Յիշատակարան. Մասն I (1763-1767)

Սուրբ Կարապետի Առաջնորդ Յօնան վարդապետն, առաքէ զՅօհաննէս ոմն անուամբ վարդապետ ՚ի Հաշտարխան վասն ժողովարարութեան նոյնոյ սուրբ վանիցն աղագաւ: Եւ նա գնացեալ անդ` ո'չ ՚ի վերայ Ղզլարու, այլ ՚ի վերայ Զարքեազստանու եւ Ղալմուխու անցեալ մտանէ անդ: Եւ ՚ի շրջագայիլն իւրում երկար միջոցաւ ՚ի Հաշտարխան եւ ՚ի Ղզլար, ո'չ թէ զգործոյն իւրոյ հոգայ ինչ, այլ պարապի ՚ի գործս դիւական եւ կախարդական գրեանց ինչ, եւ խաբէ զբազումս ՚ի միամիտ արանց եւ ՚ի պակասամիտ կանանց, ծակէ ՚ի ծակ եւ յանկիւնէ յանկիւնս շրջելով. մինչեւ ՚ի հրաւիրելն զնա ոմանց Քահանայից եւ իշխանաց, ՚ի պատարագել կամ զժողով առնել, սաստէ եւս զնոսա վասն զինքն ՚ի յայնս հրաւիրելոյն, եւ ինքն հանապազ ՚ի կախարդութիւնս յօրանայ. ա'յնքան, մինչեւ հրատարակէ եւս զդիւաց ոմանց թէ խաչապաշտք են, եւ զայլս եւս ըստ սմին զանյիշելի չարութիւնս գործէ նա անդէն: Զայն ծանուցեալ Ռուսացն, զգացուցանեն դատաստանատանն իւրեանց եւ խնդիր լինին նմա ՚ի պատժել ըստ արժանւոյն: Սակայն Առաջնորդն Հաշտարխանու Ստեփաննոս վարդապետն, ջանալով զի մի գարշահոտիցի անուն ազգիս մերոյ առաջի ռուսացն, որք զայսպիսիս բնաւ ո'չ ունէին նոքա զմէնջ մինչեւ ցայժմ զկարծիս, եւ ո'չ Յունացն զմէնջ հին չարաբանութեանց հաւատային, գիտելով զմեզ ազատս յայնպիսեաց ախտից, եւ ՚ի պատիւ սրբոյ Քահանայական կարգի եւ վեղարի խնայելով, փութով ծածկէ զգարշելին յ՚աչաց Ռուսացն, եւ զբերանս վկայողացն խնու. եւ վերջապէս` ազատէ զնա ՚ի մեծէ վտանկէն, այս կողմն եւ այն կողմն անկմամբ, եւ հանեալ զնա ՚ի սահմանաց անտի առաքէ յետս երթալ ՚ի սուրբ Կարապետ: Այլ չարն փոխանակ այսց նորին բարերարութեանց, առ ՚ի ծածկել զիւր արարեալ չարութիւնսն, վատաբանէ զնմանէ առաջի Յովնան վարդապետին, թէ զորինչ արդիւնս ժողովեալ էի ես անդէն, զամենայնն էառ յինէն Ստեփաննոս վարդապետն, եւ զգարշելի իմն անուն հանեալ զինէն, էհան զիս անտի ունայն: Եւ նա առ այս գրեալ առ Ստեփաննոս վարդապետն զմեղադրութիւն, յղէ ՚ի ձեռն ուրումն միաբանի իւրոյ Սուքիաս անուն վարդապետի, կարգելով զնա ժողովարար այնմ վիճակի: Եւ ՚ի յընկալնուլն Ստեփաննոս վարդապետին զմեղադրութիւնն, իսկոյն գրէ առ ժողովուրդս վիճակի իւրոյ, եւ խնդրէ ՚ի նոցանէ զվկայութիւն: Որք առնեն զբազմակնիք թուղթ, վկայելով զչարեաց նորին, եւ զոչ առնելոյն յումեքէ զփարայ մի արդիւնս: Եւ առեալ զայն Ստեփաննոս վարդապետին, գրէ ինքն եւս զթուղթ առ սրբազան Վեհըն, ծանուցանելով զամենայն չար արարմունս Յօհաննիսին, եւ զմեղադրութիւնն Յօնանին եւ խնդրելով զդատաստան: Որ եւ զայս գրեալ էր թէ` մինչեւ ցայժմ հայոց կարգաւորաց աստ մտանելն ինձ էր ապաստան, եւ Ռուսաց եպիսկոպոսն խօսիլ եւ ինչ ո'չ կարէր վասն այսր. այլ այժմ ՚ի յերեւիլն ՚ի խաբեբայէն այսր կախարդութեան, հատին յինէն զայն հրաման, եւ կարգեցին, զի յայսմհետէ հրամանաւ Ռուսաց եպիսկոպոսին յայսր ներամտցեն կարգաւորքն հայոց, որպէս Յունացն եւ Վրացն: Եւ յայսմանէ պատճառէ արգելաւ նուիրակն սրբոյ Աթոռոյդ ՚ի Ղզլար երկար միջոցաւ (որպէս ասացաւ ՚ի Դեկտեմբերի Լ): Եւ մինչեւ ո'չ առին յինէն (գրեալ էր) զերաշխաւորութիւն յերիս տեղիս, եւ առին յինէն զթուղթ, ո'չ ներամուծին զնա այսր: Եւ յղեալ էր զայսոսիկ ՚ի ձեռն փայեկի ումեմն, որ էհաս աստ ՚ի յԱպրիլի Բ:

Ո'ւստի` զթուղթ գրեաց առ Ստեփաննոս վարդապետն, յանձն առնլով կատարել զխնդիրն եւ պատուիրելով` զի զգիրն պակաս մի առնիցէ, եւ այլ եւս բանք:

Թուղթ եւս առ նուիրակ Յօվհաննէս վարդապետն, որ զմահսարն կնքեալ էր եւ ինքն զթուղթ ո'չ էր գրեալ. հարկելով` զի գրեսցէ զթուղթ եւ բազում առ այս նմին պատուէրք:

Զորս առեալ նոյն գրաբեր տիրացու Գասբարն, ել ՚ի սրբոյ Աթոռոյս ՚ի Մայիսի Դ.

Լսելով ՚ի բազմաց բերանոյ զհաւաստի վկայութիւն, սուրբ Կարապետի ժողովարար Սուքիաս վարդապետն եւս գրեալ եւ կնքեալ էր զվկայական թուղթն, որ վասն չարեաց Յօհաննէս խաբեբային քան զինքն յառաջ ժողովարարին: