակ է,

Որտեղ ղարիպ մի կայ` սիրտը կըրակ է,

Ղարիպութիւն տեղը խիսդ անճարակ է.

Կըռո՛ւնկ, էրդաս անդին, ըսե՛ս մօրերուն,

 

Կանչէ՛, կռո՛ւնկ, կանչէ՛. բացր լեռներուն,

Ղարիպութիւն կէրդամ, վախեմ մեռնելուն,

Ֆալաքը զիս զատեց քօրպայ կառներուն.

Կըռո՛ւնկ, էրդաս անդին, ըսե՛ս մօրերուն:

 

Կըռո՛ւնկ, իջած տեղն չայիր-չիման է,

Որտեղ ղարիպ մի կայ` սիրտն կուման է,

Ամէնին` լուս արեւ, ինծի` տուման է.

Կըռո՛ւնկ, էրդաս անդին, ըսե՛ս մօրերուն:

 

Ղարիպն տըրտմեր ու գնացեր է ուն […այ],

Երկու ձեռքն էրեսին դրել ու կու լայ.

«Վախեմ` ղարիպ մէռնիմ, զիս, ալ օ՞վ տի լա».

Կըռո՛ւնկ, էրդաս անդին, ըսե՛ս մօրերուն:

 

Ղարիպին աչեր խոցուէր ի լացէ,

Որդեղ որ կերդայ` ճանբան ի թաց է,

Շապիքը կըտըրտեր, մըսիկը բաց է.

Կըռո՛ւնկ, էրդաս անդին, ըսե՛ս մօրերուն:

 

80. ԿՌՆԿԻՆ

Կանչէ՛, կռո՛ւնկ, կանչէ՛, քանի գարուն է,

Ղարիպներու սիրտը գունդ-գունդ արուն է.

Քու իջած տեղըտ չայիր-չիման է,

Աշխարհին` արեգակ, ինծի` տուման է:

 

Կանչէ՛, կռո՛ւնկ, կանչէ՛ բանձր սարերէն,

Գնացեր եմ ղարիպ էրկիր, վախեմ մեռնելէն.

Մի՛ լա, մարի՛կ, մի՛ լա, ես ղարիպ տեղ եմ,

Վարթանիս հողին, ջրին ես կարօտցեր եմ:

 

81. [ԿԱՆՉԷ՛, ԿՌՈ՛ՒՆԿ, ԿԱՆՉԷ՛…]

Կանչէ՛, կռո՛ւնկ, կանչէ՛, ձէնդ բարակ է,

Եարս` կորցուցեր, հալս եաման է.

Կռո՛ւնկ, եղած տեղդ չայիր-չիման է,

Աշխարհք` արեգակ, ինծի տուման է:

 

82. ԱՂՋԿԱ ԳԼՈՒԽԸ ԳՈՎԵԼՈՒ ԵՐԳ

Ախչի՛, հարսնարդ էկաւ վերին կալերէն,

Քեզի հինայ բերին թըղթի ծալերէն.

Ախբէ՛ր, արի՛, ախբէ՛ր, եզները բառնանք,

Էրթանք ղարիբ երկիր, թէզօք յետ դառնանք:

 

Կանչէ՛, կռո՛ւնկ, կանչէ՛, քանի գարուն է,

Ղարիբներուն սիրտը գունտ-գունտ արուն է.

Կանչէ՛, կռո՛ւնկ, կանչէ՛, ձէնըդ բարակ է,

Եարիս լեզուն թազա մեղրած կարագ է:

 

Կռո՛ւնկ, էղած տեղըդ` չայիր չիման է,

Աշխարհքը` արեգակ, ընձի դուման է:

 

83. ՏԱՂ ԿՌԸՆԿԻ

Կանչէ՛, կռո՛ւնկ, կանչէ՛, ձայնիկդ ի հոգիս,

Դուն ալ խիստ քաղցրիկ ձայնիկ մի ունիս,

Աշուն է մօտեցեր, երդալու կամիս,

Բարօվ դառնաս, բերես գարնան աւետիս:

 

Կանչէ՛, կռո՛ւնկ, կանչէ՛, դու քաղցրաձայն ես.

Ձայնդ կու գայ հեռուստ, դու աննման ես,

Բազում եւ խիստ ի վեր բարձրագնայ ես,

Աղաչեմ` յիմ տանէն խաբրիկ մի բերես:

 

Կանչէ՛, կռո՛ւնկ, կանչէ՛, ձայնիկդ ի հոգիս,

Երթաս, բարօվ դառնաս, մուրատիտ հասնիս,

Ղարիպութիւն անկայ, տրտում է գերիս,

Թխտիկ մի բեր տնէս, մխիթարէ զիս:

 

Կանչէ՛, կռո՛ւնկ, կանչէ՛, սրտով սիրելիս,

Գիտեմ-բարձր կերթաս, ամէն տեղ նայիս,

Զաչերդ համբուրեմ-զիմ տունն տեսնիս,

Որ է՛ անդադար ի մէջ իմ սրտիս:

 

Գանգատ առնեմ քեզ, թռչուն գովելի,

Ղարիպութիւն անկայ ողորմ ու լալի,

Ո՛չ ազգական աստ կայ եւ ո՛չ սիրելի,

Սրտիկս է դառնացեր, աչերս է լալի:

 

Գնա՛, կռո՛ւնկ, գնա՛, տէր ընդ քեզ լիցի,

Պահէ զքեզ անփորձ ի յորդոց-յորդի,

Ես եմ ղարիպ` անկեալ ի յօտար երկրի,

Տէրն նասիպ անէ մեր տեղըն մեզի:

 

84. ՏԱՂ ՂԱՐԻՊԻ

Կռո՛ւնկ, ուստի՞ կու գաս, ծառայ եմ ձայնիդ,

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս,

Մի՛ վազեր, երամիդ շուտով կու հասնիս.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Թողեր եմ, եկեր եմ մլքերս ու այգիս,

Քանի որ ա՜խ կանեմ` կու քաղուի հոգիս,

Կռո՛ւնկ, պահ մի կացիր, ձայնիկդ ի հոգիս.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Քեզ խապար հարցնողին չես տանիր տալապ,

Ձայնիկդ անուշ կու գայ քան զջրի տօլապ,

Կռո՛ւնկ, Պաղտատ իջնուս կամ թէ ի Հալապ.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Սրտերնիս կամեցաւ, ելանք, գնացանք,

Այս սուտ աստընուորիս տերտերն իմացանք,

Աղուհացկեր մարդկանց կարօտ մնացանք.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Աստընուորիս բաներն կամաց-կամաց է,

Միթէ Աստուած լսէ, դռնակն բացէ,

Ղարիպին սիրտն է սուգ, աչերն ի լաց է.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Աստո՛ւած, քեզնէ խնդրեմ մուրվէթ ու քէրէմ,

Ղարիպին սիրտն է խոց, ճիկերն է վէրէմ,

Կերած հացն է լեղի ու ջուրն է հարամ.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Ո՛չ լուր օրն գիտեմ, ո՛չ ըզկիրակին,

Զարկած է զիս շամփուրն, բռնած կրակին,

Այրիլըս չե՛մ հոգար, ձեզնէ՛ կարօտ իմ.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Հաւատով պառկեր եմ, ներքեւս է ֆըշխի,

Հոտոյն այլ չեմ գարշեր, կու թվի մուշկի,

Շատ հասրէթ մնացանք անկողնու, տօշկի.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Պաղտատու կու գաս, կերթաս ի Սէհրատ,

Թղթիկ մի գրեր եմ, տամ քեզ ամանաթ,

Աստուած թող վկայ լինի քո վերադ,

Տարեալ հասուցես զայդ իմ սիրելեաց.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Գրեր եմ մէջ թղթիս, թէ հոս մնացի,

Օրիկ մի օրերուն զաչերս չի բացի,

Սիրելի՛ք, ձեզանէ կարօտ մնացի.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Աշունն է մօտեցէր, գնալու ես թէպտիր,

Երամ ես ժողովեր հազարներ եւ բիւր,

Ինձ պատասխան չի տվիր, ելար, գնացիր.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն գնա՛, հեռացի՛ր:

 

Այսօր ղարիպութիւն միակ միաւոր,

Հոգով եւ այլ մարմնով ես եմ մեղաւոր,

Սուրբ Սարգիս օգնական-ճերմակ ձիաւոր.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

85. ՏԱՂ ԿՌՈՒՆՔԻՆ

Կըռո՛ւնք, ուստի՞ կու գաս, ծառայ եմ ձայնիտ,

Կըռո՛ւնք, դուն մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս,

Մի՛ վազեր, երամիտ դուն թէզ կու հասնիս.

Կըռո՛ւնք, դուն մեր երկ[րէն խապրիկ մի չունի՞ս]:

 

Թողեր եմ, եկեր եմ մուլքերս ու այգիս,

Քանի որ ա՜հ կանեմ` նայ կելնայ հոգիս,

Կու քաղուի սունչիս.

Կռո՛ւնք, պահ մ՚ իս կացիր, ձայնիկտ ի հոգիս:

 

Կըռո՛ւնք, դուն:

 

Քեզ խապար հարցընօղին չես աներ տալապ,

Ձայնիտ անուշ կու գայ քանց ջրի տօլապ,

Կըռո՛ւնք, Պաղտատ կերթաս, եօխսամ ի Հալապ.

Կըռ:

 

Սըրտերնիս կամեցաւ, ելանք, գընացանք

Եւ սուտ սատընւորիս տարտէրն իմացանք,

Աղուհացկեր մարդկաց կարօտ մընացանք.

Կըռ:

 

Աստընվորիս բանն կամաց էք,

[Մի]թէ Աստուած լըսէ` դըռունքըն բացէ.

Ղարիպին սիրտն է խոց…:

 

86. ՏԱՂ Ի ՎԵՐԱՅ ԿԸՌՈՒՆԿԻՆ. ԱՍԱ ՔԱՂՑՐ

Կռո՛ւնկ, ուստի՞ց կու գաս, ծառայ եմ ձայնիդ,

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս,

Մի՛ վազեր, մի՛ վազեր, դու թէզ կերամես.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Ձայնիկդ անոյշ կու գայ քան զջրի տօլապ,

Քեզ բան հարցանողին չես աներ տալապ,

Կռո՛ւնկ, Պաղտա՞տ կիջնաս, եօխսա՞յ մի Հալապ.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Թողեր եմ ՚ւ եկեր եմ մուլքերս ու այգիս,

Երբ որ ա՜հ կու քաշեմ` կու քաղուի շունչս,

Կռո՛ւնկ, պահ մի կացիր, ձայնիկդ ի հոգիս.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Սըրտերներս կամեցաւ, ելաք, գընացաք,

Այս սուտ աստընվորի բաներն իմացաք,

Աղուհացկեր մարդկանց կարօտ մընացաք.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Հաւասով եմ պառկեր, ներքեւս է ֆուշխի,

Հոտուն այլ չեմ պշկար, կու թուի մուշկի,

Հասրաթով մընացի անկողնի, տօշկի.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Աստո՛ւած, ի քէն խնդրեմ մուրվէթ ու քէրամ,

Ղարիպի սրտիկն է խոց, ճիկէրն է վարամ,

Իւր կերած հացն է լեղի եւ ջուրն է հարամ.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Ղարիպութիւնն ել է, կամաց—կամաց է:

Միթէ Աստուած լըսէ, նա դրունքն ի բացէ,

Ղարիպի սիրտն է ի սուք, աչերն ի լաց է.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Ո՛չ ըզլուրն գիտեմ, ո՛չ ըզկիրակին,

Զարկած է ի շամփուրն, բըռնած կըրակին,

Խորվելըս չեմ հոգար, քենէ կարօտ եմ.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Սըրտէս չերթար, հոգեկ, զարկած նետերըն,

Գընամ, ես զիս ձգեմ ելած գետերըն,

Խեղդիլըս չե՛մ հոգար, քենէ կարօտ եմ.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Ի Պաղտատու կու գաս, կերթաս ի Սահրաթ,

Թխտիկ մի գրեր եմ, տամ քեզ ամանաթ,

Աստուած այլ թող վըկայ լինի քո վերատ.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Գըրեր եմ մէջ թըխտիս, թէ հոս մնացի,

Օրեկ մի օրերուն զաչերս չբացի,

Սիրելի՛ք, ձեզանե կարօտ մընացի.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունի՞ս:

 

Այսօր ղարիպութիւնն միակ միաւոր,

Հոգով այլեւ մարմնով ես եմ մեղաւոր,

Սուրբ Սարգիս այլ օգնական, այն պօզ ձիաւոր.

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խապրիկ մի չունիս:

 

87. ՏԱՂ ԳԵՂԵՑԻԿ

Կռո՛ւնկ, ուստի՞ կու գաս, ծառայ եմ ձայնիդ,

Կռո՛ւնկ, մեր աշխարհէն խաբրիկ մի չունի՞ս,

Մի՛ վազեր, երամիտ դու շուտ կու հասնես.

Կռո՛ւնկ, մեր յաշխարհէն խաբրիկ մի չունի՞ս:

 

Քո խաբար հարցանողին չես աներ տալապ,

Ձայնիկդ անուշ կու գայ քան զջրի տօլապ,

Կռո՛ւնկ, Պաղտատ, կիճնուս, կամ թէ ի Հալապ.

Կռո՛ւնկ, մեր յաշխարհէն խաբրիկ մի չունի՞ս:

 

Թողեր եմ, էգեր եմ մլքերս ի յայգիս,

Քանի որ ա՜խ կու քաշեմ` կու քակվի շնչիկս,

Կռո՛ւնկ, պահ մի կացիր, ձայնիկդ ի հոգիս.

Կռո՛ւնկ, մեր յաշխարհէն խաբրիկ մի չունի՞ս:

 

Սրտերս կամեցաւ, ելանք, գնացանք,

Այս սուտ աստվորիս տարտերն իմացանք,

Աղուհացկեր մարդկանց կարօտ մնացանք.

Կռո՛ւնկ, մեր յաշխարհէն խաբրիկ մի չունի՞ս:

 

Աստուորիս բաներն կամաց-կամաց է,

Մի՞թէ Աստուած լսէ, դրունք ի բացէ,

Ղարիպի սիրտն է խոց, աչուերն ի լաց է.

Կռո՛ւնկ, մեր յաշխարհէն խաբրիկ մի չունի՞ս:

 

Հաւատով պարկեր եմ, ներքեւս է ֆշխի,

Հոտոյն այլ չեմ գարշեր, կու թուի, թէ մուշքի,

Կարօտ մնացաք յանկողնի, դօշկի.

Կռո՛ւնկ, մեր յաշխարհէն խաբրիկ մի չունի՞ս:

 

Հաւքերաց մէջն դու աննման ես,

Թուղթիկ մի գրեմ, կու տամ` դու տանես,

Բարով յետ դառնաս, մէկ խաբար բերես.

Կռո՛ւնկ, մեր յաշխարհէն խաբրիկ մի չունի՞ս:

 

Պաղտատու կու գաս, կերթաս ի Սահրատ,

Թուղթիկ մը գրեմ, տամ քեզ ամանաթ,

Որ հասուցանես զայտ իմ սիրելեացս.

Կռո՛ւնկ, մեր յաշխարհէն խաբրիկ մի չունի՞ս:

 

Այսօր ղարիպութիւն, մենակ, միաւոր,

Հոգւով եւ այլ մարմնով ես եմ մեղաւոր,

Սուրբ Սարգիսն օգնական-ճերմակ ձիաւոր.

Կռո՛ւնկ, մեր յաշխարհէն խաբրիկ մի չունի՞ս:

 

88. ԶԿԹԽԱՅՆ Ի ՁԵՌՏ ԱՌ ԵՒ ԶՀԱՅԵՐԷՆՍ ԱՍԱ

Սարերն ամէն ձիւն եկեր,

Սարերուն վ՚ ելքն վերացեր,

Աշունն ի բաղչեն մտեր,

Ծառ զիւր տերեւն ուրացեր:

 

Ծառուն ես հարցում արի.

Քո ռէհան ճղերդ ի՞նչ եղան:

Ծառն էլ մուջաբաթ եբեր

Ու ասաց յիւր սրտէն ի վեր.

 

«Մէկ բեր յԱդամայ ի վեր,

Ո՞վ մեռեր` նայ այլւի եկեր,

Էդ իմ ըռէհան ճղերն,

Թէ թափեր է, նայ այլւի եկեր»:

 

Ծառն էլ զիս դժար ղահրեց,

Նայ ես էլայ ի բարձր սարեր,

Մտիկ սարերուն արի,

Նայ ամէնք արտում են դարձեր:

 

Հարցում ես նոցա արի,

Կանչեցի, թէ. «Բարձր սարեր».

Նայ ինձ ճուապ չի տուին,

Որ ամէնք տրտում են եղեր:

 

«Սարե՛ր, ձեր արեւն ասեմ,

Ասլն ի՞նչ է, յէ՜ր եք տրտմեր»:

Դարձան ու ճուապ տուին,

Թէ. «Մահն ի վեր մե՛զ է անցեր»:

 

Ծառուկն ի բաղչիցն ի հետ

Ինքն կանչեց, թէ. «Բարձր սարեր,

Յորի՞ն դուք հանցկուն կասէք,

Հանտ եկեր ծիծառն էլ ի վեր:

 

Ծիծառն է եկեր ՚ւ անցեր

Ու գարնան հոտն հոտուտեր.

Յորտեղ գնացած հաւ կայ,

Նայ ամէնն բարով են դարձեր»:

 

Սարերն էլ խնդում ելան

Ու գարնան արաղ են արեր.

Յէսօր մեզ հազար երնէկ,

Ծառն մուշտուլուխ մեզ եբեր:

 

89. ՏԱՂ ՉՈՐՍ ՏԱՐԵՐԱՑ` ԳԱՐՆԱՆ, ԱՄՌԱՆ, ԱՇՆԱՆ ԵՒ ՁՄՌԱՆ

Ալվայ եկին ան հաւերն,

Նոլվայ եկին ան հաւերն,

Կենէ եկին ան հաւերն,

Որ ամէն գարուն կու գային.

Հագեր են կանաչ կապայ,

Հագեր են կանաչ կապայ,

Հագեր են կանաչ կապայ,

Ի վրայ կանչին շուրջ կու գան:

Սօյլէ՛, պուլպուլո՛ւմ, սօյլէ՛,

Սօյլէ՛, քէքլիկում, սօյլէ՛,

Սօյլէ՛, ղումրիկում, սօյլէ՛.

Ես քո ձայնիդ խեւ եղայ,

Քո ստեղծողին եմ ծառայ:

 

Ալվայ եկին ան հաւերն,

Նոլվայ եկին ան հաւերն,

Կենէ եկին ան հաւերն,

Որ ամէն ամառ կու գային.

Հագեր են կարմիր կապայ,

Հագեր են կարմիր կապայ,

Հագեր են կարմիր կապայ,

Ի վրայ վարդին շուրջ կու գան:

Սօյլէ՛, պուլպուլո՛ւմ, սօյլէ՛,

Սօյլէ՛, քէքլիկո՛ւմ, սօյլէ՛,

Սօյլէ՛, ղումրիկո՛ւմ, սօյլէ՛,

Ես քո ձայնիդ խեւ եղայ,

Քո ստեղծողին եմ ծառայ:

 

Ալվայ եկին ան հաւերն,

Նոլվայ եկին ան հաւերն,

Կենէ եկին ան հաւերն,

Որ ամէն աշուն կու գային.

Հագեր են դեղին կապայ,

Հագեր են դեղին կապայ,

Հագեր են դեղին կապայ,

Ի վրայ ղէզլին շուրջ կու գան:

Սօյլէ՛, պուլպուլո՛ւմ, սօյլէ՛,

Սօյլէ՛, քէքլիկո՛ւմ, սօյլէ՛,

Սօյլէ՛, ղումրիկո՛ւմ, սօյլէ՛.

Ես քո ձայնիդ խեւ եղայ,

Քո ստեղծողին եմ ծառայ:

 

Ալվայ եկին ան հաւերն,

Նոլվայ եկին ան հաւերն,

Կենէ եկին ան հաւերն,

Որ ամէն ձմեռ կու գային.

Հագեր են ճերմակ կապայ,

Հագեր են ճերմակ կապայ,

Հագեր են ճերմակ կապայ,

Ի վրայ պաղին շուրջ կու գան:

Սօյլէ՛, պուլպուլո՛ւմ, սօյլէ՛,

Սօյլէ՛, քէքլիկո՛ւմ, սօյլէ՛,

Սօյլէ՛, ղումրիկո՛ւմ, սօյլէ՛.

Ես քո ձայնիդ խեւ եղայ,

Քո ստեղծողին եմ ծառայ:

 

90. ՏԱՂ ԾԱՂԿԻ ՊԱԼԱՍԱՆԻ

Ծաղիկ այն ծաղկին ասեմ,

     Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Որ օձին բերնիկն է բուսեր,

     Հէ՜, հէ՜, հէ՜,

Շատ մարդ այն օձին ահէն,

     Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Զայն ծաղկին հոտն չէ առէր,

     Հէ՜, հէ՜, հէ՜:

 

Մանուկ մի Հոռմանց տանէն,

     Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Զարեւու թարկիկն է տուէր,

     Հէ՜, հէ՜, հէ՜,

Գնացեր, զօձն ի քուն տեսեր,

     Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Զայն ծաղիկն ի բերնէն առէր,

     Հէ՜, հէ՜, հէ՜:

 

Առեր ու սարերն ելեր,

     Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Սարերուն հաւսար ցըցուցեր,

     Հէ՜, հէ՜, հէ՜.

— Սարե՛ր, ձեր վայրերդ ասեմ,

     Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Ձեր մէջդ հանց ծաղիկ ո՞վ տեսեր,

     Հէ՜, հէ՜, հէ՜:

 

Սարերն այլ իրար եկին,

     Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Ու խապար մի տուին նորա,

     Հէ՜, հէ՜, հէ՜.

— Մանո՛ւկ, քո արեւդ ասեմք,

     Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Մեք այդ գուն ծաղիկ չեմք տեսեր,

     Հէ՜, հէ՜, հէ՜:

 

Այսօր եմք ծաղիկ տեսեր,

     Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Անգինի մեք եմք հարբեցեր,

     Հէ՜, հէ՜, հէ՜:

Շատ վարդ եւ ռեհան` տեսեր,

     Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Յէտոր գոյնն չէր նմանէր,

     Հէ՜, հէ՜, հէ՜:

 

Շատ ծաղկանց հոտեր ենք առեր,

     Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Շատ պայծառ ծաղկունք` տեսեր,

     Հէ՜, հէ՜, հէ՜,

Ծաղկանց իսկի բան չասեմ,

     Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Որ ամէն ստեղծուածք են եղեր,

     Հէ՜, հէ՜, հէ՜:

 

Զվարդն չեմ կարեր ղահրեր,

     Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Որ բլբուլն բերնովն է գովեր,

     Հէ՜, հէ՜, հէ՜,

Ռետին այլ ի՞նչ ասեմ,

     Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Որ ի փայտ խաչին է բուսեր,

     Հէ՜, հէ՜, հէ՜:

 

Պալասանին այլ ինչ ասեմ,

     Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Որ կենաց մակարդ է եղեր,

     Հէ՜, հէ՜, հէ՜,

Ի վերայ անհուն գետերուն,

     Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜,

Կամարով կարմունճ է եղեր,

     Հէ՜, հէ՜, հէ՜,

Շատ մարդ` անց ու դարձ եղեր,

     Հէ՜, ի՛մ տուն, հէ՜:

 

91. ՏԱՂ ԱԶՆԻՒ ԵՒ ԳԵՂԵՑԻԿ

Թագուհի մի ես տեսայ

Ի քաղաքն յԱնգունիայ.

Թագւոր մի խնդիր եկաւ

Մոսկովայ ի Փորթուկլայ:

Երես տեսնելէ երետ`

ԶՍէլանիկ եւ զՅատրանայ,

Ծով աչերուն գին արաւ`

ԶՈւսկուտար եւ զՂալաթիայ:

Ելաւ ու փէշքէշ արաւ`

Զշամ քաղաքն` այլ ի հետ Մսրայ.

Քաղցրիկ զրուցին երետ`

ԶՇահրաղուլ, զՊաղտատ ու զՊասրայ:

Թագուհին այլ ի խօսք ելաւ,

Զայն ասաց, զինչ որ պիտենայ.

— Թագւո՛ր, քո գալդ ի բարին,

Քայլափոխդ իմ գլխոյս վերայ.

Սէլանիկ ի շուրջ առնու,

ԶԱտրանայ իւր հիմն երերայ,

Քակւի լեառն Ըսկուտարու,

Ղալաթիայ ի շէն չի մնայ.

Կամ ինձ ի՞նչ լայեխ փէշքէշ`

Շամ քաղաքն` ի հետ Մըսըրայ.

Կամ իմ զրուցին ի՜նչ գին`

Շահրաղուլ, Պաղտատ ու Պասրայ.

Կու տաս` Ըստամպօ՛լ տուր ինձ,

ԶՎէնէտիկ եւ զՍպանիայ,

Կամ զԵզր Աստուածածին,

Որ շինեաց զնայ Ամպօլիայ.

Որ շինեաց զնայ Ամպօլիայ,

Որ ասեն զնա Ղզըլ-Ալմայ:

— Թագուհի՛, դու յա՛յն քաղաքէն,

Որ կոչի անուն Պօլիայ.

Մըսըր քեզ ճլտուս տուած,

Պուռսայ եւ Կաֆայ ի վերայ.

Մէկ ճոտն ի Հալապ նստի,

Մէկն` յԱմիթ, մէկն` յԱմասիայ.

Ֆռանկն ի քէն խաֆ քաշէ,

Կուռճիստան մուտէհ կու կենայ,

Լազկին կասկած կու քաշէ,

Շահն յահուն քան զուռ կու դողայ,

Հապաշն քեզ ղուլուխ կանէ,

Հնդիստան` քեզ ճորտ ու ծառայ:

Քեզի նման թախտ պիտի,

Որ անունն է Ըսպանիայ.

Շատ սրբոց նշխարք կայ անդ,

Գերեզման սրբոյն Յակոբայ.

Քեզի նմանակ քաղաք`

Մեծ Հռոմ` բաբն կու կենայ.

Շատ սրբոց մարմինք կայ անդ,

Գերեզման Պօղոս—Պետրոսայ.

Տրդատ եւ սուրբն Գրիգոր

Եկան, հիւր եղան Հռոմայ,

Չորս հարիւր մարդ անդ թողին,

Ալամանք կոչեցան նոքայ:

Ֆռանկն այն ղաւլին վերայ

Հարկ կու տայ, ծովուն դուրս կու գայ.

Թ՚. — Երթամք, զԵրուսաղէմ առնումք,

Այլազգաց ձեռն չի մնայ,

Ոսկի դուռն սուրբ Յարութեան

Մեր ձեռօքն դնեմք ի վերայ,

Շինեմք զաւերեալ տեղիքն,

Որ ցնծան ամէն քրիստոնեայ,

Շրջիմք Շահաստան քաղաք,

Մինչ Թաւրէզ, այլ տեղ չի մնայ,

Խորասան քաղաք մտնումք,

Ուր մարմինն է սուրբ Սարգսայ,

Դառնամք, գամք Էջմիածին,

Տէրն եբեր զկամարն ի վերայ,

Աջովն սուրբ Լուսաւորչին

Առանց կրակ մեռոն կեփվի ի նմայ:

 

92. [ՏԱՂ Ի ՎԵՐԱՅ ՄՈՍԿՈՎՈՒ ԹԱԳԱՒՈՐԻՆ]

Գուզալ մ՚ յերէկ տեսայ,

Ի քաղաքն ի յԱնքուրեայ.

Թագաւորն էլ ի խնդիր եկաւ

Մոսկվայ ու Փորթուքալայ:

Եկաւ, ոսկի թախթ կապեց,

Ու նստան երկուսն ի վերայ.

Շարեց զաղութն ու զմրութ,

Զպատաշխան քարերն ի վերայ.

Ծխեց տաշխն ու զկինամոն,

Կնտրուկ ու զհալուէն ի վերայ.

Իբեր զէն նռան գինին

Ու իդիր ալմաստ փիալայ:

Երեսն էր պտրի լուսին,

Լուս կու տէր ալմաս ի վերայ.

Երես տեսնելէ իտուր`

Սելանիկ ու զԱտրնայ.

Ծով աչերուն գին արար`

ԶՈւսկուդարն եւ Ղալաթեայ.

Դարձաւ ու փէշքէշ արար`

Շամ ու քաղաք ու Մսր ի վերայ:

Քաղցրիկ զրոյցին գին իտուր`

Շահրաղուլ, Պաղտատ, Պասրայ:

Գուզալն էլ ի խօսք ելաւ,

Խօսեցաւ ինչ որ պիտենայ.

— Թագաւոր, քո գալդ ի բարի,

Քէլափոխդ յիմ գլխուս վերայ.

Էս ինչ լայեղ փէշքաշ,

Որ տուիր քո հաքմուն վերայ…:

Սէլանի՛կ, դու շուռ առնես,

Ատրնա՛յ, քո հիմն էրէրայ.

Ուսկուդար քակել առնում,

Ղալաթեա՛յ, դու շէն չի մնաս:

Կու տաս` Ստամպօ՛լ տուր ինձ,

Վէնէտիկ կամ Սպանիայ.

Կամ յԵզր Աստուածածին,

Որ շինուեր է ի Կուկլիանեայ:

— Գուզա՛լ, դու ի յէն քաղաքէն,

Որ կոչեն զանուն Պօլինայ.

Մսր քեզ ջլտու տուած,

Քաֆայ ու Պուրսայ ի վերայ:

Մէկ ճոթդ ի Յալաբն նստի,

Մէկն` Սիս, մէկն ի Յամասիայ.

Ֆռանգ քեզնէ հով քաշի,

Գուրջըստան մութեղ կու կենայ.

Լազկիրն կասկած անի,

Շահն ախէն քան զուռ կու դողայ.

Յաբաշ քեզ ղուլուխ անէ,

Յընտստան քեզ ճորտ ու ծառայ:

Գուզա՛լ, քեզ նման` Մոսկով,

Մեծ Հոռով պապ կու կենայ,

Շատ սրբոց մարմին կայ դա,

Կայ մարմին Պօղոս-Պետրոսայ:

Գօզա՛լ, քեզ աղէկ թախթ կայ,

Որ անունն ի Ըսպանիայ,

Աղէկ ըղթատեղ է նա,

Գերեզման տեառն Յակոբայ:

Տրդատ եւ սուրբըն Գրիգոր

Եկին, խուր եղան Հռոմայ.

Չորս հարիւր մարդ անդ թողին,

Չորս հարիւր առին խուր ըստայ:

Ֆռանկն ուր ղաւլին վերայ,

Ել կու տայ, ծովէն դուրս կու գայ.

Թէ երթանք, Երուսաղէմ առնենք,

Յայլազգաց ձեռքն չի մնայ:

Զոսկի դուռն Յարութենին

Կախենք մեր ձեռօքն ի վերայ,

Շուռ տանք, Շահաստան մտնունք,

Մինչեւ Դաւրէժ այլ տեղ չմնայ:

Էլնէնք, Խորասան իջնունք,

Այլազգաց բունիաթ կայ ի դայ`

Իջնունք ի յԷջմիածին,

Տէրն իբեր զկամարն ի վերայ:

Ես Քուչակս եմ Վանեցի,

Ի գեղէն Խառակոնիսայ.

Լցեր եմ հարիւր տարին,

Էլ չի՛ գար մտքիկս ի վերայ.

Ով ինձ ողորմի ասի,

Ողջ կենայ ուր կենաց վերայ:  

93. ՏԱՂ ԱԶՆԻՒ Ի ՎԵՐԱՅ ԿՕԶԷԼԻ

Կօզէլ մի ես երեկ տեսայ

Ի քաղաքն ի յԱնքունիայ.

Թագւոր մի խնդիր ելաւ

Մոսկովայ ու Փորթոկալայ:

Երես տեսնելէ երետ`

Սէլէնիկ ու զԱտրանիայ.

Ծով աչերուն գին երետ`

ԶՈւսկուտար ու զՂալաթիայ:

Ելաւ ու փէշքէշ քաշեց`

Շամ քաղաքն ի հետ Մըսըրայ.

Քաղցրիկ զրուցին համար`

Շահրաղուլ, Պաղտատ, ու Պասրայ:

Կօզէլն այլ ի խօսք ելաւ,

Զայն ուզեց` ինչն իւրն պիտենայ.

— Թագաւո՛ր, քո գալտ ի բարին,

Քայլափոխդ երեսիս վերայ:

Սէլէնիկ ի շուրջ առնու,

Ատրանայ իւր հիմն երերայ.

Քակւի լեառն Ուսկուտարու,

Ղալաթիայ թող շէն չի մնայ:

Կամ ինձ ի՞նչ լայեղ փէշքէշ,

Շամ քաղաք ի հետ Մըսըրայ,

Քաղցր զրուցից համար`

Շահրաղուլ, Պաղտատ ու Պասրայ.

Կու տաս` զԸստամպօ՛լ տուր ինձ,

Վէնէտիկ կամ զՍպանիայ.

Շատ սրբոց մարմին կայ ի նա,

Կայ մարմին սրբոյն Յակոբայ,

Կամ տո՛ւր զԵզր Աստուածածին,

Որ շինաց է Կուկանիայ:

— Կօզա՛լ, այն քաղաքն ուզես,

Որ կոչեն զանուն Պօլիայ.

Մեծ Կոստանդինոս կասեն,

Մէջ նորա թագաւոր կու կենայ.

Մէկ ճոթն ի Հալապ նստի,

Մէկն` Յամիթ, մէկն` յԱմասիայ.

Մըսըր քեզ ճըլտուզ տուած

Ու Պուռսայ, զԱքուայ ի վերայ:

Քեզի նմանակ` Մոսկով,

Մեծ Հռոմ` պապն կու կենայ.

Շատ սրբոց մարմին կայ ի նա,

Գերեզման` Պօղոս—Պետրոսայ.

Ֆռանկն ի քէն հով քաշէ,

Կուրճիստան մուդէհ կու կենայ,

Լակզին ի կասկած նստի,

Շահն ահուն քան զուռ կու դողայ,

Հաբաշ քեզ սալամ կու տայ,

Հնդստան` քեզ ճորտ ու ծառայ:

Ֆռանկն այն ղաւլին վերայ

Ել կու տայ, ծովէն դուրս կու գայ.

— Երթանք, զԵրուսաղէմ առնունք,

Այլազգեաց ձեռքն չի մնայ.

Ոսկի դուռն Յարութեան

Դնենք մեր ձեռօքն ի վերայ,

Յետոյ ի Թարվէզ ելնունք,

Որ ասեն Շահաստան է նայ.

Ապա երթանք Էջմիածին,

Տէրն եբեր զկամարն ի վերայ:

Ասէ՛, Կիրակո՛ս երէց,

Թէ ֆրսանդ ըստեղծօղն տայ:

 

94. ՏԱՂ Ի ՎԵՐԱՅ ԳԵՂԵՑԿՈՅՆ

Կիւզէլ մի ես երեկ տեսայ

Ի քաղաքն ի յԱնգուրիայ.

Թագւոր մի խնդիր ելաւ

Մոսկովայ ի Փորթոգալայ:

Երես տեսնելիք ետուր`

ԶՍէլանիկ եւ ԶԱտրանայ,

Ծով աչերուն գին ետուր`

ԶՈւսկուտար եւ զՂալաթիայ:

Ելաւ ու խալաթ քաշեց`

Շամ քաղաքն ի հետ Մըսըրայ.

Քաղցրիկ զրուցին համար`

Շահրաղուլ, Պաղտատ ու Պասրայ:

Կիւզէլն այլ ի խօսք ելաւ,

Զայն ասաց ինչ իւրն պիտենայ.

— Թագւո՛ր, քո գալն ի բարին,

Քայլափոխդ իմ գլխուս վերայ.

Սէլանիկ ի շո՛ւրջ առնու,

Ատրանայ` իւր հիմն երերայ,

Քակւի Ուսկուտարու լեռներն,

Ղալաթիայ թող տեղն մնայ:

Կամիս ինձ փէշքէշ լայեղ`

Շամ քաղաք ի հետ Մըսըրայ.

Կու տա՛ս` զԸստամբօ՛լ տուր ինձ,

Վէնէտիկ կամ Ըսպանիայ:

Շատ սրբոց մարմինք կայ նա

Եւ մարմին տեառն Յակոբայ.

Կամ տուր զԵզրն Աստուածածին,

Որ շինած է Ալիկուռնայ:

— Աղջի՛կ, դու ինա քաղքէն,

Որ կոչեն զանուն Պօլիայ.

Մեծ Կոստանդիանոս ասեն

Մէջ նորա թագւոր կու կենայ:

Մէկ ծայրն ի Հալապ նստի,

Մէկն` Համիթ, մէկն Ամասիայ.

Մըսըր քեզ ճիհէզ տուած

Ու Պուռսա, Քէֆէ` ի վերայ:

Թոխաթ` քայլափոխուդ գին,

Էրզրում, Կէնճէն ի վերայ.

Այդ անուշ ծիծաղելիդ`

Խորասան, Հիւրմուզն աժէնայ:

Քեզի նմանակ` Մոսկով,

Մեծ Հռոմ` փափն կու կենայ.

Չկա` նմանակ քեզի,

Մէկ նայելուդ գինն են նոքա:

 

Սարկաւագ, ասօղ բանիս,

Յինքենէս խիստ առատացայ.

Այսչափ քաղաքներս ամէն

Կիւզէլի մի տուի ճապայ:

Երբ որ սէրն գայ մարդուն`

Ո՛չ մանուկ ասէ, ո՛չ տղայ,

Ո՛չ աշխարհական կասէ,

Ո՛չ էրէց եւ ո՛չ հաբեղայ:

Մանկո՛ւնք, մի՛ մեղադրէք,

Սէրն արաւ զիս տիւանայ,

Զայսչափ քաղաքներս ամէն`

Կիւզէլի մի ճորտ եւ ծառայ:

Աժէ, զինչ որ տուաք, եղբա՛րք,

Կիւզէլին իսկի՛ գին չկայ.

Նայ կիւզէլն, որ զքեզ սիրէ`

Զհոգիդ տուր, զաչերդ ի վերայ: